Lajmet

Nga mospranimi deri në dhunë: Krimet e pandëshkuara kundër LGBT-së

Përveç mospranimit nga familjarët, personat që i takojnë këtij komuniteti në Kosovë raportojnë edhe dhunë nga ta.

Published

on

“Duke u fajësuar si fëmijë, që ti je marrja dhe turpi i shtëpisë, rritesh duke nënvlerësuar veten, duke u ndjerë se asnjëherë nuk je mjaftueshëm i mirë. Një gjë e tillë – mohim i plotë i ekzistencës sime – është një barrë e rëndë psikologjike, pasi përcillet me sfida të ndryshme”.

Kështu nis rrëfimin e tij për Radion Evropa e Lirë një i ri nga Prishtina, i cili është pjesëtar i komunitetit homoseksual. Ai thotë se është larguar nga familja e tij shtatë vjet më parë, kur ishte 19 vjeç, pasi prindërit nuk e kanë pranuar si homoseksual.

“Mospranimi nga familja ndaj orientimit tim seksual dhe identitetit tim… ndonëse ata janë informuar nga vetë unë vite më parë, vazhdon ende”, thotë ai.

“Është ngarkesë e rëndë që unë e shumë të tjerë si unë detyrohen të mbajnë seanca të vazhdueshme psikologjike, për t’i procesuar emocionet dhe mendimet, të cilat ndikohen negativisht pikërisht nga personat që supozohet të jenë mbështetësit më të mëdhenj të fëmijëve – prindërit”, thotë ky qytetar, duke mos dashur të identifikohet.

Përveç mospranimit nga familjarët, personat që i takojnë këtij komuniteti në Kosovë raportojnë edhe dhunë nga ta.

Prej shpërthimit të pandemisë, në mars të vitit 2020, rastet e dhunës janë rritur edhe më shumë, thotë Lendi Mustafa, nga Organizata për Barazi dhe Liri “CEL Kosova”, e cila merret me çështjen e të drejtave të njeriut.

Kjo, sipas tij, ka ndodhur pasi masat për frenimin e pandemisë i kanë detyruar qytetarët të mbyllen nëpër shtëpi.

“Ka dhunë fizike që të ndryshojnë me zor. Kjo është më e shprehur te gratë transgjinore. Shumica e rasteve që i kemi pranuar së voni, kanë qenë të moshës 16-17 vjeçare dhe e kanë pasur të pamundur të përballen me situatën”, thotë Mustafa.

Trajektorja e rasteve të dhunës në familje, ku bëjnë pjesë edhe rastet e dhunës ndaj personave të komunitetit LGBT – përfshirë këtu lezbikët, homoseksualët, biseksualët dhe transgjinorët – është rritur shumë në dy vjetët e fundit.

Sipas të dhënave të Policisë së Kosovës, në vitin 2019 janë raportuar 1,915 raste të dhunës në familje, ndërsa në vitin 2020 ky numër është rritur në 2,069 dhe në vitin 2021 në 2,409.

“Të gjitha rastet që kanë ardhur te ne, i kemi paraqitur në polici. Së paku këta që kanë përfituar prej shërbimeve që i kemi ofruar. Ka pasur disa raste të pakta që nuk kanë dashur ta raportojnë rastin në polici”, thotë Mustafa.

Në raportin e publikuar më 13 janar, organizata për të drejtat e njeriut Human Rights Watch, me seli në SHBA, ka përmendur shqetësimin e organizatës “CEL Kosova” për hetimet joadekuate të kërcënimeve dhe gjuhës së urrejtjes kundër personave dhe aktivistëve të komunitetit LGBT, sidomos në rrjetet sociale.

“Në korrik [2021], CEL ka raportuar se një aktivist i LGBT-së në Prishtinë është sulmuar nga tre persona të panjohur, të cilët e kanë pështyrë, duke i thënë: ‘Do të të vrasim’”, thuhet në raportin e HRW-së.

Shqetësime të ngjashme për këtë komunitet, Human Rights Watch ka ngritur edhe në raportet e viteve të kaluara.

Neglizhenca nga drejtësia

I pyetur nga Radio Evropa e Lirë në lidhje me hetimet e kësaj dhune, Këshilli Prokurorial i Kosovës thotë se “rastet e dhunës në familje, si p.sh. ato të komunitetit LGBT, nuk i ka të ndara si kategori”.

Instituti i Kosovës për Drejtësi (IKD) u ofron ndihmë juridike grupeve të ndjeshme të shoqërisë, ku bën pjesë edhe komuniteti LGBT.

Arrita Rezniqi, nga kjo organizatë, thotë se institucionet e drejtësisë shpesh e neglizhojnë dhunën.

“Kjo e tregon më së miri edhe gjendjen në të cilën jemi aktualisht. Fatkeqësisht, institucionet tona nuk po bëjnë mjaftueshëm dhe shumë prej rasteve ndoshta edhe po përfundojnë me fatalitet, si rrjedhojë e neglizhencës së këtyre institucioneve, si rrjedhojë e mungesës së profesionalizmit të tyre dhe mosveprimit të tyre në kohën dhe momentin e duhur”, thotë Rezniqi.

Në raportin e vitit të kaluar, Departamenti Amerikan i Shtetit ka shprehur shqetësim për dhunën në familje në Kosovë, duke thënë se ajo ka shënuar rritje.

“Dhuna seksuale dhe dhunimi që ndodhin brenda ose jashtë familjes, rrallë u raportuan nga viktimat, shpesh për shkak të stigmës shoqërore ose mungesës së besimit tek autoritetet”, është thënë në raport të DASH-it.

Parandalimi i dhunës në familje, prioritet i Qeverisë

Duke parë trendin në rritje të dhunës në familje, në Ministrinë e Drejtësisë në Kosovë thonë se janë duke punuar në parandalimin e kësaj dukurie.

Nita Shala, zëvendësministre në këtë ministri dhe njëherësh koordinatore nacionale për parandalimin e dhunës në familje, thotë për Radion Evropa e Lirë se kanë hartuar strategjinë nacionale për mbrojtje kundër dhunës në familje dhe se ajo pritet të miratohet së shpejti nga Qeveria e Kosovës.

Sipas Shalës, parandalimi dhe adresimi i dhunës në familje është prioritet qeveritar, ashtu si edhe i dhunës në baza gjinore dhe dhunës ndaj grave specifikisht.

“Ne kemi synim përmirësimin e situatës sa i përket trajtimit të rasteve të dhunës në familje, që nga momenti i raportimit të rastit, mënyra se si e procedon Prokuroria një rast të dhunës në familje, vendimmarrja nga ana e gjykatës, trajtimi që merr viktima në strehimore ose te punëtorët socialë”, thotë Shala.

Avokati i Popullit në Kosovë, në raportin e vitit të kaluar për të drejtat e njeriut, ka vlerësuar se personat LGBT në Kosovë “jetojnë ende me frikë për të shprehur orientimin e tyre seksual, për shkak të qasjes së shoqërisë dhe të homofobisë”.

Lendi Mustafa, nga “CEL Kosova”, thotë se kjo organizatë, gjatë dy vjetëve të fundit, ka ndihmuar pesë persona të komunitetit LGBT, duke iu ofruar strehim dhe duke ua mbuluar shpenzimet ditore.

Në Kosovë, Parada e Krenarisë organizohet qysh në vitin 2017 dhe aktivistët vazhdimisht kërkojnë që të lejohet martesa e gjinisë së njëjtë.

Martesat e gjinisë së njëjtë në Kosovë i lejon Kushtetuta, por jo edhe Kodi Civil i Kosovës dhe Ligji për Familjen.

Neni 21 i Kartës së të Drejtave Themelore të Bashkimit Evropian – bllokut ku Kosova synon të anëtarësohet – ndalon në mënyrë eksplicite diskriminimin e bazuar në orientimin seksual.

Continue Reading

Aktualitet

Aksident trafiku në Klinë të Ulët, një e vdekur dhe katër të lënduar

Published

on

Një aksident trafiku ndodhi sot në rrugën rajonale Mitrovicë – Skenderaj, pikërisht në fshatin Klinë e Ulët.

Policia e Kosovës njoftoi se në aksident u përfshinë dy vetura, ku si pasojë e lëndimeve të pësuara humbi jetën viktima një femër rreth 65 vjeçare, ndërsa u lënduan edhe katër persona të tjerë, të cilët u dërguan për mjekim në Spitalin Rajonal të Mitrovicës.

Continue Reading

Lajmet

Çmimi i rrymës për bizneset pritet të rritet deri në 30 për qind

Published

on

Deri në 30 për qind pritet të shtrenjtohet çmimi i energjisë për bizneset e mëdha, paralajmërojnë përfaqësues të disa kompanive të licencuara për furnizimin me energji elektrike në Kosovë.

Këto kompani aktualisht kanë shtuar përpjekjet për sigurimin e energjisë, në prag të nisjes së procesit të liberalizimit të tregut të energjisë.

Çfarë do të thotë liberalizimi i tregut të energjisë?

Procesi i liberalizimit të tregut të energjisë në vendet e Bashkimit Evropian ka filluar në fund të viteve ‘90 me qëllim rritjen e konkurrencës, efikasitetit, sigurisë dhe zgjedhjes për konsumatorët. Ndërsa, në Ballkanin Perëndimor ky proces është ende në zhvillim.

Në Kosovë, liberalizimi i tregut të energjisë është paraparë me Ligjin për energjinë elektrike të miratuar në vitin 2017, por zbatimi i tij është shtyrë për shkak të rrethanave të ndryshme. Tashmë, Zyra e Rregullatorit për Energji ka marrë vendim që nga data 1 qershor të gjitha kompanitë e mëdha – konkretisht ato me mbi 50 të punësuar ose me qarkullim vjetor mbi 10 milionë euro – të kalojnë në tregun e hapur të energjisë. Sipas ZRRE-së, numri i tyre është mbi 1.000.

Këto biznese furnizohen nga Operatori për Furnizim me Energji, si furnizuesi kryesor i licencuar për energji me çmime të rregulluara nga ZRRE-ja.

Nga 1 qershori, kompanitë e mëdha duhet të zgjedhin vetë furnizuesin, me çmime të parregulluara, që përcaktohen nga kërkesa dhe oferta në treg.

Aktualisht, në tregun e lirë janë të licencuara 18 kompani që ofrojnë furnizim me energji elektrike, shumica janë nga Kosova, por ka edhe kompani nga rajoni. Disa prej tyre kanë nisur negociatat me prodhues të energjisë në rajon për të siguruar kapacitetet e nevojshme për furnizimin e klientëve të rinj.

Ndërkohë, disa biznese, si Frutex në Suharekë, po kërkojnë kompani vendore për të negociuar çmimin për rrymën.

Bizneset përballë zgjedhjes së furnizuesve të rinj

Drilon Brahimi, drejtor i përgjithshëm i kompanisë Tredint Group L.L.C, e cila u licencua për furnizim me energji elektrike në fund të vitit të kaluar, thotë se janë në fazën e hulumtimit të tregut për të siguruar çmime më të volitshme, por ende nuk kanë nënshkruar asnjë kontratë me kompani prodhuese nga rajoni.

“Shumë kompani vendore, konkretisht ato prodhuese, kanë filluar të na dërgojnë profilin vjetor të konsumit energjetik dhe po kërkojnë informacione rreth çmimit. Ne jemi në fazën e përgatitjes së ofertave. Përgjigjja konkrete për secilën pritet t’iu dërgohet në fillim të majit”, thotë ai për Radion Evropa e Lirë.

Megjithatë, Brahimi thekson se çmimi për muajt e parë pritet të jetë deri në 30 për qind më i lartë se tarifat aktuale të energjisë.

Aktualisht, për konsumatorët e amvisërisë dhe ata komercialë që shpenzojnë deri në 800 kilovatë në orë brenda një muaji, çmimi i rrymës gjatë ditës është 7.79 centë për kilovat, ndërsa për ata që shpenzojnë më shumë se 800 kilovatë, pjesa mbi këtë u llogaritet me çmim prej 13.29 centësh.

Nga 1 maji hyjnë në fuqi tarifat e reja, me një rritje prej 16.1 për qind, por ato nuk do të zbatohen për bizneset me mbi 50 punëtorë.

Rritjen prej 30 për qind për kompanitë e mëdha e paralajmëron edhe Diamant Dalladaku nga kompania Enerco LLC.

Edhe ai thotë se ende nuk ka nënshkruar ndonjë kontratë me kompani të huaja dhe se janë në proces të hulumtimit të tregut.

“Liberalizimi i tregut të energjisë është një proces i ri dhe gjatë zbatimit po paraqiten sfida. Si problem në kohën e përgatitjes është mungesa e informacioneve për energjinë që shpenzojnë bizneset, të cilat po dalin në tregun e hapur”, thotë Dalladaku për Radion Evropa e Lirë.

Në raportin vjetor të ZRRE-së thuhet se vitin e kaluar mbi 5.400 gigavatë në orë (GWh) ka qenë sasia e përgjithshme e energjisë së shitur te të gjithë konsumatorët në Kosovë. Nga kjo sasi, 3.156 GWh apo 58.4 për qind janë shpenzuar nga konsumatorët familjarë, kurse pjesa tjetër, 2.041 apo mbi 37 për qind, është shpenzuar nga konsumatorët jofamiljarë dhe në këtë kategori përfshihen të gjitha bizneset.

Palushi: Ende nuk kemi oferta konkrete për energjinë

Kompania për prodhimin e lëngjeve Frutex në Suharekë është një nga kompanitë që nga qershori do gjejë vetë kompaninë furnizuese për rrymë.

Pronari i saj, Shaqir Palushi, thotë se kanë dërguar kërkesë për takim në të gjitha kompanitë e licencuara për furnizim me energji, në mënyrë që të negociojnë për çmimin. Megjithatë, Palushi ende nuk ka pranuar ndonjë përgjigje nga to.

“Po pres në ditët në vazhdim… por, nuk besoj se ato janë të përgatitura për këtë proces, sidomos në kushtet e turbulencës që kanë mbizotëruar vitet e fundit lidhur me çmimet e energjisë elektrike”, thekson ai.

Palushi tregon se për një muaj shpenzon energji në vlerë deri në 40 mijë euro. Në rast të rritjes së çmimit për 30 për qind, për sasinë e njëjtë të shpenzuar ai do të paguante mbi 52 mijë euro.

“Sigurisht se kjo rrit shpenzimet operative, por do bëjmë përpjekje të ketë ndikim në uljen e profitit të kompanisë dhe jo të rrisim çmimet”, thotë ai.

Kompanitë e licencuara, të papërgatitura?

Odat ekonomike në Kosovë kanë kërkuar shtyrjen e këtij vendimi, pasi sipas tyre, edhe pse kompanitë janë të licencuara, shumica prej tyre nuk kanë pasur klientë fundorë dhe kanë ekzistuar vetëm “në letër”, pa veprimtari reale tregtare.

Ky tranzicion, sipas tyre, do të destabilizojë furnizimin dhe do të ndikojë në rritjen e çmimeve të produkteve të tjera.

Më 21 mars, Oda Ekonomike e Kosovës kërkoi nga Avokati i Popullit që të iniciojë këtë çështje në Gjykatën Kushtetuese dhe të kërkojë pezullimin e vendimit për të paktën një vit. Avokati i Popullit konfirmoi për Radion Evropa e Lirë se e ka pranuar ankesën e Odës Ekonomike të Kosovës dhe është duke e shqyrtuar.

“Për Avokatin e Popullit kjo është një situatë komplekse për faktin se këto zhvillime janë bërë në kohën kur institucionet kryesore janë në krijim e sipër”, thuhet në përgjigje, ku shtohet se shtrenjtimi i tarifave të rrymës do të ketë pasoja në të drejtat socio-ekonomike për qytetarët.

Megjithatë, ZRRE-ja përsëriti se kapacitetet ekzistuese janë të mjaftueshme për t’i furnizuar bizneset me energji pas liberalizimit të tregut.

“Shumica e furnizuesve janë duke bërë përgatitjet e nevojshme teknike dhe administrative për të qenë funksionalë në treg”, thuhet në një përgjigje që ZRRE-ja i dërgoi Radios Evropa e Lirë.

ZRRE-ja thotë se është duke zhvilluar takime të rregullta dhe informuese me të gjithë furnizuesit e licencuar me qëllim që të informohen në mënyrë sa më të qartë rreth hapave dhe mundësive që ofron liberalizimi i tregut.

Continue Reading

Aktualitet

Punëtorët e KEK-ut protestojnë më 1 maj

Published

on

Sindikata e Re e Korporatës së Energjisë së Kosovës njoftoi për organizimin e një proteste më 1 Maj, Ditën Ndërkombëtare të Punëtorëve, për të kërkuar paga më dinjitoze dhe kushte më të mira pune për punëtorët e sektorit energjetik.

Protesta do të mbahet të mërkurën, në ora 12:00, në sheshin “Skënderbeu” në Prishtinë.

Në njoftimin e bërë publik, Sindikata thekson se puna e tyre përmban lodhje ekstreme, rrezik të përhershëm dhe sakrificë të përditshme, duke theksuar se “kjo punë nuk ka para që mund ta paguajë”.

Për të ilustruar realitetin e vështirë, sindikata ka shpërndarë edhe një fotografi të një punëtori me fytyrë të mbuluar nga pluhuri i zi, simbol i kushteve të rënda në të cilat punojnë minatorët dhe teknikët e KEK-ut.

“Protestojmë për një pagë dinjitoze dhe respekt për punën tonë”, thuhet në thirrjen publike, ku organizatorët ftojnë qytetarët dhe përfaqësuesit sindikalë të solidarizohen me kërkesat e tyre.

Continue Reading

Aktualitet

Zhduket një person në Shtime

Published

on

Një person është raportuar i zhdukur në Shtime tash e dy ditë.

Sipas njoftimit nga Policia, babai i viktimës ka raportuar në polici të hënën pasdite se djali i tij është  larguar nga shtëpia dhe nuk është kthyer më.

Rasti vazhdon të hetohet.

Continue Reading

Të kërkuara