Zyrtarët e Bashkimit Europian janë në diskutime mbi mundësinë e rinisjes së eksporteve të gazit natyror nga Rusia përmes tubacioneve drejt BE-së, si pjesë e një marrëveshjeje paqeje për t’i dhënë fund luftës në Ukrainë. Propozimi ka shpërthyer debate të ashpra, pasi mbështetësit e tij argumentojnë se ky hap do të ulte çmimet e larta të energjisë në Europë, duke ndihmuar në përmirësimin e kushteve ekonomike të rajonit dhe duke inkurajuar Moskën të ulet në tryezën e negociatave.

Sidoqoftë, ideja ka hasur kundërshtime të forta nga disa shtete të BE-së, veçanërisht ato të Lindjes, të cilat kanë punuar për të ulur varësinë nga energjia ruse pas fillimit të luftës. Shumë zyrtarë shqetësohen se një hap i tillë mund të minojë përpjekjet e vazhdueshme për të reduktuar ndikimin e energjisë ruse dhe do të rrisë të ardhurat e Moskës, të cilat para luftës përbënin rreth 40% të furnizimeve të BE-së.

Kostot e energjisë kanë qenë një shqetësim kryesor për vendet e BE-së, pasi çmimet e gazit janë rritur ndjeshëm gjatë vitit të kaluar, duke shkaktuar vështirësi për industrinë europiane. Shumë shtete të mëdha anëtare të BE-së janë të interesuara për mundësinë e rikthimit të furnizimeve me gaz të lëngshëm natyror (LNG) nga Rusia, pasi kjo mund të lehtësonte kostot energjetike.

Në të njëjtën kohë, SHBA-ja ka ushtruar presion mbi BE-në për të blerë më shumë gaz të lëngshëm natyror (LNG) nga Amerika, që është më i shtrenjtë se gazi rus. Shtetet si Gjermania dhe Hungaria janë përkrahës të mundësisë për të rihapur furnizimet me gaz nga Rusia, duke argumentuar se ky hap mund të ndihmojë për të ulur kostot dhe për të siguruar një stabilitet energjetik afatgjatë.

Ky debat ka shkaktuar tensione edhe mes eksportuesve të LNG-së amerikane, të cilët kanë shprehur shqetësim se çdo rifillim i gazit rus mund ta bëjë produktin e tyre më të shtrenjtë dhe të vështirë për t’u konkurruar. Kjo mund të ndikojë negativisht në marrëveshjet afatgjata që ata po përpiqen të nënshkruajnë me kompanitë europiane.

Pavarësisht këtyre diskutimeve, objektivi afatgjatë i BE-së mbetet të eliminojë varësinë nga karburantet fosile ruse deri në vitin 2027, dhe Komisioni Europian është duke zhvilluar një plan të detajuar për arritjen e këtij qëllimi./UBTNews/

Ministrja e Industrisë, Ndërmarrësisë dhe Tregtisë (MINT) Rozeta Hajdari ka deklaruar se marrëveshja e Tregtisë së Lirë ndërmjet Kosovës dhe Shteteve anëtare të EFTA-s, është një mundësi siç thekson ajo e shkëlqyer për zhvillimin ekonomik të vendit dhe integrimit më të ngushtë në tregjet ndërkombëtare. Ndërsa, ka theksuar se nga kjo marrëveshje do të përfitojnë shumë kompani vendore, duke ju mundësuar prodhuesve të eksportojnë një sërë produktesh në tregun rajonal pa tarifa doganore ose me kuota tarifore.

Në një konferencë për media, Hajdari ka thënë se Kosova po bëhet shpejtë një destinacion dinamik dhe tërheqës për investime.

“Kosova po bëhet shpejtë një destinacion dinamik dhe tërheqës edhe për investime. Me mundësi të rritje në sektorët kyç siç janë prodhimi, shërbimet profesionale, bujqësia dhe tjerët sektor në rritje. Prandaj, marrëveshja e tregtisë së lirë është një mundësi e shkëlqyer për zhvillimin ekonomik të Kosovës dhe integrimit më të ngushtë në tregjet ndërkombëtare. Me këto negociata, për dallim nga vendet e rajonit, të cilat kanë nënshkruar kohë me parë një marrëveshje të tillë, Republika e Kosovës është i vetmi vend ne rajon që, përveç kapitullit te tregtisë në mallra, ka negociuar edhe kapitullin e tregtisë në shërbime në këtë marrëveshje. Marrëveshja e Tregtisë së Lire në mes Republikës së Kosovës dhe shteteve anëtare të EFTA-s përfshin të gjitha fushat e lidhura me Politika Tregtare”, ka theksuar Hajdari.

Hajdari nënvizoi se nga nënshkrimi i kësaj marrëveshje, do të përfitojnë shumë kompani vendore. Ndërsa ka thënë se kjo marrëveshje do të forcojë marrëdhëniet diplomatike dhe tregtare të Kosovës në mes shteteve të EFTA-s duke rritur imazhin e Kosovës edhe ndërkombëtarisht.: 

“Nga nënshkrimi i kësaj marrëveshje, do të përfitojnë shumë kompani vendore, pra të gjitha produktet industriale pa kuota, tarifa, shumë produkte bujqësore, përveç disa, në sezon të ndryshme kur kanë kuota këto vende të EFTA-s dhe po ashtu bizneset shërbyese të shërbimeve profesionale. Po ashtu investitorët do të kenë mundësi të investojnë në sektorë të ndryshëm të ekonomisë vendore duke sjellë kapital dhe teknologji moderne, duke sjellë edhe përvojat evropiane dhe duke kontribuar në përmirësimin e infrastrukturës, veçanërisht në sektorët e transportit të energjisë dhe sektorë tjerë strategjik në vendin tonë. Rritja e shkëmbimeve tregtare dhe investimeve mes Republikës së Kosovës dhe Shteteve anëtarë të EFTA-s, po krijon mundësi për rritjen e punësimit dhe përmirësimin e të ardhurave kombëtare. Kjo marrëveshje do të forcojë marrëdhëniet diplomatike dhe tregtare të Kosovës në mes shteteve të EFTA-s duke rritur imazhin e Kosovës edhe ndërkombëtarisht”, tha ajo.

Ndërsa ka theksuar se nga kjo marrëveshje do të përfitojnë një numër i madh i diasporës kosovare që jetojnë në Zvicër dhe vendet e tjera të EFTA-s.

Mirëpo, sipas njohësve të ekonomisë, sfidë në këtë marrëveshje, mbetet një klauzole në kuadër të marrëveshjes ku thuhet se produktet me përmbajtje shtazore do duhej t’i nënshtroheshin rregullave të BE-së.

Një ndër prioritetet e marrëveshjes është fuqizimi i eksportit të produkteve kosovare, veçanërisht në sektorët e bujqësisë, industrisë së përpunimit dhe teknologjisë.

EFTA dhe Kosova nisën negociatat e tyre drejt një marrëveshjeje të tregtisë së lirë në qershor 2022. Midis gushtit 2022 dhe shtatorit 2024, u mbajtën katër raunde negociatash dhe disa takime ndërsesionale.

EFTA është një organizatë ndërqeveritare e Islandës, Lihtenshtajnit, Norvegjisë dhe Zvicrës. Ajo u krijua në vitin 1960 nga shtatë shtetet e saj anëtare të atëhershme për promovimin e tregtisë së lirë dhe integrimit ekonomik ndërmjet anëtarëve të saj. Katër shtetet e EFTA-s janë të gjitha ekonomi të hapura dhe konkurruese të përkushtuara ndaj liberalizimit progresiv të tregtisë në arenën shumëkombëshe dhe në marrëveshjet e tregtisë së lirë.

Kryeshefi ekzekutiv i kompanisë rajonale të mbeturinave “Pastrimi”, Petrit Reçica, e ka akuzuar kryetarin e Komunës së Prishtinës, Përparim Rama për manipulim vetëm për t’ua dhënë tenderët miqve të tij.

Përmes një reagimi pas shpalljes së gjendjes së jashtëzakonshme për menaxhimin e mbeturinave nga Rama, Reçica ka thënë se Rama po bën veprime që bllokojnë shërbimet publike dhe krijojnë kaos.

“Më 07.01.2025, përmes një emaili drejtuar kryetarit Rama dhe z. Bekim Brestovci, kam kërkuar një takim për të koordinuar shërbimet e pastrimit në kryeqytet. U deshën më shumë se 10 ditë për një përgjigje, dhe në atë takim dukej i vendosur që pastrimin t’ua jepte kompanive private, duke treguar qartë mungesën e vullnetit për zgjidhje dhe synimin për ta politizuar këtë çështje. Për më tepër, Rama ka kërkuar nga disa punëtorë të ‘Pastrimit’ të sabotojnë shërbimin, vetëm që të krijojë kaos për të ja dhënë tenderin për grumbullimin e mbeturinave kompanisë private dhe të gjejë një arsye për shkarkimin tim (për të cilat kemi fakte të mjaftueshme)”, ka shkruar Reçica në Facebook.

Ai tutje ka thënë se punëtorët e “Pastrimit” po punojnë pa pushim për shtatë ditë të javës, por sipas tij, synimi është hapja e një tenderi me negocim.

“Për ta bërë më të qartë për gjithë qytetarët po duket se është duke u përgatitur e njëjta skemë siç është përdorur në shkurtin e vitit 2024 ku është negociuar kompania private e cila duket se mund të jetë përsëri e njëjta. Përmes këtyre veprimeve të kundërligjshme fillimisht u fut në lojë një kompani private, pastaj u hap një tender i ndarë në pesë llote në vlerë 16.5 milionë euro, me kritere të përgatitura sipas qejfit për të favorizuar emrat e dëshiruar. Ky tender përfundoi i bllokuar në OSHP, duke dëshmuar manipulimin e procesit, favorizimet të operatorëve të caktuar si dhe tendencën për të përjashtuar dhe falimentuar KRM ‘Pastrimin’. Këtë herë, duket qartë që synimi është hapja e një tenderi me negocim, ku edhe ekzistojnë dyshime se fituesi është i paracaktuar, kompania që tradicionalisht ka lidhje me pushtetin komunal. Nëse ndjekim të njëjtën logjikë, procedurat e hapura do të shmangen, rregullorja e Kuvendit do të shkelet, dhe tenderi do t’u jepet emrave të përzgjedhur, siç ka ndodhur në të kaluarën”, ka shtuar ai.

Sipas tij, e gjithë kjo nuk ka të bëjë me pastërtinë e qytetit, por me një betejë për tenderët dhe kontrollin mbi paratë publike.

Euro ka pësuar një rënie të ndjeshme në kursin e këmbimit këtë javë, duke arritur nivelin më të ulët që nga nëntori i vitit 2022, mes shqetësimeve për përshkallëzimin e tensioneve tregtare ndërmjet Shteteve të Bashkuara dhe disa shteteve të tjera.

Kursi i këmbimit të euro ka rënë në 1,0245 dollarë për një euro, duke shënuar një rënie prej më shumë se një cent në krahasim me vlerën e fundit të mbrëmjes së të premtes. Kjo ulje e vlerës së euro është një pasojë e ngjarjeve të fundit, që përfshijnë një përshkallëzim të tensioneve tregtare dhe vendosjen e tarifave të reja nga ana e SHBA-së.

Euro ka filluar të jetë nën presion që nëntorin e kaluar, pas zgjedhjes së Donald Trump si president i SHBA-së, kur shkëmbimi i euro për dollar u tregtua mbi 1,09 dollarë. Një tjetër faktor që ka ndikuar në këtë zhvillim janë masat e fundit që Trump ka ndërmarrë, përfshirë tarifat prej 25% për importet nga Meksika dhe Kanada, dhe 10% për të gjitha importet kineze. Këto tarifa do të hyjnë në fuqi të martën, pas një urdhri të lëshuar nga Trump të shtunën.

Gjatë një deklarate të bërë të premten, Trump u pyet nëse do të vendoste tarifa edhe për produktet e importuara nga Bashkimi Europian. Ai përgjigj në mënyrë të drejtpërdrejtë, duke thënë “sigurisht,” duke shtuar kështu mundësinë e përhapjes së tensioneve tregtare në tregun global dhe ndikimin e tij të mundshëm mbi vlerën e monedhës europiane.

Kjo situatë ka ngritur shqetësime për perspektivat ekonomike të eurozonës, ndërkohë që një rënie e mëtejshme e euros mund të sjellë pasoja për eksportet dhe politikën e brendshme financiare të vendeve të eurozonës./UBTNews/