Kulturë

Ndre Mjeda, shpirti i Rilindjes dhe pasuria e kulturës shqiptare!

Published

on

Më 20 nëntor të vitit 1866, lindi në Shkodër Ndre Mjeda, një figurë e shquar e Rilindjes Kombëtare, klerik, atdhetar, poet dhe një aktivist i palodhur që punoi për gjuhën dhe kulturën shqiptare. Ai mbetet një nga personalitetet më të ndritura të këtij periudhe të rëndësishme, dhe veprat e tij vazhdojnë të mbeten të paharruara për trashëgiminë kulturore të Shqipërisë.

Në një postim të fundit në rrjetet sociale, Ministria e Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit e nderoi figurën e Ndre Mjedës, duke theksuar se ai ishte një nga penat e shquara të Rilindjes Kombëtare, që përjetësoi në vargjet e tij shpirtin shqiptar, dashurinë për atdheun dhe përkushtimin e palëkundur për gjuhën shqipe. Poezia e tij është një testament i thellë i aspiratave kombëtare dhe një frymëzim për të gjithë ata që besojnë në fuqinë e fjalës për ta ndriçuar rrugën e popullit të tij.

Në rininë e tij, Mjeda ishte një talent i shquar, me një intelekt të zhvilluar që e bënte të spikaste menjëherë në rrethin e tij. Pasi tërhoqi vëmendjen e jezuitëve, ai vazhdoi studimet fetare dhe kulturore në vende të ndryshme të Evropës, duke filluar në Spanjë, Itali dhe Poloni. Në vitin 1883, ai studioi retorikë dhe latinisht në Kroaci, ndërsa në vitet 1884-1887 vijoi studimet në një kolegj të drejtuar nga Universiteti Gregorian i Romës. Kjo përvojë akademike e pasur ndikoi shumë në formimin e tij si intelektual dhe mendimtar, duke e forcuar angazhimin e tij për kulturën shqiptare dhe për Rilindjen Kombëtare.

Një nga momentet më të rëndësishme të veprimtarisë së Mjedës ishte pjesëmarrja e tij në Kongresin e Manastirit në vitin 1908, ku ai përfaqësoi Shkodrën. Atje, së bashku me personalitete të tjera të shquara si At Gjergj Fishta, Luigj Gurakuqi, Hilë Mosin dhe Mati Logoreci, Mjeda mbështeti përdorimin e shkronjave latine për alfabetin shqip, një hap thelbësor në unifikimin e gjuhës shqipe dhe forcimin e identitetit kombëtar. Ai gjithashtu u zgjodh anëtar i Komisionit për Hartimin e Alfabetit të Njësuar të Shqipes dhe anëtar i Komisionit Letërsi Shqipe, duke kontribuar në krijimin e një tradite letrare kombëtare.

Përveç angazhimit të tij në fushën e kulturës, Ndre Mjeda u përfshi gjithashtu në jetën politike të periudhës së lëvizjes demokratike. Ai u zgjodh deputet dhe ishte një nga zërat më të fuqishëm të mbrojtjes së interesave kombëtare. Pas ngjarjeve të vitit 1924 dhe ndryshimeve politike, ai u tërhoq nga jeta aktive politike dhe u fokusua në përkushtimin e tij si prift dhe mësues. Mjeda e kaloi pjesën e fundit të jetës në Kukël, ku u tërhoq si prift i thjeshtë, duke vazhduar punën e tij për ruajtjen dhe zhvillimin e kulturës shqiptare. Në vitin 1930, ai u emërua mësues i gjuhës dhe letërsisë shqiptare në kolegjin jezuit të Shkodrës, ku dhe ndërroi jetë më 1 gusht të vitit 1937.

Ndre Mjeda është një simbol i atdhetarizmit të thellë dhe i dashurisë së pakushtëzuar për kombin dhe gjuhën shqipe. Poezia e tij, e pasur me simbolikë dhe ndjenja të forta, mbetet një pasuri e çmuar e letërsisë shqiptare. Ai është një ndër figurat që ka kontribuar në formësimin e identitetit kombëtar shqiptar dhe është kujtuar dhe do të kujtohet gjithmonë si një ndër ndihmësit më të mëdhenj të Rilindjes Kombëtare./UBTNews/

 

Kulturë

Teatri Kombëtar i Kosovës prezanton repertorin për muajin dhjetor

Published

on

Teatri Kombëtar i Kosovës ka publikuar sot listën e shfaqjeve që do të jenë pjesë e repertorit gjatë muajit dhjetor, duke ofruar një përzgjedhje të pasur me drama, komedi, balet dhe shfaqje për fëmijë.

Për publikun e gjerë, në skenën e Teatrit Kombëtar do të jepen shfaqjet:

Hope – një dramë që fton për reflektim mbi sfidat e shpresës dhe jetës njerëzore.

A Jingle of Memories – një produksion i ngrohtë dhe nostalgjik që sjell kujtime të dashura të fëmijërisë dhe festave.

Fluturim mbi Teatrin e Kosovës – një vepër që eksploron historinë dhe rolin e teatrit në kulturën e vendit tonë.

Një vit i mirë – një shfaqje e dedikuar fëmijëve, e cila përmes tregimeve dhe lojës sjell mësime mbi miqësinë dhe vlerat e jetës.

Bouncers – një dramë energjike dhe dinamike që trajton marrëdhëniet dhe tensionet në shoqëri.

Balet për fëmijë – performancë artistike për më të vegjëlit, e cila kombinon muzikën dhe lëvizjen në një histori tërheqëse.

Litari – një vepër që fton për të reflektuar mbi temat sociale dhe individuale të kohës tonë.

Art – një produksion i njohur ndërkombëtarisht që eksploron raportin midis artit dhe jetës së përditshme.

Repertori i dhjetorit synon të ofrojë përvojë të pasur kulturore për të gjitha moshat, duke kombinuar dramat moderne me vepra klasike dhe programe edukative për fëmijë.

TKK i fton të gjithë vizitorët të shijojnë këto shfaqje e të bëhen pjesë e jetës kulturore aktive të vendit. /A.Z/UBT News/

 

Continue Reading

Kulturë

Napoli shpallet kryeqyteti botëror i ushqimit 2025, Shqipëria në mesin e renditjes

Published

on

TasteAtlas ka publikuar listën e saj për vitin 2025, duke zbuluar kuzhinat, gatimet dhe qytetet më të mira në botë për gastronominë.

Në krye të renditjes është ngjitur Italia, e cila këtë vit ka kaluar Greqinë—fituesen e përhershme të viteve të fundit.

Pas tyre vijojnë Peruja, Portugalia dhe Spanja, duke plotësuar top-5 vendet me kuzhinat më të vlerësuara globalisht.

Qytetet me ushqimin më të mirë

Në kategorinë e qyteteve, Napoli ka marrë fronin për 2025. Pas tij renditen Milano, Bolonja, Firence, Mumbai dhe Xhenova.

Dy qytete të Kretës, Hania (vend i 64) dhe Heraklioni (i 91-ti), kanë konfirmuar reputacionin e fortë të kuzhinës në arenën ndërkombëtare.

Napoli, i njohur si vendlindja e picës, ofron specialitete klasike si pica napolitane, pica fritta dhe ëmbëlsira tradicionale si sfogliatella.

Edhe pjatat ikonike, si spageti alla puttanesca dhe spageti alla vongole, pasqyrojnë autenticitetin bregdetar dhe traditat kulinare të qytetit.

Gatimet më të mira të vitit

Sipas TasteAtlas, vendin e parë e zuri supa tradicionale borí-borí nga Paraguai. Më pas renditen pica napolitane, makaronat me tartuf, kamping satay nga Indonezia dhe shish kebabi turk.

Greqia ka shkëlqyer në kategorinë e sallatave, ku dakosi kretan ka zënë vendin e parë, ndërsa djathi Naxos gruyere është shpallur djathi më i mirë në botë, duke lënë pas edhe rivalët italianë.

Pozicionimi i Shqipërisë

U rendit në vendin e 77-të, një pozicion që tregon se gastronomia shqiptare po fiton shumë vëmendje dhe vlerësim ndërkombëtar, ndonëse ende jo pranë majave të listës.

Renditjet e këtij viti janë bazuar në mijëra vlerësime nga përdoruesit dhe analiza të detajuara nga ekspertë të gastronomisë, duke ofruar një panoramë të plotë të shijeve dhe traditave kulinare në mbarë botën. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Kulturë

UNESCO njeh zyrtarisht lahutën, simboli i shpirtit shqiptar në listën e trashëgimisë botërore

Published

on

Arti i të luajturit, kënduarit dhe bërjes së lahutës, një nga thesaret më të çmuara të identitetit kulturor shqiptar, është shpallur zyrtarisht pjesë e trashëgimisë kulturore jomateriale të UNESCO-s, në listën e elementeve që kërkojnë mbrojtje të menjëhershme.

I kultivuar ndër shekuj në zonat rurale, ky art lidhet ngushtë me Eposin e Kreshnikëve dhe baladat veriore, duke përcjellë vlera themelore si trimëria, besa dhe mikpritja.

Tradita është ruajtur brez pas brezi në krahina si Malësia e Madhe, Dukagjini, Rugova, Drenica, Plava e Gucia, ku lahutari ka qenë njëherësh këngëtar dhe kronikan i historisë gojore.

Përfshirja në UNESCO është rezultat i një procesi të gjatë dokumentimi të udhëhequr nga studiues të njohur dhe i mbështetur nga Ministria e Kulturës dhe AADF.

Dosja u përgatit në bashkëpunim me komunitetet lokale dhe u dorëzua në mars 2024.

Ky vlerësim ndërkombëtar nënvizon rëndësinë e ruajtjes dhe transmetimit të lahutës te brezat e rinj, ndërsa Shqipëria riafirmon angazhimin për ta mbrojtur këtë pasuri dhe për të bashkëpunuar me Kosovën e aktorë të tjerë rajonalë për ruajtjen e trashëgimisë së përbashkët. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Kulturë

Tri ekspozita që nuk duhet t’i humbisni në Pop-up Art Week 2025

Published

on

Gjatë Pop-up Art Week 2025, Galeria 17 në Prishtinë do të kthehet në një hapësirë unike ku arti, imagjinata dhe komuniteti bashkohen përmes tre ekspozitave të veçanta.

Ky event ofron mundësinë për vizitorët të përjetojnë punime që sfidojnë perceptimet dhe nxisin dialogun mbi kreativitetin bashkëkohor.

Hapja e parë është ekspozita “Denied”, e krijuar nga Gentiana Pallaska, Aurela Kadriu, Aulonë Kadriu dhe Luca Tesei Li Bassi.

Ajo do të jetë e hapur sonte nga ora 18:00, duke sjellë një eksperiencë vizuale që ndërthur vizionet individuale të artistëve.

Më 11 dhjetor, vizitorët do të kenë mundësinë të eksplorojnë ekspozitën “Where will the Swallows go?” nga Redina Qose, një punim që fton audiencën të reflektojë mbi lëvizjen, memorien dhe marrëdhëniet njerëzore me hapësirën që na rrethon.

Eventi përmbyllet më 13 dhjetor me ekspozitën “Cigarette Break” nga Diellza Salicana, ku publiku mund të zhytet në një narrativë vizuale që kombinon realitetin e përditshëm me interpretime artistike surprizuese.

Pop-up Art Week 2025 në Galeria 17 është një mundësi e shkëlqyer për të takuar artistë, për të ndarë ide dhe për të përjetuar artin në një formë dinamike dhe inspiruese. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Të kërkuara