Në një kohë kur Edinburgu përjeton një vullnetarizëm, figura të larta të artit dhe krijuesish janë zëra të bashkuar për të shprehur shqetësimin për fatin e Summerhall, një nga vendet më të shquara të qytetit për artin dhe inovacionin kulturor. Summerhall, një kompleks i galerive, teatrove, dhe një kinemaje, është zbardhur se është në treg pasi firma e pronave që e posedon dhe e subvencionon vendin ka vendosur ta shesë, duke lënë një boshllëk të madh në skenën kulturore të qytetit.

Summerhall, që u krijua nga një përfitues i pasur, Robert McDowell, është një vend i cili ka pasur një impakt të thellë në skenën artistike të Edinburgut që prej krijimit të tij 12 vjet më parë. E vendosur në ish-shkollën veterinare të qytetit, ky kompleks ka fituar reputacionin e tij për inovacion dhe vlerësim nga kritika. Në të janë mbajtur shfaqje të ndryshme artistike, nga koncerte të këngëtareve të njohur deri shfaqje të ndritura nga artistë si kolektivi rus i arteve Pussy Riot.

Ndërtesat e Summerhall, të cilat përmbajnë më shumë se një galeri dhe teatër, kanë qenë qendra e njohur për ngjarjet kulturore në qytet. Për fat të keq, lajmi i shitjes së tij ka shkaktuar një valë reagimesh në mesin e komunitetit artistik dhe banorëve vendas.

Për më shumë se 110 qiramarrës që paguajnë një shumë prej 1.1 milion funte në vit për qira, shitja e Summerhall shënjon një moment të trishtë. Zona e gjërë e kompleksit, përfshirë një pijetore dhe një fabrikë birre, një distileri dhe një inkubator teknologjik, do të ndërpritet nga vendndodhja e re.

Reagimet ndaj këtij vendimi janë të larmishme, me disa artistë dhe krijues duke paralajmëruar për humbjen e një thesari kulturor dhe për “vandalizëm kulturor” nëse vendi do të përdoret për qëllime të tjera përveç atyre artistike.

Shitja e Summerhall nuk është vetëm një lajm i trishtë për komunitetin artistik të Edinburgut, por edhe një lajm që nxjerr në pah përçarjen brenda familjes McDowell dhe firmës së tyre pronësore, Oesselman Estates. Megjithatë, edhe pse vendi përballet me këtë sfidë të madhe, shpresat mbeten se një blerës i ardhshëm mund të ruajë elementin e artit dhe inovacionit që ka bërë Summerhall një nga pikat më të rëndësishme të skenës kulturore të qytetit. /UBTNews/

Në përmbledhje nga Guardian, D.E.

Në një njoftim mbi kulturën dhe trashëgiminë e Shqipërisë, më datë 2 qershor 1961 u shënua një moment historik, kur qytetet e Gjirokastrës, Beratit, nëntoka e Durrësit dhe Pazari i Vjetër i Krujës u shpallën si “Qytete-Muze”. Arkivi Qendror i Shtetit publikoi vendimin e rëndësishëm të Këshillit të Ministrave nr. 170, duke e vërtetuar përmes dokumenteve zyrtare shpalljen e këtyre qyteteve si “Qytete-Muze”.

Në këtë dokumentacion të rëndësishëm, u përcaktua qartë rëndësia që duhej t’u jepej monumenteve dhe banesave private në këto qytete. Përveç kësaj, u theksua përgjegjësia e përbashkët e qytetarëve dhe autoriteteve për ruajtjen dhe promovimin e trashëgimisë së këtyre qyteteve unike, shkruan Agjencia Telegrafike Shqiptare.

E nënvizuar si thesare të botës, qytetet e Gjirokastrës, Beratit, Durrësit dhe Krujës tashmë ngriten në radhët e UNESCO-s si pasuri të pamohueshme kulturore. Kjo shpalli një dritare të re për njohjen ndërkombëtare të pasurisë së Shqipërisë kulturore, duke e bërë atë të ndjehet krenare për trashëgiminë e saj të çmuar.

Në një kohë kur Shqipëria ishte në izolim nga bota, rëndësia e kulturës, së bukurës, traditës dhe autentikes ishte e vlerësuar me një term i veçantë: “qytete-muze”.  Në këtë mënyrë, datëlindja e “Qyteteve-Muze” do të mbetet një pikë referimi për kulturën dhe historinë e Shqipërisë, duke e udhëhequr vendin drejt një të ardhmeje të ndritur trashëgimore./UBTNews/

Në Kosovë u ndanë çmimet më të rëndësishme për Veprimtari Jetësore dhe për Arritjet në Fushën e Artit Pamor. Ceremonia u mbajt në Ministrinë e Kulturës, ku ministri Hajrulla Çeku, bazuar në rekomandimet e Komisionit Vlerësues, nderoi dy figura të shquara të artit kosovar.

Çmimi Kombëtar për Veprimtari Jetësore “Muslim Mulliqi” u akordua post-mortem piktores së talentuar Alije Vokshi. Si gruaja e parë e diplomuar në pikturë, Alije Vokshi u bë një nga pioneret e artit pamor në Kosovë, duke lënë një trashëgimi të vyer për brezat e ardhshëm. Çmimin dhe mirënjohjen për të, e pranoi vajza e saj, Visare Selimaj, në një moment prekës që simbolizonte vazhdimësinë e artit dhe kujtimit të saj.

Nga ana tjetër, Çmimi Vjetor për Arritjet në Fushën e Artit Pamor për vitin 2023 iu dha piktorit Esat Valla. I njohur për pikturat e tij surreale, Valla ka arritur të krijojë një stil unik që flet drejtpërdrejt me shpirtin e publikut, duke shtuar një dimension të ri në artin kosovar.

Këto çmime, të cilat nderojnë personalitetet e shquara për arritjet profesionale dhe kontributin e tyre të paçmuar në ngritjen e vlerave artistike, janë një testament i rëndësisë së kulturës dhe artit në ndërtimin e identitetit kombëtar dhe përparimin e shoqërisë.

Visare Selimaj, vajza e Alije Vokshit, duke pranuar çmimin në emër të nënës së saj, shprehu ndjenjat e saj të thella dhe emocionet e mëdha, duke thënë: “Jemi të privilegjuar që e marrim këtë çmim, nga emocionet që kam në mungesë të saj po më humbin edhe fjalët”.

Akademiku dhe piktori i njohur, Esat Valla, falënderoi ata që e përzgjodhën për këtë nderim, duke u shprehur: “Falënderoj zonjat që kanë ndarë këtë çmim, jam i kënaqur edhe pse vitet po kalojnë, por çmimi është i mirëseardhur”.

Komisioni Vlerësues përbëhej nga Valbona Zherka, Lirije Buliqi dhe Alisa Gojani-Berisha. Këto çmime u jepen personaliteteve të shquara për arritjet e tyre profesionale, për ngritjen e vlerave dhe për kontributin e tyre të paçmuar në avancimin e artit.

Kjo ceremoni e veçantë është një reflektim i rëndësisë së kulturës dhe artit në ndërtimin e identitetit kombëtar dhe përparimin e shoqërisë kosovare, duke nderuar ata që me punën e tyre të palodhur dhe talentin e tyre të jashtëzakonshëm kanë lënë një gjurmë të pashlyeshme në historinë e artit në Kosovë.

Gjatë fjalës së tij, Çeku u shpreh i nderuar për ndarjen e këtyre çmimeve dhe theksoi se edhe pse përqindja e grave që kanë kontribuar në koleksionet artistike është rritur, ende mbetet shumë punë për t’u bërë në këtë drejtim. /UBTNews/

Në këtë qershor, ekrani i madh ofron një përzierje emocionuese të komedisë së zezë, dokumentarit frymëzues, animacionit magjepsës dhe horrorit të përhumbur. Këtu janë 12 filmat më të mirë për t’u parë këtë muaj, sipas BBC.

1. Kinds of Kindness

Yorgos Lanthimos, mjeshtri i komedisë së zezë, na sjell një triptik filmi që eksploron versionin e tij të veçantë të Amerikës moderne. Me një kast të shkëlqyer që përfshin Emma Stone, Willem Dafoe, dhe Jesse Plemons, “Kinds of Kindness” ofron një shikim të thellë dhe komik mbi gjendjen njerëzore përmes absurditetit dhe humorit të errët. Premiera: 21 qershor.

2. I Am: Céline Dion-

Irene Taylor na sjell një dokumentar prekës mbi betejën e këngëtares legjendare Céline Dion me sindromën e personit të ngurtë. Ky film frymëzues tregon forcën e shpirtit njerëzor dhe përballimin e sfidave personale të Dion. Në Amazon Prime nga 15 qershori.

3. Inside Out 2

Pixar rikthen Riley, tani adoleshente, për të përballuar emocionet e saj të reja si Ankthi dhe Sikleti. Me zërin e Amy Poehler dhe Maya Hawke, ky film trajton tematikat e rëndësishme të ankthit dhe rritjes personale. Në kinema nga 14 qershori.

4. The Exorcism

Russell Crowe luan një aktor të humbur në një film ekzorcizmi, duke sfiduar realitetin dhe përjetimin e tij personal të demonëve të brendshëm. Me një kthesë postmoderne intriguese, ky film nga Joshua John Miller është një horror që eksploron edhe tematikat e presionit dhe varësisë. Në kinema nga 21 qershori.

5. Horizon: An American Saga – Chapter 1

Kevin Costner rikthehet me një epikë perëndimore që premton të jetë një sagë madhështore. Duke ndjekur jetën kufitare në shekullin e 19-të, Costner luan një pushkëtar shëtitës, ndërsa Sienna Miller dhe Sam Worthington kompletojnë kastin. Ky është vetëm fillimi, pasi kapitulli i dytë del në gusht dhe janë planifikuar edhe dy të tjerë. Rory O’Connor e quan këtë film “një Western klasik me një vizion aq të gjerë sa qielli i hapur”. Në kinema nga 28 qershori.

6. Bad Boys: Ride or Die

Will Smith dhe Martin Lawrence rikthehen në aksion me pjesën e katërt të serisë Bad Boys. Pas një pauze të gjatë, Smith premton një kthim dinamik që shpreh përvojën e jetës dhe specifikat e moshës në këtë aventurë të re. “Ride or Die” premton të shtyjë kufijtë e krijimtarisë dhe të sjellë një përvojë të freskët dhe shpirtërore. Në kinema nga 5 qershori.

7. Treasure

Julia von Heinz trajton Holokaustin përmes një lenteje më të butë dhe personale. Lena Dunham dhe Stephen Fry luajnë në këtë dramë rrugore që eksploron historitë e të mbijetuarve të Aushvicit në një mënyrë të re dhe të ndjeshme. Në kinema nga 14 qershori.

8. The Watchers

Dakota Fanning është protagoniste e këtij thrilleri të mbinatyrshëm të drejtuar nga Ishana Night Shyamalan. Një grup personazhesh ngecin në një bunker në pyjet e Irlandës, të ndjekur nga një përbindësh dhe vrojtuar nga alienë misteriozë. Premiera më 7 qershor.

9. The Bikeriders

Me një kast të jashtëzakonshëm që përfshin Tom Hardy, Austin Butler, dhe Jodie Comer, ky film i vendosur në Çikago të viteve 1960 përshkruan jetën e një klubi motoçiklistësh që përfshihet në krim të organizuar. Jeff Nichols krijon një dramë tërheqëse me elemente të “Goodfellas”. Në kinema nga 14 qershori.

Këto janë disa nga filmat që do të shfaqen këtë qershor, duke premtuar një eksperiencë të pasur dhe të larmishme për çdo shikues. Përgatituni për një muaj të mbushur me histori të fuqishme dhe kinematografi të jashtëzakonshme!

10. A Quiet Place: Day One

John Krasinski na sjell një kapitull të ri të serisë së tij të njohur, “Një Vend i Qetë.” Të shkruar dhe drejtuar nga Michael Sarnoski, i njohur për filmin “Pig” me Nicolas Cage, ngjarjet na rikthejnë në fillimin e kaosit kur përbindëshat bien për herë të parë në Tokë dhe zbarkojnë në zemrën e qytetit të Nju Jorkut. Sarnoski thekson se këta janë më shumë se thjesht filma përbindësh, janë histori njerëzore përballë të panjohurës dhe frikës.”Një Vend i Qetë: Dita e Parë” vjen në kinema nga 27 qershori.

11. Firebrand

Alicia Vikander dhe Jude Law shkëlqejnë në këtë dramë historike me intriga dhe tension. Një udhëtim në zemrën e një mbretërie të tronditur nga tradhëtia.

Në një oborr mbretëror të mbushur me intriga dhe tradhti, rrëfimi i “Firebrand” i sjell publikut një perspektivë të freskët për jetën e Catherine Parr, gruaja e gjashtë dhe e fundit e Henry VIII. Ky film dramatik, i bazuar në romanin e Elizabeth Fremantle, “Queen’s Gambit,” paraqet Alicia Vikander si Catherine dhe Jude Law si një Henri të plakur dhe të pamëshirshëm.

Kritikët e kanë përshkruar “Firebrand” si një thriller historik plot tension, i ndriçuar nga një dritë e heshtur dhe i mbushur me intriga të gjalla të oborrit. Në kinema nga 14 qershori në SHBA.

12. Banel & Adama

Në një fshat të largët senegalez, dy të rinj përpiqen të gjejnë rrugën e tyre përballë traditave të lashta. Filmi debutues i Ramata-Toulaye Sy, “Banel & Adama,” sjell historinë e dashurisë dhe sfidave të Banelit dhe Adamës.

Adama, i cili është destinacioni për të udhëhequr fshatin pas vdekjes së babait dhe vëllait të tij, dhe Baneli, që supozohet të jetë nëna e fëmijëve të tij, vendosin të jetojnë në shkretëtirë, larg fshatit. Kur një thatësirë e madhe godet zonën, fshatarët e konsiderojnë këtë si ndëshkim hyjnor për rebelimin e të rinjve.

“Banel & Adama” është një debutim magjepsës që ngre Ramata-Toulaye Sy si një zë të fuqishëm në kinematografinë bashkëkohore, duke evokuar ndjesinë filozofike të Terrence Malick. Ky film prekës dhe i thellë sjell një kombinim të natyrës dhe njerëzores në një mënyrë që sfidon dhe frymëzon. Një film magjepsës që flet për forcën e dashurisë dhe rezistencës. Gjithashtu në kinema nga 14 qershor./UBTNews/

Përkthyer nga BBC, Dionesa Ebibi.