

Shëndeti
Ndikimi i fruktozës në kujtesë
Published
1 month agoon
Një studim i ri i ekipit studiues nga Universiteti amerikan në Georgia, ka sjellë deri te sigurimi i njohurive të reja në lidhje me burimet energjike nga karbohidratet.
Deri më tani, (sidomos te diabetikët) për shkak të absorbimit të ngadalshëm dhe deponimit të kufizuar në raport me glukozën, fruktoza ka marrë një konotacion negativ.
Fruktoza është sheqer i thjeshtë që deponohet vetëm në mëlçi në formë të glikogjenit dhe siguron rezerva energjike për organizmin.
Përveçse është e pranishme në pemë, sot gjejmë gjithnjë e më shumë burime të fruktozës – shurupi nga drithërat, sheqeri i bardhë, shurupi i panjës, lëngjet e pemëve, drithërat e ëmbëlsuar, si edhe disa produkte të qumështit.
Studimet e realizuara kanë treguar se me konsumimin e ushqimit të pasur me fruktozë, dobësohen përqendrimi, orientimi në hapësirë dhe kujtesa, shkruan në revistën “Neurobiology of Learning and Memory”.
Meqenëse fruktoza metabolizohet kryesisht në mëlçi, ajo rrit nivelin e triglicerideve, dhe kështu ndryshon baraspesha insulinike, si pasojë e të cilës vjen deri te zvogëlimi i aftësive trunore që të adaptohet në ngacmime të reja.

Pneumonia është infeksion respirator që kërcënon jetën dhe është një nga shkaqet kryesore të vdekjes në mbarë botën.
Nuk i kushtojmë vëmendjen që meriton, ndoshta besojmë se nuk do të na trokasë në derë dhe nuk është sëmundje serioze.
Çfarë e shkakton atë?
Shkaqet kryesore të pneumonisë janë bakteret, viruset dhe kërpudhat.
Si transmetohet?
Njerëzit që mbajnë viruse që shkaktojnë pneumoni ose baktere streptokok në zgavrën e hundës dhe faringun infektojnë të tjerët përmes ajrit duke teshtitur ose kollitur.
Kush është më në rrezik?
Mosha është faktori më i rëndësishëm i rrezikut. Sidomos 50 vjeç e tutje, sistemi imunitar bëhet më pak i aftë të na mbrojë nga sëmundjet e mundshme. Faktorë tjerë që rrisin rrezikun e sëmundjes janë diabeti, astma, sëmundja pulmonare obstruktive kronike, pirja e duhanit, alkoolizmi, një sistem imunitar i shtypur dhe faktorë të ndryshëm mjedisorë.
SOS
Duhanpirësit kronikë bëjnë pjesë në grupet më të prekshme nga rreziku, prandaj nuk duhet ta neglizhojnë vaksinimin.
Si ta kuptoni se keni pneumoni?
Simptomat e pneumonisë variojnë nga të lehta në të rënda dhe mund të ndryshojnë në varësi të faktit nëse pneumonia është me origjinë bakteriale apo virale. Simptomat që zakonisht shoqërohen me pneumoni bakteriale janë:
* Djersitje e tepërt.
* Temperaturë e lartë, dridhje dhe të dridhura.
* Dhimbje në gjoks kur merrni frymë ose kolliteni.
* Kollë me gëlbazë që vazhdon ose përkeqësohet.
* Buzët dhe thonjtë që duken cianotikë për shkak të mungesës së oksigjenit në gjak.
Simptoma të tjera të pneumonisë janë: Ethe, kollë e thatë, dhimbje koke, mialgji, dobësi.

Sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë, sëmundjet kardiovaskulare janë vrasësit kryesorë në mbarë botën, duke marrë afro 18 milionë jetë çdo vit.
Sipas një studimi të ri, konsumi i dy avokadove në javë, zvogëlon rrezikun e atakut në zemër si te burrat ashtu edhe te gratë.
Njihuni më poshtë me rezultatet e studimit dhe sasinë që sipas ekspertëve mbron shëndetin tuaj kardiovaskular.
Çfarë tregon studimi?
Studimi mbi faktorët e rrezikut të sëmundjeve kronike, ndoqi më shumë se 100,000 gra dhe burra për katër vjet, për të shqyrtuar këtë ndikim, studiuesit zëvendësuan të njëjtën sasi vezësh, kosi, djathi, margarine, gjalpi dhe mishi të përpunuar me avokado. Ata vunë re se ndryshimet në shëndet ishin të mëdha.
Në vend të avokadove ju mund të konsumoni ushqime me një profil ushqyes të ngjashëm, të tilla si arrat, bajamet, ullinjtë, vaji i ullirit, fara si kungulli ose liri, fasule, qiqra dhe thjerrëza, por si të parandalosh sëmundjet e zemrës?
Mbani nën kontroll peshën, presionin e gjakut, kolesterolin, menaxhoni stresin, kufizoni alkoolin, shmangni duhanin, bëni gjumë të qetë dhe ushqhehuni shëndetshëm. Yndyrnat që duhet të konsumoni janë vaji i ullirit, i kikirikut dhe vaji i susamit, së bashku me avokadot, gjalpin e kikirikut, arrorët dhe farat.
Shmangni yndyrnat e ngopura dhe yndyrat trans që rrisin nivelet e LDL, të njohur si “kolesteroli i keq”, si produktet e qumështit, vezët, gjalpi dhe pjesët yndyrore të viçit, derrit dhe shpendëve me lëkurë. Këto yndyrna rrisin rrezikun e sëmundjeve të zemrës, goditjes në tru dhe diabetit të tipit 2.
Ato shpesh mund të gjenden edhe tek ushqimet e skuqura apo ëmbëlsirat.
Shëndeti
Shkencëtarët kanë arritur të kultivojnë dhëmbë zëvendësues në laborator
Published
3 days agoon
May 2, 2025
Shkencëtarët janë një hap më afër krijimit të dhëmbëve zëvendësues në laborator një zbulim që zëvendëson riparimet e pakëndshme dentare të mbushjeve, kanaleve të rrënjëve dhe implanteve artificiale.
Një dhëmb i bërë në laborator mund të ndryshojë shumë nga ajo që dimë aktualisht për stomatologjinë.
Sipas studiuesve nga King’s College në Londër, është zhvilluar material i veçantë që u lejon qelizave të komunikojnë me njëra-tjetrën në të njëjtën mënyrë si në trupin e njeriut, që u lejon të zhvillohen në qeliza dhëmbësh.
Studimi u botua në revistën ACS Macro Letters, ky proces lejon që dhëmbët të rriten nga qelizat e vetë pacientit në laborator.
Dhëmbët e dëmtuar ose të infektuar zëvendësohen me dhëmbë të vërtetë, natyralë në vend të mbushjeve dhe procedurave të ngjashme dentare.
Te njerëzit, zhvillohen dy palë dhëmbë: rreth 20 dhëmbë qumështi në fëmijërinë e hershme e 32 dhëmbë të përhershëm gjatë shkollës fillore. Ndryshe nga njerëzit, kafshët si peshkaqenët dhe krokodilët mund t’i zëvendësojnë dhëmbët e humbur, se ruajnë qeliza staminale që mundësojnë rritjen e vazhdueshme.
Tek njerëzit, këto qeliza zhduken pas daljes së dhëmbëve të përhershëm, shkruan Live Science, sot kur ndodh dëmtimi i dhëmbëve, riparimet përfshijnë mbushjet ose instalimin e implanteve, por këto metoda kanë një jetëgjatësi të kufizuar dhe nuk mund të stimulojnë rigjenerimin.
“Mbushjet nuk janë zgjidhja më e mirë për riparimin e dhëmbëve”, theksoi bashkautori i studimit Xuechen Zhang dhe shtoi se “me kalimin e kohës, ato dobësojnë strukturën e dhëmbit, kanë një jetëgjatësi të kufizuar dhe mund të çojnë në prishje ose ndjeshmëri shtesë”.
Vendosja e implantit kërkon procedura kirurgjikale invazive gjatë disa takimeve dhe mbart rrezikun e infeksioneve dhe dëmtimit të indeve përreth.
“Të dyja metodat janë artificiale e nuk e rikthejnë plotësisht funksionin natyror të dhëmbëve, gjë që mund të shkaktojë ndërlikime afatgjata”, shton Zhang.
Për vite me radhë, një ekip shkencëtarësh është përpjekur të imitojë zhvillimin natyror të dhëmbëve në kushte laboratorike.
Gjatë zhvillimit të hershëm embrional, qelizat staminale nga inde të ndryshme komunikojnë me njëra-tjetrën duke përdorur molekula sinjalizuese, duke shkaktuar formimin e dhëmbëve. Këto qeliza më vonë diferencohen në lloje të ndryshme qelizash që krijojnë materiale të tilla si smalti dhe dentina.
Një përparim kyç ishte krijimi i një materiali hidrogeli, një i butë, i ngjashëm me xhel, që thith sasi të mëdha uji që imiton mjedisin natyror të qelizave në trup. Falë kësaj, qelizat ishin në gjendje të dërgonin gradualisht sinjalet e nevojshme për të filluar procesin e formimit të dhëmbëve.
“Përpjekjet e mëparshme dështuan se sinjalet u dhanë menjëherë. Materiali i ri mundëson lëshimin gradual të sinjaleve, ngjashëm me organizmin”, shpjegoi Zhang.
Dhëmbët e rritur në laborator janë më të qëndrueshëm, më të fortë e shumë më pak të ndjeshëm ndaj refuzimit nga trupi, gjë që është një problem i zakonshëm me implantet e sotme. “Dhëmbët e rritur në laborator do të integroheshin natyrshëm me nofullën si dhëmbë të vërtetë”, tha Zhang.
Studiuesit janë larg implantimit të dhëmbëve të tillë tek njerëzit. Ata po eksperimentojnë me metoda të ndryshme për të implantuar me sukses dhëmbë të rinj — ose duke transplantuar qeliza të reja në gojën e pacientit, ose duke i rritur plotësisht dhëmbët në laborator para implantimit.
“Për të dyja opsionet, procesi i zhvillimit të hershëm të dhëmbëve duhet të fillojë në laborator”, theksoi Zhang.
Pavarësisht sfidave, ky zbulim hap rrugën për ndryshime revolucionare në stomatologji.
“Ndërsa fusha përparon, integrimi i teknikave të tilla inovative ka potencialin të transformojë plotësisht kujdesin dentar, duke ofruar zgjidhje të qëndrueshme dhe efikase për riparimin dhe rigjenerimin e dhëmbëve”, përfundoi bashkautorja e studimit Ana Angelova Volponi nga King’s College. /Telegrafi/
Shëndeti
Tajlanda raporton vdekjen e parë nga antraksi, qindra persona të ekspozuar
Published
3 days agoon
May 2, 2025By
UBTnews
Tajlanda ka raportuar vdekjen e parë të lidhur me sëmundjen bakteriale të antraksit, me dy raste në të gjithë vendin, duke shkaktuar alarm për shëndetin publik pasi autoritetet identifikuan qindra njerëz që mund të kenë qenë të ekspozuar ndaj baktereve vdekjeprurëse, thanë zyrtarët.
Një burrë 53-vjeçar nga provinca Mukdahan, në verilindje të Tajlandës, pranë kufirit me Laosin, vdiq të mërkurën pasi u infektua me antraks, raportoi Reuters.
Një rast i dytë infeksioni është konfirmuar në të njëjtën provincë, ndërsa tre raste të tjera janë nën hetim.
Autoritetet kanë identifikuar të paktën 638 persona që ishin potencialisht të ekspozuar ndaj baktereve sepse konsumonin mish të gjallë.
Midis tyre, 36 persona morën pjesë në therjen e bagëtive, ndërsa pjesa tjetër konsumuan mish viçi të gjallë ose të pagatuar mirë. Të gjithë iu nënshtruan terapisë me antibiotikë si masë për të parandaluar përhapjen e sëmundjes.
“Të gjithë personat që mund të kenë qenë në kontakt me mishin e infektuar janë nën mbikëqyrje”, tha Ministria e Shëndetësisë e Tajlandës.
Ishte planifikuar të vaksinoheshin 1,222 bagëti, megjithëse asnjë prej kafshëve nuk shfaqi simptoma të sëmundjes. Antraksi është një sëmundje e rrallë por serioze e shkaktuar nga bakteret që zakonisht transmetohet te njerëzit nga kontakti me kafshët e infektuara ose nga ngrënia e mishit të kontaminuar.
Nuk transmetohet nga kontakti njerëzor. Tajlanda raportoi raste të fundit të antraksit tek njerëzit në vitin 2017, kur dy persona u infektuan, por nuk pati vdekje.

Izraeli synon ta sundojë tërë Rripin e Gazës për kohë të papërcaktuar, sipas zyrtarëve

Kurti fton LDK-në për koalicion me LVV-në

BE synon ndalimin e plotë të gazit rus deri në fund të 2027

Njerëzit e zgjuar zgjedhin vetminë për një arsye shumë interesante

Përfaqësuesi i Lady Gaga-s flet pas arrestimeve në Rio

Çka e shkakton pneunominë?

Profesori i Akademisë Ajrore të ShBA mban ligjëratë për studentët e Studimeve të Sigurisë në UBT

Kafe e ftohtë apo e nxehtë, cila është më e shëndetshme dhe pse?

Delegacioni i Fakultetit të Biznesit të UAMD viziton Parkun Shkencor të UBT-së
Të kërkuara
-
Lajmet nga UBT3 months ago
Përgatituni për të udhëhequr politikën e të ardhmes me Fakultetin e Shkencave Politike në UBT
-
Lajmet3 weeks ago
Studentët e Psikologjisë në UBT zhvilluan një vizitë studimore në qendrën psikologjike “Radix” dhe Asociacionin Kosovar për Psikoterapi Trupore
-
Lajmet nga UBT2 months ago
Profesorët Besnik Skenderi, Safet Zejnullahu, Diamanta Skenderi dhe Ferid Selimi publikojnë punimin shkencor mbi AI në arsim
-
Lajmet nga UBT7 days ago
Profesori, Arsim Hajdari, doktoron me temën “New Perspective of Biological Therapy in Treatment of Age-Related Macular Degeneration”