Kulturë

Naum Veqilharxhi, iluministi i Rilindjes Kombëtare

Published

on

Muzeu Historik Kombëtar kujtoi sot në 227-vjetorin e lindjes ideologun e parë të Rilindjes Kombëtare Shqiptare, Naum (Bredhi) Veqilharxhin (1797-1854).

Naum Veqilharxhi, një mendimtar i shquar dhe iluminist i thellë, luajti një rol të pazëvendësueshëm në formimin e ideve që do të shërbenin si bazë për lëvizjen e Rilindjes Kombëtare Shqiptare. Lindi në Vithkuq të Korçës, një fshat i njohur për traditat e tij kulturore, ku kaloi fëmijërinë. Pas vitit 1806, ai dhe familja e tij u shpërngulën në Moldavi, duke u vendosur në Kishinjev, ku filluan përpjekjet e tij për t’u angazhuar në çështje më të mëdha kombëtare.

Një nga momentet më të rëndësishme në jetën e tij ishte pjesëmarrja në kryengritjen e eteristëve në Rumani në vitin 1821, një ngjarje që do të shënonte një kthesë të rëndësishme në historinë e popullit shqiptar. Veqilharxhi, si një nga udhëheqësit e kësaj kryengritjeje, e ngriti lart çështjen e çlirimit të Shqipërisë, duke e lidhur atë ngushtë me idealet iluministe të arsimit dhe zhvillimit kombëtar.

Veprat e tij, si përpjekjet për të ndihmuar në shkrimin dhe përhapjen e gjuhës shqipe, janë ndihmës të mëdhenj në zhvillimin e identitetit kombëtar shqiptar. Në vitin 1824, ai nisi punën për hartimin e një alfabete të re për shqipen, të përbërë nga 33 shkronja, që synonte të përputhej me fonetikën e gjuhës. Ky alfabet, që do të ishte i pranueshëm nga të gjithë, u shfaq për herë të parë në abetaren “Evëtari”, botuar në vitin 1844. Ky hap ishte një akt revolucionar për kohën dhe u prit me entuziazëm, duke shërbyer si një mjet i fuqishëm për arsimimin e popullsisë, kryesisht në krahinat jugore të Shqipërisë. Edhe më vonë, për të përmbushur kërkesat e mëtejshme, ai e ribotoi këtë abetare në vitin 1845 me titullin “Fare i ri Evëtar shqip”.

Po ashtu, Veqilharxhi krijoi një gramatikë dhe përgatiti libra e dorëshkrime të tjera që janë humbur, por që dëshmojnë pasionin dhe angazhimin e tij për zhvillimin e arsimit dhe përhapjen e kulturës shqiptare. Në vitin 1846, ai botoi një “Letër qarkore” në gjuhën greke, që i drejtohej bashkatdhetarëve ortodoksë në Shqipëri, duke theksuar nevojën e ruajtjes së identitetit kombëtar.

Një tjetër aspekt i veprës së Naum Veqilharxhit është vizioni i tij për një Shqipëri të lirë dhe të pavarur, që do të mbështetej në gjuhën e saj dhe kulturën kombëtare. Ai ishte ndër të parët që kuptoi rrezikun e madh të shkombëtarizimit që vinte nga shkollat e huaja, të cilat shërbenin për të asimiluar shqiptarët në identitetet e huaja, dhe punoi për të krijuar një sistem shkollor shqiptar që do të përfshinte të gjithë fëmijët, duke i dhënë arsimin si një mjet për t’u ngritur në nivelin e kombeve të qytetëruara.

Veqilharxhi ishte një njeri me largpamësi të thellë, që nuk e sheh popullin shqiptar si një masë të thjeshtë, por si një komb me karakter të veçantë, me gjuhën dhe zakonet e tij, me një thesar të pasur kulturor. Ai besonte se shqiptarët, me aftësitë dhe virtytet e tyre, mund të krijonin një shtet të fortë dhe të lirë, dhe për këtë arsye, ai luftoi gjithmonë kundër atyre që ishin vënë në shërbim të të huajve dhe që donin të shkatërronin identitetin shqiptar.

Veprat e Naum Veqilharxhit, sidomos angazhimi i tij për arsimin dhe kulturën, e bëjnë atë një figurë themelore të Rilindjes Kombëtare Shqiptare. I helmuar në Stamboll nga Patrikana, ai u largua nga jeta, por la një trashëgimi të pashlyeshme. Naum Veqilharxhi u bë një shprehës i një kthese të madhe në historinë e kombit shqiptar, duke hapur rrugën për një popull të kulturuar, të arsimuar dhe të lirë, që më vonë do të çonte në shpalljen e pavarësisë dhe krijimin e shtetit shqiptar./UBTNews/

Continue Reading

Kulturë

Asdreni – poeti, publicisti dhe aktivisti i çështjes kombëtare

Published

on

Muzeu Historik Kombëtar, në Tiranë, zhvilloi sot një ngjarje përkujtimore në nder të Aleksandër Stavre Drenovës, i njohur në botën letrare si Asdreni, për të shënuar 77-vjetorin e ndarjes së tij nga jeta. Asdreni, një nga figurat më të shquara të letërsisë dhe aktivizmit kombëtar, u nda nga jeta më 11 dhjetor të vitit 1947 në Bukuresht, duke lënë një trashëgimi të pasur letrare dhe atdhetarizmi.

Poezia e tij ka pasur një ndikim të thellë në formimin e identitetit kombëtar shqiptar, duke u botuar në gazetat më të rëndësishme të kohës, si “Kalendari Kombëtar”, “Albania” dhe “Drita”. Asdreni përdorte emrin e tij artistik për të firmosur veprat që depërtonin thellë në shpirtin e atdhetarizmit shqiptar. Lindi më 11 prill të vitit 1872 në Drenovë të Korçës dhe u rrit në një atmosferë që frymëzonte dashurinë për atdhenë. Edhe pse i mbetur jetim që në moshë të vogël, ai udhëhoqi një jetë të pasionuar për arsim, kulturë dhe çështjen kombëtare.

Në vitin 1885, Asdreni u detyrua të largohej në Rumani për shkak të kushteve të vështira, por pas një periudhe të shkurtër u rikthye në Shqipëri në vitin 1889, për të vijuar më pas udhëtimin e tij atdhetar në periudha të ndryshme deri në vitin 1937. Shkollimin e mesëm e nisi në gjimnazin e Korçës, ndërsa studimet e larta i nisi në Akademinë Tregtare të Bukureshtit, për të vijuar më pas në Fakultetin e Shkencave Politike, por që nuk mundi t’i përfundonte.

Asdreni nuk ishte thjesht poet, por një figurë kyçe e kolonisë shqiptare në Rumani, ku shërbeu si sekretar i saj për një periudhë të gjatë mes viteve 1913-1925. Ai gjithashtu shërbeu si sekretar i Konsullatës Shqiptare të Bukureshtit nga viti 1922 deri në 1934, duke kontribuar në konsolidimin e marrëdhënieve diplomatike mes Shqipërisë dhe shtetit rumun. Një nga ngjarjet më të rëndësishme në të cilat Asdreni mori pjesë ishte mbledhja e Bukureshtit të 5 nëntorit 1912, një moment kyç në shpalljen e Pavarësisë së Shqipërisë.

Poetika e tij, me vjershat dhe himnet që shkroi, si “Betimi mbi flamur” dhe shumë të tjera, pati një ndikim të thellë në forcimin e ndërgjegjes kombëtare shqiptare, veçanërisht në periudhën kritike të Shpalljes së Pavarësisë dhe më pas në konsolidimin e shtetit shqiptar. Vepra e Asdrenit mbetet një simbol i dashurisë dhe përkushtimit të tij ndaj atdheut, dhe një pasuri e paçmueshme për kulturën dhe historinë shqiptare./UBTNews/

Continue Reading

Kulturë

Ekspozitë kushtuar shpalljes së Krahinës Autonome të Korçës

Published

on

Në një mjedis historik, të ngarkuar me kujtime të pasura dhe ngjarje të paharrueshme, u çel një ekspozitë unike në Godinën e Krahinës Autonome të Korçës, e cila synon të sjellë përpara publikut një periudhë të rëndësishme të historisë së Shqipërisë, pikërisht vitet 1916-1920.

Ky aktivitet u organizua nga Qendra për Hapje dhe Dialog (COD) dhe Këshilli i Qarkut Korçë, dhe mblodhi në mjediset e tij një mori titullarësh të institucioneve të pushtetit lokal dhe intelektualësh të fushave të ndryshme, të cilët u bashkuan për të nderuar kujtimin e kësaj periudhe kyçe për zhvillimet politike dhe shoqërore të vendit.

Ekspozita, e titulluar “Një Faqe Histori”, ofron një pasqyrë të pasur dhe të detajuar të ngjarjeve të kësaj periudhe me mbi 400 eksponate – fotografi, dokumente, dhe harta të koleksionistit të njohur Mirgen Shamblli. Çdo artefakt është një dëshmi e rëndësishme që hedh dritë mbi ndodhitë që shënuan krijimin dhe zhvillimin e Krahinës Autonome të Korçës, një prej momenteve më të rëndësishme të historisë shqiptare.

Vizitorët e kësaj ekspozite, që u hap me një ceremoni solemne, mund të njihemi më mirë me një periudhë që ka luajtur një rol të pazëvendësueshëm në historinë e kombit. Eksponatet e zbuluara janë të pasura me detaje të panjohura dhe pasqyrojnë realitetin e asaj kohe, duke zgjuar kuriozitetin dhe respektin e të gjithë pjesëmarrësve. Ekspozita është një mundësi e shkëlqyer për të pasuruar njohuritë mbi Krahinën Autonome të Korçës, e cila ishte një fazë e rëndësishme e autoktonisë dhe e zhvillimit politik të Shqipërisë.

Një ditë para hapjes së ekspozitës, qyteti i Korçës u shndërrua në një qendër të rëndësishme të historisë dhe traditës me një paradë ngjyrash, ku qytetarët e kësaj krahine shfaqën krenarinë dhe dashurinë për traditat e tyre. Veshjet tradicionale të njerëzve të rajonit ishin një tjetër element i veçantë i ditës, që e shndërruan këtë ngjarje në një festë të kujtimit dhe respektit për historinë. Ky moment historik do të mbetet përherë një kujtim i gjallë për qytetarët e Korçës dhe për ata që e njohin rëndësinë e saj në ndërtimin e shtetit shqiptar./ATSH/

Continue Reading

Magazinë

Dhjetë të famshëm që konkurrojnë për titullin “Personi i vitit”

Published

on

Finalistët u shpallën në emisionin Today të NBC-së dhe fituesi do të shpallet të enjten.

Dhjetë kandidatët që u përzgjodhën si finalistë si “Personi i vitit”:

Kamala Harris
Kate Middleton
Elon Musk
Julija Navalna
Benjamin Netanyahu
Jerome Powell
Joe Rogan
Claudia Sheinbaum
Donald Trump
Mark Zuckerberg.

Se cili do të fitojë, mbetet të kuptohet pas mbajtjes së garës ku sigurisht do të ketë një triumfues. /UBT News/

Continue Reading

Magazinë

Zbardhen detaje të reja nga vdekja e Liam Payne, do të merret në pyetje e dashura e tij

Published

on

Kanë kaluar dy muaj nga vdekja e Liam Payne, por hetimi për ngjarjen tragjike vazhdon ende.

Disa dokumente të mara nga “Rolling Stone”, gjykatësi në këtë rast paditi dy punonjës hoteli, duke përfshirë menaxherin e recepsionit që lajmëroi ambulancën.

Gjykata la të pandehur menaxherin dhe recepsionistin dhe i urdhëroi ata të dëshmonin, megjithëse përmbajtja e saktë e akuzave nuk është bërë e qartë.

Continue Reading

Të kërkuara