Kulturë
Naum Veqilharxhi, iluministi i Rilindjes Kombëtare
Published
12 months agoon
By
UBT NewsMuzeu Historik Kombëtar kujtoi sot në 227-vjetorin e lindjes ideologun e parë të Rilindjes Kombëtare Shqiptare, Naum (Bredhi) Veqilharxhin (1797-1854).
Naum Veqilharxhi, një mendimtar i shquar dhe iluminist i thellë, luajti një rol të pazëvendësueshëm në formimin e ideve që do të shërbenin si bazë për lëvizjen e Rilindjes Kombëtare Shqiptare. Lindi në Vithkuq të Korçës, një fshat i njohur për traditat e tij kulturore, ku kaloi fëmijërinë. Pas vitit 1806, ai dhe familja e tij u shpërngulën në Moldavi, duke u vendosur në Kishinjev, ku filluan përpjekjet e tij për t’u angazhuar në çështje më të mëdha kombëtare.
Një nga momentet më të rëndësishme në jetën e tij ishte pjesëmarrja në kryengritjen e eteristëve në Rumani në vitin 1821, një ngjarje që do të shënonte një kthesë të rëndësishme në historinë e popullit shqiptar. Veqilharxhi, si një nga udhëheqësit e kësaj kryengritjeje, e ngriti lart çështjen e çlirimit të Shqipërisë, duke e lidhur atë ngushtë me idealet iluministe të arsimit dhe zhvillimit kombëtar.
Veprat e tij, si përpjekjet për të ndihmuar në shkrimin dhe përhapjen e gjuhës shqipe, janë ndihmës të mëdhenj në zhvillimin e identitetit kombëtar shqiptar. Në vitin 1824, ai nisi punën për hartimin e një alfabete të re për shqipen, të përbërë nga 33 shkronja, që synonte të përputhej me fonetikën e gjuhës. Ky alfabet, që do të ishte i pranueshëm nga të gjithë, u shfaq për herë të parë në abetaren “Evëtari”, botuar në vitin 1844. Ky hap ishte një akt revolucionar për kohën dhe u prit me entuziazëm, duke shërbyer si një mjet i fuqishëm për arsimimin e popullsisë, kryesisht në krahinat jugore të Shqipërisë. Edhe më vonë, për të përmbushur kërkesat e mëtejshme, ai e ribotoi këtë abetare në vitin 1845 me titullin “Fare i ri Evëtar shqip”.
Po ashtu, Veqilharxhi krijoi një gramatikë dhe përgatiti libra e dorëshkrime të tjera që janë humbur, por që dëshmojnë pasionin dhe angazhimin e tij për zhvillimin e arsimit dhe përhapjen e kulturës shqiptare. Në vitin 1846, ai botoi një “Letër qarkore” në gjuhën greke, që i drejtohej bashkatdhetarëve ortodoksë në Shqipëri, duke theksuar nevojën e ruajtjes së identitetit kombëtar.
Një tjetër aspekt i veprës së Naum Veqilharxhit është vizioni i tij për një Shqipëri të lirë dhe të pavarur, që do të mbështetej në gjuhën e saj dhe kulturën kombëtare. Ai ishte ndër të parët që kuptoi rrezikun e madh të shkombëtarizimit që vinte nga shkollat e huaja, të cilat shërbenin për të asimiluar shqiptarët në identitetet e huaja, dhe punoi për të krijuar një sistem shkollor shqiptar që do të përfshinte të gjithë fëmijët, duke i dhënë arsimin si një mjet për t’u ngritur në nivelin e kombeve të qytetëruara.

Veqilharxhi ishte një njeri me largpamësi të thellë, që nuk e sheh popullin shqiptar si një masë të thjeshtë, por si një komb me karakter të veçantë, me gjuhën dhe zakonet e tij, me një thesar të pasur kulturor. Ai besonte se shqiptarët, me aftësitë dhe virtytet e tyre, mund të krijonin një shtet të fortë dhe të lirë, dhe për këtë arsye, ai luftoi gjithmonë kundër atyre që ishin vënë në shërbim të të huajve dhe që donin të shkatërronin identitetin shqiptar.
Veprat e Naum Veqilharxhit, sidomos angazhimi i tij për arsimin dhe kulturën, e bëjnë atë një figurë themelore të Rilindjes Kombëtare Shqiptare. I helmuar në Stamboll nga Patrikana, ai u largua nga jeta, por la një trashëgimi të pashlyeshme. Naum Veqilharxhi u bë një shprehës i një kthese të madhe në historinë e kombit shqiptar, duke hapur rrugën për një popull të kulturuar, të arsimuar dhe të lirë, që më vonë do të çonte në shpalljen e pavarësisë dhe krijimin e shtetit shqiptar./UBTNews/
Kulturë
Orkestra “Amadeus” promovon Kosovën në skenat më të njohura botërore
Published
5 hours agoon
December 1, 2025By
UBT News
Orkestra “Amadeus” nga Prishtina ka konfirmuar pjesëmarrjen në dy festivale ndërkombëtare orkestrash që do të zhvillohen në Spanjë dhe Çeki gjatë vitit 2026.
Ky sukses vjen pas fitimit të Çmimit të Argjendtë dhe vendit të dytë në botë në një konkurs të mbajtur në Vjenë.
Nxënësit dhe të rinjtë do të përfaqësojnë Kosovën në skena evropiane, duke ndarë talentin e tyre me orkestrat më të mira nga e gjithë bota.
Orkestra thekson se pas çdo performancë qëndrojnë orë të gjata prove, përkushtim i prindërve, mësuesve dhe vetë nxënësve.
Për të mundësuar pjesëmarrjen, Orkestra “Amadeus” bën thirrje për mbështetje nga institucionet shtetërore e komunale.
“Ftojmë të gjithë të bashkohen në këtë nismë, për t’u dhënë nxënësve tanë mundësinë të përfaqësojnë Kosovën në skenat evropiane,” thuhet në njoftimin e orkestrës. /A.Z/UBT News/

Lifestyle
Ngrohja u’a merr jetën bimëve? Fajtori i vërtetë nuk është nxehtësia
Published
9 hours agoon
December 1, 2025By
UBT News
Në dimër, shumë bimë të brendshme – si orkidet, fikusi, fernet, anturiumi apo monstera – fillojnë të duken më keq.
Arsyeja kryesore nuk është temperatura, por ajri i thatë i shkaktuar nga ngrohja qendrore, radiatorët apo oxhakët. Lagështia e ulët i than gjethet, i dobëson dhe mund t’i çojë drejt tharjes, veçanërisht ato me gjethe të holla.
Specialistja Kira Kay nga Bloom and Wild thekson se vendosja e bimëve pranë burimeve të nxehtësisë mund të jetë fatale.
Përmirësimi i kushteve është i thjeshtë: largoni vazon nga nxehtësia, grupojini bimët, vendosni ujë pranë tyre, spërkatni gjethet ose përdorni një lagështues.
Nëse bima nis të dëmtohet, hiqni pjesët e thata dhe vendoseni në një vend më të freskët e me kushte më të qëndrueshme. Me pak kujdes, shumica rikuperohen. /A.Z/UBT News/
Lifestyle
Sipërfaqet dhe objektet që nuk duhet t’i pastroni kurrë me uthull
Published
10 hours agoon
December 1, 2025By
UBT News
Uthulla është një pastrues i njohur shtëpiak, i cili përdoret për të hequr gëlqeren, yndyrën dhe papastërtitë.
Megjithatë, disa sipërfaqe mund të dëmtohen nga përdorimi i saj.
Sipërfaqe prej guri
Uthulla mund të dëmtojë gurin natyror si graniti ose mermeri, duke hequr shkëlqimin dhe shtresën mbrojtëse. Përdorni sapun të butë dhe ujë ose detergjentë me pH neutral për pastrim.
Makinat për larjen e enëve
Edhe pse uthulla ndihmon për heqjen e gëlqeres, dëmton guarnicionet dhe nyjet e gomës. Për këtë, preferoni sodën e bukës ose produktet e rekomanduara nga prodhuesi.
Lavatriçet
Përdorimi i rregullt i uthullës mund të dëmtojë guarnicionet prej gome. Një alternativë është cikël larjeje bosh me sodë buke dhe ujë të nxehtë një herë në muaj.
Pajisjet me çelik inox
Uthulla mund të heqë shtresën mbrojtëse e shkakton njolla ose ndryshk. Pastrojini me ujë të ngrohtë, detergjent të butë dhe leckë të butë.
Dyshemet dhe mobiljet prej druri
Uthulla mund ta thajë drurin, të heqë shtresën mbrojtëse dhe ta bëjë dyshemenë të pa shkëlqim. Përdorni produkte të dedikuara për dru dhe një leckë të shtrydhur mirë.
Kolltuqet dhe sediljet prej lëkure
Uthulla largon vajrat natyralë nga lëkura, duke shkaktuar tharje dhe çarje. Përdorni produkte speciale për pastrimin dhe kujdesin e lëkurës.
Edhe pse uthulla është efektive për gëlqere dhe yndyrë, nuk është një pastrues universale. Duke zgjedhur produktet e duhura dhe duke pastruar sipërfaqet me kujdes, mund të ruani jetëgjatësinë e pajisjeve dhe mobiljeve tuaja. /A.Z/UBT News/
Lifestyle
Mjekra e dyfishtë, zgjidhje praktike për fytyrë më të bukur
Published
11 hours agoon
December 1, 2025By
UBT News
Një mjekër e dyfishtë është akumulim i dhjamit nën zonën e nofullës së poshtme, që mund t’i japë fytyrës një pamje jo të shëndetshme dhe të deformojë proporcionet e saj.
Lajmi i mirë është se kjo gjendje mund të përmirësohet. Masazhet, ushtrimet fizike, si dhe procedurat në shtëpi apo në sallon mund të ndihmojnë në reduktimin e saj.
Edhe të rinjtë mund të zhvillojnë një mjekër të dyfishtë, dhe më poshtë do të mësoni pse ndodh dhe si ta luftoni këtë problem estetik.
Në fund të artikullit, do të gjeni edhe një bonus praktike, që mund të ndihmojë në fshehjen e mjekrës së dyfishtë. /A.Z/UBT News/
Dame Judi Dench zbulon arsyen e tërheqjes nga filmi dhe televizioni
Orkestra “Amadeus” promovon Kosovën në skenat më të njohura botërore
REL: Nga frika te fuqizimi: Çka i pret gratë pas raportimit të dhunës në familje?
Apple lavdërohet për reklamën e Krishtlindjeve të xhiruar me iPhone 17 Pro
Billie Eilish shfaqet ndryshe, ekskursion me kalë pas festës së Falënderimeve
Universiteti i Oksfordit zgjodhi fjalën e vitit 2025
UBT mirëpret eksperten ndërkombëtare nga Ukraina në ligjëratë për propagandën dhe dezinformimin, Delfina Ertanowska
Hurmat, fruti që ushqen trupin dhe mbron shëndetin
BE e vendosur për mbështetje ndaj Ukrainës
Të kërkuara
-
Aktualitet1 month agoProfesoresha e UBT-së, Marigona Bekteshi-Ferati, fituese e bursës prestigjioze Fullbright Visiting Scholar, Profesor Vizitor dhe Post Doktoraturë
-
Rajoni2 months agoPolicia, FSK-ja dhe Shërbyesit Civilë përfitojnë bursë 20 për qind në programet Master Shkenca Politike dhe Studime të Sigurisë në UBT
-
Lajmet3 months agoVotoni për UBT-në dhe Rektorin Hajrizi në Triple E Awards: Dy nominime të reja ndërkombëtare për institucionin dhe Kosovën
-
Rajoni2 months agoUBT shpall thirrjen për Konferencën Ndërkombëtare të Gjuhës dhe Kulturës 2025
