Art

Muzeu i njohur francez përmes artit përmbys narrativën rome

Shfaqja, titulli i së cilës “Barvalo” do të thotë i pasur shpirtërisht ose materialisht, është ekspozita e parë e tillë.

Publikuar

Fytyrat më të shndritshme të komunitetit rom janë vendosur përballë vizitorëve në një mur shumëngjyrësh brenda një prej muzeve më të mirë të Francës.

Është komiku britanik me famë botërore Charlie Chaplin, i madhi belg i xhazit Django Reinhardt dhe Alfreda Markowska, një grua polake që gjatë Luftës së Dytë Botërore shpëtoi dhjetëra fëmijë hebrenj dhe romë nga një kamp nazist.

“Është shumë prekëse”, tha akademiku rumun Cristian Padure, duke admiruar ekspozitat brenda muzeut MUCEM në qytetin e dytë të Francës, Marsejë.

Shfaqja, titulli i së cilës “Barvalo” do të thotë i pasur shpirtërisht ose materialisht në gjuhën rome, është ekspozita e parë e tillë që mbledh së bashku kontribute nga kaq shumë artistë dhe kuratorë brenda pakicës rome të Evropës prej 12 milionë banorësh.

Padure tha se ishte “njohje” e kontributeve të komunitetit në kulturën dhe historinë evropiane pas shekujsh diskriminimi.

Në Rumani, ku u rrit gjuhëtari, romët ishin skllevër për pesë shekuj deri në shekullin e 19-të.

Ndër veprat e ekspozitës është një reklamë antike e nxjerrë nga arkivat e vendit që reklamon “një rom i ri” në shitje për 29 monedha.

Në një mur tjetër janë të ashtuquajturat “karta antropometrike” të romëve që jetonin në Francë në fillim të shekullit të 20-të, të kompletuara me matje raciste, fotografi dhe shenja gishtash.

Të gjithë romëve francezë iu kërkua të mbanin dokumente të identitetit, të cilat ishin krijuar për të kufizuar lëvizjen e tyre dhe hapën rrugën për dëbimin e tyre gjatë Luftës së Dytë Botërore.

Nazistët dhe aleatët e tyre vranë deri në 500,000 romë gjatë asaj periudhe, sipas Muzeut të Holokaustit me qendër në SHBA.

Ekspozita nxjerr në pah punën e shkrimtares dhe artistes së ndjerë rome-austriak Ceija Stojka, e cila shkroi dhe pikturoi përvojën e tmerrshme pasi i mbijetoi tre kampeve të veçanta të vdekjes.

Ekspozita ndriçon gjithashtu anëtarët romë të Rezistencës Franceze gjatë pushtimit nazist.

“Ne gjithashtu kishim paraardhës që luftuan në të gjitha luftërat”, tha Sylvie Debart, gjyshi i të cilit Marius Janel ishte pjesë e ushtrisë që luftonte kundër gjermanëve.

Antropologu amerikan Jonah Steinberg kaloi vite duke lobuar për të mbajtur ekspozitën.

“Është një nga herët e para që historia, arti dhe kultura rome është paraqitur në një shkallë të tillë”, tha profesori në Universitetin e Vermontit.

“Por mbi të gjitha, është unik sepse drejtohet nga zëri, vizioni, ekspertët, këshilltarët, artistët dhe guidat e komunitetit rom”.

Anna Mirga-Kruszelnicka ishte një nga 19 personat — kryesisht romë — që ndihmuan në organizimin e ekspozitës.

“Për një herë, në këtë mënyrë, ne mund të formojmë narrativën për ne”, tha nënkryetari i Institutit Evropian të Romëve për Artet dhe Kulturën.

Artisti rom Emanuel Barica skicoi të gjitha portretet bardh e zi të njerëzve të famshëm romë në murin e muzeut.

“Ndoshta njerëzit që janë racistë — që diskriminojnë — e pëlqejnë vërtet Charlie Chaplin dhe nuk e kuptuan se ai ishte rom”, tha 28-vjeçari, i cili u ngacmua në shkollë në Rumani përpara se të transferohej në Gjermani.

“Ndoshta ata do të ndryshojnë këndvështrimin e tyre”.

Chaplin në autobiografinë e tij tha se gjyshja e tij ishte “gjysmë rome”.

Në mur është edhe Pierre-Andre Gignac, i cili ka luajtur në ekipin kombëtar francez të futbollit, dhe Alina Serban, dramaturgja e parë rome që pa një nga dramat e saj të shtuara në repertorin e një teatri shtetëror rumun.

“Për mua, për komunitetin tim, kjo ekspozitë është si të arrish të pamundurën”, tha 35-vjeçarja Serban, e cila ka fituar çmime për rolin e saj kryesor si boksiere në filmin gjermano-austriak të vitit 2019 “Gypsy Queen”.

“Është thelbësore të tregojmë kontribute jo stereotipe, në mënyrë që të tjerët të mund të shohin njerëzimin tonë”, tha ajo.

Artistja rumo-italiane Luna de Rosa, 31 vjeç, tha se shpresonte se shfaqja do të ndihmonte në sjelljen e ndryshimeve shoqërore.

“Ndonjëherë, kur shoqëria ka kaq shumë paragjykime ndaj një identiteti, ju filloni të besoni në këtë paragjykim”, tha artistja.

“Kjo ekspozitë mund t’u japë vetëbesim të rinjve romë që shpesh shkojnë në shkollë dhe kanë turp për identitetin e tyre”./UBTNews/

Art

Gruaja më e pasur e Australisë kërkon që të largohet portreti i saj nga një ekspozitë

Publikuar

nga

Arti është subjektiv. Dhe përderisa shumica e artistëve dëshirojnë të ndajnë punën e tyre me botën, nuk ka garanci se publiku do ta kuptojë apo pëlqej punën e tyre artistike.

Kështu duket të jetë edhe rasti i një pikture nga artisti vendas, Vincent Namatjira, që përfshin një portret të gruas më të pasur në Australi, manjates së minierave Gina Rinehart.

Rinehart i ka kërkuar Galerisë Kombëtare të Australisë (NGA) të largojë portretin e saj, një prej 21 veprave të tij individuale që përbëjnë një pjesë të vetme në ekspozitën e Namatjiras, “Australia in Color”.

Kjo ekspozitë po shfaqet në galerinë e kryeqytetit australian, Kanberra, që nga muaji mars.

Subjekte të tjera të kësaj ekspozite janë edhe Mbretëresha Elizabetë II, muzikanti amerikan, Jimi Hendrix, aktivisti australian për të drejtat e aborigjenëve Vincent Lingiari, si dhe ish-kryeministri australian, Scott Morrison./UBTNews/

Vazhdo të lexosh

Art

Jeta dhe vepra në kthesën e fundit: Michelangelo në Muzeun Britanik

Publikuar

nga

Një ndër pikat kryesore të ekspozitës që u hap në Muzeun Britanik është karikatura e vetme e mbijetuar e plotë e Michelangelos “Epifania”, një vizatim përgatitor në shkallë të plotë, e cila është një nga veprat më të mëdha të Rilindjes në letër.

Michelangelo, gjeniu italian pas tavanit befasues të Kapelës Sistine dhe statujës ikonike të Davidit, festohet shpesh për arritjet e tij të hershme. Megjithatë, ekspozita e re që u hap më 2 maj në Muzeun Britanik të Londrës synon të hedhë dritë mbi një periudhë më pak të njohur: vitet e tij të fundit. Që nga të 50-at e tij deri në vdekjen e tij në pothuajse 89-vjeç, ekspozita e titulluar “Michelangelo: Dekadat e fundit” shfaq thesare të rralla, duke përfshirë “Epifania” dy metra të lartë. Vizatimi i përfunduar me shkumës të zi nga Michelangelo po zbulohet për publikun për herë të parë që nga restaurimi në vitin 2018.

Si vizatimi i vetëm i mbijetuar i plotë nga Michelangelo, ky vizatim përgatitor në shkallë të plotë është një nga veprat më të mëdha të Rilindjes në letër dhe qëndron si një nga thesaret më të çmuara të Muzeut Britanik. Punimet e mëvonshme tregojnë një anë krejt tjetër të tij, shumë më introspektive, shumë më i menduar. Ne mund ta shohim më shumë prej tij si një person që po pajtohet me këto ndjenja njerëzore shumë universale me të cilat ne të gjithë përballemi ndërsa rritemi, duke u përpjekur të peshojmë nëse keni jetuar një jetë të mirë dhe duke medituar mbi aspektet e besimit për të cilat ai shpreson se do sillni atë në shpëtim”, shpjegon kuratorja kryesore e ekspozitës, Sarah Vowles.

Vizitorët mund të eksplorojnë studimet e hershme për veprat e tij të famshme, të tilla si figurat për “Gjykimi i Fundit”, afresku që mbulon të gjithë murin e altarit të Kapelës Sistine, së bashku me vizatimet e mëvonshme të bëra pak para vdekjes së tij, duke zbuluar evolucionin e stilit të tij.

“Kur e fillojmë ekspozitën me vizatimet për Gjykimin e Fundit, ky është ndoshta Michelangelo që njerëzit presin të shohin: këto poza shumë dramatike, ekstravagante, figura të lidhura me muskuj, magjepsja me anatominë mashkullore,” vëren Vowles.

Letrat e ekspozuara në ekspozitë japin një pasqyrë të jetës së Michelangelos përtej artit. Ai i shkruan nipit të tij Leonardo Buonarroti për ta falënderuar për verën e dërguar nga ferma familjare. Një tjetër letër prekëse vjen nga Daniele da Volterra, duke i kërkuar Leonardos të vizitojë xhaxhain e tij të sëmurë sa më shpejt të jetë e mundur. Pavarësisht moshës së tij të avancuar, ambicia e Michelangelos mbeti e pashuar. Planet për kupolën e Bazilikës së Shën Pjetrit demonstrojnë krijimtarinë e tij të qëndrueshme dhe aftësinë e projektimit.

“Kjo ekspozitë e bën të qartë se edhe pas moshës 60-vjeçare dhe për një kohë të gjatë pas kësaj, artistët mund të mbeten tepër krijues dhe inovativë dhe mund të ndërmarrin projekte të reja dhe vërtet sfiduese”, thotë Vowles.

Përktheu nga Euronews: Dionesa Ebibi

 

Vazhdo të lexosh

Art

Ekselencë Arkitekturore: Fituesi i konkursit “Expo Albania” shpallet arkitekti amerikan, Steven Hall

Ai triumfoi si fitues i konkursit ndërkombëtar për ndërtimin e qendrës së re të panaireve “Expo Albania”.

Publikuar

nga

Tiranë – Në një grumbullim të lavdishëm të talentit arkitektonik, projekti i studios së arkitektit amerikan, Steven Hall, triumfoi si fitues i konkursit ndërkombëtar për ndërtimin e qendrës së re të panaireve “Expo Albania”. Ky vendim frymëzues shpalli një epokë të re në peisazhin arkitektonik të Tiranës. Pas një sfide të ngushtë ku garuan 5 skuadra të shquara arkitektonike, jeta u bë një vepër arti e mahnitshme e ndërthurjes së vizionit dhe inovacionit. Në arenën e përplasjeve kreative, studiot më të talentuara nga e gjithë bota përbënin një tapet të bukur të ekselencës.

Përzgjedhja e një projekti të tillë, të cilin arkitekti i studios fituese e përshkruan si “një dimension kulturor”, e bëri këtë moment jo vetëm një fitore për një studio, por një shpallje e një epoke të re në dizajnin urban.

“Këto projekte kanë një dimension kulturor, janë projektet më të mira në portofolin tonë. Të gjithë jemi shumë të lumtur të bashkëpunojmë”, shprehet me ngazëllim arkitekti, ndërsa pasqyron një energji të përjetshme që i karakterizon krijimtarinë e tij.

Me këtë shpallje, Tirana përshëndet një përparim të madh drejt një vizioni më të përparuar urbanistik, ku talenti dhe inovacioni bashkohen për të ndërtuar një të ardhme më të shkëlqyer.

Kryeministri Edi Rama bëri një njoftim në rrjetet sociale, duke ndarë pamjet e projektit fitues të arkitektit të shquar amerikan, Steven Holl, në finalen e konkursit ndërkombëtar për Expo Albania. Theksohet sr kjo shënon një hap të rëndësishëm drejt vizionit të ri urbanistik për Tiranën e vitit 2030.

Pamjet e shfaqura tregojnë një kompleks modern dhe sfidues, i cili do të shërbejë si qendër për panaire, ekspozita artistike, kulturore dhe historike, si dhe për konferenca dhe takime të ndryshme. “Ky projekt është i rëndësishëm në rrugën e transformimit të vendit”, theksoi Kryeministri Rama.

Në garën e ashpër për të fituar këtë projekt, morën pjesë 5 studio prestigjioze arkitektonike nga e gjithë bota, duke konkretizuar një nga sfidat më të mëdha të arkitekturës së bashkohshme. Studioja e Steven Holl fitoi zemrat e jurisë përpara studiove të tjera të njohura si Jeanne Gang nga SHBA dhe Kuehn Malvezzi nga Gjermania.

“Ky kompleks jo vetëm do të ndërtojë një vizion të ri urbanistik për Tiranën tonë, por gjithashtu do të jetë një destinacion për banorët vendas dhe për turistët e huaj”, shtoi Rama.

Po ashtu theksohet se në këtë hapësirë të re do të shfaqet pasuria kulturore dhe historike e vendit tonë, duke e bërë atë një destinacion të pazëvendësueshëm për të gjithë.

Me fitimin e këtij projekti, Shqipëria bën një hap të rëndësishëm drejt një të ardhme më moderne dhe të shkëlqyeshme, duke ndjekur trendet botërore të arkitekturës bashkëkohore dhe zhvillimit urbanistik./UBTNews/

Vazhdo të lexosh

Art

Një kthesë në Art dhe Dizajn: Ekspertiza dhe kreativiteti në UBT

Kjo ditë nuk ishte vetëm një ditë e aktiviteteve, por një ngjarje që frymëzoi dhe rriti ndjenjën e bashkëpunimit dhe kreativitetit në mesin tonë.

Publikuar

nga

Një ditë e dytë e mbushur me ngjarje dhe kreativitet në Javën e Artit dhe Dizajnit, një sërë aktivitetesh tërheqëse dhe të diversifikuara për studentët dhe pjesëmarrësit. Aktivitete këto që shërbyen si një platformë e shkëmbimit të ideve, kreativitetit dhe ekspertizës në fushën e artit dhe dizajnit. Në këtë kohë të mbushur me potencial, studentët dhe pjesëmarrësit kishin rastin të shfaqnin talentin e tyre unik dhe të eksploronin thellësinë e teknikave të pikturimit. Nën udhëzimin e profesionistëve të fushës, ata u nisën në një udhëtim të pandërprerë drejt njohurive të reja dhe shkëlqimit artistik. Kjo ditë nuk ishte vetëm një ditë e aktiviteteve, por një ngjarje që frymëzoi dhe rriti ndjenjën e bashkëpunimit dhe kreativitetit në mesin tonë.

“Play Session – Board Games created by students”, ishte hapësira ku u krijuan dhe u zhvillua luajtja e lojërave të krijuara nga studentët, që rriti kreativitetin dhe aftësitë e studentëve në dizajnimin e lojërave.

“Prezantimi i Instrumenteve nga Profesorët Dukagjin Muhaxheri dhe Blerim Emerllahu”, ishte një kënd që ofroi njohuri të thella dhe demonstrime praktike për përdorimin e mjeteve dhe teknikave të dizajnit nga ekspertë të fushës.

Profesori Blerim Emerllahu, ka sjellë para studentëve dhe të pranishmëve një udhëtim nëpër historinë e klarinetës, duke na shpjeguar me pasion dhe detaje të mrekullueshme rrugën e këtij instrumenti muzikor. Fillimisht, ai na udhëzoi nëpër gjerësitë e kohës së lashtë, ku shumë vende dhe kultura kanë eksperimentuar me versione të hershme të instrumenteve, pastaj, Profesori Emerllahu na çoi në një udhëtim në kohën mesjetare për të zbuluar origjinën e instrumentit modern të klarinetës. Me pasionin dhe njohuritë e tij, profesori na bëri të ndjejmë emocionin e rrugës së këtij instrumenti të mrekullueshëm, duke na inkurajuar të kuptojmë se historia e një instrumenti është e lidhur ngushtë me evoluimin e kulturës dhe teknologjisë, dhe se çdo detaj i tij ka një histori të fortë dhe frymëzuese.

Profesori Dugagjin Muhaxheri na udhëzoi në një rrugëtim nëpër historinë dhe shkëlqimin e saksofonit, duke na treguar me pasion dhe detaje të mrekullueshme për këtë instrument ikonik. Pastaj, profesori na shoqëroi në një udhëtim nëpër historinë e saksofonit, duke na treguar për jetën dhe historinë muzikore të Adolphe Sax-it. Profesori Muhaxheri na tregoi gjithashtu për sfidat dhe sukseset e hershme të saksofonit, duke na ftuar të kuptojmë rëndësinë e tij në muzikën ushtarake dhe klasike. Muhaxheri na bëri të ndjehemi të frymëzuar për trashëgiminë e saksofonit në botën e muzikës së sotme. Ai na inkurajoi të kuptojmë se, pavarësisht sfidave dhe konkurrencës, saksofoni vazhdon të jetë një instrument i rëndësishëm dhe i respektuar, duke u përdorur në bashkëpunime ndër-zhanre dhe duke shfaqur potencialin e tij të paepur për inovacion dhe eksplorim në të ardhmen.

“Muzikë, Vizatim, Skulpturë, Fotografi – Brendësi me Profesor Sebil Spat”, një aktivitet si ky i gjerë përfshirës i disa arteve të ndryshme, që promovoi një qasje të integruar ndaj kreativitetit dhe dizajnit.

“Workshop për Dizajn Pezull – Modë”, ishte sesioni i specializuar për të eksploruar dhe zhvilluar aftësitë në dizajnin e modës, duke u fokusuar në aspekte të caktuara si dizajni pezull dhe tendencat e fundit në modë. Këto aktivitete ofruan një platformë të vlefshme për të ndarë njohuri, përvoja dhe ide në një mjedis stimulues dhe inovativ siç është ambienti dhe fryma që ofron UBT.

“Webinar- Fusion of Technology in Art and Design”, një aktivitet që u realizua online, ishte  udhëtim i pasur me informacione dhe inspirim. Aktiviteti u udhëheq nga një grup artistësh dhe dizajnuesish të shquar të cilët do të ndajnë përvojën e tyre në përdorimin e teknologjisë në krijimtarinë e tyre artistike, ndër ta pjesë ishte Edmond Hajrizi, Rektor i UBT-së; Alban Muja, një artist i njohur për veprat e tij të frymëzuara nga historia dhe kultura; Katarina Csanyiova, Gul Kaner dhe Hana Zeqa, Diellza Elshani, Arta Pllana, dhe Drita Kabashi. Me një grup të tillë të përfaqësuesve u zhvillua një diskutim i pasur dhe frymëzues mbi mënyrën se si teknologjia transformon dhe fuqizon krijimtarinë artistike dhe dizajnin.

Pas një ditë të ngarkuar me kreativitet dhe pasion, aventura nuk mbaron këtu. Nesër, përjetimet e artit dhe dizajnit vazhdojnë me një varg aktivitetesh të tjera që do të na hedhin në një valë të re të frymëzimit dhe eksplorimit./UBTNews/

Dionesa Ebibi

Vazhdo të lexosh

Të kërkuara