Kulturë
Muzeu i njohur francez përmes artit përmbys narrativën rome
Shfaqja, titulli i së cilës “Barvalo” do të thotë i pasur shpirtërisht ose materialisht, është ekspozita e parë e tillë.
Published
2 years agoon
By
UBT newsFytyrat më të shndritshme të komunitetit rom janë vendosur përballë vizitorëve në një mur shumëngjyrësh brenda një prej muzeve më të mirë të Francës.
Është komiku britanik me famë botërore Charlie Chaplin, i madhi belg i xhazit Django Reinhardt dhe Alfreda Markowska, një grua polake që gjatë Luftës së Dytë Botërore shpëtoi dhjetëra fëmijë hebrenj dhe romë nga një kamp nazist.
“Është shumë prekëse”, tha akademiku rumun Cristian Padure, duke admiruar ekspozitat brenda muzeut MUCEM në qytetin e dytë të Francës, Marsejë.
Shfaqja, titulli i së cilës “Barvalo” do të thotë i pasur shpirtërisht ose materialisht në gjuhën rome, është ekspozita e parë e tillë që mbledh së bashku kontribute nga kaq shumë artistë dhe kuratorë brenda pakicës rome të Evropës prej 12 milionë banorësh.
Padure tha se ishte “njohje” e kontributeve të komunitetit në kulturën dhe historinë evropiane pas shekujsh diskriminimi.
Në Rumani, ku u rrit gjuhëtari, romët ishin skllevër për pesë shekuj deri në shekullin e 19-të.
Ndër veprat e ekspozitës është një reklamë antike e nxjerrë nga arkivat e vendit që reklamon “një rom i ri” në shitje për 29 monedha.
Në një mur tjetër janë të ashtuquajturat “karta antropometrike” të romëve që jetonin në Francë në fillim të shekullit të 20-të, të kompletuara me matje raciste, fotografi dhe shenja gishtash.
Të gjithë romëve francezë iu kërkua të mbanin dokumente të identitetit, të cilat ishin krijuar për të kufizuar lëvizjen e tyre dhe hapën rrugën për dëbimin e tyre gjatë Luftës së Dytë Botërore.
Nazistët dhe aleatët e tyre vranë deri në 500,000 romë gjatë asaj periudhe, sipas Muzeut të Holokaustit me qendër në SHBA.
Ekspozita nxjerr në pah punën e shkrimtares dhe artistes së ndjerë rome-austriak Ceija Stojka, e cila shkroi dhe pikturoi përvojën e tmerrshme pasi i mbijetoi tre kampeve të veçanta të vdekjes.
Ekspozita ndriçon gjithashtu anëtarët romë të Rezistencës Franceze gjatë pushtimit nazist.
“Ne gjithashtu kishim paraardhës që luftuan në të gjitha luftërat”, tha Sylvie Debart, gjyshi i të cilit Marius Janel ishte pjesë e ushtrisë që luftonte kundër gjermanëve.
Antropologu amerikan Jonah Steinberg kaloi vite duke lobuar për të mbajtur ekspozitën.
“Është një nga herët e para që historia, arti dhe kultura rome është paraqitur në një shkallë të tillë”, tha profesori në Universitetin e Vermontit.
“Por mbi të gjitha, është unik sepse drejtohet nga zëri, vizioni, ekspertët, këshilltarët, artistët dhe guidat e komunitetit rom”.
Anna Mirga-Kruszelnicka ishte një nga 19 personat — kryesisht romë — që ndihmuan në organizimin e ekspozitës.
“Për një herë, në këtë mënyrë, ne mund të formojmë narrativën për ne”, tha nënkryetari i Institutit Evropian të Romëve për Artet dhe Kulturën.
Artisti rom Emanuel Barica skicoi të gjitha portretet bardh e zi të njerëzve të famshëm romë në murin e muzeut.
“Ndoshta njerëzit që janë racistë — që diskriminojnë — e pëlqejnë vërtet Charlie Chaplin dhe nuk e kuptuan se ai ishte rom”, tha 28-vjeçari, i cili u ngacmua në shkollë në Rumani përpara se të transferohej në Gjermani.
“Ndoshta ata do të ndryshojnë këndvështrimin e tyre”.
Chaplin në autobiografinë e tij tha se gjyshja e tij ishte “gjysmë rome”.
Në mur është edhe Pierre-Andre Gignac, i cili ka luajtur në ekipin kombëtar francez të futbollit, dhe Alina Serban, dramaturgja e parë rome që pa një nga dramat e saj të shtuara në repertorin e një teatri shtetëror rumun.
“Për mua, për komunitetin tim, kjo ekspozitë është si të arrish të pamundurën”, tha 35-vjeçarja Serban, e cila ka fituar çmime për rolin e saj kryesor si boksiere në filmin gjermano-austriak të vitit 2019 “Gypsy Queen”.
“Është thelbësore të tregojmë kontribute jo stereotipe, në mënyrë që të tjerët të mund të shohin njerëzimin tonë”, tha ajo.
Artistja rumo-italiane Luna de Rosa, 31 vjeç, tha se shpresonte se shfaqja do të ndihmonte në sjelljen e ndryshimeve shoqërore.
“Ndonjëherë, kur shoqëria ka kaq shumë paragjykime ndaj një identiteti, ju filloni të besoni në këtë paragjykim”, tha artistja.
“Kjo ekspozitë mund t’u japë vetëbesim të rinjve romë që shpesh shkojnë në shkollë dhe kanë turp për identitetin e tyre”./UBTNews/
Lifestyle
4 mënyra të lehta për t’i dhënë jetë flokëve të dëmtuar
Published
12 hours agoon
October 23, 2025By
UBT News
Thënia se flokët janë gjysma e bukurisë është bërë fakt i njohur. Kujdesi për ta zë një pjesë të rëndësishme të ditës dhe të shpenzimeve për shumicën e njerëzve.
Për disa, eksperimentimi me stile të ndryshme është mënyra për të pasur pamje tërheqëse, ndërsa për të tjerët, ruajtja e flokëve natyralë dhe të shëndetshëm është një sfidë e përditshme.
Pavarësisht preferencave, të gjithë kërkojnë një gjë të përbashkët: flokë të shëndetshëm. Flokët e dëmtuar, të thatë, me maja dyshe apo të djegur janë problematikë e të pakëndshëm. Për ta parandaluar këtë, zgjidhja më e mirë është përdorimi i metodave natyrale dhe të buta.
Më poshtë janë katër mënyra të thjeshta për të rikthyer shkëlqimin dhe shëndetin flokëve, të cilat mund t’i provoni në shtëpi.
1. Maskë me kos dhe vaj ulliri: Ky trajtim është ideal për flokët e thatë, të dëmtuar nga boja apo tharësja. Ai i hidraton menjëherë.
Përbërësit:
60 ml kos
1 lugë gjelle vaj ulliri
Udhëzimet:
Përzieni mirë përbërësit. Aplikoni maskën në pjesën e majave të flokëve e lëreni të veprojë 10-15 minuta. Lani flokët me ujë dhe shampo si zakonisht. Përsëritni trajtimin 1-2 herë në javë për rezultate të dukshme.
2. Maskë me vezë dhe mjaltë: Mjalti dhe veza janë të pasura me proteina dhe aminoacide që parandalojnë këputjen e flokëve dhe minimizojnë majat dyshe.
Përbërësit:
1 të verdhë veze
1 lugë çaji mjaltë
Udhëzimet:
Përzieni përbërësit dhe aplikojeni tek majat e flokëve. Lëreni maskën të thahet për dy orë. Lani flokët me ujë dhe shampo si zakonisht.
3. Maskë me vaj kokosi: Vaji i kokosit është një hidratues natyral i shkëlqyer për flokët.
Përbërësit:
60 ml vaj kokosi
Udhëzimet:
Ngrohni vajin për disa sekonda në mikrovalë ose shkrijeni në duar. Lyeni majat e flokëve dhe lëreni të veprojë gjatë gjithë natës. Mëngjesin tjetër, lani flokët si zakonisht.
Përdoreni edhe pas dushit, duke aplikuar pak vaj tek majat për efekt zbutës, por kujdes mos te teproni që të mos yndyrosen flokët.
4. Maskë me erëza dhe uthull molle: Uthulla i jep flokëve shkëlqim dhe i zbut majat dyshe.
Përbërësit:
250 ml ujë
Disa gjethe nenexhik, sherebelë dhe rozmarinë
2 lugë gjelle uthull molle
Udhëzimet:
Vendosni ujin dhe erëzat në zjarr mesatar dhe lëreni të ziejnë 10 minuta. Pasi të ftohet, kullojeni dhe shtoni uthullën e mollës. Lyeni pjesën problematike të flokëve ose majat e tyre gjatë dushit, pas larjes me shampo. Mbani maskën për 1 minutë e shpëlajeni me ujë të bollshëm.
Këto metoda natyrale do t’ju ndihmojnë të keni flokë më të shëndetshëm, të hidratuar dhe me shkëlqim pa u dëmtuar. /A.Z/UBT News/
Kulturë
Urtësia e Fishtës, thëniet më të fuqishme të Homerit shqiptar
Published
13 hours agoon
October 23, 2025By
UBT News
Gjergj Fishta (1871–1940) nuk ishte vetëm poet, shkrimtar dhe françeskan; ai ishte edhe një mendimtar i thellë i jetës dhe shoqërisë shqiptare.
Përmes veprave dhe fjalëve të tij, Fishta la një trashëgimi të pasur intelektuale, duke reflektuar mbi patriotizmin, edukimin, drejtësinë, unitetin dhe natyrën njerëzore.
Më poshtë gjeni një përmbledhje të disa nga thëniet më të njohura dhe të mençura të Fishtës, të cilat vazhdojnë të frymëzojnë edhe sot.
Rreth urtësisë dhe veprimit:
“I urti kurr nuk ngutet, prej burrnís e jo prej tutet.”
“Në kjoftë se provon, mundesh me hupë, por në kjoftë se nuk provon – je i hupun gjithsesi!”
Rreth edukimit dhe natyrës njerëzore:
“Njerëzit janë tanë njisoj prej natyrës, edukata i ban me u dallue!”
“Pak din njaj që ja kallzon të tana grues!”
Rreth unitetit dhe patriotizmit:
“Vërtet ne kemi Bajram e Pashkë, por Shqiptarinë e kemi bashkë.”
“Edhe hâna do t’a dije, edhe dielli do t’ket pa, se përqark ksaj rrokullije, si Shqypnija vend nuk ka!”
“Ma kollaj asht me mbushun një thes me pleshta sesa me i ba bashk dy shqiptarë!”
Rreth drejtësisë dhe moralit:
“Në kjoftë se thue at çka dishron, duhet me ndie edhe ate çka nuk e dishron!”
“Ma mirë n’vorr me u kja për mallë / se nën shkja me ndejë për t’gjallë.”
Rreth politikës dhe shoqërisë:
“Më dhemb kryet me njato parla-parla të parlamentarëve: dokrra pa kokrra!”injor
“Injoranca dhe krenaria shkojnë bashkë si shtati e hija.”
Rreth unitetit fetar dhe bashkëjetesës:
“Në rast se ata nuk na duan në një shtet të vetëm… na kristianët do t’i shkriejmë kryqet tona dhe do t’i bajmë fishek me mbrojt vllaznitë tanë muslimanë shqyptarë!”
Thëniet e Fishtës nuk janë fraza të bukura, ato përmbajnë mësime të thella për moralin, drejtësinë, patriotizmin dhe vetëdijen kombëtare.
Ato vazhdojnë të frymëzojnë breza, duke kujtuar shqiptarëve rëndësinë e unitetit, edukimit dhe veprimit të guximshëm për të mirën e përbashkët. /A.Z/UBT News/
Kulturë
Artisti kosovar Jakup Ferri nderohet në St James’s Palace
Published
15 hours agoon
October 23, 2025By
UBT News
Një moment i rrallë dhe i veçantë për artin shqiptar ka ndodhur në zemër të Londrës.
Artisti i njohur kosovar, Jakup Ferri, u takua me Madhërinë e Tij, Mbretin Charles III, gjatë një pritjeje zyrtare në St James’s Palace, një nga rezidencat më të njohura mbretërore të Mbretërisë së Bashkuar.
Ky takim u zhvillua në kuadër të Samitit të Liderëve të Ballkanit Perëndimor, ku Mbretëria e Bashkuar priti artistë nga e gjithë rajoni.
Në këtë event prestigjioz, Ferri u përzgjodh për të ekspozuar veprat e tij, duke përfaqësuar Kosovën përkrah artistëve ndërkombëtarë.
Në një postim në Instagram, Ferri shprehu emocionet pas takimit me monarkun britanik, duke e quajtur atë “nder të madh” dhe falënderoi British Council për ftesën dhe mundësinë për të qenë pjesë e kësaj ngjarjeje të jashtëzakonshme.

I lindur në Prishtinë në vitin 1981, Jakup Ferri është një nga artistët bashkëkohorë më të vlerësuar nga Kosova. Ai njihet për stilin e tij unik dhe poetik, ku ndërthur elemente të artit popullor me vizatime naive dhe ngjyra të forta e të gjalla.
Punimet e tij përfshijnë piktura, vizatime dhe tapiceri të endura, të cilat janë prezantuar në disa nga ekspozitat dhe institucionet më të njohura ndërkombëtare, përfshirë Biennalen e Venecias 2022, Kunstmuseum Luzern në Zvicër dhe EMΣT – Muzeun Kombëtar të Artit Bashkëkohor në Athinë.
Kulturë
Prishtina bëhet qendër e fotogazetarisë me katër ekspozita të The VII Foundation
Published
18 hours agoon
October 23, 2025By
UBT News
Në kuadër të edicionit të sivjetëm të FOTOIST, Festivalit Ndërkombëtar të Fotografisë në Prishtinë, për publikun janë hapur katër ekspozita ndërkombëtare të realizuara nga The VII Foundation, një ndër organizatat më të njohura botërore në fushën e fotogazetarisë.
Ekspozitat janë vendosur në ndërtesën e Grandit dhe në Galerinë e Arteve, ku do të qëndrojnë të hapura deri më 24 tetor 2025. Ato trajtojnë tema të fuqishme si lufta, mjedisi, historia dhe identiteti shoqëror.
“A Brief Guide to Investigating War Crimes” – Ron Haviv
Fotoreporteri i njohur dhe bashkëthemeluesi i The VII Foundation, Ron Haviv, prezanton në Prishtinë ekspozitën “A Brief Guide to Investigating War Crimes”, realizuar në bashkëpunim me Global Investigative Journalism Network (GIJN).
E kuruar nga vetë Haviv, ekspozita bazohet në udhëzuesin e GIJN për gazetarët që raportojnë mbi krimet e luftës dhe përfshin imazhe të fuqishme të realizuara nga anëtarët e The VII Foundation. Përmes saj, theksohen pasojat njerëzore të konflikteve dhe rëndësia e gazetarisë hulumtuese në kërkim të drejtësisë ndërkombëtare.
“Élévations” – Éric Bouvet
E hapur më 17 tetor 2025 në ndërtesën e Grandit dhe Galerinë e Arteve, ekspozita “Élévations” e fotografit francez Éric Bouvet paraqet peizazhe madhështore të Alpeve, të realizuara me teknika të fotografisë së shekullit XIX.
Qasja e ngadalësuar krijuese synon t’i ftojë vizitorët në reflektim mbi raportin mes njeriut dhe natyrës. Fotot përcjellin njëkohësisht respekt për bukurinë natyrore dhe paralajmërim për pasojat e ndryshimeve klimatike.
Kjo ekspozitë është pjesë e një nisme të përbashkët të The VII Foundation dhe Institut Français në Bosnje e Hercegovinë, mbështetur nga UNESCO përmes “Culture and Creativity for the Western Balkans”, me fokus në diskutimin mbi qëndrueshmërinë mjedisore dhe rolin e tregimit vizual.
“USA 3.0” – The VII Foundation
Në këtë ekspozitë paraqitet një projekt i gjerë i fotogazetarisë bashkëkohore, që dokumenton në kohë reale realitetin shoqëror dhe politik në Shtetet e Bashkuara të Amerikës.
Kuratorë të ekspozitës janë Ron Haviv dhe Danny Wilcox Frazier. Pjesëmarrës janë emra si Doug Barrett, Ashley Gilbertson, Ed Kashi, Maggie Steber, Nichole Sobecki e të tjerë, që përmes fotografive ofrojnë perspektivë mbi zhvillimet amerikane e ruajtjen e kujtesës kolektive.
“MONUMENTAL: The Dome of the Rock” & “Notre-Dame de Paris” – Ziyah Gafić dhe Tomas van Houtryve
Projekti “MONUMENTAL” eksploron lidhjen mes besimit, identitetit kombëtar dhe politikës, përmes simbolikës së dy monumenteve të rëndësishme fetare: Kupolës së Shkëmbit në Jerusalem dhe katedrales Notre-Dame në Paris.
Fotografët Ziyah Gafić e Tomas van Houtryve patën qasje të rrallë në objekte kulturoro-fetare përgjatë 2019–2023, duke dokumentuar dimensionet e arkitektonike dhe historike. Ekspozita nxjerr në pah marrëdhëniet mes fesë, pushtetit e trashëgimisë në kontekst global.
Ekspozitat e këtij edicioni të FOTOIST përforcojnë pozitën e Prishtinës si qendër kulturore rajonale, ku fotografia shërben si mjet reflektimi dhe dialogu mbi sfidat bashkëkohore.
Të gjitha ekspozitat mbesin të hapura deri më 24 tetor 2025. /A.Z/UBT News/
Rektori Hajrizi mori pjesë në Konferencën CIGRE Kosova mbi “Formësimin e fuqisë punëtore të së ardhmes: Perspektiva e universitetit mbi tregun e punës”
Studim i përbashkët UBT – Universiteti i Mynhenit publikohet në revistë ndërkombëtare shkencore
UBT organizon ligjëratë ndërkombëtare dhe hap Panairin e Materialeve në Arkitekturë dhe Konstruksione
Brigitte Bardot reagon ndaj raportimeve të rreme për vdekjen e saj
Kina dhe ShBA do zhvillojnë bisedime në Malajzi
Britani e Madhe: Arrestohen tre të dyshuar për ndihmë ndaj shërbimit rus të inteligjencës
Përfundon rinumërimi i 16 kutive të votimit nga 12 vendvotime
Studimi: Njerëzit inteligjentë vuajnë më shumë nga dhimbjet e kokës!
Thierry Henry kritikon Juventusin
Të kërkuara
-
Lajmet2 months agoProfesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
-
Rajoni4 weeks agoPolicia, FSK-ja dhe Shërbyesit Civilë përfitojnë bursë 20 për qind në programet Master Shkenca Politike dhe Studime të Sigurisë në UBT
-
Lajmet nga UBT2 months agoVotoni për UBT-në dhe Rektorin Hajrizi në Triple E Awards: Dy nominime të reja ndërkombëtare për institucionin dhe Kosovën
-
Rajoni2 months agoProfesori i UBT-së fiton grant prestigjioz kërkimor në Universitetin Çarls të Pragës
