Bota

Murtaja e Athinës e ngjashme me Ebolën, mbetet ende mister për shëndetësinë

Published

on

Epidemia e Athinës megjithëse kishte vrarë gati një të tretën e popullsisë, shkenca ende nuk ka mundur të identifikojë fajtorin e vërtetë.

Në pranverën e vitit 430 p.K. vendasit në Athinë, filluan të sëmuren me një sëmundje që askush nuk e kishte pasur më parë. Fillimisht u përhapën zërat se spartanët kishin helmuar puset atje në mënyrë që athinasit të sëmureshin duke pirë ujë të ndotur. Në pak javë, sëmundja ishte përhapur në zemër të qytetit dhe po prekte njerëz të të gjitha moshave. Në total, vlerësohet se midis 25 dhe 35 përqind e popullsisë së Athinës është zhdukur si rezultat i murtajës kur mbaroi pesë vjet më vonë.

Burimi kryesor i informacioneve vjen nga historiani Thukididi, i cili jo vetëm që ishte dëshmitar i ngjarjeve, por i mbijetoi vetë sëmundjes. Sipas tij, murtaja filloi në Afrikën Lindore, pastaj udhëtoi në Egjipt, Libi dhe në Greqi.

Në fillim të rrëfimit të tij, ai shkruan: “Unë do të tregojë se si ishte, dhe njerëzit mund ta studiojnë në rast se [sëmundja] do të sulmojë përsëri“. Përshkrimet e tij tregojnë mënyrën se si sëmundja përparoi te viktimat e saj: “Njerëzit me shëndet të mirë u sulmuan papritmas nga të nxehtit në kokë, skuqja dhe pezmatimi në sy, pjesët e brendshme, si p.sh. fytin ose gjuhën, duke u bërë me gjak dhe duke lëshuar një frymë të panatyrshme dhe të hollë”.


Simptomat përfshinin teshtitje dhe ngjirje të zërit para se sëmundja të sulmonte gjoksin, duke shkaktuar një kollë të fortë, dhe më pas stomakun, e që shkaktonte shkarkime të tëmthit, tërheqje joefektive dhe spazma të dhunshme. Në këtë pikë viktima ishte në “ankth shumë të madh”.

Thukididi përshkruan pamjen e lëkurës së pacientit:“Lëkura ishte e kuqërremtë, dhe që shpërthen në pustula të vogla dhe ulçera“. Të sëmurët përshkruanin ethe të forta, duke u ndjerë sikur një zjarr po i përpinte brenda. Ata përjetuan një “etje të pashuar”, e cila bëri që disa të zhyten edhe në rezervuarë uji. Sëmundja bëri që ata të vuanin edhe nga insomnia.

Trajtimi i të sëmurit

Thukididi raporton se shumë pacientë vdiqën në javën e parë pasi u infektuan. Nëse do ta kalonin fazën e parë, ata mund të pësonin ulçerë të rëndë të zorrëve të shoqëruara me diarre. Problemet kryesore në trajtimin e sëmundjes ishin risia dhe ngjitja e saj.

Nuk u gjet asnjë ilaç që mund të përdoret si specifik“, shkruan Thukididi, “për atë që bëri mirë në një rast, bëri dëm në një tjetër“.

Mjekët u goditën shumë keq. Në të vërtetë, kushdo që ushqeu të dashurit e tyre të sëmurë pagoi një çmim të lartë: “nëse ata u përpoqën ta bënin këtë, vdekja ishte pasoja“.

Infeksioni duket se ka sjellë me vete një imunitet: “I njëjti njeri nuk u sulmua kurrë dy herë – kurrë të paktën fatalisht“, thotë ai.

Ata që ishin infektuar, por e kishin kaluar, përjetonin një ndjenjë euforike se mund t’i mbijetonin gjithçkaje.

Sëmundje misterioze

Ende nuk është identifikuar burimi i saktë i epidemisë. Për shkak të përdorimit të fjalës “murtajë” nga Thukididi, disa kanë hipotezuar se ishte një shpërthim i murtajës bubonike, shkaku i vdekjes së zezë në shekullin e 14-të. Sidoqoftë, leximi nga afër nuk tregon asnjë nga simptomat famëkeqe të vdekjes së zezë: nyjet limfatike të fryra që nxihen dhe ndonjëherë shpërthejnë.

Me kalimin e kohës, studiuesit kanë propozuar disa fajtorë, bakterialë dhe viralë, duke përfshirë kolerën, gripin, linë dhe fruthin. Rrëfimi i Thukididit është për një sëmundje, llojet e të cilave nuk ishin parë kurrë më parë.

Shumë nga simptomat e përputhen me ato të Ebolës. Ndryshe nga sëmundjet me origjinë bakteriale, gjetja e provave gjenetike të viruseve si Ebola ose fruthi, është shumë sfiduese.

Për t’i identifikuar ata, gjenetistët duhet të studiojnë ARN, e cila është më e paqëndrueshme se ADN dhe degradon më lehtë me kalimin e kohës. Gjetja e një shembulli të zbatueshëm nga shekulli i pestë para Krishtit është e vështirë, kështu që nëse murtaja e Athinës është shkaktuar nga një virus, identiteti i tij i saktë do të vazhdojë të mbetet mister edhe për një kohë./UBTNews

(Arjeta Ibishi, studente në Media dhe Komunikim)

Bota

Tregjet e aksioneve në Evropë tërhiqen pasi Trump dyfishon tarifat për çelikun

Published

on

By

Aksionet evropiane po shënojnë një fillim kryesisht negativ të javës dhe muajit të ri të tregtimit, raporton CNBC.

Indeksi rajonal Stoxx 600 ka rënë për 0.18 për qind, ndërsa CAC 40 i Francës dhe DAX i Gjermanisë kanë rënë përkatësisht për 0.43 për qind dhe 0.22 për qind.

Megjithatë, FTSE 100 i Mbretërisë së Bashkuar është rritur për 0.08 për qind, i ndihmuar nga një rritje prej 0.57 për qind në aksionet e naftës dhe gazit, pasi çmimet u rritën.

Aksionet e industrisë së automjeteve ranë për 1.4 për qind, mes frikës se një sërë zhvillimesh të fundit në lidhje me tarifat e propozuara nga Trump mund të çojnë në tarifa më të rrepta për këtë sektor, veçanërisht pasi presidenti amerikan njoftoi papritur një rritje të tarifave për çelikun në 50 për qind.

Aksionet e teknologjisë, të ndjeshme ndaj rrezikut, ranë për 1 për qind.

Continue Reading

Bota

​Kina akuzon SHBA-në për “shkelje të rëndë” të marrëveshjes tregtare

Published

on

By

Kina thotë se SHBA-ja ka “shkelur shumë rëndë” marrëveshjen e tyre tregtare dhe se do të marrë masa të forta për të mbrojtur interesat e saj, raporton BBC.

Ministria e Tregtisë e Kinës tha se Uashingtoni ka “dëmtuar seriozisht” marrëveshjen e arritur gjatë bisedimeve në Gjenevë muajin e kaluar, kur të dy vendet ulën tarifat mbi mallrat e importuara nga njëri-tjetri.

Zëdhënësi shtoi se veprimet e SHBA-së gjithashtu kanë shkelur rëndë konsensusin e arritur gjatë një telefonate në janar midis liderit kinez Xi Jinping dhe presidentit Donald Trump.

Komentet vijnë pasi Trump tha të premten se Kina kishte “shkelur absolutisht marrëveshjen me ne”.

Presidenti i SHBA-së nuk dha detaje, por Përfaqësuesi i Tregtisë Jamieson Greer më vonë tha se Kina nuk kishte hequr barrierat jo-tarifore siç ishte rënë dakord në marrëveshje.

Nën armëpushimin tregtar të arritur në maj në një takim në Gjenevë, SHBA-ja uli tarifat e vendosura mbi mallrat nga Kina nga 145 për qind në 30 për qind. Tarifat hakmarrëse të Kinës mbi mallrat amerikane ranë nga 125 për qind në 10 për qind.

Të hënën, Pekini tha se shkeljet e SHBA-së përfshinin ndalimin e shitjes së softuerit për dizajnin e çipave në kompanitë kineze, paralajmërimin kundër përdorimit të çipave të prodhuar nga gjiganti kinez i teknologjisë Huawei, dhe anulimin e vizave për studentët kinezë.

Marrëveshja e arritur në Gjenevë erdhi si një surprizë për shumë analistë, pasi dukej se të dy palët ishin shumë larg në shumë çështje tregtare.

Kjo tregoi se gjatë bisedimeve ballë për ballë, Uashingtoni dhe Pekini mund të arrijnë marrëveshje.

Por, ndërsa retorika po rritet sërish, brishtësia e armëpushimit aktual është theksuar dhe jep një tregues se sa sfiduese mund të jetë arritja e një marrëveshjeje afatgjatë tregtare.

Continue Reading

Bota

Nawrocki fiton zgjedhjet presidenciale në Poloni

Published

on

By

Kandidati nacionalist opozitar, Karol Nawrocki, ka fituar rundin e dytë të zgjedhjeve presidenciale në Poloni me 50.89 për qind të votave, sipas komisionit të zgjedhjeve, duke i dhënë një goditje agjendës reformuese të qeverisë proevropiane të Polonisë.

Rivali i tij, Rafal Trzaskowski, kryetar liberal i Varshavës dhe aleat i qeverisë së udhëhequr nga Donald Tusk, mori 49.11 për qind të votave, raporton Reuters.

Një ‘exit poll’, të dielën, e kishte paraparë Trzaskowskin fitues.

Nawrocki, 42-vjeçar, historian euroskeptik, i cili kishte udhëhequr një institut përkujtimor, ka bërë fushatë duke premtuar se do të siguronte që politikat ekonomike dhe sociale do të favorizonin polakët karshi nacionaliteteve të tjera, përfshirë refugjatët nga Ukraina fqinje.

Boksieri amator fitoi pavarësisht se e kaluara e tij dominoi ditët e fundit të fushatës presidenciale – nga pyetjet për blerjen e një banese nga një pensionist, deri te pranimi se ai kishte marrë pjesë në përleshje të orkestruara.

Përderisa Parlamenti i Polonisë ka më së shumti pushtet, presidenti mund t’i vërë veton ligjeve, ndërsa votimi u përcoll me interesim në Ukrainë, si dhe në Rusi, në Shtetet e Bashkuara dhe në Bashkimin Evropian.

Nawrocki, i mbështetur nga partia Ligj dhe Drejtësi (PiS), pritet të vazhdojë politikat e paraardhësit të tij, presidentit Andrzej Duda, po ashtu aleat i partisë më të madhe opozitare, përfshirë bllokimin e çfarëdo përpjekjeje nga qeveria për të lejuar abortin apo për reformimin e gjyqësorit.

Në mediat sociale, Duda falënderoi polakët për pjesëmarrje të madhe në zgjedhje. Dalja në votime ishte 71.31 për qind, tha komisioni i zgjedhjeve, që përbën rekord për balotazhin presidencial.

Ju faleminderit! Që morët pjesë në zgjedhjet presidenciale. Që dolët. Që kryet obligimin tuaj qytetar. Që morët përgjegjësinë për Poloninë. Urime fituesit! Qëndro e fortë, Poloni!”, shkroi Duda në rrjetin social X./REL/

Continue Reading

Bota

Von der Leyen: Evropa duhet të forcojë mbrojtjen, të pranojë Ukrainën në BE

Published

on

By

Presidentja e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen, ka theksuar se Evropa duhet të mbrojë pavarësinë e saj duke rritur shpenzimet për mbrojtjen dhe duke integruar Ukrainën në Bashkimin Evropian.

Ajo ka përmendur katër detyrat kryesore që BE-ja duhet të realizojë për të arritur këto synime, duke përfshirë forcimin e kapacitetit të mbrojtjes, rritjen e inovacionit për rritjen ekonomike, zgjerimin e BE-së dhe forcimin e demokracisë për të mbrojtur shtetet anëtare nga kërcënimet e brendshme dhe të jashtme.

Sipas von der Leyen, një nga arritjet më të mëdha është angazhimi për të ofruar deri në 800 miliardë euro fonde për mbrojtjen, një veprim që, siç tha ajo, ishte i pamundur vetëm pak vite më parë.

Fakti që tani po ofrojmë deri në 800 miliardë euro fonde për mbrojtjen ishte i pamundur vetëm pak vite më parë,” theksoi Presidentja e Komisionit Evropian. “Po e bëjmë këtë sepse duam të mbrojmë paqen me të gjitha forcat tona.

Von der Leyen paralajmëroi gjithashtu se një rend i ri ndërkombëtar do të shfaqet deri në fund të kësaj dekade, dhe se Evropa duhet të luajë një rol aktiv në formësimin e këtij rendi të ri për të shmangur pasojat e tij për kontinentin dhe për botën.

Ajo theksoi se zgjerimi i BE-së është një detyrë kyçe, duke e konsideruar anëtarësimin e Ukrainës, Moldavisë, vendeve të Ballkanit Perëndimor dhe Gjeorgjisë si një hap të rëndësishëm për forcimin e Bashkimit Evropian.

Jam thellësisht e bindur se historia tani po na thërret. Ashtu si në vitin 1989, kur era e ndryshimit përfshiu Evropën,” përfundoi von der Leyen, duke sugjeruar se momenti aktual është një mundësi për ndryshime thelbësore në rajon.

Continue Reading

Të kërkuara