Bota

Murtaja e Athinës e ngjashme me Ebolën, mbetet ende mister për shëndetësinë

Published

on

Epidemia e Athinës megjithëse kishte vrarë gati një të tretën e popullsisë, shkenca ende nuk ka mundur të identifikojë fajtorin e vërtetë.

Në pranverën e vitit 430 p.K. vendasit në Athinë, filluan të sëmuren me një sëmundje që askush nuk e kishte pasur më parë. Fillimisht u përhapën zërat se spartanët kishin helmuar puset atje në mënyrë që athinasit të sëmureshin duke pirë ujë të ndotur. Në pak javë, sëmundja ishte përhapur në zemër të qytetit dhe po prekte njerëz të të gjitha moshave. Në total, vlerësohet se midis 25 dhe 35 përqind e popullsisë së Athinës është zhdukur si rezultat i murtajës kur mbaroi pesë vjet më vonë.

Burimi kryesor i informacioneve vjen nga historiani Thukididi, i cili jo vetëm që ishte dëshmitar i ngjarjeve, por i mbijetoi vetë sëmundjes. Sipas tij, murtaja filloi në Afrikën Lindore, pastaj udhëtoi në Egjipt, Libi dhe në Greqi.

Në fillim të rrëfimit të tij, ai shkruan: “Unë do të tregojë se si ishte, dhe njerëzit mund ta studiojnë në rast se [sëmundja] do të sulmojë përsëri“. Përshkrimet e tij tregojnë mënyrën se si sëmundja përparoi te viktimat e saj: “Njerëzit me shëndet të mirë u sulmuan papritmas nga të nxehtit në kokë, skuqja dhe pezmatimi në sy, pjesët e brendshme, si p.sh. fytin ose gjuhën, duke u bërë me gjak dhe duke lëshuar një frymë të panatyrshme dhe të hollë”.


Simptomat përfshinin teshtitje dhe ngjirje të zërit para se sëmundja të sulmonte gjoksin, duke shkaktuar një kollë të fortë, dhe më pas stomakun, e që shkaktonte shkarkime të tëmthit, tërheqje joefektive dhe spazma të dhunshme. Në këtë pikë viktima ishte në “ankth shumë të madh”.

Thukididi përshkruan pamjen e lëkurës së pacientit:“Lëkura ishte e kuqërremtë, dhe që shpërthen në pustula të vogla dhe ulçera“. Të sëmurët përshkruanin ethe të forta, duke u ndjerë sikur një zjarr po i përpinte brenda. Ata përjetuan një “etje të pashuar”, e cila bëri që disa të zhyten edhe në rezervuarë uji. Sëmundja bëri që ata të vuanin edhe nga insomnia.

Trajtimi i të sëmurit

Thukididi raporton se shumë pacientë vdiqën në javën e parë pasi u infektuan. Nëse do ta kalonin fazën e parë, ata mund të pësonin ulçerë të rëndë të zorrëve të shoqëruara me diarre. Problemet kryesore në trajtimin e sëmundjes ishin risia dhe ngjitja e saj.

Nuk u gjet asnjë ilaç që mund të përdoret si specifik“, shkruan Thukididi, “për atë që bëri mirë në një rast, bëri dëm në një tjetër“.

Mjekët u goditën shumë keq. Në të vërtetë, kushdo që ushqeu të dashurit e tyre të sëmurë pagoi një çmim të lartë: “nëse ata u përpoqën ta bënin këtë, vdekja ishte pasoja“.

Infeksioni duket se ka sjellë me vete një imunitet: “I njëjti njeri nuk u sulmua kurrë dy herë – kurrë të paktën fatalisht“, thotë ai.

Ata që ishin infektuar, por e kishin kaluar, përjetonin një ndjenjë euforike se mund t’i mbijetonin gjithçkaje.

Sëmundje misterioze

Ende nuk është identifikuar burimi i saktë i epidemisë. Për shkak të përdorimit të fjalës “murtajë” nga Thukididi, disa kanë hipotezuar se ishte një shpërthim i murtajës bubonike, shkaku i vdekjes së zezë në shekullin e 14-të. Sidoqoftë, leximi nga afër nuk tregon asnjë nga simptomat famëkeqe të vdekjes së zezë: nyjet limfatike të fryra që nxihen dhe ndonjëherë shpërthejnë.

Me kalimin e kohës, studiuesit kanë propozuar disa fajtorë, bakterialë dhe viralë, duke përfshirë kolerën, gripin, linë dhe fruthin. Rrëfimi i Thukididit është për një sëmundje, llojet e të cilave nuk ishin parë kurrë më parë.

Shumë nga simptomat e përputhen me ato të Ebolës. Ndryshe nga sëmundjet me origjinë bakteriale, gjetja e provave gjenetike të viruseve si Ebola ose fruthi, është shumë sfiduese.

Për t’i identifikuar ata, gjenetistët duhet të studiojnë ARN, e cila është më e paqëndrueshme se ADN dhe degradon më lehtë me kalimin e kohës. Gjetja e një shembulli të zbatueshëm nga shekulli i pestë para Krishtit është e vështirë, kështu që nëse murtaja e Athinës është shkaktuar nga një virus, identiteti i tij i saktë do të vazhdojë të mbetet mister edhe për një kohë./UBTNews

(Arjeta Ibishi, studente në Media dhe Komunikim)

Bota

Ukraina dhe SHBA nënshkruajnë draft marrëveshjen për mineralet

Published

on

By

Qeveria e Ukrainës ka njoftuar nënshkrimin e planit të një marrëveshjeje mineralesh mes Ukrainës dhe SHBA-së.

Ministrja e ekonomisë Julia Svyrydenko tha se memorandumi i hap rrugën asaj që ajo e quajti një marrëveshje partneriteti ekonomik.

Ajo tha se një marrëveshje përfundimtare do të përfshinte gjithashtu një fond investimi për rindërtimin e Ukrainës. Zyrtarët amerikanë shprehën shpresën se një marrëveshje mund të përfundojë deri në fund të javës së ardhshme.

Incidenti publik i Donald Trump me presidentin ukrainas Volodymyr Zelensky në Shtëpinë e Bardhë në shkurt, i kishte çuar përkohësisht negociatat jashtë kursit.

Svyrydenko njoftoi nënshkrimin e memorandumit në X, por nuk dha detaje të mëtejshme.

Postimi i saj përfshinte foto të saj dhe Sekretarit të Thesarit të SHBA Scott Bessent duke nënshkruar veçmas draft marrëveshjen për mineralet.

“Ne jemi të lumtur të njoftojmë nënshkrimin, me partnerët tanë amerikanë, të një memorandumi i cili hap rrugën një Marrëveshje të Partneritetit Ekonomik dhe krijimin e Fondit të Investimeve për Rindërtimin e Ukrainës,” shkroi Svyrydenko.

Nënshkrimi u krye gjatë një telefonate në internet me Bessent, i cili tha se detajet e marrëveshjes ishin ende duke u përpunuar.

“Është në thelb ajo për të cilën kishim rënë dakord më parë. Kur presidenti Volodymyr Zelensky ishte këtu, ne patëm një memorandum mirëkuptimi. Ne shkuam direkt në marrëveshjen e madhe dhe mendoj se është një marrëveshje 80 faqesh dhe kjo është ajo që ne do të nënshkruajmë,” tha ai.

Donald Trump la të kuptohet gjithashtu për marrëveshjen gjatë një konference për shtyp me udhëheqësen italiane Giorgia Meloni.

“Ne kemi një marrëveshje për mineralet që mendoj se do të nënshkruhet të enjten… të enjten e ardhshme. Së shpejti. Dhe supozoj se ata do të përmbushin marrëveshjen. Kështu që do të shohim. Por ne kemi një marrëveshje për këtë,” tha ai.

Shtëpia e Bardhë nuk iu përgjigj një kërkese për detaje të mëtejshme mbi kohën dhe përmbajtjen e marrëveshjes, raporton agjencia e lajmeve Reuters.

Masa është një hap drejt një marrëveshjeje që do t’i lejonte SHBA-së akses në mineralet kritike të Ukrainës, si dhe në naftë dhe gaz.

Raportet e mëparshme treguan se një “fond investimi” do të krijohej për rindërtimin e Ukrainës dhe do të menaxhohej nga Kievi dhe Uashingtoni në “kushte të barabarta”.

Presidenti Volodymyr Zelensky kishte shpresuar të përdorte marrëveshjen për të siguruar një garanci sigurie të SHBA-së në vendin e tij në rast të një marrëveshjeje armëpushimi me Rusinë.

Megjithatë plani u rrëzua në shkurt nga përplasja e nxehtë e Zelensky dhe Trump në Shtëpinë e Bardhë.

Continue Reading

Bota

Putin: Rusia është e gatshme të marrë masa për të ruajtur sovranitetin e Sirisë

Published

on

By

Presidenti rus Vladimir Putin tha gjatë një bisede me emirin e Katarit, Tamim bin Hamad Al Thani, se Rusia është e gatshme të marrë të gjitha masat e nevojshme për të ruajtur sovranitetin e Sirisë.

“Ne do të donim të bëjmë gjithçka që Siria, mbi të gjitha, të mbetet një shtet sovran, i pavarur dhe territorialisht integral”, tha Putin.

Sipas tij, Rusia është gjithashtu e gatshme të ofrojë ndihmë për popullin sirian, duke përfshirë ndihmën humanitare.

Putin beson se ka shumë probleme në Siri – probleme politike, sigurie dhe ekonomike, raportoi Izvestia.

Emiri i Katarit Tamim bin Hamad Al Thani ndodhet për një vizitë zyrtare në Rusi.

Continue Reading

Bota

Netanyahu: Izraeli nuk do të lejojë që Irani të ketë armë bërthamore

Published

on

By

Kryeministri izraelit Benjamin Netanyahu riafirmoi sot se Izraeli nuk do të lejojë që Irani të ketë armë bërthamore.

“Kryeministri e ka bërë të qartë disa herë: Izraeli nuk do të lejojë që Irani të marrë armë bërthamore”, thuhet në deklaratën e kabinetit të Netanyahut, raportoi The Times of Israel.

Deklarata thoshte se Netanyahu, të cilin Irani e sheh si armikun më të madh të Izraelit, “krijoi operacione të panumërta të hapura dhe të fshehta kundër programit bërthamor të Iranit” dhe “udhëhoqi një fushatë globale kundër programit bërthamor të Iranit”.

Ministri i Jashtëm iranian Seyed Abbas Aragchi u takua të shtunën në kryeqytetin e Omanit, Muscat me të dërguarin special të presidentit amerikan, Steve Witkoff, lidhur me programin bërthamor të Teheranit, me të dyja palët që e përshkruan takimin si “konstruktiv”.

Bisedimet në Muscat pasuan deklaratën e presidentit amerikan Donald Trump në fillim të marsit se ai u dërgoi një letër udhëheqësve iranianë, përmes Emirateve të Bashkuara Arabe, në të cilën ai propozon negociatat për programin bërthamor të Iranit.

Irani më vonë ra dakord për bisedime indirekte.

Continue Reading

Bota

Trump: Të shtënat në Florida “turp”, por nuk do ta ndryshoj ligjin për armët

Published

on

By

Presidenti amerikan Donald Trump i përshkroi të shtënat në Universitetin Shtetëror të Floridës si një “turp”, në të cilën dy persona u vranë dhe të paktën pesë persona u plagosën, duke shtuar se nuk ka gjasa që ligjet federale të armëve të ndryshojnë.

“Unë jam një mbështetës i madh i Amendamentit të Dytë. Këto gjëra janë të tmerrshme, por armët nuk qëllojnë njerëz, janë njerëzit ata që qëllojnë”, u tha Trump gazetarëve në Zyrën Ovale të Shtëpisë së Bardhë, raportoi CNN.

Ai vuri në dukje se ka detyrimin të mbrojë Amendamentin e Dytë, sipas të cilit qytetarët amerikanë kanë të drejtë të mbajnë armë.

Gjatë fushatës presidenciale vitin e kaluar, Trump u tha mbështetësve se Amendamenti i Dytë ishte “nën rrethim”.

Continue Reading

Të kërkuara