Teknologji

Misioni i përbashkët i Evropës me Rusinë për në Mars u pezullua për shkak të luftës

Nisja do të realizohej nga porti kozmik Baikonur në Kazakistan në shtator.

Published

4 years ago

March 1, 2022

Betim Gashi

Agjencia Evropiane e Hapësirës thotë se realizimi i misionit të përbashkët me Rusinë në Mars këtë vit është e pamundur, për shkak të sanksioneve të lidhura me luftën në Ukrainë. Agjencia tha pas një takimi të zyrtarëve nga 22 shtetet e saj anëtare se është duke vlerësuar pasojat e sanksioneve për bashkëpunimin e saj me agjencinë hapësinore të Rusisë, Roscosmos.

“Sanksionet dhe konteksti më i gjerë e bëjnë misionin në vitin 2022 të pamundur”, tha agjencia në një deklaratë për misionin e roverit Euro-Rusi ExoMars.

Misioni tashmë ishte shtyrë nga viti 2020 për shkak të shpërthimit të koronavirusit dhe problemeve teknike. Nisja do të realizohej nga porti kozmik Baikonur në Kazakistan në shtator duke përdorur raketën ruse Proton. Qëllimi i misionit është të vendoset roveri i parë evropian në planetin e kuq për të ndihmuar në përcaktimin nëse ka pasur ndonjëherë jetë në Mars. Një rover testues i nisur në vitin 2016 u ul në Mars, duke theksuar vështirësinë e vendosjes së një anije kozmike në planet.

Të shtunën, Roscosmos tha se po tërhiqte personelin e tij nga porti hapësinor evropian në Kourou, Guiana Franceze. Nga atje janë lëshuar disa satelitë evropianë me raketa ruse, dhe të tjerë janë planifikuar gjatë vitit të ardhshëm.

Presidenti francez, Emmanuel Macron, tha në fillim të këtij muaji se Evropa ka nevojë për një politikë më të guximshme hapësinore, duke argumentuar se sovraniteti i saj është në rrezik nëse bie prapa fuqive rivale në një fushë kyçe për teknologjinë, shkencën dhe konkurrencën ushtarake. Ndërsa Evropa ka raketat e veta për të vendosur satelitët në orbitë, ajo mbështetet te partnerët rusë dhe amerikanë për të dërguar astronautë në hapësirë.

Kreu i operacioneve hapësinore të NASA-s tha të hënën se agjencia po operon Stacionin Ndërkombëtar të Hapësirës me mbështetjen dhe kontributin rus, si zakonisht. Ekipet e kontrollit të fluturimit ende po komunikojnë, stërviten, punojnë së bashku, tha Kathy Lueders që momentalish udhëheq programin e fluturimeve njerëzore të NASA-s në hapësirë si Administrator i Asociuar i Drejtorisë së Misionit të Eksplorimit dhe Operacioneve Njerëzore (HEO).

“Natyrisht, ne e kuptojmë situatën globale, ku është, por si një ekip i përbashkët, këto ekipe po veprojnë së bashku”, tha ajo.

ShBA dhe Rusia janë operatorët kryesorë të stacionit hapësinor, i cili është një partneritet i pesë agjencive hapësinore. Katër amerikanë, dy rusë dhe një gjerman ndodhen aktualisht në stacion.

“Ne kemi operuar në situata të tilla më parë dhe të dyja palët kanë vepruar gjithmonë shumë profesionalisht”, tha Lueders.

Astronauti i NASA-s, Mark Vande Hei është planifikuar të kthehet në Tokë në fund të marsit me dy rusë në një kapsulë Soyuz dhe Lueders tha se është ende në rrugën e duhur. Kapsulat ruse ishin e vetmja mënyrë për dhe nga hapësira pasi anijet e NASA-s u tërhoqën në vitin 2011 dhe deri në fluturimin e parë të ekuipazhit të SpaceX në 2020./UBTNews/

Teknologji

Ndërprerje e madhe globale prek Google, Snapchat, Canva e dhjetëra platforma tjera

Published

6 hours ago

October 20, 2025

UBT News

Disa nga aplikacionet e faqet më të mëdha në botë, përfshirë Amazon, Google, Snapchat, Roblox, dhe Canva u goditën nga një ndërprerje teknologjike të hënën në mëngjes, duke shkaktuar probleme për miliona përdorues anembanë botës.

Sipas faqes së monitorimit Down Detector, problemet nisën rreth orës 09:00 të mëngjesit (CET) dhe u përhapën shpejt në platforma të shumta që mbështeten në Amazon Web Services (AWS) – një nga ofruesit më të mëdhenj të infrastrukturës cloud në botë.

Shkaku i ndërprerjes

AWS, që u ofron kompanive akses në serverë, ruajtje dhe baza të dhënash pa nevojën e ndërtimit të infrastrukturës së tyre fizike, raportoi se deri në orën 12:35 pasdite (CET) problemi ishte “zbutur plotësisht” dhe se shumica e shërbimeve ishin në proces rikuperimi.

Ndërprerja preku një gamë të gjerë faqesh dhe aplikacionesh, nga lojërat online deri te shërbimet qeveritare dhe financiare.

Platformat e prekura

Sipas Down Detector, ndër platformat e goditura ishin: Snapchat, Slack, Signal, Tinder, Ring, Roblox, Clash Royale, Life360, MyFitnessPal, Xero, Canva, Amazon, Amazon Web Services, Amazon Music, Prime Video, Clash of Clans, Fortnite, Wordle, Duolingo, Coinbase, HMRC, Vodafone, PlayStation dhe Pokémon Go.

Po ashtu, ndërprerja ndikoi edhe tek ofruesit francezë të telekomunikacionit SFR dhe Free, si dhe tek autoriteti tatimor britanik HMRC.

Platforma e kriptomonedhave Coinbase siguroi klientët e saj se “të gjitha fondet janë të sigurta”, pavarësisht problemeve të aksesit.

Ndikim global dhe në transportin ajror

Gazeta The New York Times raportoi se ndërprerja preku edhe udhëtimet ajrore në SHBA, me vonesa të gjata në sportelet e regjistrimit në Aeroportin LaGuardia të Nju Jorkut, pasi disa kioska dhe sisteme digjitale dolën jashtë funksionit.

Disa orë pas incidentit, Down Detector vuri re një ulje të ndjeshme të raportimeve për probleme, duke treguar se shumica e shërbimeve ishin rikthyer në normalitet. /A.Z/UBT News/

Teknologji

Kina akuzon SHBA-në për sulm kibernetik

Published

8 hours ago

October 20, 2025

UBT News

Kina ka akuzuar Shtetet e Bashkuara të Amerikës për infiltrim në Qendrën Kombëtare të Kohës, duke paralajmëruar se këto shkelje mund të ndikojnë në rrjetet e komunikimit, sistemet financiare, furnizimin me energji elektrike dhe orarin standard ndërkombëtar, raporton Reuters.

Në një deklaratë të Ministrisë së Sigurisë Shtetërore të Kinës, thuhet se Agjencia Kombëtare e Sigurisë (NSA) e SHBA-së ka kryer një operacion sulmi kibernetik ndaj kësaj qendre për një periudhë të gjatë.

Ministria thekson se ka zbuluar prova lidhur me të dhënat dhe kredencialet e vjedhura, të cilat datojnë nga viti 2022 dhe u përdorën për spiunimin e pajisjeve mobile dhe sistemeve të rrjetit të punonjësve të qendrës.

Po ashtu, u bë e ditur se agjencia amerikane kishte shfrytëzuar një dobësi në shërbimin e mesazheve të një marke të huaj telefonash inteligjentë për të pasur qasje në pajisjet e stafit në vitin 2022, pa u përmendur emri i markës.

Qendra Kombëtare e Kohës është një institut kërkimor nën Akademinë e Shkencave të Kinës, e cila krijon, mirëmban dhe po ashtu transmeton orarin standard të vendit.

Hetimi i ministrisë ka zbuluar gjithashtu se SHBA-ja ka kryer sulme ndaj sistemeve të brendshme të rrjetit të qendrës, duke theksuar seriozitetin e këtyre sulmeve kibernetike. /A.Z/UBT News/

Teknologji

Studim i ri: ChatGPT jep përgjigje më të sakta kur përdoruesit janë më pak të sjellshëm

Published

12 hours ago

October 20, 2025

UBT News

Një studim i ri nga Universiteti Penn State ka zbuluar një rezultat befasues: ChatGPT performon më mirë kur përdoruesit nuk përdorin fraza të sjellshme si “të lutem” dhe “faleminderit”.

Sipas analizës së kryer me 250 pyetje testuese, kërkesat me ton më të drejtpërdrejtë arritën saktësi prej 84.8%, ndërsa ato të formuluara në mënyrë më të sjellshme arritën vetëm 80.8%.

Studiuesit shpjegojnë se fjalët e tepërta dhe strukturat e ndërlikuara që shoqërojnë pyetjet e sjellshme mund të shtojnë konfuzion, duke e bërë më të vështirë për inteligjencën artificiale të kuptojë qëllimin e saktë të përdoruesit.

Në të kundërt, komandat e qarta dhe të drejtpërdrejta si “Më jep përgjigjen” e bëjnë kërkesën më të kuptueshme për sistemin.

Ironikisht, toni që mund të tingëllojë i ashpër për njerëzit, ndihmon që makinat të kuptojnë më qartë se çfarë kërkohet prej tyre.

Pra, a është ide e mirë të jesh i pasjellshëm me AI? Studiuesit thonë se nuk ka nevojë të jesh i vrazhdë, por qartësia dhe shkurtësia janë çelësi për të marrë përgjigje më të sakta dhe efikase. /A.Z/UBT News/

Teknologji

Apple heq aplikacionin ICEBlock pas shqetësimeve për sigurinë e agjentëve

Published

3 days ago

October 17, 2025

UBT News

Apple ka hequr nga App Store aplikacionin ICEBlock, i cili lejonte përdoruesit të shënonin në hartë vendndodhjet ku kishin parë agjentë të Shërbimit për Imigracion (ICE).

Gjithashtu, janë larguar edhe aplikacione të tjera me funksion të ngjashëm.

Sipas raportimeve të Fox Business, prokurorja e shtetit Pam Bondi kërkoi heqjen e këtyre aplikacioneve, duke theksuar se “janë krijuar për të vënë në rrezik agjentët e ICE, vetëm sepse po bëjnë punën e tyre.”

Apple deklaroi se App Store është krijuar për të qenë një vend i sigurt dhe i besueshëm për të zbuluar aplikacione.

Bazuar në informacionet e marrë nga autoritetet ligjzbatuese mbi rreziqet që paraqiste ICEBlock, kompania vendosi të heqë aplikacionin dhe të ngjashmit me të, sipas Engadget.

Kërkesa për heqjen e aplikacioneve erdhi pas raportimeve se një sulmues në Dallas, i cili hapi zjarr ndaj një objekti të ICE, kishte përdorur aplikacione për gjurmim – përfshirë ICEBlock – për të qëlluar nga çatia.

Sulmuesi vrau dy emigrantë dhe plagosi një të tretë, edhe pse synimi i tij ishin agjentët e ICE.

Zhvilluesi i aplikacionit, Joshua Aron, i tha Fox Business se ishte “jashtëzakonisht i zhgënjyer” nga vendimi i Apple.

ICEBlock kishte arritur majat e listave të App Storepas kritikave nga zyrtarët e administratës, që rritën popullaritetin e aplikacionit.

Zyrtarët paralajmëruan Aronin se po e ndiqnin, e këshilluan të ishte i kujdesshëm, pasi aplikacioni rrezikonte jetët e oficerëve të rendit. /A.Z/UBT News/