Bota

Me ngritjen e talibanëve, paraqitet rrezik për thesaret historike të Afganistanit

Published

on

Disa ekspertë të trashëgimisë kulturore janë optimistë; të tjerët po shqetësohen për largimin e trupave amerikane dhe evropiane për shkak të rrezikimit të jetës kulturore në Afganistan.

Në shtator, kur forcat e fundit të NATO-s dalin nga Afganistani, disa kanë frikë se vendi mund të zbresë në një luftë tjetër civile që përfundon me shembjen e qeverisë dhe triumfin e talibanëve. Kjo perspektivë do të duket një mundësi e zymtë sidomos për ata që kanë për detyrë mbrojtjen e trashëgimisë kulturore jashtëzakonisht të larmishme të kombit.

Talibanët kur ishin në pushtet, në vitin 2001, shpërthyen statujat më të mëdha në botë, budat Bamiyan, shkuan në Muzeun Kombëtar në Kabul dhe morën pjesë në plaçkitjet fitimprurëse të vendeve antike.

Buda e Bamiyan që i përket shekullit të 6-të e gdhendur në shkëmbin e luginës Bamyan, Afganistan.

Megjithatë, tani talibanët – kanë premtuar të respektojnë historinë e Afganistanit. Ata i udhëzuan ndjekësit e tyre të mbronin me forcë, të monitoronin dhe të ruanin” reliket (gërmadhat), të ndalonin gërmimet e paligjshme dhe të mbronin “të gjitha vendet historike“.

Ata shtuan se do të ndalonin shitjen e objekteve në tregun e artit. “Askush nuk duhet të përpiqet të shqetësojë faqe të tilla ose të mendojë për përdorimin e tyre për përfitim“, thuhej në deklaratë.

Noor Agha Noori, që drejton Institutin e Arkeologjisë, është skeptik se talibanët kanë ndryshuar. “Të them të drejtën, ne jemi shumë të shqetësuar për të ardhmen e trashëgimisë kulturore nëse talibanët do të vijnë në pushtet“, duke theksuar se ka prova që ata janë ende të angazhuar në plaçkitjen e vendeve për të gjeneruar të ardhura.

Mohammad Fahim Rahimi, drejtori i Muzeut Kombëtar të Kabulit, është gjithashtu i shqetësuar. “Fatkeqësisht deklarata nuk është e qartë, veçanërisht në lidhje me trashëgiminë paraislamike. Ju e dini se çfarë ka ndodhur me koleksionin gjatë luftës civile dhe në vitin 2001”, deklaroi ai.

Të tjerët janë më optimistë se bisedimet midis talibanëve dhe qeverisë afgane do të marrin parasysh nevojën për mbrojtjen e të kaluarës dhe të kulturës së kombit.

“Ky është një hap i shkëlqyeshëm dhe pozitiv“, tha Nasratullah Hewadwall, nga dega e ARCH në Kabul. Ai vuri në dukje se talibanët vitin e kaluar hodhën poshtë shkatërrimin e Bamiyan. Të tjerët kanë fajësuar al-Kaedanë dhe markën e saj ekstreme që kundërshton artin që riprodhon forma njerëzore ose shtazore.

Spektri i kaosit
Ekspertët e trashëgimisë kulturore mund të jenë në mëdyshje për sinqeritetin e talibanëve, por ata bien dakord që kaosi me ardhjen e tyre në pushtet, paraqet rrezikun më të madh.

Mungesa e sigurisë dhe aleancat e zhvendosura vazhdimisht kanë mundësuar plaçkitësit – qofshin ata fshatarë, banda endacake, talibanë ose milici të ndryshme – të vjedhin objekte që më pas kontrabandohen në qendrat e artit në Dubai. Vendet budiste, shpesh të mbushura me statuja shumë të vlefshme, janë goditur veçanërisht rëndë.

Shtetet e Bashkuara muajin e kaluar kthyen në Afganistan mbi 33 objekte me vlerë 1.8 milion dollarë. Objektet ishin vjedhur në dekadën e kaluar dhe ishin pjesë e një koleksioni në New York.

“Këto vepra të rikuperuara janë pjesë të pazëvendësueshme të kulturës së larmishme dhe historisë së pasur të Afganistanit”, tha ambasadori afgan, Roya Rahmani.

Sulme të reja rrisin frikën
Tri ditë pas ceremonisë, forcat talebane zunë pritë dhe vranë disa ushtarë qeveritarë që ruanin Mes Aynak, një kompleks antik budist jashtë kryeqytetit. Depo përmbante rreth 8 mijë objekte budiste. Zyrtarët tashmë kanë transferuar rreth 3 mijë nga to në Muzeun Kombëtar.

Ndërsa në mars, Ministria e Kulturës njoftoi se me mbështetjen nga Turqia, kishte filluar të rindërtonte vendlindjen e poetit Rumi të shekullit të 13-të në qytetin verior të Balkh.

“Sapo paqja e qëndrueshme të vijë në vendin tonë, ne jemi të etur ta ndajmë këtë trashëgimi me botën”, tha Murtaza Azizi, zyrtare nga ministria. Ndërsa, Omar Sharifi, zyrtar i Institutit Amerikan të Studimeve Afgane në Univsersitetin e Bostonit, shtoi se kjo nuk është çështje vetëm e mbrojtjes së objekteve dhe ndërtesave antike. “Kjo ka të bëjë me ruajtjen e njerëzve tanë”, përfundoi ai./UBTNews

(Arjeta Ibishi, studente në Media dhe Komunikim në UBT)

Bota

Zelensky: Kemi siguruar armë amerikane me vlerë 1.5 miliardë dollarë

Published

on

By

Ukraina ka siguruar armë amerikane me vlerë 1.5 miliardë dollarë të blera nga aleatët evropianë, shkroi presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky në rrjetin social X.

Udhëheqësi ukrainas tha se Lista e Kërkesave të Përparësuara të NATO-s për Ukrainën, e cila u lejon aleatëve të blejnë armë të prodhuara në SHBA për Ukrainën, “po sjell tashmë rezultate të prekshme”, raporton KosovaPress.

Që nga sot, ne tashmë kemi 1.5 miliardë dollarë të premtuar. Përmes iniciativës së Listës së Kërkesave të Përparësuara të NATO-s për Ukrainën, anëtarët e NATO-s mund të bashkëpunojnë për të blerë armë të prodhuara në SHBA për Ukrainën”, shkroi ai.

Zelensky sot ka qëndruar për vizitë në Londër, ku është takuar me kryeministrin britanik Keir Starmer, me të cilin ka biseduar mbi luftën në Ukrainë – përpara një samiti midis Donald Trump dhe Vladimir Putin në Alaska të premten.

Zelensky dhe Starmer nuk iu përgjigjën pyetjeve të medias. Negociatat midis Trump dhe Putin nesër mund të kenë një ndikim të madh në Ukrainë dhe Evropë. As Starmer dhe as Zelensky nuk do të jenë rreth tryezës.

Continue Reading

Bota

Shtëpia e Bardhë konfirmon konferencën e përbashkët për shtyp Trump-Putin

Published

on

By

Presidenti i SHBA-së Donald Trump dhe homologu i tij rus Vladimir Putin do të mbajnë një konferencë të përbashkët për shtyp pas takimit në Alaska, i planifikuar për nesër, konfirmoi Shtëpia e Bardhë.

Konfirmimi vjen pasi Kremlini njoftoi më parë të njëjtin plan, raporton CNN.

Kur u pyet për konferencën, zëdhënësja e Shtëpisë së Bardhë Caroline Leavitt u përgjigj shkurt se ishte plani.

Nesër në mëngjes, herët në mëngjes, Trump do të largohet nga Shtëpia e Bardhë dhe do të shkojë në bazën tonë të përbashkët ushtarake në Anchorage, Alaska, ku do të marrë pjesë në një takim kokë më kokë me presidentin Putin, i ndjekur nga një drekë dypalëshe me delegacionet përkatëse nga të dy vendet, dhe më pas një konferencë për shtyp,” tha Leavitt për Fox News.

Leavitt konfirmoi gjithashtu se gazetarët do të kenë mundësinë t’u bëjnë pyetje të dy presidentëve. Ajo shtoi se takimi do të jetë një mundësi për Trump “të ulet dhe ta shikojë presidentin rus në sy dhe të shohë se çfarë përparimi mund të bëhet për të çuar gjërat përpara dhe për t’i dhënë fund kësaj lufte brutale dhe për të sjellë paqe”.

Continue Reading

Bota

Rusia dhe Ukraina shkëmbejnë 84 të burgosur lufte nga secila palë

Published

on

By

Ukraina dhe Rusia njoftuan një shkëmbim tjetër të të burgosurve të enjten, me 84 ushtarakë që u kthyen nga secila palë.

Ministria e Mbrojtjes e Rusisë tha në një deklaratë se ushtarakët rusë të liruar ndodhen aktualisht në Bjellorusi dhe më pas do të transportohen në Federatën Ruse për trajtim dhe rehabilitim në institucionet mjekësore, raporton Anadollu.

Në një deklaratë të veçantë, Vladimir Medinsky, kreu i delegacionit rus në bisedimet me Ukrainën, pohoi se nga 1 mijë ushtarë ukrainas të kapur që i kishin bërë thirrje presidentit Volodymyr Zelenskyy për t’u përfshirë në listën e shkëmbimit, Ukraina pranoi vetëm dy individë – Boychuk Alexander Vyacheslavovich dhe Fedorenko Vladimir Viktorovich.

Presidenti ukrainas Volodomyr Zelensky konfirmoi shkëmbimin, duke vënë në dukje se si personeli ushtarak ashtu edhe civilët ishin pjesë e shkëmbimit.

Ai falënderoi të gjithë ata që u përfshinë në organizimin e tij, përfshirë Emiratet e Bashkuara Arabe.

Faleminderit ekipit tonë – të gjithëve në Shtabin e Koordinimit, Drejtorinë Kryesore të Inteligjencës (GUR), Zyrën e Presidentit dhe shërbimet speciale që punojnë për të sjellë njerëzit tanë në shtëpi. Faleminderit Emiratet e Bashkuara Arabe për ndihmën në këtë shkëmbim“, tha ai.

Zelenskyy deklaroi gjithashtu se do të ketë më shumë shkëmbime.

Continue Reading

Bota

Organizatat akuzojnë Izraelin se po e përdorë ndihmën humanitare si armë në Gazë

Published

on

By

Më shumë se 100 organizata jo qeveritare ndërkombëtare kanë akuzuar Izraelin se po e përdor ndihmën humanitare si armë në Gazë, duke thënë se shumica e agjencive kryesore nuk kanë qenë në gjendje të dërgojnë asnjë kamion me furnizime që nga fillimi i marsit, shkruan The Guardian.

Pavarësisht pretendimeve të autoriteteve izraelite se nuk ka kufizime për hyrjen e ndihmës humanitare në territor, grupet thonë se dhjetëra kërkesa për të sjellë ushqim, ilaçe, ujë dhe pajisje strehimi janë refuzuar me arsyetimin se organizatat “nuk janë të autorizuara për të shpërndarë ndihma”. Vetëm në korrik, sipas deklaratës, janë refuzuar mbi 60 kërkesa.

Ky bllokim ka lënë miliona dollarë vlerë mallrash të bllokuara në magazina në Jordani dhe Egjipt, ndërsa spitalet po mbeten pa furnizime bazë dhe civilët po vdesin nga uria dhe sëmundje të parandalueshme. Shumë nga organizatat e prekura thonë se kanë punuar në Gazë për dekada.

Grupet e lidhin pengesën me rregulla të reja regjistrimi të prezantuara në mars, të cilat i lejojnë autoritetet izraelite të refuzojnë aplikimet bazuar në kritere të paqarta, si për shembull. “delegjitimimi” i shtetit. Agjencitë thonë se ky proces po përdoret për të kontrolluar organizatat e pavarura dhe për të censuruar raportimin humanitar.

“Që nga vendosja e bllokadës së plotë më 2 mars, CARE nuk ka mundur të dërgojë asnjë nga furnizimet tona të parapozicionuara me vlerë 1.5 milionë dollarë në Gaza”, tha Jolien Veldwijk, drejtoreshë e vendit për CARE. Oxfam tha se ka mbi 2.5 milionë dollarë mallra të bllokuara për hyrje.

Nënshkruesit u bënë thirrje qeverive dhe donatorëve që të ushtrojnë presion mbi Izraelin për t’i dhënë fund kufizimeve, të kërkojnë hapjen e të gjitha pikave tokësore të kalimit dhe të sigurojnë që agjencitë të mund të veprojnë pa kompromentuar pavarësinë apo sigurinë e stafit.

Continue Reading

Të kërkuara