

Bota
Me ngritjen e talibanëve, paraqitet rrezik për thesaret historike të Afganistanit
Published
4 years agoon
By
Betim GashiDisa ekspertë të trashëgimisë kulturore janë optimistë; të tjerët po shqetësohen për largimin e trupave amerikane dhe evropiane për shkak të rrezikimit të jetës kulturore në Afganistan.
Në shtator, kur forcat e fundit të NATO-s dalin nga Afganistani, disa kanë frikë se vendi mund të zbresë në një luftë tjetër civile që përfundon me shembjen e qeverisë dhe triumfin e talibanëve. Kjo perspektivë do të duket një mundësi e zymtë sidomos për ata që kanë për detyrë mbrojtjen e trashëgimisë kulturore jashtëzakonisht të larmishme të kombit.
Talibanët kur ishin në pushtet, në vitin 2001, shpërthyen statujat më të mëdha në botë, budat Bamiyan, shkuan në Muzeun Kombëtar në Kabul dhe morën pjesë në plaçkitjet fitimprurëse të vendeve antike.

Megjithatë, tani talibanët – kanë premtuar të respektojnë historinë e Afganistanit. Ata i udhëzuan ndjekësit e tyre të mbronin me forcë, të monitoronin dhe të ruanin” reliket (gërmadhat), të ndalonin gërmimet e paligjshme dhe të mbronin “të gjitha vendet historike“.
Ata shtuan se do të ndalonin shitjen e objekteve në tregun e artit. “Askush nuk duhet të përpiqet të shqetësojë faqe të tilla ose të mendojë për përdorimin e tyre për përfitim“, thuhej në deklaratë.
Noor Agha Noori, që drejton Institutin e Arkeologjisë, është skeptik se talibanët kanë ndryshuar. “Të them të drejtën, ne jemi shumë të shqetësuar për të ardhmen e trashëgimisë kulturore nëse talibanët do të vijnë në pushtet“, duke theksuar se ka prova që ata janë ende të angazhuar në plaçkitjen e vendeve për të gjeneruar të ardhura.
Mohammad Fahim Rahimi, drejtori i Muzeut Kombëtar të Kabulit, është gjithashtu i shqetësuar. “Fatkeqësisht deklarata nuk është e qartë, veçanërisht në lidhje me trashëgiminë paraislamike. Ju e dini se çfarë ka ndodhur me koleksionin gjatë luftës civile dhe në vitin 2001”, deklaroi ai.
Të tjerët janë më optimistë se bisedimet midis talibanëve dhe qeverisë afgane do të marrin parasysh nevojën për mbrojtjen e të kaluarës dhe të kulturës së kombit.
“Ky është një hap i shkëlqyeshëm dhe pozitiv“, tha Nasratullah Hewadwall, nga dega e ARCH në Kabul. Ai vuri në dukje se talibanët vitin e kaluar hodhën poshtë shkatërrimin e Bamiyan. Të tjerët kanë fajësuar al-Kaedanë dhe markën e saj ekstreme që kundërshton artin që riprodhon forma njerëzore ose shtazore.
Spektri i kaosit
Ekspertët e trashëgimisë kulturore mund të jenë në mëdyshje për sinqeritetin e talibanëve, por ata bien dakord që kaosi me ardhjen e tyre në pushtet, paraqet rrezikun më të madh.
Mungesa e sigurisë dhe aleancat e zhvendosura vazhdimisht kanë mundësuar plaçkitësit – qofshin ata fshatarë, banda endacake, talibanë ose milici të ndryshme – të vjedhin objekte që më pas kontrabandohen në qendrat e artit në Dubai. Vendet budiste, shpesh të mbushura me statuja shumë të vlefshme, janë goditur veçanërisht rëndë.
Shtetet e Bashkuara muajin e kaluar kthyen në Afganistan mbi 33 objekte me vlerë 1.8 milion dollarë. Objektet ishin vjedhur në dekadën e kaluar dhe ishin pjesë e një koleksioni në New York.
“Këto vepra të rikuperuara janë pjesë të pazëvendësueshme të kulturës së larmishme dhe historisë së pasur të Afganistanit”, tha ambasadori afgan, Roya Rahmani.
Sulme të reja rrisin frikën
Tri ditë pas ceremonisë, forcat talebane zunë pritë dhe vranë disa ushtarë qeveritarë që ruanin Mes Aynak, një kompleks antik budist jashtë kryeqytetit. Depo përmbante rreth 8 mijë objekte budiste. Zyrtarët tashmë kanë transferuar rreth 3 mijë nga to në Muzeun Kombëtar.
Ndërsa në mars, Ministria e Kulturës njoftoi se me mbështetjen nga Turqia, kishte filluar të rindërtonte vendlindjen e poetit Rumi të shekullit të 13-të në qytetin verior të Balkh.
“Sapo paqja e qëndrueshme të vijë në vendin tonë, ne jemi të etur ta ndajmë këtë trashëgimi me botën”, tha Murtaza Azizi, zyrtare nga ministria. Ndërsa, Omar Sharifi, zyrtar i Institutit Amerikan të Studimeve Afgane në Univsersitetin e Bostonit, shtoi se kjo nuk është çështje vetëm e mbrojtjes së objekteve dhe ndërtesave antike. “Kjo ka të bëjë me ruajtjen e njerëzve tanë”, përfundoi ai./UBTNews
(Arjeta Ibishi, studente në Media dhe Komunikim në UBT)
Bota
Gaza: Të paktën 600,000 fëmijë në rrezik të “paralizës së përhershme”
Published
40 minutes agoon
April 22, 2025By
UBTnews
Ministria e Shëndetësisë në Gaza ka paralajmëruar se bllokada e vazhdueshme e Izraelit ndaj furnizimeve mjekësore ka penguar hyrjen e vaksinave të poliomielitit, duke vënë kështu në rrezik më shumë se gjysmë milioni fëmijë.
Bllokada ka ndaluar zbatimin e Fazës 4 të fushatës së ministrisë për parandalimin e poliomielitit, thuhet në një deklaratë, duke lënë 602,000 fëmijë të cenueshëm ndaj “paralizës së përhershme dhe paaftësisë kronike”.
Zyrtarët thonë se pasojat shëndetësore mund të jenë katastrofike.
“Fëmijët në Gaza janë në rrezik të komplikimeve serioze dhe të paprecedentë shëndetësore për shkak të mungesës së ushqimit adekuat dhe ujit të pijshëm”, shtoi ministria.
Bllokada e vazhdueshme e Izraelit ka mbytur fluksin e ndihmës mjekësore në enklavën e rrethuar që nga fillimi i marsit ndërkohë që Kombet e Bashkuara paralajmëruan për një kolaps të thelluar humanitar.
Bota
Kina dërgon ngushëllime për vdekjen e Papës pas 24 orësh
Published
2 hours agoon
April 22, 2025By
UBTnews
Ministria e Jashtme e Kinës ka shprehur ngushëllimet për vdekjen e Papa Françeskut në një deklaratë të lëshuar më shumë se 24 orë pasi ai vdiq.
“Kina dhe Vatikani kanë mbajtur kontakte konstruktive dhe kanë kryer shkëmbime miqësore,” tha zëdhënësi i ministrisë së jashtme Guo Jiakun.
“Kina është e gatshme të bëjë përpjekje të përbashkëta me Vatikanin për të promovuar përmirësimin e vazhdueshëm të marrëdhënieve Kinë-Vatikan.”
Marrëdhënia midis Vatikanit dhe Kinës ka qenë prej kohësh një e vështirë , me çështjen se kush emëron peshkopët në qendër të një mosmarrëveshjeje që kur Kina ndërpreu për herë të parë marrëdhëniet diplomatike me Selinë e Shenjtë në 1951.
Bota
Papa Françesku do të varroset më 26 prill, njofton Vatikani
Published
2 hours agoon
April 22, 2025By
UBTnews
Varrimi i Papa Françeskut do të mbahet të shtunën, më 26 prill, në orën 10:00 në Bazilikën e Shën Pjetrit në Vatikan, njoftoi Vatikani të martën.
Françesku, i lindur si Jorge Mario Bergoglio në Buenos Aires të Argjentinës, vdiq më 21 prill në moshën 88-vjeçare.
Ai vdiq nga sulmi në tru dhe si pasojë nga dështimi i pakthyeshëm i zemrës, tha Vatikani.
Papa Françesku konfirmoi në testamentin e tij të fundit se dëshironte të varrosej në Bazilikën e Shën Marisë së Madhe në Romë dhe jo në Bazilikën e Shën Pjetrit në Vatikan, ndryshe nga shumë papë të mëparshëm.
Të martën, Vatikani publikoi fotografitë e para të papës në arkivolin e tij të hapur, para se ai të transferohej në Bazilikën e Shën Pjetrit të mërkurën në orën 09:00, për t’u vendosur për homazhe publike.
Trupi i papës u fotografua gjatë një shërbese të hënën në mbrëmje në kapelën e Casa Santa Marta, rezidenca në Vatikan ku ai jetoi gjatë 12 vjetëve të papatit të tij dhe ku ndërroi jetë.
Vendi i tij i origjinës, Argjentina, u përgatit për një javë të zisë kombëtare, ndërsa India filloi të martën tri ditë zie shtetërore – një nder i rrallë për një udhëheqës fetar të huaj në vendin më të populluar në botë.
Liderë botërorë, nga presidenti i SHBA-së, Donald Trump, deri te Volodymyr Zelensky i Ukrainës, thanë se do të marrin pjesë për të nderuar udhëheqësin katolik.
Në vitet e fundit, Papa Françesku ishte përballur me disa komplikime shëndetësore.
Më 2021, ai i ishte nënshtruar një operimi në zorrën e trashë, ndërsa më 2023 ka pasur një operim tjetër në abdomen për të trajtuar herninë.
Ai ishte përballur edhe me dhimbje kronike të gjurit dhe shpinës, dhe shpesh kishte përdorur karrige lëvizëse.
Pavarësisht këtyre komplikimeve, ai pati agjendë të ngarkuar, dhe i kreu detyrat e një pape, si dhe udhëtoi nëpër botë.
Në fillim të vitit 2025, ai u shtrua në spital për shkak të një infeksioni në traktin e frymëmarrjes, çka më vonë i rezultoi me pneumoni të dyfishtë. Gjendja e tij ishte e rënduar, duke e detyruar të qëndronte ditë të tëra në spital.
Si Papa i 266-të i Kishës Katolike Romane, ai ishte i pari prej kontinentit amerikan, dhe i pari i lindur jashtë Evropës që u ngjit në krye të Selisë së Shenjtë, në më shumë se një mijëvjeçar./REL/
Bota
Putin: Jemi të hapur për bisedime dypalëshe me Zelenskyn
Published
3 hours agoon
April 22, 2025By
UBTnews
Presidenti rus Vladimir Putin ka sinjalizuar se është i hapur për bisedime dypalëshe me udhëheqësin ukrainas Volodymyr Zelensky për herë të parë që nga fazat e hershme të luftës.
Duke folur për televizionin shtetëror rus të hënën, Putin tha se Rusia “gjithmonë e ka parë pozitivisht çdo nismë paqeje. Shpresojmë që përfaqësuesit e regjimit të Kievit të ndihen në të njëjtën mënyrë”.
Zëdhënësi i Kremlinit Dmitry Peskov tha se komentet e Putinit tregonin një gatishmëri për t’u angazhuar në bisedime të drejtpërdrejta me Ukrainën për të mos goditur objektivat civilë.
Zelensky nuk iu përgjigj drejtpërdrejt komenteve të Putinit, por tha se Ukraina ishte “e gatshme për çdo bisedë” që do të garantonte sigurinë e civilëve.
Nuk ka pasur bisedime të drejtpërdrejta midis dy palëve që nga shkurti i vitit 2022, kur Rusia nisi pushtimin e saj në shkallë të plotë të Ukrainës.
Në komentet për agjencinë e lajmeve Interfax, Peskov tha: “Kur presidenti tha se ishte e mundur të diskutohej çështja e mosgoditjes së objektivave civile, duke përfshirë edhe dypalëshin, presidenti kishte parasysh negociatat dhe diskutimet me palën ukrainase”.
Në fjalimin e tij të natës me video, Zelensky tha se Ukraina ka nevojë për një “përgjigje të qartë nga Moska” nëse do të pranojë të ndalojë sulmet ndaj infrastrukturës civile.
Ndërkohë, luftimet vazhduan gjatë natës me raportime për sulme me dron në qytetin port të Odessa.
Autoritetet lokale thanë se tre persona u plagosën në bastisje, me zjarre që shpërthyen dhe dëmtime në ndërtesa banimi.
Ukraina është planifikuar të marrë pjesë në bisedimet me Shtetet e Bashkuara dhe vendet evropiane këtë javë në Londër, pas një takimi në Paris javën e kaluar ku udhëheqësit diskutuan rrugët për t’i dhënë fund luftës.
Propozimi i Putinit për bisedime të drejtpërdrejta vjen pasi të dyja palët kanë akuzuar njëra-tjetrën për shkeljen e një “armëpushimi të Pashkëve” 30 orësh të shpallur nga Putin të shtunën, i cili tani ka skaduar.

Albulena Haxhiu shkon në Institut të Mjekësisë, thotë se po renovohet për herë të parë që nga 2005

Fotoja e vitit: Portreti i një djali palestinez të plagosur shpallet fitues i “World Press Photo”

“Pallati” prej 11 milionë eurosh i Mbappes, askush nuk afrohet pa ftesë

Prokuroria kërkon paraburgim për të dyshuarit për vrasjen e policit Lika

Gaza: Të paktën 600,000 fëmijë në rrezik të “paralizës së përhershme”

Gatishmëria për emergjenca, AME hap javën e aktiviteteve

KDI: Kosova ka bërë përparim të moderuar në zbatimin e obligimeve të Procesit të Berlinit

Pesë vjet pa e fituar titullin, Ronaldos s’i mjaftojnë golat

Dy vlera ushqyese që ndikojnë në nivelin e sheqerit në gjak
Të kërkuara
-
Bota3 months ago
Marrëveshja për pranimin e pakufizuar të emigrantëve, Shtëpia e Bardhë tërhiqet nga tarifat ndaj Kolumbisë
-
Bota3 months ago
Fluturimet e dëbimit kanë filluar, thotë Shtëpia e Bardhë
-
Bota3 months ago
Shtëpia e Bardhë: Armëpushimi në Liban do të zgjatet deri më 18 shkurt
-
Lajmet nga UBT2 months ago
Përgatituni për të udhëhequr politikën e të ardhmes me Fakultetin e Shkencave Politike në UBT