Lajmet

Mali i Zi i mbytur në borxhe

Published

4 years ago

on

Mali i Zi i ngufatur në borxhe – asnjë opsion i qartë për të.

Mali i Zi thotë se i duhet ndihmë nga Bashkimi Evropian për të paguar një hua të madhe nga Kina, në vlerë prej 1 miliard dollarësh, për një projekt të diskutueshëm rrugor.

Por, zëdhënësja e Bashkimit Evropian, Ana Pisonero, thotë për Radion Evropa e Lirë se blloku “nuk shlyen hua nga palët e treta”, ndonëse shton se Brukseli ka shqetësime për “efektet socio-ekonomike dhe financiare, që mund t’i kenë disa nga investimet e Kinës”.

Pisonero, megjithatë, thotë se BE-ja është e gatshme të ofrojë mbështetje përmes Planit të saj Ekonomik dhe të Investimeve për Ballkanin Perëndimor, që kap vlerën prej 10 miliardë eurosh.

Autostrada në Mal të Zi, e vonuar dhe ende e paplotë, e gjen veten në zemër të një gare më të gjerë gjeopolitike.

Ndikimi i Kinës në Ballkan është zgjeruar në mënyrë dramatike në vitet e fundit.

Thirrja për ndihmë nga Brukseli vjen në kohën kur Mali i Zi përballet me një afat të afërt për ripagimin e autostradës, e cila po ndërtohet nga Korporata e Rrugëve dhe Urave të Kinës (CRBC).

Mali i Zi po ashtu përballet me një mori sfidash politike dhe financiare. Ekonomia e këtij vendi varet nga turizmi dhe ky i fundit është tkurrur ndjeshëm për shkak të pandemisë së koronavirusit.

Kina mban afërsisht një të katërtën e borxhit të përgjithshëm të Malit të Zi, i cili, vitin e kaluar, ka arritur në 103 për qind të bruto prodhimit të brendshëm.

Nëse Podgorica nuk arrin të paguajë huanë, kontrata për projektin e rrugës i jep Kinës mundësinë për të pasur hise në tokë dhe në asete në Mal të Zi.

Sipas kontratës aktuale me Bankën Eksport-Import të Kinës, pagesat e para të kredisë priten në korrik.

Rreziqet tani janë të mëdha si për Brukselin, ashtu edhe për Podgoricën.

Mali i Zi duhet të kërkojë mundësi të tjera për të ardhmen e tij financiare, ndërsa BE-ja duhet të gjejë një mënyrë për të forcuar pozicionin e saj në Ballkanin Perëndimor – një rajon ku Kina vazhdon të forcojë lidhjet e saj, duke dhuruar vaksina kundër koronavirusit dhe duke ofruar ndihma në kohë krize.

“Nuk është befasi që projekti ka përfunduar kështu, ishte problem në bërje që nga fillimi”, thotë për Radion Evropa e Lirë Vuk Vuksanoviq, studiues në Qendrën për Politikë të Sigurisë në Beograd.

Duke mos pasur ndihmën e BE-së në tryezë, Qeveria e re e Malit të Zi, e cila mezi është votuar në dhjetor, duhet të gjejë një zgjidhje të re.

Kredia është marrë nga një qeveri e mëparshme, e udhëhequr nga presidenti aktual, Millo Gjukanoviq.

Mali i Zi, i cili është bërë shtet i pavarur kur është ndarë nga Serbia në vitin 2006, është anëtarësuar në NATO më 2017 dhe po punon për të marrë dritën jeshile për anëtarësim në BE.

Ashtu si shumë vende në Ballkan, Mali i Zi po ashtu ka lidhje të forta me Rusinë, ndërsa Kinës i është drejtuar gjithnjë e më shumë për infrastrukturë dhe investime.

Qeveria aktuale e kryeministrit Zdravko Krivokapiq ka bërë përpjekje të distancohet nga projekti i autostradës, i cili është nënshkruar në vitin 2014.

Zëvendëskryeministri Dritan Abazoviq i ka ngritur për herë të parë shqetësimet në muajin mars, kur, para Parlamentit të Malit të Zi, ka deklaruar se BE-ja duhet të ndihmojë në shlyerjen e huasë, për ta mbrojtur vendin nga varësia prej Kinës.

Ministri i Financave i Malit të Zi, Millojko Spajiq, u është bashkuar përpjekjeve publike, duke deklaruar për gazetën Financial Times më 11 prill se ndihma e BE-së për kredinë nga Kina është një “fitore e lehtë” për bllokun.

Një rrugë e gjarpëruar

Pranimi i huasë nga Banka Eksport-Import e Kinës dhe ndërtimi i autostradës ishin gjëra të diskutueshme që nga fillimi.

Projekti është hartuar për të lidhur portin e Tivarit në Mal të Zi me Serbinë, e cila nuk ka dalje në det.

Vetë autostrada është e ndarë në tri pjesë dhe huaja kineze mbulon vetëm 41 kilometrat e parë.

Pjesa që kalon nëpër malet në veri të Podgoricës ka qenë më e shtrenjta, pasi 60 për qind e saj përbëhet nga ura dhe tunele.

Seksioni i parë i autostradës nuk ka përfunduar ende, pasi është përballur me probleme planifikimi dhe vonesa, për shkak të pandemisë.

Qeveria, së voni, ka thënë se synon që seksioni i parë të përfundojë këtë vit.

Kur qeveria aktuale ka qenë në opozitë, ajo e ka kritikuar qeverinë e atëhershme për shkak të kredisë nga Kina. Opozita, atëbotë, ka ngritur shqetësime për koston, mungesën e transparencës në procesin e tenderit, korrupsion të mundshëm dhe rrezik afatgjatë ekonomik.

Dyshimet për autostradën janë shfaqur për herë të parë pas dy studimeve të fizibilitetit, të kryera më 2006 dhe 2012, të cilat kanë treguar se ajo nuk ishte e dobishme ekonomikisht.

Mali i Zi ka bërë përpjekje, por ka dështuar të sigurojë fonde nga burimet evropiane dhe më pas i është drejtuar Kinës.

“Disa projekte nuk janë ndërtuar për një arsye”, thotë Jonathan Hillman, drejtor i Projektit Rilidhja e Azisë, pranë Qendrës për Studime Strategjike dhe Ndërkombëtare.

“Vetëm se financimi bëhet i disponueshëm, nuk do të thotë se ai duhet të pranohet”, thotë Hillman për Radion Evropa e Lirë.

MANS, një vëzhgues anti-korrupsion, i financuar nga BE-ja, po ashtu i ka kërkuar Qeverisë së atëhershme të Malit të Zi që t’iu ofrojë ligjvënësve të dhëna që mbështesin idenë e saj dhe dëshmojnë se projekti do të gjenerojë të ardhura.

Por, qeveria ka refuzuar ta bëjë këtë dhe shumë detaje rreth kontratës për kredinë mbeten të fshehura.

Kredia kineze i ka shkaktuar dhimbje ekonomike Malit të Zi edhe para problemeve aktuale me afatin e ripagimit. Ajo e ka detyruar qeverinë t’i rrisë taksat dhe t’i ngrijë pjesërisht pagat e sektorit publik, për t’i rregulluar financat e saj.

Në vitin 2018, Qendra për Zhvillim Global, një institut me seli në Uashington, e ka listuar Malin e Zi në mesin e tetë vendeve në rrezik nga kriza e borxheve, për shkak të kredive kineze.

“Rreziqet rreth kësaj autostrade ishin të qarta qysh në fillim. Kjo tregon se çfarë mund të ndodhë kur nuk ka përgjegjësi të duhur dhe mbikëqyrje efektive për këto projekte të mëdha të infrastrukturës”, thotë Hillman.

Related Topics:
Continue Reading

Aktualitet

Në United Hospital realizohen me sukses intervenimet e rekanalizimit të arteries karotide

Published

4 hours ago

on

August 17, 2025

By

United Hospital, spitali i përgjithshëm privat në Kosovë, realizon në vazhdimësi me sukses rekanalizimin e arteries karotide në raste tepër të komplikuara.

Kësaj here, profesori 85-vjeçar, iu nënshtrua operacionit në arterien karotide, i cili u krye me sukses dhe u përjetua prej tij si një ëndërr e shkurtër. Pas zgjimit nga narkoza, ai ishte më i lumtur se kurrë më parë.

Një hap i madh për pacientët me rrezik të lartë nga sulmi në tru.

Shkaku dhe rëndësia e stenozës së arteries karotide

Arteria karotide është një nga enët kryesore të gjakut që furnizon trurin me oksigjen dhe lëndëushqyese.  Stenoza e arteries karotide, ndodh kur kjo enë ngushtohet për shkak të grumbullimit të

pllakave aterosklerotike, të cilat përbëhen nga yndyra, kolesteroli dhe substanca të tjera.

Faktorët kryesorë të rrezikut përfshijnë hipertensionin, diabetin, nivele të larta të kolesterolit, pirjen e duhanit dhe predispozitën gjenetike.

Rreziqet që i kanosen pacientit

Ngushtimi i arteries karotide rrit ndjeshëm rrezikun e një insulti cerebral (apopleksi), pasi pllakëzat ose mpiksjet e gjakut mund të bllokojnë furnizimin me gjak të trurit. Një bllokim i menjëhershëm mund të shkaktojë dëmtime të rënda neurologjike ose edhe vdekje.

Shifrat e apopleksisë në Evropë, Gjermani dhe Kosovë

Në Evropë, çdo vit raportohen mbi 1 milion raste të reja të insultit. Në Gjermani, çdo vit rreth 270,000 njerëz pësojnë një insult cerebral, ndërsa në Kosovë vlerësohet se ndodhin mbi 3,000 raste në vit. Këto shifra e bëjnë apopleksinë një nga shkaktarët kryesorë të vdekshmërisë dhe paaftësisë afatgjatë.

Çdo minutë vonesë në trajtim mund të nënkuptojë dëme të përhershme për trurin, thekson Prof. Dr.Krasniqi.

Simptomat paralajmëruese të sulmit në tru

Simptomat që duhet të nxisin reagim urgjent përfshijnë:

– Dobësi ose paralizë e papritur në njërën anë të trupit,

– Vështirësi në të folur ose kuptuar fjalët,

– Humbje e papritur e shikimit në njërin sy,

– Marramendje, humbje ekuilibri ose koordinimi,

Në këto raste, çdo minutë është vendimtare dhe kërkohet ndihmë mjekësore emergjente.

Metodat e trajtimit

Trajtimi i stenozës së arteries karotide varet nga shkalla e ngushtimit dhe simptomat e pacientit.

Opsionet përfshijnë:

-Trajtim medikamentoz (antiplakë, antikoagulantë, statina)

-Angioplastikë dhe stentim (hapja e arteries me balonë dhe vendosja e stentit)

-Endarterektomi karotide – metodë kirurgjikale për heqjen e pllakës nga ena e gjakut.

Metoda e Eversions Endarterektomisë

Një teknikë moderne kirurgjikale është eversion endarterektomia, ku arteria pritet, kthehet si “çorape” për të hequr pllakat dhe më pas vendoset përsëri në vend. Kjo metodë ka rezultate shumë të mira, rrezik të ulët komplikacionesh dhe rikthim të shpejtë të qarkullimit normal të gjakut në tru.

Prof. Dr Krasniqi shpjegon: “Kjo metodë kirurgjikale na lejon të heqim pllakat nga ena e gjakut me precizion të lartë, duke rikthyer menjëherë qarkullimin normal dhe duke minimizuar rrezikun e komplikacioneve”.

Pasojat e vonesës në trajtim:  Shtyrja e trajtimit të stenozës së arteries karotide rrit rrezikun e apopleksisë, e cila mund të shkaktojë humbje të përhershme të aftësive motorike, të folurit, kujtesës dhe cilësisë së jetës.

Suksesi në United Hospital

Në United Hospital, nën drejtimin e Prof. Dr. Dr. Halil Krasniqi, kirurg vaskular me renome botërore, u realizua me sukses rekanalizimi i arteries karotide nga një stenoza e komplikuar, duke përdorur metodat më moderne kirurgjikale dhe endovaskulare, pa asnjë komplikacion. Ky sukses është dëshmi e nivelit të lartë profesional dhe teknologjisë së avancuar që ofron spitali për pacientët me sëmundje të rënda vaskulare.

Pse është e rrezikshme stenoza e arteries karotide?

Kjo gjendje është shkaktari kryesor i sulmit në tru (apopleksi), një sëmundje që prek mbi 1 milion njerëz çdo vit në Evropë, rreth 270,000 në Gjermani dhe mbi 3,000 në Kosovë. Rreziku qëndron të mpiksjet ose pllakat aterosklerotike, të cilat mund të bllokojnë papritur furnizimin me gjak të trurit.

Shenjat paralajmëruese

Dobësi ose paralizë e papritur në njërën anë të trupit, vështirësi në të folur, humbje e papritur e shikimit në një sy, marramendje dhe humbje e ekuilibrit. Në këto raste, kërkohet reagim i menjëhershëm mjekësor.

Trajtimi modern

Metoda e eversion endarterektomisë është ndër më efektivet, duke pastruar enën e gjakut nga pllakat dhe rikthyer menjëherë qarkullimin normal.

Mesazhi për pacientët

Stenoza e arteries karotide është e rrezikshme, por e trajtueshme.

Mos prisni derisa të ndodhë sulmi në tru – diagnostikimi dhe trajtimi në kohë shpëton jetë, thotë Prof. Dr. Krasniqi.

Për më shumë kontaktoni përmes:

Nr i telefonit:  038 607 070

Facebook: United Hospital Prishtinë

Continue Reading

Aktualitet

Pse gjithnjë e më shumë studentë zgjedhin UBT-në? Cilësia dhe inovacioni bëjnë diferencën

Published

7 hours ago

on

August 17, 2025

By

UBT, institucion lider i arsimit të lartë dhe më i ranguari në rajon sipas organizatave ndërkombëtare, vazhdon të tërheqë të rinjtë e Kosovës dhe rajonit për t’u regjistruar. Ky interesim i madh vjen si rezultat i cilësisë së lartë të ofruar nga UBT në të gjitha aspektet e veprimtarisë akademike dhe infrastrukturore.

UBT shquhet për programe inovative që i përgatisin studentët për tregun e punës.

UBT ka një staf akademik profesional dhe të përkushtuar, të cilët sjellin përvojë dhe njohuri të gjera nga fusha të ndryshme studimore. Për më tepër, infrastruktura moderne dhe pajisjet teknologjike të sofistikuara krijojnë një ambient të përshtatshëm dhe frymëzues për studim dhe hulumtim.

Përveç cilësisë së lartë të ofruar në aspektin akademik, UBT njihet edhe për mbështetjen e vazhdueshme që i ofron studentëve të tij, duke përfshirë këshillimin akademik dhe profesional, si dhe mundësitë e shumta për angazhim në aktivitete ekstrakurrikulare dhe projekte hulumtuese. Ky përkushtim ndaj zhvillimit gjithëpërfshirës të studentëve e bën UBT-në një destinacion tërheqës për të rinjtë që kërkojnë më të mirën për arsimin e tyre të lartë.

UBT ofron një gamë të gjerë programesh studimi, të cilat përputhen me kërkesat e tregut dhe zhvillimet më të fundit shkencore dhe teknologjike. Kjo përfshirje e gjerë e fushave të ndryshme të studimit siguron që çdo student të gjejë programin që i përshtatet më së miri interesave dhe ambicieve të tij.

Regjistrimet janë ende të hapura dhe bëjmë thirrje të gjithë të rinjtë që të mos humbasin kohë dhe të vijnë të regjistrohen në UBT. Institucioni ynë është i përkushtuar për të siguruar një përvojë të pasur dhe të plotë akademike, e cila do t’i përgatisë studentët për një karrierë të suksesshme dhe për një kontribut pozitiv në shoqëri.

APLIKO TANI ONLINE!

Continue Reading

Aktualitet

ShBA-ja i dhuron Kosovës 50 automjete të blinduara për forcimin e kapaciteteve mbrojtëse

Published

22 hours ago

on

August 16, 2025

By

Ambasada e Shteteve të Bashkuara të Amerikës në Kosovë ka njoftuar se ShBA-ja ka transferuar 50 Automjete të Blinduar të Sigurisë (ASV) për Qeverinë e Kosovës, në kuadër të Programit të Artikujve të Tepërt të Mbrojtjes (Excess Defense Articles Program).

Këto automjete moderne do të përdoren nga Forca e Sigurisë së Kosovës (FSK), ndërsa, sipas njoftimit zyrtar, Kosova do të shfrytëzojë burimet e saj mbrojtëse për t’i sjellë ato në kapacitet të plotë operacional. Ky hap përbën një zhvillim të rëndësishëm në forcimin e aftësive mbrojtëse të FSK-së dhe në rritjen e gatishmërisë për përballjen me sfida të sigurisë.

Ky donacion i ShBA-së shihet si një tjetër dëshmi e partneritetit të ngushtë mes dy vendeve dhe e përkushtimit të përbashkët për të garantuar sigurinë kombëtare të Kosovës dhe forcimin e stabilitetit rajonal.

“Ky është një hap tjetër në përkushtimin tonë të përbashkët për forcimin e kapaciteteve mbrojtëse të FSK-së dhe për forcimin e sigurisë së të dy vendeve tona”, thuhet në njoftimin e Ambasadës Amerikane.

Continue Reading

Aktualitet

UBT përgatit liderët e ardhshëm të fushës paramjekësore

Published

1 day ago

on

August 16, 2025

By

UBT ka hapur regjistrimet për programin Master në Shkenca Paramjekësore, i cili synon të përgatisë profesionistë të domosdoshëm për sektorin shëndetësor, të aftë për të kontribuar në diagnostikim, trajtim dhe parandalim të sëmundjeve, duke vepruar në vijën e parë të kujdesit për jetën.

Ky program është ndërtuar mbi një kurrikulë multidisiplinare, të harmonizuar me modelet më të mira evropiane dhe amerikane, që ndërthur mësimin teorik me përgatitjen praktike. Studentët përfitojnë trajnim të avancuar në fushat e kujdesit emergjent, laboratorëve mjekësorë dhe diagnostikës klinike, duke përdorur pajisje bashkëkohore mjekësore dhe laboratorike.

Përgatitje gjithëpërfshirëse dhe praktike

Gjatë studimeve, studentët do të aftësohen në pesë kategori kyçe të fushës së paramedikëve:

  • Parandalimi i vdekjes së njerëzve
  • Rritja e cilësisë së jetës
  • Ndihma në rikuperimin nga sëmundjet apo dëmtimet
  • Menaxhimi i pranimeve dhe ri-pranimeve urgjente
  • Kujdesi për rastet kronike të ndjeshme (astma, diabeti, epilepsia etj.)

Programi përfshin gjithashtu përdorimin e tele-shëndetit dhe kujdesit tele-komunikues, duke u mundësuar studentëve të ofrojnë kujdes efikas dhe inovativ, sidomos për zonat e largëta apo për pacientët me nevoja të veçanta.

Misioni dhe vizioni

Misioni i Masterit në Shkenca Paramjekësore është të kontribuojë në arsimin e lartë përmes:

  • Kurrikulave bashkëkohore, të bazuara në praktikat më të mira ndërkombëtare
  • Hulumtimit shkencor në bashkëpunim me partnerë vendas e ndërkombëtarë

Programi synon të ofrojë një mjedis mësimor mbështetës, ku studentët zhvillojnë aftësitë klinike, kërkimore dhe menaxheriale që kërkohen në tregun e punës.

Përfshirje aktive në kërkim dhe shërbim

Studentët dhe stafi i programit marrin pjesë në:

  • Projekte kërkimore kombëtare dhe ndërkombëtare
  • Simpoziume dhe forume shkencore
  • Konsulencë dhe asistencë teknike për institucione shëndetësore publike e private
  • Hartimin e politikave shëndetësore në bashkëpunim me Ministrinë e Shëndetësisë

Aftësitë e të diplomuarve

Pas përfundimit të programit, të diplomuarit do të jenë të aftë:

  • Të ofrojnë kujdes shëndetësor holistik në komunitetet urbane, rurale dhe industriale
  • Të marrin vendime komplekse në situata emergjente dhe të udhëheqin ekipe paramjekësore
  • Të zbatojnë standarde të larta ligjore, etike dhe profesionale në praktikë
  • Të përdorin metoda kërkimore për të përmirësuar rezultatet shëndetësore
  • Të integrojnë njohuritë ndërdisiplinore në menaxhimin e shërbimeve shëndetësore

Masteri në Shkenca Paramjekësore në UBT është më shumë sesa një diplomë – është një përgatitje për jetë, duke formuar profesionistë që jo vetëm reagojnë ndaj emergjencave, por punojnë për t’i parandaluar ato, duke i dhënë shoqërisë ekspertë të gatshëm për të mbrojtur dhe përmirësuar jetën.

APLIKO TANI ONLINE!

Continue Reading

Të kërkuara