

Teknologji
Lufta kundër lajmeve të rreme, pse duhet ndjekur modeli finlandez
Kjo traditë vazhdon edhe sot e kësaj dite.
Published
3 years agoon
By
Betim GashiNë Finlandë, lufta kundër lajmeve të rreme nisi që në vitin 1950. Në periudhën e pas Luftës së Dytë Botërore, përpara televizionit dhe internetit, ky vend kishte nisur zbatimin e një programit të edukimit mediatik në shkolla, për t’u mësuar nxënësve se si t’i qasen lajmeve të lexuara në gazeta apo të dëgjuara në radio.
Kjo traditë vazhdon edhe sot e kësaj dite. Në vitin 2002, Ministria e Arsimit promovoi krijimin e klasave të veçanta për edukimin mediatik dhe sigurinë kibernetike, të cilat synojnë t’i mbrojnë lexuesit finlandezë nga keqinformimi. Sot në Finlandë, besimi te media është 70 për qind, niveli i lartë në Evropë.
Ndërsa sipas agjencisë Reuters, në Itali norma është vetëm 35 për qind. Finlanda është pra një hap përpara në luftën kundër lajmeve të rreme, dhe ka shumë për t’i mësuar shteteve të tjera evropiane, që janë realisht të kërcënuara nga përhapja në rritje e lajmeve të tilla në mediatsociale.
“Kurrikula kombëtare bazë mbi edukimin dhe kujdesin në fëmijërinë e hershme, arsimin parashkollor dhe arsimin bazë, përfshin fusha të ekspertizës të quajtura multi–edukim si dhe teknologjitë e informacionit dhe komunikimit”, thotë Laura Makela, konsulente në Ministrinë e Arsimit dhe Kulturës në Finlandë.
Sipas saj, synimi është të edukohen qytetarët që t’i trajtojnë me kujdes ato që lexojnë në internet. Në këtë mënyrë, njerëzit e të gjitha moshave kanë një shans më të mirë për të marrë pjesë në shoqëri dhe kulturë. Për më tepër, edukimi mediatik zhvillohet me një qasje të gjerë falë veprimeve edukative që promovojnë aftësitë e shkrim-leximit mediatik.
“Ministria mbështet zhvillimin e edukimit mediatik dhe pedagogjisë së edukimit mediatik nëpërmjet shpërndarjes së burimeve dhe zhvillimit të legjislacionit në këtë fushë”, deklaroi Makela gjatë një serie takimesh në kuadër të programit evropian “Erasmus+” me titull “Stop Fake News”.
Kjo sepse ata arrijnë të dallojnë lajmet e vërteta nga ato të rreme. Faktabaari është një shërbim finlandez i verifikimit të lajmeve dhe njohurive kompjuterike. Që nga viti 2014, kjo platformë ka kontribuar rregullisht në qarkullimin e informacionit të bazuar tek faktet.
Fushata është shoqëruar me projekte inovative dhe analiza të verifikimit të fakteve. Ky është një shërbim i disponueshëm për qytetarët finlandezë, në mënyrë që ata të kontrollojnë lajmet e lexuara në ueb dhe nëpërmjet mediave sociale. Afërsia e Rusisë i bën finlandezët edhe më vigjilentë.
“Ndërhyrja hibride ose lufta hibride i referohet ndërhyrjes në punët e një shteti tjetër. Ajo kombinon operacionet e inteligjencës me mjetet tradicionale ushtarake dhe ekonomike të ndikimit dhe detyrimit”, thotë Petra Pitulainen–Ramsai, drejtuese e Faktabaari.
Shoqata të tjera në seli në Helsinkit si Mediapooli dhe Kavi, por dhe televizioni kombëtar YleTV dhe gazeta Helsingin Sanomat, organizojnë rregullisht kurse kur të gjithë qytetarët mund të mësohet të njohin se cilat lajme janë të rreme.
“Ne nuk jemi këtu për t’i shërbyer qeverisë, por për të mirën e audiencës”, thotë Timo Huovinen i Yle TV.
Programi “News Class” i drejtohet nxënësve të shkollave të moshës 13-16 vjeç. Ata prodhojnë lajme dhe përvetësojnë shkrim-leximin mediatik. Nxënës nga e gjithë Finlanda marrin pjesë në kurset e organizuara periodikisht nga 19 stacionet televizive rajonale. Në këtë mënyrë, të gjithë nxënësit e shkollave finlandeze kanë dijeni mbi teknikat dhe metodologjitë e mësimdhënies së shkrim-leximit mediatik.
“Ndonjëherë një shoku im më tregon një video në TikTok, dhe unë i them se ajo nuk është një histori e vërtetë. Nuk e di nëse do të bëhem gazetar në të ardhmen, por kursi i edukimit mediatik është i dobishëm për të kuptuar se si funksionojnë realisht rrjetet sociale”, thotë një nga nxënësit e shkollës fillore dhe të mesme në Hidenkiven në periferi të Helsinkit.
Koncepti i edukimit mediatik në shkolla përfshin aftësinë se si të vlerësoni median, por edhe sesi të prodhoni përmbajtjen tuaj.
Julia Alajarvi, drejtuese e shoqatës Kavi, e cila drejton Javën e Edukimit Mediatik në shkollat finlandeze thotë:“Keqinformimi dhe tema të tilla si lajmet e rreme, kanë qenë prej vitesh në qendër të vëmendjes sonë. Tani kemi krijuar aftësi të së menduarit kritik te shumica e qytetarëve. Kultura mediatike është shumë më tepër sesa lufta kundër keqinformimit. Që të kemi një shoqëri paqësore, ne duhet të forcojmë bindjen e qytetarëve tek demokracia dhe drejtësia”.
Falë ligjeve largpamëse, Finlanda është pra një shembull për t’u ndjekur në luftën kundër dezinformimit, një aspekt ky gjithnjë e më i rëndësishëm në epokën digjitale./Wired – Bota.al
Teknologji
Mijëra përdorues pa qasje në Microsoft 365 për shkak të problemeve teknike
Published
2 days agoon
October 10, 2025By
UBT News
Paketa e softuerëve për produktivitet të Microsoft-it, e njohur si Microsoft 365, ka përjetuar ndërprerje masive, duke lënë jashtë funksionit mijëra përdorues, njofton faqja Downdetector, e specializuar në monitorimin e problemeve të shërbimeve online.
Sipas raportimeve, më shumë se 17,000 përdorues kanë raportuar vështirësi në qasjen dhe përdorimin e shërbimeve të Microsoft 365, përfshirë Word, Excel, Outlook, Teams dhe aplikacione tjera të lidhura. Megjithatë, numri real i përdoruesve të prekur mund të jetë më i madh, pasi shumë persona nuk raportojnë menjëherë problemet përmes platformave të monitorimit.
Microsoft 365 ka konfirmuar se po heton raportimet e punon për të identifikuar shkakun e ndërprerjes, në mënyrë që shërbimet të rikthehen sa më shpejt të jetë e mundur. Kompania këshillon përdoruesit të kontrollojnë faqen e statusit të shërbimeve për njoftime të përditësuara dhe të shmangin operacione kritike derisa problemi të zgjidhet.
Ndërprerjet e tilla, edhe pse të përkohshme, ndikojnë në punën e mijëra bizneseve dhe individëve që varen nga aplikacionet e Microsoft 365 për komunikim, bashkëpunim dhe administrim të detyrave të përditshme.
Kjo ngjarje rikujton rëndësinë e planifikimit të zgjidhjeve alternative dhe kopjeve rezervë për organizatat që varen nga shërbimet cloud.
Në këto raste, përdoruesit përjetojnë probleme si: vështirësi në hyrje, ndërprerje të sinkronizimit të dokumenteve, pamundësi për të dërguar email-e ose për të përdorur funksione të caktuara të Teams dhe aplikacioneve tjera. /A.Z/UBT News/
Teknologji
Motorola gati të prezantojë telefonin ultra të hollë Edge 70
Published
2 days agoon
October 10, 2025By
UBT News
Motorola po hyn fuqishëm në tregun e telefonave inteligjentë ultra të hollë, pas lançimeve si Samsung Galaxy S25 Edge, Tecno Spark Slim, Tecno Pova Slim dhe, sigurisht, Apple iPhone Air.
Modeli i ri i kompanisë do të quhet X70 Air në Kinë dhe Edge 70 në tregun ndërkombëtar. Ndërsa versioni kinez pritet të lansohet gjatë këtij muaji, data e prezantimit global ka qenë deri tani e panjohur – derisa faqja zyrtare e Motorola në Poloni ka zbuluar një detaj të rëndësishëm.
Sipas saj, Edge 70 do të prezantohet më 5 nëntor, deri atëherë kompania do të publikojë çdo të mërkurë informacione të reja rreth pajisjes.
Detajet e para të konfirmuara janë premtuese. Telefoni do të vijë me një bateri 4,800 mAh, pak më të vogël se ajo e modeleve të Tecno, por dukshëm më të madhe krahasuar me Galaxy S25 Edge dhe iPhone Air. Ai do të mbështesë gjithashtu karikim të shpejtë 68W me tel.
Edge 70 është shfaqur në disa lista shitësish me pakicë në Itali, me çmime që variojnë nga 709 euro deri 801.91 euro, për versionin me 12 GB RAM dhe 512 GB hapësirë ruajtjeje.
Të gjitha listat tregojnë të njëjtën ngjyrë, Bronze Green, e cila do të prezantohet zyrtarisht si Pantone Bronze Green, falë bashkëpunimit të njohur të Motorola me Pantone. Sipas informacioneve të rrjedhura, Edge 70 pritet të jetë më pak se 6 mm i hollë, të ketë një kamerë kryesore 50 MP me stabilizim optik, një kamerë ultra të gjerë me fushëpamje 120°, si dhe altoparlantë stereo me mbështetje Dolby Atmos.
Ky model pritet të shënojë një tjetër hap të rëndësishëm për Motorola në garën e telefonave të hollë dhe elegantë. /A.Z/UBT News/
Teknologji
Google planifikon investim prej 5 miliardë eurosh në Belgjikë
Published
3 days agoon
October 9, 2025By
UBT News
Google ka njoftuar planet për të investuar 5 miliardë euro gjatë viteve 2026–2027 për zgjerimin e qendrës së saj të të dhënave në Saint-Ghislain, Hainaut.
Ky projekt pritet të krijojë 300 vende pune me kohë të plotë dhe 15,000 pozicione indirekte çdo vit përmes partnerëve dhe furnizuesve.
Zgjerimi vjen si pasojë e kërkesës në rritje për shërbime cloud, e nxitur edhe nga përparimet në Inteligjencën Artificiale. Përveç kësaj, qendra e re do të përmirësojë performancën e produkteve kryesore të Google, si Search dhe Maps.
Google po kërkon specialistë IT, inxhinierë dhe staf sigurie për këtë projekt. Sipas Tom De Block, menaxherit të vendit të Google në Belux, “Pozicioni konkurrues i Belgjikës kërkon që kompanitë të përqafojnë IA-në; infrastruktura dhe aftësitë janë thelbësore”.
Kompania gjithashtu do të ofrojë trajnime për IA-në për të zhvilluar ekspertizën lokale.
Qendra e zgjeruar, e cila pritet të përfundojë brenda dy vitesh, do t’i sjellë përfitime organizatave të bazuara në të dhëna, si Odoo dhe UZ Leuven, dhe mund të tërheqë biznese të reja në Belgjikë.
Ajo do t’u mundësojë institucioneve publike ruajtjen e të dhënave brenda kufijve kombëtarë. Qendra e parë e Google në Belgjikë, në Saint-Ghislain, ka marrë mbi 11 miliardë euro investime që nga hapja dhe aktualisht punëson rreth 600 persona në Hainaut. /A.Z/UBT News/
Automobilizëm elektrikë
DB12 S i ri nga Aston Martin, performancë maksimale dhe dizajn unik
Published
4 days agoon
October 8, 2025By
UBT News
Aston Martin ka prezantuar modelin e ri DB12 S, i cili i bashkohet linjës së performancës së lartë të markës britanike, përkrah DBX S dhe Vantage S, si pjesë e strategjisë së CEO-s Adrian Hallmark për të ofruar më shumë versione sportive të modeleve ekzistuese.
Modeli DB12 S sjell përmirësime të dukshme në performancë dhe dizajn, duke e bërë edhe më emocionuese përvojën e drejtimit.
Nën kapakun elegant ndodhet motori V8 4.0 litra me dy turbo, i cili tani prodhon 691 kuaj fuqi, duke e bërë makinën të arrijë nga 0 në 100 km/orë për vetëm 3.4 sekonda (3.5 sekonda për versionin Volante). Shpejtësia maksimale arrin 320 km/orë.
Përveç fuqisë së shtuar, DB12 S përfshin frena qeramike karboni standarde, me disqe 16.1 inç përpara dhe 14.2 inç mbrapa, si dhe sistemin e ri të kontrollit të frenimit në kthesa.
Përmirësimet përfshijnë amortizatorët Bilstein DTX, diferencial elektronik të pasmë të avancuar e ngurtësim të shufrave kundër rrotullimit, për një drejtim më të saktë dhe stabilitet të lartë. Në pamje të jashtme, DB12 S dallohet me ndarësin aerodinamik të përparmë me dy elementë, grilat e reja të motorit (me ngjyrë të zezë ose fibra karboni).
Dhe, një spojler të fiksuar të pasmë e katër tuba shkarkimi inox – me mundësi për sistem titaniumi që ofron zë më të fuqishëm dhe peshë më të ulët. Brendësia e makinës kombinon luksin me sportivitetin, duke përfshirë lëkurë premium dhe Alcantara, si dhe një buton metalik rrotullues të kuq në qendër të konsolës – simbol i versionit “S”.
Modeli DB12 S do të jetë i disponueshëm në variantet kupé dhe kabriolet, me porosi që nisin që tani dhe dorëzime të planifikuara për tremujorin e parë të vitit 2026. Çmimi ende nuk është zbuluar, por pritet të jetë mbi 275 mijë dollarë, duke pasur parasysh që versioni bazë DB12 fillon nga 250 mijë dollarë. /A.Z/UBT News/

Deri në orën 13:00 votuan 16.53 për qind e qytetarëve

Pse çdo vit duhet të vizitosh një vend të ri?

Çka shkakton mungesa e proteinave në trup?

Debatik Curri, trajner i ri i Gjilanit

Gështenjat – ushqimi i ngrohtë i vjeshtës që forcon trupin dhe shpirtin

Lucas Vazquez: Karriera ime vazhdon jashtë Spanjës, idetë janë të qarta

Giuseppe Gibboni mahnit Tiranën me violinën e tij Stradivari

Katër satelitë Starlink bien çdo ditë drejt Tokës, shkencëtarët paralajmërojnë për ndikim në atmosferë

Priscilla Presley përballet me akuza për fshehje pasurie dhe manipulim të trashëgimisë së Elvis
Të kërkuara
-
Vendi2 months ago
Profesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
-
Rajoni3 months ago
BSc në Shëndet Publik dhe Shkenca Mjekësore në UBT – Investim për të ardhmen e shëndetit të popullatës
-
Vendi1 month ago
Votoni për UBT-në dhe Rektorin Hajrizi në Triple E Awards: Dy nominime të reja ndërkombëtare për institucionin dhe Kosovën
-
Lajmet3 months ago
UBT sjell për herë të parë në Kosovë ekspozitën kushtuar vizionarit dhe inxhinierit Karl Gega