Bota

Liqeni Salda në Turqi mund të mbajë të dhëna për jetën antike në planetin e kuq

NASA thotë se mineralet dhe depozitat e shkëmbinjve në Liqenin Salda janë ndeshja më e afërt në Tokë me ato përreth kraterit Jezero në Mars.

Published

on

Ndërsa Rover Perseverance i NASA-s eksploron sipërfaqen e Marsit, shkencëtarët që shikojnë për shenja të jetës antike në planetin e largët po përdorin të dhëna të mbledhura në një mision shumë më afër shtëpisë në një liqen në Turqinë Jugperëndimore.

Rover Perseverance Mars i NASAduke u ulur në Kraterin Jezero në Mars më 19 Shkurt 2021

NASA thotë se mineralet dhe depozitat e shkëmbinjve në Salda janë përputhja më e afërt në Tokë me ato përreth Kraterit Jezero ku anija kozmike u ul dhe që besohet se dikur ishte përmbytur me ujë.

Informacioni i mbledhur nga Liqeni Salda mund t’i ndihmojë shkencëtarët teksa kërkojnë gjurmë të fosilizuara të jetës mikrobike të ruajtur në sedimentin që mendohet të jetë depozituar rreth deltës dhe liqenit të zhdukur prej kohësh që dikur ushqente.

Salda … do të shërbejë si një analog i fuqishëm në të cilin ne mund të mësojmë dhe të marrim në pyetje,” tha Z. Thomas Zurbuchen, administrator i asociuar i NASA-s për shkencën.

Një ekip shkencëtarësh planetarë amerikanë dhe turq kryen kërkime në vitin 2019 në bregdet e liqenit, të njohur si Maldivet e Turqisë për shkak të ujit të kaltër dhe brigjeve të bardha.

Shkencëtarët besojnë se sedimentet përreth liqenit gërryhen nga tuma të mëdha që formohen me ndihmën e mikrobeve dhe njihen si mikrobialit.

Ekipi prapa Perseverance, laboratori më i përparuar i astrobiologjisë që ka fluturuar ndonjëherë në një planet tjetër, dëshiron të zbulojë nëse ka mikrobialit në Kraterin Jezero.

Ata gjithashtu do krahasojnë sedimentet e plazhit nga Salda me minerale karbonatike – të formuara nga dioksidi i karbonit dhe uji, një përbërës kryesor për jetën – zbuluar në kufijtë e Kraterit Jezero.

Pra, ne jemi vërtet të kënaqur që kemi atë liqen, vetëm sepse mendoj se do të jetë me ne për një kohë të gjatë” thanë ata.

Mostrat e shkëmbinjve nga toka marsiane do të ruhen në sipërfaqe për tërheqje eventuale dhe do të sjellen në Tokë nga dy misione robotike të ardhshme, deri në 2031.

(Përktheu dhe përshtati UBTNews)

Bota

Grossi paralajmëron Iranin se po mbyllet dritarja për bisedime bërthamore

Published

on

By

Kreu i Agjencisë Ndërkombëtare për Energji Bërthamore, Rafael Grossi, i bëri thirrje Iranit dhe partnerëve të tij botërorë që të arrijnë “rezultate konkrete, të prekshme dhe të dukshme” në bisedimet lidhur me programin bërthamor të Teheranit, pasi rikthimi i Donald Trumpit në Shtëpinë e Bardhë mund të nënkuptojë se dritarja për diplomaci po mbyllet.

Duke folur për gazetarët në kryeqytetin iranian më 14 nëntor pasi u takua me shefin bërthamor të Iranit, Mohammad Eslami, Grossi tha se po rritet presioni për të lëvizur drejt arritjes së një zgjidhjeje me grupet e mbështetura nga Irani që luftojnë me Izraelin dhe për shkak të Trumpit, që ka qëndrime të ashpra kundër Teheranit, i cili do të marrë detyrën në janar.

Ne e dimë se është e rëndësishme që të ketë momentum për të arritur tani disa rezultate konkrete, të prekshme dhe të dukshme që do të tregonin se kjo punë e përbashkët është duke e përmirësuar situatën dhe të na largojë nga konflikti dhe lufta”, tha Grossi.

Fakti që ka tensione ndërkombëtare dhe rajonale tregon se hapësira për negociata dhe diplomaci nuk po rritet, por po zvogëlohet”, tha ai.

Vizita e Grossit në Iran u zhvillua rreth dy muaj para inaugurimit të Trumpit, i cili gjatë mandatit të parë në vitin 2018 tërhoqi shtetin e tij nga marrëveshja bërthamore që Irani arriti me fuqitë botërore më 2015, dhe rivendosi sanksionet ndaj Republikës Islamike.

Kjo marrëveshje parashihte frenimin e programit bërthamor të Teheranit, në këmbim të lehtësimit të sanksioneve dhe pakti synonte që të parandalonte Iranin nga posedimi i armëve bërthamore.

Grossi po ashtu u takua me ministrin e Jashtëm iranian, Abbas Araqchi.

Araqchi, që ishte kryenegociatori i Iranit gjatë kohës kur u arrit marrëveshja bërthamore, tha se bisedimet me Grossin ishin “të rëndësishme dhe të drejtpërdrejta”.

Ai u zotua se Irani do të vazhdojë të bashkëpunojë me Agjencinë Ndërkombëtare për Energji Bërthamore për mospërhapje bërthamore “me guxim dhe në mirëbesim”, duke përsëritur qëndrimin e kamotshëm të Teheranit se programi i tij bërthamor është “paqësor”.

Megjithatë, Araqchi shtoi se Irani nuk do të negociojë “nën presion”.

Pasi Uashingtoni u tërhoq nga marrëveshja bërthamore, Irani e zgjeroi programin e tij bërthamor dhe kufizoi inspektimet e Agjencisë të udhëhequr nga Grossi në uzinat bërthamore.

Agjencia Ndërkombëtare për Energji Bërthamore dhe komuniteti ndërkombëtar kanë shprehur shqetësimin e tyre se Teherani ka shkelur kufizimet e vendosura në marrëveshje sa i përket pasurimit të uraniumit, duke e pasuruar uraniumin deri në 60 për qind. Për armë bërthamore, kërkohet uranium i pasuruar prej 90 për qind./REL/

Continue Reading

Bota

Izraeli vazhdon sulmet ajrore në Bejru

Published

on

By

Ushtria izraelite ka kryer sulme ajrore në Bejrut për të tretën ditë me radhë, duke goditur caqet e kontrolluara nga Hezbollahu, grupi militant dhe partia politike që kontrollon shumicën e jugut të Libanit.

Sulmet izraelite goditën lokacione në periferitë jugore të kryeqytetit libanez mëngjesin e 14 nëntorit, pas bombardimeve të rënda të kryera një natë më parë.

Qiellin e Bejrutit e kanë mbuluar shtëllungat e tymit, teksa sulmet ajrore po vazhdojnë. Ndërkaq, sipas agjencisë shtetërore të lajmeve në Liban, gjatë natës Izraeli ka sulmuar Bint Jeil në jug të shtetit.

Pesë persona raportohet se janë vrarë gjatë sulmeve izraelite.

Hezbollahu dhe Izraeli kanë këmbyer zjarr në kufi që nga tetori i vitit të kaluar, kur nisi lufta në Gazë mes Izraelit dhe Hamasit, grupit palestinez të shpallur organizatë terroriste nga Shtetet e Bashkuara dhe Bashkimi Evropian.

Por, situata u përshkallëzua dhe Izraeli nisi një ofensivë të madhe ajrore dhe tokësore ndaj Hezbollahut në fund të shtatorit.

Hezbollahu është grup i shpallur terrorist nga Shtetet e Bashkuara, ndërkaq Bashkimi Evropian ka futur në listën e zezë krahun ushtarak, por jo edhe grupin politik të grupit. Partia e Hezbollahut ka ulëse në Parlamentin libanez.

Autoritetet libaneze ende nuk kanë konfirmuar numrin e viktimave nga sulmet e të enjtes në Bejrut. Por, shifrat e fundit të Ministrisë së Shëndetësisë së Libanit thonë se të paktën 3.365 persona janë vrarë dhe 14.344 të tjerë janë plagosur./REL/

Continue Reading

Bota

Mbreti Charles feston ditëlindjen e 76-të!

Published

on

Mbreti Charles III do të festojë ditëlindjen e tij të 76-të të enjten, duke shënuar këtë moment të rëndësishëm me një angazhim për një kauzë humanitare. Ai do të hapë dy qendra të reja të shpërndarjes së ushqimit, si pjesë e Projektit Ushqimor Coronation, një iniciativë që ai ka filluar një vit më parë, me synimin për të reduktuar varfërinë ushqimore dhe mbetjet e ushqimeve në Mbretërinë e Bashkuar.

Një nga qendrat që do të vizitojë Mbreti Charles është ajo në Londrën jugore, ku do të organizohet një “festival i ushqimit të tepërt”. Ky eveniment ka për qëllim transformimin e ushqimeve që mund të ishin hedhur, në vakte për ata që kanë nevojë. Kjo është pjesë e përpjekjes për të luftuar mbetjet ushqimore dhe për të siguruar ndihmë për ata që vuajnë nga uria dhe varfëria ushqimore.

Mbreti Charles gjithashtu do të hapë qendrën e dytë të Coronation Food Hub në Merseyside, një rajon në Anglinë veriperëndimore, në një ceremoni virtuale. Ky projekt ka marrë mbështetje të gjerë, dhe synon të kontribuoni në zgjidhjen e problemit të varfërisë ushqimore, duke shfrytëzuar ushqimet që janë të tepërta dhe duke i shpërndarë ato te ata që kanë më shumë nevojë.

Për nder të ditëlindjes së tij, Pallati Buckingham ka shpërndarë një fotografi të re të Mbretit, ku ai shfaqet i buzëqeshur para kamerës, veshur me një kostum blu të mprehtë, këmishë të bardhë dhe kravatë me motive blu. Në postimin e shpërndarë në rrjetet sociale, thuhet: “Duke i uruar Madhërisë së Tij Mbretit një ditëlindje të lumtur sot.”

Princi dhe Princesha e Uellsit gjithashtu kanë shprehur urimet e tyre për Mbretin, duke postuar një mesazh në rrjetet sociale: “Duke i uruar një ditëlindje të madhe Madhërisë së Tij Mbretit!”, duke shoqëruar mesazhin me një fotografi të Charles gjatë vizitës së tij të fundit në Samoa, ku ai zhvilloi turneun e tij të parë si kreu i Commonwealth.

Dita e ditëlindjes së Mbretit Charles III është një mundësi për të nderuar angazhimet e tij humanitare dhe për të reflektuar mbi arritjet e tij si monark. Megjithatë, dita e tij e “zyrtarizuar” si sovran mbetet festivali i madh i Trooping the Colour, një ngjarje e njohur që zhvillohet gjatë verës, ku 1400 oficerë dhe ushtarë marshojnë përmes rrugëve të Londrës në një spektakël madhështor që feston lindjen e Mbretit./CNN/

Continue Reading

Bota

Mbetjet plastike, riciklohen vetëm 9% e tyre!

Published

on

Në nivel global, vetëm 9% e mbetjeve plastike riciklohen, një problem që ka shkaktuar shqetësime të mëdha për mjedisin dhe shëndetin njerëzor. Sipas të dhënave të fundit, çdo vit prodhohen rreth 500 milionë ton plastikë, një sasi e madhe që po ndikon rëndë në mjedis dhe po kontribuon në ndryshimet klimatike dhe dëmtimin e ekosistemeve.

Plastika, një material që përdoret në jetën e përditshme për një gamë të gjerë produktesh, përbëhet nga substanca kimike të ndryshme, shumë prej të cilave janë toksike dhe mund të kenë efekte të dëmshme për natyrën dhe shëndetin e njeriut. Pavarësisht përpjekjeve për të zvogëluar përdorimin e plastikës dhe për të përmirësuar proceset e riciklimit, shumica e plastikës së përdorur përfundon në deponi ose në natyrë, duke përkeqësuar problemet mjedisore.

Shifra alarmante
Sipas raportimeve shkencore, vetëm në vitin 2022 u prodhuan 506 milionë ton plastikë, ndërkohë që që nga viti 1950, botës i janë shtuar rreth 11 mijë milionë ton plastike. Kjo sasi e madhe plastikës ka një impakt të madh në ekosistemet tokësore dhe detare, duke krijuar probleme të thella për biodiversitetin dhe duke kontribuar në ndryshimet klimatike globale. Plastika, duke qenë një material që kërkon qindra vjet për t’u degraduar, ngelë në mjedis për periudha të gjata dhe shkakton ndotje afatgjatë.

Problemi me riciklimin
Një nga sfidat kryesore është fakti se shumë pak plastikë riciklohet. Aktualisht, vetëm 9% e mbetjeve plastike kthehen në produkte të reja, ndërkohë që pjesa tjetër shpesh përfundon në deponi, djegie, ose ndot natyrën. Ky shkallë e ulët riciklimi është një pasojë e pamjaftueshmërisë së sistemeve të riciklimit, si dhe e mungesës së infrastrukturës dhe edukatës për riciklimin e plastikës.

Efektet e shumta mjedisore
Përveç ndikimit të drejtpërdrejtë në natyrë, plastika ka efekte të dëmshme në shëndetin e njerëzve dhe të kafshëve. Substancat kimike që përdoren për prodhimin e plastikës, siftë janë BPA dhe ftalatet, mund të ndikojnë në sistemet endokrine të trupit dhe të shkaktojnë çrregullime hormonale. Po ashtu, mbeturinat plastike që ndodhen në lumenj, detra dhe oqeane, mund të dëmtojnë ekosistemet ujore dhe të vrasin kafshët që i konsumojnë ato, duke shkaktuar një efekt domino në zinxhirin ushqimor.

Sistemi i mbyllur: Nga grumbullimi deri te riciklimi
Për ekspertët, problemi me plastikën nuk fillon vetëm në momentin kur ajo bëhet mbetje, por është një problem i gjithë sistemit, që përfshin grumbullimin, prodhimin, përdorimin dhe riciklimin e saj. Çdo hap i këtij procesi ka pasojat e tij mjedisore dhe ekologjike, dhe çdo hap që bëhet gabim përkeqëson gjendjen. Ky është një cikël i mbyllur që po rëndon mbi planetin, dhe kërkon masa të menjëhershme për të parandaluar një katastrofë ekologjike. Ekspertët janë të mendimit se është e nevojshme një reformë e thellë në menaxhimin e mbetjeve plastike, duke përfshirë rritjen e kapaciteteve për riciklim dhe përdorimin e materialeve alternative që janë më miqësore me mjedisin. Po ashtu, është e domosdoshme të rritet ndërgjegjësimi për reduktimin e përdorimit të plastikës njëpërdorimshe dhe të bëhen investime për zhvillimin e teknologjive të pastrimit dhe riciklimit.

Për të ndihmuar në këtë proces, shumë shtete kanë nisur fushata për ndalimin e përdorimit të plastikës të njëpërdorshme dhe kanë filluar të miratojnë ligje që favorizojnë materialet e biodegradueshme dhe riciklimin. Megjithatë, për të pasur një ndikim të vërtetë në uljen e ndotjes plastike, është e nevojshme një angazhim global dhe një bashkëpunim më i madh ndërkombëtar.

Continue Reading

Të kërkuara