Kuriozitete

Liqeni më i madh në Tokë ishte në zemër të Evropës

Published

on

Studiuesit holandezë kanë gjetur gjurmët e atij që dikur ishte liqeni më i madh në planet dhe shtrihej nga zemra e Evropës deri në portat e Azisë.

Rreth 10 milionë vjet më parë, një masë uji nga Deti Paratethys, që ishte i pranishëm në zemër të Europës së sotme rreth 155 milionë vjet më parë, u shkëput nga pjesa tjetër dhe kështu u krijua liqeni më i madh në historinë e Tokës.

NGA AUSTRIA NË KAZAKISTAN

Mbulonte një zonë më të madhe se madhësia e Detit Mesdhe të sotëm. Në një hartë moderne ai shtrihej nga Austria në Kazakistan në Azinë Qendrore. Deri më tani, dihej pak për historinë e këtij liqeni, por një studim i ri ka arritur të identifikojë katër cikle klimatike gjatë të cilave madhësia e tij është zvogëluar me kalimin e kohës, me zhdukjen e mundshme pasuese të një numri të madh të specieve që jetonin në zonë.

Jeta ujore në Detin e Paratethys ishte unike dhe shumë e larmishme, ku u gjetën nga molusqet te karkalecat, te balenat e vogla dhe delfinët që kanë evoluar për t’u përshtatur me atë mjedis të kufizuar. Ndërsa nivelet e ujit ranë, dhe përqendrimet e kripës u rritën, shumë pak prej atyre krijesave arritën të mbijetonin.

Wout Krijsman nga Universiteti Utrecht në Holandë, i cili mori pjesë në kërkimin e botuar në Scientific Reports: shpjegon se në fund të cikleve të klimës duhet të ketë qenë një botë parahistorike post-apokaliptike, në thelb një version ujor i djerrinave të Mad Max.

4 FAZA TË RËNIES SË NIVELIT TË UJIT

Krijgsman dhe kolegët e tij studiuan të dhënat fosile, depozitat sedimentare dhe gjeologjinë e zonës përreth Detit të Zi, e cila sot shtrihet pak a shumë në vendndodhjen origjinale të Detit të Paratethys, dhe kjo ka bërë të mundur të identifikohen katër rëniet e nivelit të ujit që kanë zgjatur disa qindra mijëra vjet. Ulja drastike ishte e fundit nga ato të regjistruara, e cila ndodhi midis 7.65 milionë dhe 7.9 milionë vjet më parë. Kjo fazë ishte evidentuar në 2018 dhe u quajt “Great Kherson Drying”. Gjatë këtij episodi, nivelet e ujit të Detit Paratethys ranë me 250 metra, duke e ndarë liqenin gjigant në shumë mini liqene. Disa prej tyre, për shkak të sasisë së madhe të kripërave të pranishme, u bënë toksike për pjesën më të madhe të jetës ujore./a2

Kuriozitete

Çfarë i bën vetmia trupit dhe mendjes së njeriut?

Published

on

Secili prej nesh, ndoshta në një moment të jetës, është ndier i vetmuar.

Mund të ketë raste kur nuk keni me kë të shkoni në kinema apo thjesht me kë të bisedoni.

Të gjithë jemi të ndryshëm, dhe kur përballemi me vetminë, nuk dimë si të reagojmë apo çfarë të bëjmë për ta përballuar.

Si pasojë, njerëzit hanë më shumë, vuajnë nga pagjumësia dhe besojnë se vetmia është fati i tyre i pashmangshëm.

Trupi dhe mendja jonë reagojnë ndaj  ndryshimeve, dhe disa prej shenjave më të zakonshme të ndikimit të vetmisë janë:

Ndiheni gjithmonë të uritur.

Nuk keni ëndrra apo plane për të ardhmen dhe nuk gëzoheni për sukseset e të tjerëve.

Filloni të besoni se vetmia është e vetmja rrugë për ju.

Nuk arrini të relaksoheni asnjëherë plotësisht.

Keni vështirësi për të fjetur ose vuani nga pagjumësia.

E kaloni shumicën e kohës së lirë duke parë televizion.

Nuk ndieni dëshirë të kujdeseni apo të kaloni kohë me veten.

Ndiheni sikur nuk jeni të rëndësishëm për askënd.

Nuk keni provuar diçka të re prej një kohe të gjatë.  /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Kuriozitete

Më shumë se dieta: Si të jetosh gjatë sipas ChatGPT?

Published

on

Një përdorues pyeti ChatGPT se si mund të jetojë deri në 140 vjeç.

Përgjigja nuk kishte të bënte me dietën, gjenetikën apo pasurinë, por me stresin.

Sipas ChatGPT, njerëzit që jetojnë më gjatë kanë disa tipare të përbashkëta: lëvizin rregullisht, qëndrojnë të lidhur me të tjerët dhe shmangin stresin kronik, i cili vepron si një helm për trupin dhe mendjen.

Ata jetojnë momentin, pushojnë kur ndihen të lodhur dhe nuk presin deri në pension për të filluar të shijojnë jetën.

Pra, jeta e gjatë ka më shumë të bëjë me mënyrën si ndihesh dhe me kë kalon kohën, sesa me atë që hani. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Kuriozitete

BMW-ja e Papës shitet për 156,000 euro

Published

on

Një BMW R 18 Transcontinental me firmën e Papa Leo XIV u shit në një ankand në Monako për një shumë mbresëlënëse prej 156,000 eurosh.

Eventi, i organizuar nga RM Sotheby’s, i tejkaloi të gjitha pritjet dhe paratë e mbledhura do të shkojnë për organizatën Missio Austria për të ndërtuar një shkollë për fëmijë në Madagaskar.

E gjithë historia filloi në shtator të vitit 2025, kur grupi i motoçikletave “Jesus Bikers” udhëtoi më shumë se një mijë kilometra nga Gjermania në Romë për t’ia dhuruar motoçikletën Papës.

Në një ceremoni të mbajtur në sheshin “Shën Pjetri”, Papa bekoi motoçikletën dhe vendosi firmën e tij në rezervuarin e karburantit, duke e bërë atë një ekzemplar unik.

Pas kësaj, motoçikleta u ekspozua në BMW Welt në Mynih përpara se të shitej në ankand.

BMW R 18 transcontinental është një motoçikletë për udhëtime të gjata. E pajisur me një motor 1,802 cc, ajo ofron 91 kf në 4,750 rpm dhe 163 Nm çift rrotullues. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Kuriozitete

Ekspozita në Gjermani që sjell historinë përmes aromave: “Fuqia e fshehtë e nuhatjes”

Published

on

A mund të nuhatet lufta? Apo dashuria, feja dhe jeta në Parisin mesjetar? Një ekspozitë e re në Gjermani u jep vizitorëve pikërisht këtë përvojë – ta përjetojnë historinë përmes shqisës së nuhatjes.

Ekspozita “Fuqia e fshehtë e aromave”, e hapur në muzeun Kunstpalast të Dyseldorfit, ofron një udhëtim ndijor përmes më shumë se një mijë vjetësh histori kulturore, duke bashkuar aromat me veprat e artit, raporton Associated Press.

“Është një eksperiment dhe një ftesë për publikun që ta zbulojë historinë e aromave me hundën e vet,” tha drejtori i muzeut, Felix Krämer.

Një udhëtim kronologjik përmes aromave dhe artit

Ekspozita është organizuar sipas periudhave historike, nga artefaktet fetare të mesjetës deri te arti bashkëkohor i shekullit XXI. Në 37 salla të saj janë vendosur pajisje aromatizuese që lëshojnë 81 aroma të ndryshme, duke krijuar lidhje mes kohëve dhe veprave artistike.

Në një sallë të errët me skulptura të krishtera prej druri, vizitorët ndihen të përfshirë nga era e mirrës, simbol i lutjes dhe pastrimit shpirtëror, që ka domethënie si në krishterim, ashtu edhe në judaizëm dhe islam. Kuratorët shpjegojnë se aromat zgjojnë emocione më të forta sesa çdo shqisë tjetër.

Kjo bëhet e ndjeshme në pjesën kushtuar Luftës së Parë Botërore: një shtypje e butonit mjafton për të ndier përzierjen e barutit, gjakut dhe squfurit.

“Kushdo që e ka përjetuar luftën, në mënyrë të tërthortë, e urren atë aromë. Këtu mund ta nuhasësh brutalitetin e saj,” tha Robert Müller-Grünow, kuratori i ekspozitës dhe ekspert ndërkombëtar i teknologjisë së aromave. Kjo është ekspozita e parë në botë që integron aromat në muze me qasje kaq të gjerë.

Nga pasioni i Rubensit te era e Parisit mesjetar

Në një sallë tjetër, para pikturës së Peter Paul Rubens, “Venusi dhe Adonisi” (1610), vizitorët ndjejnë aromat e trëndafilave dhe civet-it, një aromë shtazore që në shekullin XVII konsiderohej joshëse, por që sot shumëkush e gjen të rëndë.

Në kontrast të plotë, një tjetër pjesë e ekspozitës sjell erën e Parisit mesjetar – një përzierje e kanalizimeve, mykut dhe trupave të palarë – që ka bërë disa vizitorë të kolliten nga intensiteti i saj.

Ndërsa vitet ’20 të shekullit të kaluar përfaqësohen nga aromat e duhanit, vaniljes dhe lëkurës, që kujtojnë parfumet klasike si “Tabac Blond” të shtëpisë “Caron”. Në këtë pjesë është ekspozuar edhe “Lamtumira nga Dyseldorfi” e Gert Wollheim, që pasqyron frymën e çlirimit dhe lirisë së grave të atyre viteve.

Nga Warhol te aromat moderne

Në seksionin e artit bashkëkohor, pranë veprave të Andy Warhol, Yves Klein dhe Günther Uecker, vizitorët përballen me aroma të njohura nga jeta moderne – Coca-Cola, duhani apo aroma relaksuese e avionëve Eurowings.

Ekspozita eksploron edhe përdorimin e aromave në marketing dhe teknologjitë moderne të parfumerisë, duke përfshirë molekulën “Iso E Super”, e cila i jep aromës një ndjesi druri dhe butësie njerëzore.

“Ka diçka të ngrohtë, njerëzore dhe tërheqëse në të,” shpjegon Müller-Grünow.

Një përvojë ndijore e paprecedentë

Ekspozita “Fuqia e fshehtë e aromave” do të jetë e hapur deri më 8 mars, dhe tashmë ka tërhequr interes të madh nga publiku.

“Kam vizituar këtë koleksion më parë, por tani përvoja është ndryshe. Aromat që lidhen me pikturat dhe epokat e bëjnë gjithçka shumë më emocionale,” tha vizitorja Kirsten Gnoth. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Të kërkuara