Lajmet

Lidhjet e Beogradit me Kinën janë zgjeruar në shumë sektorë

Mjegullnaja e projektit kinez në Kragujevc.

Published

4 years ago

February 11, 2022

Betim Gashi

Pyetjet lidhur me një kontratë kineze për ndërtimin e një sistemi kanalizimi në një qytet të Serbisë, që thuhet se ka vlerë shumëmilionëshe, kanë ngritur shqetësimet në mesin e aktivistëve, të cilët thonë se ky është një mikrokozmos se si Beogradi sillet me entitetet kineze.

Projekti në qytetin serb të Kragujevcit u dha pa tender ose pa prokurim publik, duke ngritur pyetje për transparencën dhe korrupsionin në lidhje me mënyrën se si kompanitë kineze dhe Qeveria serbe veprojnë në vend.

Ndërtimi i një rrjeti të ri të kanalizimit prej 360 kilometrash në Kragujevc, në Serbinë Qendrore, nisi në nëntorin e vitit të kaluar, dhe u kontraktuar direkt nga Ministria e Infrastrukturës dhe më pas projekti iu dha Korporatës kineze të Rrugës dhe Urës (CRBC), një kompani ndërkombëtare ndërtimi me seli në Pekin. Projektin kjo kompani e fitoi pa marrë pjesë në një proces tenderimi.

Projekti është pjesë e një sipërmarrjeje më të gjerë serbo-kineze, që quhet “Serbia e Pastër”, që Qeveria serbe e inicioi në vitin 2021 në 65 qytete dhe komuna dhe kjo nismë kap vlerën e 3.6 miliardë dollarëve.

Qëllimi i kësaj nisme është modernizimi, riparimi, dhe në disa raste, ndërtimi i sistemeve të menaxhimit të ujit në mbarë vendin, me qëllim që të ketë ujë të pijshëm më të mirë, të luftohet ndotja dhe të zgjerohet qasja në rrjete më moderne të ujërave të zeza, që sipas statistikave të Qeverisë, mbi një e treta e familjeve serbe nuk kanë qasje.

Por, përderisa zyrtarët lokalë në Kragujevc pohojnë se qyteti i tyre ka nevojë për një sistem të ri të kanalizimit, me qëllim që të përballet me problemet e kamotshme me ujërat e zeza dhe ato të ndotjes, asamblistët opozitarë po ngrenë shqetësime për transparencën dhe mungesën e informacionit lidhur me ofertën dhe si e ka fituar këtë projekt kompania CRBC.

“Nuk kam marr asnjë përgjigje përveç se kompania kineze është kontraktorja kryesore”, i tha Radios Evropa e Lirë, Verolub Stevanoviq, asamblist në Kuvendin komunal të Kragujevcit, i cili më herët ka qenë edhe kryetar i këtij qyteti.

“Patjetër që problemet e qytetit me ujërat e zeza duhet të zgjidhen, por së pari [ne duhet të dimë] se cila është kostoja e vërtetë e kësaj dhe cilat janë kushtet e kësaj kredie”.

Përveç shqetësimeve për korrupsion, marrëveshja e drejtpërdrejt ndërmjet CRBC-së dhe Qeverisë serbe – por edhe mungesa e procesit të tenderimit, në mënyrë që edhe kompanitë e tjera të paraqisnin ofertat e tyre – përkon me një model më të gjerë, që aktivistët dhe grupet mbikëqyrëse thonë se është mënyra se si funksionojnë zyrtarët serbë me bizneset kineze.

“Në thelb është një reflektim i dobësisë së përfaqësuesve të shtetit tonë, të cilët në mënyrë jokritike pranojnë marrëveshje të tilla”, tha për Radion Evropa e Lirë, Nemanja Nenadiq, drejtor në Serbi i organizatës Transparency International.

“Njëra anë e ekuacionit është ajo se çfarë kërkon një partner i huaj për të arritur një marrëveshje, dhe ana tjetër është nëse pala serbe është e gatshme t’i pranojë [ato kërkesa]”.

Pekini dhe Beogradi

Pekini ka raporte të ngushta me presidentin e Serbisë, Aleksandar Vuçiq, dhe në dy dekadat e fundit, në mënyrë të vazhdueshme ka thelluar raportet me Serbinë dhe përgjatë Ballkanit.

Që atëherë, lidhjet e Beogradit me Kinën janë zgjeruar në shumë sektorë, përfshirë sektorin e tregtisë, mbrojtjes, teknologjisë dhe edukimit, teksa miliona dollarë nga Kina janë futur në Serbi nën siglën e nismës Brezi dhe Rruga – nisma globale infrastrukturore e Kinës –por edhe nëpërmjet marrëveshjeve dypalëshe.

Po ashtu, Serbia gjithnjë e më shumë ndjek politikën e jashtme që shikon nga lindja, siç janë shteti i Kinës dhe Rusisë. Beogradi gjithashtu shikon nga perëndimi drejt Bashkimit Evropian, i cili nuk është vetëm një partner i madh dhe investitor i nivelit të lartë përmes Bankës Evropiane për Investime, por gjithashtu luan një rol jetik në përcaktimin e standardeve të biznesit dhe të punëtorëve që përfshihen në projekte.

Përveç kredive dhe investimeve përmes Bankës Evropiane për Investime, BE-ja po ashtu ofron grante për Serbinë dhe për shtetet e tjera të Ballkanit për projekte infrastrukturore dhe të modernizimit, duke bërë që ofertat e bllokut evropian të jenë ndër më të favorshmet që aktualisht ekzistojnë.

Megjithatë, investimet kineze në Serbi janë zgjeruar shumë shpejt dhe kanë nxitur kundërthënie, pasi kompanitë e mbështetura nga Pekini kanë përfituar përjashtime nga taksat, janë lejuar që të anashkalojnë ligjet e punës dhe kanë pasur edhe përjashtime të tjera. Në mënyrë të ngjashme, dëmet mjedisore të shkaktuara nga një minierë bakri me pronësi kineze, në afërsi të qytetit serb të Borit, kanë nxitur shqetësime dhe protesta për ndotjen e mjedisit.

Një studim nga Qendra për Studimin e Demokracisë, organizatë me seli në Bullgari, që u publikua në shtator të vitit 2021, tha se rritja e ndikimit ekonomik të Kinës në Evropën Qendrore dhe Lindore gjatë dekadës së fundit, ka përkuar me rënien e standardeve ligjore dhe qeverisëse në mbarë rajonin, teksa Serbia, në këtë studim, është veçuar si shembull kryesor për këtë gjë.

Pyetjet në Kragujevc

Shqetësimet po ngrihen rreth procesit të prokurimit për ndërtimin e sistemit të kanalizimit dhe impiantit të ujërave të zeza në Kragujevc.

Përderisa dihet që kompania kineze CRBC do ta udhëheqë projektin, pak detaje të tjera dihen ose janë deklaruar publikisht, veçanërisht se cilat kompani të tjera lokale apo ndërkombëtare do të përfshihen si nënkontraktorë në këtë marrëveshje fitimprurëse.

Sipas ministrit të Jashtëm serb, Tomisllav Momiroviq, kompanitë serbe do të përfaqësojnë “jo më pak se 49 për qind” të totalit të nënkontraktorëve në nismën “Serbia e Pastër”.

Por, për shkak se nuk ka pasur një proces të tenderimit, ky informacion është vështirë i verifikueshëm.

Sipas komenteve që Zyra e kryetarit të Kragujevcit i ka dërguar Radios Evropa e Lirë përmes emailit, qytetet “që bëjnë pjesë në projektin ‘Serbia e Pastër’ nuk kanë detyrime financiare, përveç sigurimit të tokës se ku do të ndërtohen impiantet dhe projektet e tjera”.

Çështja e kostos gjithashtu ende është e paqartë, edhe pse një projektligj që pritet të dërgohet në Parlamentin serb, konfirmon një nga marrëveshjet e kredisë për projektin, duke përmendur një kredi prej 232 milionë dollarësh që do të jepet nga Korporata kineze e Eksportit dhe Sigurimit të Kredive. Kjo korporatë është një sipërmarrje e madhe shtetërore kineze, që është nën menaxhimin e Ministrisë së Financave të Kinës.

Zyra e kryetarit të Kragujevcit po ashtu i tha Radios Evropa e Lirë se 217 milionë dollarë janë dhënë nga Serbia për të ndërtuar tri impiante për trajtimin e ujërave të zeza, përveç projektit për ndërtimin e sistemit të kanalizimit.

CRBC nuk i është përgjigjur pyetjeve të Radios Evropa e Lirë lidhur me atë se si do të zgjedhë nënkontraktorët dhe çfarë do të bëjë për t’u siguruar që standardet dhe rregullat evropiane do të respektohen gjatë zbatimit të këtij projekti.

Ndërkaq, në pyetjet e Radios Evropa e Lirë lidhur procesin e prokurimit, Ministria e Ndërtimit, Transportit dhe Infrastrukturës e Serbisë tha se ka marrëveshje të kamotshme me CRBC-në dhe kriteret për zgjedhjen e partnerëve për projekte të caktuara bazohen në disponueshmërinë e fondeve dhe efikasitetin e kontraktorëve.

Kjo ministri shtoi se standardet e BE-së në lidhje me trajtimin e ujërave të zeza, si dhe ligjet lokale mbi planifikim dhe ndërtim, por edhe mbrojtja e mjedisit, janë respektuar në procesin e dizjanimit të këtij projekti.

Një model i njohur

Nisma “Serbia e Pastër” nuk është shembulli i parë i bashkëpunimit kinezo-serb në infrastrukturën dhe trajtimin e ujërave. Sipas Nenadiq nga Transpareny International, kjo do të thotë se përkon me një model tipik të anashkalimit të rregullave dhe rregulloreve ekzistuese.

Për projekte të ngjashme si ai në Kragujevc, Ministria serbe për Ndërtim, Transportit dhe Infrastrukturë ka nënshkruar dy marrëveshje me Korporatën e Inxhinierisë së Makinerisë së Kinës (CMEC) në janar të vitit 2020. Projektet kanë të bëjnë me trajtimin e ujërave të zeza, dhe këto projekte iu dhanë kësaj korporate kineze pa tender ose proces të prokurimit publik.

A mund t’i kundërvihet Kinës “Porta Globale” e BE-së?

Gjatë nënshkrimit të kontratës, si pala serbe, po ashtu edhe ajo kineze, theksuan se standardet e BE-së do të respektohen dhe shumë rregullore të bllokut janë modeluar dhe inkorporuar në legjislacionin ekzistues serb, siç është Ligji për prokurim publik, i cili kërkon që patjetër duhet të ketë ofertues dhe të ketë proces tenderimi për të gjitha projektet.

Por, Nenadiq thekson se këto nene të ligjit tani nuk po respektohen, gjë që mund të jetë një sinjal se projektet e ardhshme do të anashkalojnë edhe rregulla të tjera, pavarësisht deklarimeve publike se ato do të respektohen.

“Është e mundur që ata të pretendojnë se disa prej standardeve të BE-së do të respektohen”, tha Nenadiq. “Megjithatë, ajo që është mjaft e qartë është se rregullat janë pothuajse identike me ato të BE-së, dhe të njëjtat nuk po respektohen”. RFE

Lajmet

Mes kritikash, Komuna e Prishtinës vendos t’i japë në shfrytëzim 5288 prona

Published

2 hours ago

December 30, 2025

UBTnews

Në mes të kritikave, Komuna e Prishtinës në seancën e jashtëzakonshme ka vendosur për dhënien në shfrytëzim të 5288 pronave publike, raporton Ekonomia Online. Aty asamblisti i VV-së ka kërkuar sqarime dhe për parcelën në lagjen “Marigona Hill” që është e përfshirë në këtë listë.

Asamblistja nga LDK, Jeta Rafuna ka thënë se kjo është çështje me rëndësi për menaxhimin e pronës publike dhe për zhvillimin ekonomik të kryeqytetit.

“Para nesh është vendimi për miratimin e pronave të veçanta për dhënie në shfrytëzim për vitin 2026-të, një çështje me rëndësi të veçantë për menaxhimin e pronës publike dhe zhvillimin ekonomik dhe shoqëror të kryeqytetit. Pronat komunale janë pasuri e qytetarëve dhe si të tilla kërkojnë trajtim të përgjegjshëm, transparent dhe në përputhje të plotë me legjislacionin në fuqi. Lista që po shqyrtojmë sot janë rezultat i procesit profesional me qëllim që këto prona të bien në funksion të interesit publik dhe mos të mbeten të pashfrytëzuara. Dhënia në shfrytëzim i e këtyre pronave, krijon mundësi për zhvillim ekonomik, për mbështetje dhe iniciativa lokale si dhe për rritjen e të hyrave vetanake të komunës të cilat më pas kthehen në shërbime më të mira për qytetarët tanë. Miratimi i vendimit sot i hap rrugë planifikimit me kohë për vitin 2026 dhe siguron një proces të rregull, të barabartë dhe transparent për të gjithë të interesuarit”, tha ajo.

Ndërsa asamblisti i PDK-së, Leutrim Retkoceri pret që kjo të jetë në dobi të kryeqytetit.

“Është një nga pikat kyçe të ligjit për dhënien në shfrytëzim dhe këmbim të pronës së paluajtshme të Komunës e cila kërkohet pikërisht në nenin 13-të i cili specifikon edhe vitin dhe datën 31 dhjetor dueht të bëhet publikimi i pronave të paluajtshme të Komunës së Prishtinës, Uroj që lista të përmbajë të gjitha elementet e kërkesa me ligj dhe të gjitha dhëniet e pronave të jenë në zhvillim ekonomik të komunës dhe të bazuara mirë në interesin publik. Arsyeshmërinë tjetër besoj që të dhënat që i kërkon ligji, po besoj që Drejtoria e Pronës i ka të përmbajtura dhe shpresoj të jetë në dobi të kryeqytetit”, tha ai.

Asamblisti i LVV-së, Gëzim Sveçla ka thënë se nëse nuk miratohet kjo listë, i bie që komuna e Prishtinës vitin e ardhshëm nuk mund ta jep asnjë pronë në shfrytëzim, duke e quajtur jo në rregull faktin se kërkohet vota për të mbështetur një listë me mbi 5 mijë e 288 prona e që nuk ka dokumentacion të plotësuar.

Ai shton këtu se asamblistët nuk janë makineri votash që të votojnë prona që nuk e dinë kush i zotëron, e as kush i shfrytëzon.

“Kjo mund të shërbejë për shumë veprime të tjera të jashtëligjshme. Mund të ketë qytetarë që kanë ndërtu dhe është një lloj shantazhi kundër tyre. unë kërkoj që dokumentacioni të plotësohet sot dhe lista të miratohet”, ka thënë ai. “Në këtë listë janë 17 parcela në të cilat është ndërtu një lagje luksoze, lagjja ‘Marigona’, sponsorëve të Ramës. Kjo është tentativë që të legjitimohet keqpërdorimi i pronës publike”, ka thënë ai.

Ai kërkoi edhe disa sqarime.

“17 parcela të cilat janë pjesë e listës që na e keni sjellë në Kuvend Komunal, në këto parcela është e ndërtuar një lagje luksoze ‘Marigona Hill’. Qytetarët kanë ble prona dhe shtëpi. A na tregoni pse këto parcela janë pjesë e kësaj liste. A na tregoni se si ka mundësi që është ndërtu në ato parcela nëse këto janë të gatshme për dhënie në shfrytëzim. E kam parasysh që është listë e gjerë por me ditë cila prej këtyre është e gatshme me u dhënë shfrytëzim ose këmbim. Cila është e uzurpuar, cila është dhënë me një kontratë qoftë me komunën apo çfarëdo kontrate tjetër. Për katër vjet komuna nuk e ka formuar komisionin për vlerësimin e pronave të cilat pastaj do të ipen për këmbim apo shfrytëzim. Duke ditë praktikat e deritanishme e kemi të pamundur ta votojmë një listë të tillë nëse e njëjta nuk korrigjohet dhe nuk marrim përgjigjet që parashtruam”, u shpreh Sveçla.

Lajmet

Kush janë më të votuarit për deputetë në zgjedhjet e 28 dhjetorit?

Published

4 hours ago

December 30, 2025

UBTnews

Dy ditë pas zgjedhjeve të parakohshme parlamentare të së dielës në Kosovë, po bëhet gjithnjë e më e qartë se kush do të jenë 120 anëtarët e rinj të Kuvendit të Kosovës.

Komisioni Qendror i Zgjedhjeve (KQZ) është duke i numëruar votat për kandidatët për deputetë qysh nga e hëna dhe deri më tani janë numëruar mbi 27 për qind të tyre.

Në zgjedhje morën pjesë rreth 45 për qind të gati 2 milionë qytetarëve me të drejtë vote.

Zgjedhjet i fitoi bindshëm Lëvizja Vetëvendosje e kryeministrit në detyrë, Albin Kurti.

Më mposhtë mund të shihni se kush janë pesë kandidatët më të votuar në secilën parti kur janë numëruar pak më shumë se një e katërta e votave.

Nga Lëvizja Vetëvendosje (LVV):

Albin Kurti 92.090 vota
Glauk Konjufca 71.756 vota
Albulena Haxhiu 37.236 vota
Hekuran Murati 37.136 vota
Donika Gërvalla 32.585 vota

Nga Partia Demokratike e Kosovës (PDK):

Bedri Hamza 41.587 vota
Arian Tahiri 19.894 vota
Përparim Gruda 18.487 vota
Uran Ismaili 14.712 vota
Sala Jashari 13.309 vota

Nga Lidhja Demokratike e Kosovës (LDK):

Lumir Abdixhiku 19.951 vota
Hykmete Bajrami 12.921 vota
Ukë Rugova 11.174 vota
Avdullah Hoti 9.953 vota
Doarsa Kica Xhelili 9.917 vota

Nga Lista Serbe:

Sllavko Simiq 12.174 vota

Igor Simiq 12.162 vota

Liljana Stefanoviq 11.744 vota

Nemanja Bishevac 10.391 vota

Zllatan Ellek 9.841 vota

Nga Aleanca për Ardhmërinë e Kosovës (AAK):

Ramush Haradinaj 10.449 vota
Daut Haradinaj 6.447 vota
Besnik Tahiri 6.284 vota
Bekë Berisha 4.607 vota
Time Kadrijaj 4.334 vota

Sipas të dhënave paraprake, LVV-ja do t’i ketë 56 ulëse në Kuvend, pasuar nga PDK-ja me 23, LDK-ja me 15, Lista Serbe 9 dhe AAK-ja 6.

Personi më i votuar në Kosovë është Albin Kurti, i cili në zgjedhjet e rregullta të 9 shkurtit i fitoi 337.791 vota, duke thyer rekordin e deriatëhershëm të presidentes Vjosa Osmani (300.756 vota).

Mbetet të shihet nëse Kurti do ta forcojë këtë rekord apo jo.

Lajmet

ZRRE-ja e ul çmimin për ngrohje në Prishtinë dhe Gjakovë

Published

4 hours ago

December 30, 2025

UBTnews

Zyra e Rregullatorit të Energjisë Elektrike (ZRrE) ka miratuar të hyrat e lejuara maksimale për Termokosin, në batë të cilave të hyrave nuk do të ketë ngritje të tarifave për vitin 2026 për qytetaret që ngrohen nga ‘Termokos’ në Prishtinë, raporton Ekonomia Online. Ndërsa është bërë e ditur se ZRrE do t’i ulë tarifat për ata që ngrohen nga ngrohtorja “Termokos” dhe “Gjakova”,

Pas mbledhjes së Zyrës së Rregullatorit të Energjisë Elektrike, kryetari i bordit të kësaj zyre, Ymer Fejzullahu tha se kjo ulje bëhet për shkak kursimit që është bërë.

“Me propozimin e këtij viti të hyrat e lejuara maksimale për NQ ‘Gjakova’ dhe NQ ‘Termokos’ do të rezultojnë që për ‘Termokos’ do të kemi zbritje të tarifave për rreth 4 për qind, ndërsa për NQ Gjakova për 5 për qind. Kjo duhet të theko jomë që është vetëm për konsumatorë për matje, meqë kemi konsideruar që ka pasë kursim te kjo kategori e konsumatorëve dhe si rezultat i këtij kursimi është refklektu edhe në tarifat e këtyre dy ndërmarrjeve për vitin 2025/2026. Iu bëjmë thirrje konsumatorëve se ZRRE nëse kemi kursim në sektor ato do të reflektohen gjithmonë në vitin pasues meqenëse sipas edhe pedologjisë ne duhet të reflektojmë vetëm kostot e arsyeshme. në këtë rast kemi pasë kursim dhe është kthyer në zbritje të tarifave dhe rrjedhimisht edhe me benifit për të gjithë konsumatorët që kanë kursyer”, tha ai.

Ai ka sqaruar se ulje do të ketë për konsumatorët me matje.

“Gjithë konsumatorët me majte do të kenë zbritje të tarifave, ndërsa për konsumatorët pa matje apo sipërfaqe do të mbeten tarifat e njëjtat, siç kanë qenë ato në sezonën e kaluar. Kursimi ka qenë vetëm te kjo kategori e konsumatorëve”, shpjegoi ai.

Ndërsa gjatë mbledhjes, Astrit Saraqini, udhëheqës i Departamentit për Energji Termike dhe Gaz në ZRrE ka treguar se të hyrat e lejuara që do të mblidhen nga tarifat janë mbi 11 milionë euro.

“Kostot operative janë përcaktuar në vlerën e 7 milionë e 49 mijë euro, të cilat madje ndahen në kosto fikse dhe variabile. Kosto fikse janë 3 milion e 307 mijë euro, kurse kostot variabile janë 3 milionë 741 mijë euro, përafërsisht 50 për qind sepse këtu hyjnë edhe vlera e energjisë…Të hyrat që do të grumbullohen dhe të mblidhen nga tarifat e ngrohjes qendrore është 11 milionë e 463 mijë e 803 euro që është një rritje nga sezoni në sezon e cila madje është kryesisht për shkak që secilën sezon ‘Termokos’ ka nga një zgjerim të rrjetit të sistemit dhe andaj kemi të hyra dhe energjisë shtesë”, tha ai.

Lajmet

Zjarr në Prizren, humb jetën një fëmijë njëvjeçar

Published

5 hours ago

December 30, 2025

UBTnews

Në Prizren, në afërsi të Shtëpisë së Kulturës ka shpërthyer një zjarr i madh në një objekt, ku si pasojë ka ndërruar jetë një fëmijë njëvjeçar.

Zëdhënësi i Policisë për rajonin e Prizrenit, Shaqir Bytyqi ka bërë të ditur për KosovaPress se edhe tre fmëijë të tjerë janë shpëtuar dhe po marrin trajtim mjekësor.

“Sot, më datën 30.12.2025, rreth orës 10:00, është raportuar për një zjarr në një shtëpi banimi në qendër të qytetit të Prizrenit. Si pasojë e zjarrit, një fëmijë rreth moshës 1 vjeç ka humbur jetën, ku dyshohet se vdekja ka ardhur si pasojë e thithjes së tymit. Tre fëmijë të tjerë janë shpëtuar dhe janë dërguar për trajtim mjekësor në Emergjencë, ku po marrin kujdesin e nevojshëm shëndetësor”, ka bërë të ditur ai.

Bytyqi ka bërë të ditur se njësitë emergjente kanë reaguar menjëherë dhe zjarri është lokalizuar pothuajse plotësisht.

Ekipet përkatëse vazhdojnë të jenë në vendin e ngjarjes.

KosovaPress do t’iu mbajë të informuar lidhur me rastin.