Kulturë

Libra: Dhjetë historitë që formësuan letërsinë e vitit 2024

Published

on

Në një vit të mbushur me krijimtari dhe imagjinatë të pafundme, letërsia ka sjellë disa prej romaneve më të jashtëzakonshme që kanë kapërcyer kufijtë e trillimit dhe realitetit. Nga satirat e fuqishme që analizojnë gjendjen e kombit, te trillerët verorë të mbushur me origjinalitet dhe tension, 2024 ka qenë një vit i artë për lexuesit e pasionuar. BBC Culture ka përzgjedhur disa prej veprave më të mira të këtij viti, duke nxjerrë në pah romanet që kanë lënë gjurmë të pashlyeshme në botën e letërsisë.

 

“Caledonian Road” nga Andrew O’Hagan

Ky roman satirik dhe ambicioz është vendosur në Londër dhe ndjek historinë e 52-vjeçarit Campbell Flynn, një shkrimtar dhe akademik i njohur skocez. Libri përfshin një ansambël personazhesh që përfshijnë anëtarë të familjes mbretërore, oligarkë rusë, trafikantë njerëzish dhe artistë. Është krahasuar me romanet sociale të Charles Dickens dhe Tom Wolfe. The Guardian e përshkruan si një histori shumë të këndshme, ndërsa Irish Independent e cilëson si një roman të jashtëzakonshëm për gjendjen e kombit.

“My Heavenly Favourite” nga Lucas Rijneveld

Ky roman është vendosur në një komunitet fermash në Holandë dhe tregon historinë e një veterineri 49-vjeçar që është i fiksuar me një vajzë 14-vjeçare. Financial Times e përshkruan si një roman të pakompromis dhe kërkues, që konfirmon talentin e veçantë të shkrimtarit. Krahasimet me Nabokov janë të pashmangshme, por Rijneveld trajton temën me një qasje më serioze.

“Green Dot” nga Madeleine Gray

Ky roman ndjek Herën, një grua 24-vjeçare e cila kërkon lidhje dhe kuptim në jetën e saj, duke marrë një punë në një faqe lajmesh dhe duke rënë në dashuri me një gazetar të martuar më të vjetër. The Irish Times vëren një nënvijë të zymtë në libër, ndërsa iNews e përshkruan si një debutim të shkëlqyer dhe argëtues.

“The Sleepwalkers” nga Scarlett Thomas

Ky thriller veror fillon me një çift të sapomartuar që mbërrijnë në një hotel luksoz në një ishull grek, duke mbajtur sekrete nga njëri-tjetri. Libri është i ndërtuar përmes letrave, faqeve të blloqeve dhe transkriptimeve. The New York Times e përshkruan si një vepër gjeniale dhe të çuditshme.

“Wild Houses” nga Colin Barrett

Ky roman i parë vendoset në një qytet të vogël në Irlandë dhe ndjek historinë e një djali adoleshent, Doll, i cili rrëmbehet nga një bandë lokale si garanci për krimet e vëllait të tij më të madh. The Telegraph e cilëson si një tregim të shkëlqyer irlandez të dhunës, besnikërisë dhe humbjes, ndërsa The Washington Post e përshkruan si një thriller elektrik.

“Change” nga Édouard Louis

Ky libër, i botuar fillimisht në Francë në vitin 2021 si “Changer: méthode”, është një pjesë shoqëruese e veprave të tjera të Louis, që përbëjnë një univers letrar të ndërlidhur të personazheve dhe linjave kohore.The Telegraph e përshkruan si portretin më të nuancuar dhe më të sinqertë të jetës së Louis, ndërsa TLS vëren guximin e shpikjes së autorit për të shpjeguar veten.

“Parasol Against the Axe” nga Helen Oyeyemi

Hero Tojosoa pranon një ftesë që pritej ta refuzonte dhe përfundon në një fundjavë të kaotike në Pragë me mikeshën e saj të larguar, Sofie. Romani kalon në disa tregime brenda tregimit, duke u bërë i paparashikueshëm për lexuesin dhe personazhet. Publishers Weekly e përshkruan si një vepër të guximshme dhe eksperimentale, ndërsa Another Magazine vlerëson origjinalitetin e saj.

 

“Choice” nga Neel Mukherjee

Ky roman ndjek historinë e Ayush, një drejtor redaksional në një shtëpi botimi në Londër, dhe është i ndarë në tre rrëfime të ndërlidhura që eksplorojnë dilemat etike dhe nocionin e vullnetit të lirë. The Guardian e cilëson si një roman brilant dhe të vështirë që nuk ofron përgjigje të lehta.

“Victim” nga Andrew Boryga

Ky roman është prezantuar si kujtimet e protagonistit Javi Perez, një banor i Bronx-it, i cili shfrytëzon historinë e tij tragjike për të fituar famë dhe pasuri. The New York Times Book Review e përshkruan si një debutim energjik dhe shumë kënaqës, ndërsa The Southern Review of Books vlerëson zhvillimin e shkëlqyer të personazhit.

“Blessings” nga Chukwuebuka Ibeh

Ky roman ndjek historinë e Obiefuna, i cili përpiqet të përshtatet në një shoqëri ku homoseksualiteti është kriminalizuar dhe çdo mospërputhje gjinore është e dënuar. Komente: The Observer e përshkruan si një debutim emocional dhe prekës, ndërsa The Guardian vlerëson stilin e shkrimit të shkrimtarit.

“James” nga Percival Everett

Ky roman është një rishikim i “The Adventures of Huckleberry Finn” nga Mark Twain nga këndvështrimi i skllevërit Jim, duke krijuar një vepër të re dhe shumë humoristike. Komente: The Observer e përshkruan si një performancë të përsosur deri në fund.

 

“Worry” nga Alexandra Tanner

Romani ndjek historinë e Jules, një shkrimtare 28-vjeçare nga Florida, dhe motrën e saj më të re, Poppy, teksa përballen me sfidat e rritjes. Komente: The New York Times e përshkruan si një roman komik të shkëlqyer për ankthin e të rinjve të rritur, ndërsa The Washington Post vëren humorin therës dhe të lidhur me internetin./UBTNews/

Në përkthim dhe përshtatje të Dionesa Ebibi, nga BBC.

Continue Reading

Magazinë

Divorci i prindërve, flet vajza e “Mr. Bean”: Ditët më të errëta

Published

on

Vajza e Rowan Atkinson ka folur për herë të parë rreth divorcit të prindërve. Lily Sastry është fëmija i vogël i aktorit të njohur kryesisht si Mr. Bean dhe ish-gruas së tij, Sunetra Sastry.

“Kalova shumë kaos dhe vetmi në të njëzetat e mia. Tani që jam 30 vjeçe, mund ta shoh qartë se ku isha dhe çfarë po ndodhte brenda meje gjatë ditëve më të errëta. Isha e humbur dhe nisa të ndihesha disi normale në të njëzetat e vona. Kam qenë gjithnjë e ngecur mes dy botësh, nuk e kam vendin këtu, por as atje.

Është e vështirë të zbulosh kush je kur nuk ke miq, një familje të përçarë dhe nuk di si t’ia dalësh të krijosh muzikë dhe të përpiqesh ta kuptosh botën. Më janë dashur vite të zgjidh problemet e mia dhe të kuptoj kush jam, si dhe të bëhem personi më i mirë që mund të jem. Kam bërë gabime të panumërta, jam lënduar, kam qenë e humbur dhe vetëm shumë herë. Arti ishte drita ime udhërrëfyese. Gjëja që e bëri vuajtjen të kishte vlerë, teksa unë punoja drejt një qëllimi, një ëndrre”.

Rowan Atkinson dhe Sunetra Sastry janë prindër edhe të një djali, Benjamin Atkinson, 31 vjeç.

Continue Reading

Magazinë

Dani Alves shpallet i pafajshëm

Published

on

Dani Alves është shpallur i pafajshëm, teksa akuzohej për sulm seksual.

Seksioni i Apelit i Gjykatës së Lartë të Drejtësisë së Katalonjës ka pranuar me shumicë të plotë apelimin e futbollistit Dani Alves, i cili ishte dënuar nga Seksioni 21 i Gjykatës Provinciale të Barcelonës me 4 vite e gjysmë burg për rastin në fjalë në një diskotekë të Barcelonës më 31 dhjetor 2022.

Gjyqtarët e çështjes kanë hasur disa gjëra që nuk përputhen, çka ka sjellë edhe vendimin që Dani Alves të lihet i lirë.

Për t’u theksuar se Gjykata vuri në dukje edhe kontradikta mes dëshmisë së viktimës dhe provave materiale të çështjes, si raportet e ADN-së dhe ekzaminimin me gjurmë gishtash.

Alves duhej të paguante garancinë prej 1 milion euro (850 mijë dhe ra dakord të dorëzonte pasaportën e tij, pasi i ndalohet largimi nga Spanja.

Continue Reading

Magazinë

Krijuesit e “Adolescence” duan vëmendjen e të rriturve: Djemtë adoleshentë në krizë

Published

on

Bota për fëmijët sot duket shumë ndryshe nga ajo që ishte për prindërit e tyre. Ky ndryshim theksohet në një skenë të serialit të njohur të platformës transmetuese Netflix, “Adolescence”, ka shkruar CNN.

Në episodin II, Inspektori i Krimeve, Luke Bascombe (rolin e të cilit e luan Ashley Walters) shkon në shkollë të mesme për të hetuar pse 13-vjeçari Jamie Miller (rolin e të cilit e luan Owen Cooper), personazhi kryesor i serialit, dyshohet se ka vrarë shoqen e tij të klasës, Katie.

Bazuar në ndërveprimet në Instagram, mendon se ishin miq dhe të lidhur romantikisht. Djali i tij, nxënës në shkollë, i tregon se ka gabuar.

Emojit që Katie kishte përdorur nuk ishin “të pafajshme”. Ato ishin formë koduese e ngacmimit: emoji i dinamitit përfaqëson një pilulë të kuqe që shpërthen, një referencë për “manosferën” (grupet online të djemve që kanë ide ekstremiste për marrëdhëniet me gratë).

Emoji apo simboli “100” është një aludim për këtë grup, që sugjeron një teori që thotë se 80% e grave tërhiqen nga 20% e djemve.

Ky zbulim është tronditës për Bascombe dhe të tjerët të rritur, që nuk e dinë cilat ide të dëmshme e të rrezikshme ndikojnë te të rinjtë dhe si depërtojnë në jetën e tyre. Kjo ngjarje me papërputhshmëri është në qendër të “Adolescence”, serial britanik që ka ngjallur diskutime për qëndrimet e djemve të rinj ndaj grave, kulturën “incel” (djemtë që ndihen të margjinalizuar dhe kanë urrejtje ndaj grave), përdorimin e telefonave të mençur dhe shumë çështje të tjera.

Seriali fillon si dramë krimi, por gjatë katër episodeve, eksploron çfarë mund të ketë shtyrë një djalë që duket i pafajshëm të bëjë diçka kaq të tmerrshme. Dhe përgjigjet që ofron nuk janë aspak të thjeshta. Në një intervistë Jack Thorne, një nga krijuesit e serialit, flet për hulumtimet e tij në qoshet më të errëta të internetit, zemërimin e djemve të rinj dhe shpresat që ka për prindërit.

Pse e krijoi këtë histori?

“Filloi me mikun tim Stephen Graham. Ai më telefonoi e tha se duhet të shkruajmë një serial për djemtë që urrejnë vajzat dhe për krimin me thika, që është problem i madh këtu në Britani”, ka thënë Thorne.

Ata u nisën nga diskutimi për zemërimin e djemve, për mizorinë e tyre dhe për ndërtimin e një portreti të ndërlikuar të maskulinitetit.

“Si u bëmë ne e si po bëhen adoleshentët tani, në mënyra të ngjashme, por edhe të ndryshme?”, ka thënë tutje Thorne.

A ishin këto tema që i ka menduar gjatë kohës?

“Ka kohë që i mendoj, por diçka që kam tendencë ta kisha injoruar. Kur u futa më thellë, pashë shumë ide që më befasuan dhe që, nëse do t’i kisha dëgjuar në momentin e gabuar, do të më kishin çuar në rrugë që jam shumë i lumtur që nuk i kam ndjekur”, ka thënë skenaristi.

Tutje ai ka shpjeguar se si funksion kultura “incel”.

“Idetë e kulturës ‘incel’ janë tërheqëse se u japin kuptim shumë ndjenjave: izolimit, vetëvlerësimit të ulët, ndjenjës së padëshirueshmërisë. Ata të thonë se ka një arsye pse bota është kundër teje: sepse bota është ndërtuar nga një këndvështrim femëror, dhe gratë kanë gjithë fuqinë. Ata të japin udhëzime për t’u përmirësuar: të bëhesh më i fortë, të mësosh të manipulosh dhe të dëmtohesh”, ka thënë ai.

Cili iishte procesi i kërkimit për të shkruar karakterin e Jamie?

“Për të kuptuar këto ide, hulumtova në vende të errëta si platforma “Reddit” dhe “4chan”, duke ndryshuar algoritmin. Krijova llogari anonime e fillova të ndiqja njerëzit e dukshëm. Ata më çuan tek ata që ishin më pak të dukshëm, dhe këta ishin ata që më interesuan më shumë”, ka treguar Thorne.

Ka thënë se 13-vjeçari s’është duke e ndjekur personazhin e rrjeteve sociale, ish-kik-boksierin profesional, Andrew Tate, në mënyrë direkte.

“Ndoshta është duke ndjekur dikë që është i pasionuar pas lojërave ose muzikës, dhe që ka ndjekur Andrew Taten më parë dhe tani e përhap atë ide në një formë tjetër”, ka shpjeguar Thorne.

Cilat janë pyetjet që përpiqet t’u japë përgjigje seriali?

“Po pyesnim veten: Pse e bëri Jamie atë që bëri? Kjo nuk është pyetje se ‘kush e bëri?’ por ‘pse e bëri?’. Kjo është arsyeja pse shkojmë në shkollë në episodin e dytë, për të kuptuar sistemin arsimor dhe si funksionon ai. Në episodin e tretë, përpiqemi të kuptojmë se si mendon ai, çfarë ka përpunuar. Dhe në episodin e katërt, arrijmë në një vend shumë të ndërlikuar. Nuk do të thotë që mund të fajësojmë vetëm prindërit, por ata janë pjesërisht përgjegjës”, ka thënë Thorn.

Si mund të adresohet radikalizimi i djemve të rinj?

Regjisori ka thënë se duhet gjetur mënyra e duhur për përdorimin e rrjeteve duke cekur se problemet nuk vijnë direkt nga platformat.

“Duhet të gjejmë një mënyrë për të trajtuar përdorimin e mediave sociale. Ky është një problem i vështirë, sepse nuk do të vijë nga vetë platformat. Në Britani, po flasim për moshën kur duhet lejuar qasje në përdorim të rrjeteve sociale, ndërsa në Australi, ata që janë nën 16 vjeç ndalohen t’i përdorin rrjetet sociale. Kjo është përgjegjësia e kompanive që menaxhojnë këto platforma”, ka thënë tutje Thorne.

Çfarë mësimesh mund të nxjerrin prindërit nga ky serial?

Thorne ka thënë se është e nevojshme vëmendja e të rriturve ndaj adoleshentëve, pasi ata janë në krizë.

“Duhet të dëgjojmë fëmijët, janë të cenueshëm e kanë nevojë për ne. Kjo është për të gjithë, jo vetëm për prindërit. Dëgjoni fëmijët. Kjo është për mësuesit, dëgjoni nxënësit e studentët tuaj. Kjo është për politikanët, dëgjoni të rinjtë. Ata janë të përjashtuar tani dhe po kalojnë një dhimbje të madhe. Duhet t’i ndihmojmë”, ka thënë Thorne.

Ai ka thënë se ajo që duhet të bëjnë të rriturit është t’i dëgjojnë, të gjejnë mënyra për t’i bërë ata të flasin e të kuptojnë çfarë po i shqetëson.

“Përndryshe mund të jemi duke humbur mundësinë për t’i ndihmuar ata”, ka përfunduar skenaristi.

Continue Reading

Kulturë

Shuk Gurakuqi, ish ministri i Financave i dënuar nga regjimi komunist në burgun e Burrelit

Published

on

Muzeu Kombëtar i Përgjimeve “Shtëpia me gjethe” organizoi sot një ceremoni përkujtimore për intelektualin dhe ish-ministrin e shtetit shqiptar, Shuk Gurakuqi, në ditën e 137-vjetorit të lindjes së tij.

Shuk Gurakuqi, një figurë e shquar e historisë shqiptare, lindi në Shkodër më 28 mars 1888 dhe studioi në Kolegjin Saverian të Jezuitëve në vendlindje. Ai filloi karrierën e tij si arkëtar në Doganën e Shkodrës dhe më pas si administrator në disa firma private, para se të emërohej shef i Seksionit të Financave në Bashkinë e Shkodrës gjatë pushtimit austro-hungarez.

Gurakuqi u bë një aktor i rëndësishëm në jetën politike të Shqipërisë gjatë periudhës 1920-1924, kur u zgjodh dy herë deputet i qarkut Shkodër. Po ashtu, ai ishte drejtues i organit të shtypit “Ora e Maleve” së bashku me Patër Anton Harapin dhe Dom Lazër Shantonë. Megjithatë, edhe pse nuk mori pjesë në Lëvizjen e Qershorit të vitit 1924, Gurakuqi mbeti një mbështetës i grupeve antizogiste dhe për këtë arsye kaloi pjesën më të madhe të periudhës së regjimit të Mbretit Zog në ekzil.

Në vitin 1938, Gurakuqi u kthye në Shqipëri dhe filloi të drejtonte firmën tregtare “Vllazën Prennushi”. Më vonë, ai u emërua Ministër i Financave në qeverinë e Mustafa Krujës, ku mbajti këtë post për dy vjet. Pas ardhjes së komunistëve në pushtet, Shuk Gurakuqi u arrestua dhe u dënua me burgim të përjetshëm nga Gjyqi Special i vitit 1946.

Dënimi i tij më vonë u ul në 20 vjet burgim, por ai vuajti gjithsej 17 vjet, ku një pjesë të madhe të këtij kohë e kaloi në burgun e Burrelit, një nga burgjet më të famshme dhe më të tmerrshme të regjimit komunist. Pas lirimit, Gurakuqi kaloi vitet e mbetura të jetës në varfëri, duke u marrë me studime dhe lexime shkencore, përderisa vendi i tij dhe i shoqërisë kishte kaluar nën dritën e një regjimi tjetër.

Shuk Gurakuqi ndërroi jetë më 13 prill 1966 në Shkodër, duke lënë pas një trashëgimi të pasur intelektuale dhe një historik të mbushur me përpjekje për të mirën e atdheut, por edhe me sakrifica të mëdha nën regjimin komunist.

Përkujtohet sot si një figurë e rëndësishme në historinë e Shqipërisë, me një jetën e tij të ndarë mes përpjekjeve për të ndihmuar në ndërtimin e shtetit shqiptar dhe vuajtjesh të pafundme nga padrejtësitë që i shkaktoi regjimi komunist./UBTNews/

Continue Reading

Të kërkuara