Lajmet

Kush janë vendet pa ushtri dhe cilat janë përfitimet e tyre?

Shumica e vendeve të botës nuk i dëgjojnë thirrjet për eliminimin e ushtrive.

Published

on

Kënga e famshme e John Lennon e vitit 1969 “Give Peace a Chance” (Jepini një shans paqes) u bë një baladë kundër luftës për një brez, madje edhe më tej. Por pavarësisht shumë lëvizjeve për paqe që ekzistojnë, shumica e vendeve të botës nuk i dëgjojnë thirrjet për eliminimin e ushtrive.

Aktualisht shpenzuesi më i madh për forcat e armatosura janë Shtetet e Bashkuara, me 801 miliardë dollarë të shpenzuara për vitin 2021. Pas saj vjen Kina me 293 miliardë dollarë. Por shumica e vendeve të botës, nuk janë lojtarë kryesorë në gjeopolitikë. Ato mbështeten për mbrojtjen tek vendet më të mëdha.

Por kur një vend eliminon ushtrinë e tij, ka jo pak përfitime. Para së gjithash, nuk shpenzon miliona apo miliarda për armë, dhe këto fonde mund të përdoren për gjëra të tjera, për të rritur ekonominë apo për të ofruar shërbime. Së dyti, vendet pa ushtri janë më të qëndrueshme, pasi shanset për një grusht shteti janë shumë të vogla. Ja cilat janë disa nga vendet pa ushtri.

Andorra

E ndodhur midis Spanjës dhe Francës, ky mikro-shtet i ka fillesat në fundin e shekullit XIII, kur, konkurrenca midis Spanjës dhe Francës, bëri që vendi të sundohej me rotacion nga dy princa, nga të cilët njëri ishte nga Franca dhe tjetri nga Spanja. Ky sistem u shpërbë vetëm në vitin 1993, kur u miratua një formë kushtetuese e qeverisjes.

Gjithsesi mbrojtja e Andorrës, një vend me vetëm 78 mijë banorë, sigurohet ende sot nga Franca dhe Spanja. Të ardhurat për frymë në Andorra janë më të larta se mesatarja midis vendeve evropiane, mbi 40.000 dollarë. Ku vend mbahet nga turizmi, shitjet me pakicë dhe sistemi bankar.

Samoa

Vendi shumë i bukur ishullor i Paqësorit, është qendra e kulturës polineziane. Samoacilësohet si Hauaiki, atdheu origjinal polinezian, nga i cili ishullorët ndërmorën udhëtime epike nëpër Paqësor për t’u vendosur ishuj aq të largët sa Rapa Nui dhe Hauai. Samoa mban lidhje të forta me Zelandën e Re.

Traktati i Miqësisë i nënshkruar në vitin 1962, i jep Samoas mundësinë t’i kërkojë Zelandës së Re ta përfaqësojë atë ndërkombëtarisht dhe ta mbrojë diplomatikisht. Mbrojtja ushtarake është e nënkuptuar. Forca e vogël policore, përgjegjëse për zbatimin e ligjit, ka në inventar vetëm 142 armë të vogla.

Qyteti i Vatikanit

Qyteti i Vatikanit është një enklavë e pazakontë, me një sipërfaqe prej 0.44 km2, e pozicionuar brenda kryeqytetit italian, Romë. Ajo është epiqendra e fuqisë së Kishës Katolike Romake. Qyteti i Vatikanit kontrollohet teknikisht nga Selia e Romës, dhe njihet për mbrojtjen nga rojet e famshme zvicerane.

Rojet zvicerane cilësohen ndonjëherë si “Ushtria e Vatikanit”. Në fakt ato janë truprojat e papës dhe rojet e qytetit të Vatikanit. Ka vetëm 100 të tillë. Vatikani ka gjithashtu edhe Korpusin e Xhandarmërisë, policinë dhe njësitë e zjarrfikësve. Puna e tyre ka të bëjë me luftimin e krimeve të vogla si për shembull grabitja e turistëve.

Kosta Rika

Konsiderohet shpesh si një shembull i stabilitetit, në një rajon që historikisht ka qenë i trazuar me revolucione dhe trazira. Kosta Rika nuk ka përjetuar që nga fundi i viteve 1940 ndonjë grusht shteti apo trazira politike serioze. Pas një lufte civile që përfundoi me një kompromis, Kosta Rika miratoi një kushtetutë të re në vitin 1949.

Ajo e eliminoi ushtrinë e saj, hera e parë që në histori për një vend modern. Ai eksperiment prodhoi një politikë të jashtme të përkushtuar në mënyrë rigoroze ndaj diplomacisë, dhe i dha mundësi vendit t’i kanalizonte shpenzimet ushtarake në zhvillimin ekonomik dhe social. Sot PBB0ja për frymë është mbi 12.000 dollarë, shumë herë më e madhe sesa fqinji i saj verior Nikaragua.

Lihtenshtajni

Ndodhet në rajonin alpin midis Austrisë dhe Zvicrës, dhe e ka shpallur pavarësinë që në vitin 1866. Ky vend shumë i vogël, nuk ka burime natyrore me vlerë, shumë pak bujqësi dhe asnjë industri të rëndë. E megjithatë ka një ekonomi të fortë, të bazuar tek turizmi dhe sektori bankar.

Në vitin  2019 ky vend i vogël me rreth 38.000 banorë kishte një PBB prej mbi 6 miliardë dollarësh ose 175.000 dollarë për frymë. Lihtenshtajni nuk ka ushtri po vetëm një forcë policore. Ushtria e tij u shpërbë menjëherë pas shpalljes së pavarësisë.

Monako

Principata është e famshme për luksin e saj përgjatë Rivierës Franceze, me shumë resorte dhe kazino. Monako është si një magnet për të pasurit. Të ardhurat për frymë këtu janë 173.000 dollarë. Ky mini-shtet drejtohet nga një princ si dhe nga një Këshill Kombëtar. Monako ekziston prej 5 shekujsh, ndërsa në vitin 1861 siguroi sovranitetin e plotë. Nuk ka ushtri por vetëm një forcë të vogël policore, prej pak më shumë se 100 personash. Edhe pse është e trajnuar në stërvitje dhe taktika ushtarake, roli i saj është të mbrojë princin.

Islanda

Islanda u sundua për herë të parë nga vikingët në fundin e shekullit IX. Përgjatë historisë është pushtuar në fillim nga Norvegjia dhe më pas nga Danimarka. E rifitoi sovranitetin e saj në vitin 1944 si rezultat i Luftës së Dytë Botërore. Vendi u anëtarësua në NATO në vitin 1949 si një nga anëtarët themelues të saj.

Po çfarë kontributi jep në aleancë duke qenë se nuk ka një ushtri të mirëfilltë? Territori i saj përdoret si një bazë ushtarake, pasi gjendet në një pozitë shumë të rëndësishme strategjike midis Amerikës së Veriut dhe Evropës.

Panamaja

Ky vend ka pasur një rëndësi të veçantë për Shtetet e Bashkuara që nga fillimi i shekullit XX-të. Deri në atë kohë, Panamaja ishte një territor që i përkiste Kolumbisë. Shtetet e Bashkuara donin të ndërtonin një kanal atje për të lidhur Oqeanin Paqësor me atë Atlantik. Kolumbia e refuzoi ofertën, ndaj të nxitur nga Shtetet e Bashkuara, revolucionarët në Panama shpallën pavarësinë në vitin 1903, dhe kanali nisi të ndërtohet shumë shpejt.

Historia e Panamasë gjatë shekullit XX-të ka qenë kaotike. Trazirat civile dhe grushtet e shtetit, sollën në shumë raste ndërhyrjen e SHBA-së, ndërsa vendi luhatej midis demokracisë dhe diktaturës ushtarake. I fundit nga këta diktatorë ishte Manuel Noriega, i njohur për manipulimin e zgjedhjeve, korrupsionin dhe përfshirjen në trafikun drogës.

Shtetet e Bashkuara e pushtuan vendin dhe e përmbysën qeverinë  e tij në vitin 1989. Qeveria e re e shpërndau ushtrinë në vitin 1994. Sot Panamaja e ruan rendin përmes Policisë Kombëtare të Panamasë (PNP), e cila ka disa njësi paraushtarake. Që nga eliminimi i ushtrisë, Panamaja nuk ka përjetuar asnjë grusht shteti.

Marrë me shkurtime nga Grunge – Bota.al

Aktualitet

Kuvendi i Kosovës nuk konstituohet as në tentimin e 47-të

Published

on

Kuvendi ka dështuar për herë të 47-të të konstituojë legjislaturën e nëntë, ku tentimi i radhës i Lëvizjes Vetëvendosje për të formuar komisionin për votimin e fshehtë të kryeparlamentarit sërish nuk mori mbështetjen e partive të tjera politike.

Kryesuesi i seancës konstituive, Avni Dehari sërish ftoi partitë politike për të propozuar emrat e kandidatëve për Komisionin Ad-hoc për votim të fshehtë në zgjedhjen e kryetarit të Kuvendit, por as pas kësaj thirrje partitë e tjera në Kuvend nuk propozuan emrat, madje të njëjtat kërkuan që kryesuesi t’i kthehet rendit të ditës së dakorduar për votim  të hapur të zgjedhjes së të parës së Kuvendit.

Seanca u ndërpre dhe vazhdimi i saj do të bëhet më 17 korrik në orën 11:00./Kosovapress

 

Continue Reading

Lajmet

​Kriza politike, Bogujevci me kërkesë ndaj qytetarëve: Duhet t’i mbani përgjegjës partitë opozitare

Published

on

Deputetja e Lëvizjes Vetëvendosje, Saranda Bogujevci, ka akuzuar partitë që deri tani ishin në opozitë për krizën politike në vend.

Ajo kërkoi nga qytetarët që të kërkojnë përgjegjësi dhe llogaridhënie, siç tha ndaj deputetëve të PDK-së, LDK-së dhe AAK-së, që sipas saj nuk po votojnë për konstituim të Kuvendit dhe formim të institucioneve të reja pas zgjedhjeve parlamentare të 9 shkurtit.

“Presim që deputetët të votojnë dhe të ushtrojnë të drejtën e tyre kushtetuese që është vota, cila formë që është ajo. Mendoj që krijohet një precedentë të keq në seancën konstituive ku përcaktohet rregull e saktë nga kushtetuesja dhe deputetët nuk marrin pjesë në votim. S’mundemi me ecë përpara kur deputetët nuk votojnë, të them të drejtën nuk po kuptoj më se as çka dëshirojnë dhe çka votojnë. S’ka sens sesi është duke vepruar opozita dhe duhet kërkohet përgjegjësi dhe llogaridhënie nga qytetarët që i kanë votuar”, tha ajo.

Këto komente ajo i bëri duke hyrë në objektin e Kuvendit për seancën konstituive për herë të 47-të.

Ngërçi aktual është të formimi i komisionit për votim të fshehtë të zgjedhjes së kryeparlamentarit, meqë partitë që deri tani ishin në opozitë po e kundërshtojnë të njëjtën.

Në formë të hapur, kandidatja e LVV-së, Albulena Haxhiu nuk ka marrë 61 votat e nevojshme për të marrë postin e kryeparlamentares./kp/

Continue Reading

Lajmet

“Kuvend e Qeveri sa më parë – të gjendet kompromisi”, thirrja e ambasadorit francez për liderët e Kosovës

Published

on

Në fjalimin e tij në pritjen me rastin e Festës Kombëtare të Francës, ambasadori francez në Kosovë, Olivier Guerot, ka dhënë dy mesazhe kryesore.

Në një mesazh të drejtpërdrejtë për lidershipin politik të Kosovës, duke kërkuar zhbllokimin e institucioneve pas zgjedhjeve të 9 shkurtit.

Duke folur para përfaqësuesve institucionalë, partiakë, trupit diplomatik, shoqërisë civile dhe mediave, ambasadori theksoi se partnerët ndërkombëtarë të Kosovës, përfshirë Francën, kanë nevojë për institucione funksionale për të ecur përpara me bashkëpunimin konkret.

“Për të nënshkruar dhe ratifikuar marrëveshje të rëndësishme, na duhet një Kuvend dhe na duhet një Qeveri e mbështetur nga ky Kuvend”, tha Guerot, duke theksuar se vonesat aktuale rrezikojnë zbatimin e projekteve milionëshe të planifikuara nga Agjencia Franceze për Zhvillim (AFD) dhe institucione tjera franceze.

Ai vlerësoi bashkëpunimin me institucionet kosovare si Gjykata Kushtetuese, Ministria e Ekonomisë, Akademia e Drejtësisë dhe Policia e Kosovës, por shtoi se progresi i mëtejshëm kërkon stabilitet institucional dhe vendimmarrje politike.

“Franca dhe vendet mike kanë nevojë për partnerë të qartë dhe funksionalë. Integrimi evropian kërkon dialog të lehtësuar nga BE-ja, dhe për këtë duhet Kuvend e Qeveri”, shtoi ambasadori.

Ambasadori Guerot iu drejtua të gjitha forcave politike në vend me një thirrje për kompromis dhe përgjegjësi demokratike, duke shtuar se qytetarët nuk janë të kënaqur me ngërçin e krijuar pas zgjedhjeve.

“Ftoj të gjithë udhëheqësit politikë, pa përjashtim, pavarësisht partisë apo komunitetit, që të gjejnë rrugën për të dalë nga ngërçi institucional. Nuk ka më kohë për bllokada”, tha ai.

Ky është një prej mesazheve më të qarta dhe më të drejtpërdrejta që vjen nga një përfaqësues i shtete mike për situatën politike në Kosovë pas më shumë se 40 tentimeve të dështuara për konstituimin e Kuvendit që nga 9 shkurti.

Gjatë fjalës së tij, ambasadori theksoi edhe angazhimin e vazhdueshëm të Francës në përkrahje të organizatave të shoqërisë civile, veçanërisht atyre që merren me çështje të barazisë gjinore.

“Franca zhvillon diplomaci feministe në Kosovë dhe në të gjithë botën. Gjatë katër viteve të fundit, Franca ka qenë një nga donatorët kryesorë në këtë fushë, duke mbështetur 1,400 organizata”, tha ai.

Ai përmendi bashkëpunimin me OJQ-të feministe, mbështetjen për mediat e pavarura dhe shumëprojekte që ndihmojnë në fuqizimin e të rinjve, barazinë dhe multietnicitetin në vend.

Po ashtu, ai vlerësoi punën e Agjencisë Franceze për Zhvillim (AFD), e cila brenda 18 muajve në Kosovë ka përgatitur disa projekte ambicioze dhe ka nënshkruar memorandume mirëkuptimi me ministritë përkatëse. Projektet kapin vlerën e dhjetëra milionë eurove dhe presin vetëm konstituimin e institucioneve për të filluar zbatimin.

“Franca mbështet një Kosovë multietnike. Për këtë, komunitetet duhet të komunikojnë me njëri-tjetrin dhe mediat e lira janë sektorë kyç për këtë bashkëjetesë”, theksoi Guerot mes tjerash.

Ai ka përmendur edhe punën e kryer nga Agjencia Franceze për Zhvillim (AFD), e cila, në 18 muajt e saj në Kosovë, ka zhvilluar tashmë disa projekte shumë ambicioze.

“Janë nënshkruar dy memorandume mirëkuptimi midis AFD-së dhe ministrive. Pres me padurim finalizimin e kësaj pune, e cila arrin në dhjetëra milionë euro”, ka shtuar ambasadori francez. /Telegrafi/.

Continue Reading

Aktualitet

IKD: Qeveria përdori disa metoda për kapjen e administratës

Published

on

Hulumtues i lartë në Institutin e Kosovës për Drejtësi (IKD), Gzim Shala tha për dallim nga qeveritë paraprake, që kjo qeveri pikësynim kishte sistemin e zyrtarëve publikë të administratës jo veç thjesht zyrtarin.

“Nëse i shohim të gjitha metodat që janë ndërmarrë deri më tani, krijohet përceptimi se kemi të bëjmë me veprime të strukturuara për kapjen e administratës”, tha Shala, ku sipas tij çështja e politizimit të administratës ishte përmendur edhe në raportet ndërkombëtare në të kaluarën për qeveritë paraprake.

Shala theksoi se problematike është çështja e ushtruesve të detyrës në institucione, ku pozita e ushtruesit të detyrës është më shumë praktike e cila bën përjashtim, ndërsa ai tha se në këtë qeveri kjo ka qenë parim.

“Numri më i madh i pozitave kanë qenë të plotësuara vetëm me ushtrues detyre, qasje kjo e cila është në kundërshtim me parimin e integritetit institucional”, shtoi Shala.

Ai tha se aktualisht është një numër i madh i pozitave që mbahen në mënyrë të kundërligjshme sipas vendimit të Gjykatës Supreme dhe se një praktikë e tillë është në kundërshtim me ligjin dhe standardet ndërkombëtare e cila krijon pasoja edhe në jetën institucionale si dhe në jetën e qytetarëve. /Ekonomia Online

Continue Reading

Të kërkuara