Lajmet

Kush janë vendet pa ushtri dhe cilat janë përfitimet e tyre?

Shumica e vendeve të botës nuk i dëgjojnë thirrjet për eliminimin e ushtrive.

Published

on

Kënga e famshme e John Lennon e vitit 1969 “Give Peace a Chance” (Jepini një shans paqes) u bë një baladë kundër luftës për një brez, madje edhe më tej. Por pavarësisht shumë lëvizjeve për paqe që ekzistojnë, shumica e vendeve të botës nuk i dëgjojnë thirrjet për eliminimin e ushtrive.

Aktualisht shpenzuesi më i madh për forcat e armatosura janë Shtetet e Bashkuara, me 801 miliardë dollarë të shpenzuara për vitin 2021. Pas saj vjen Kina me 293 miliardë dollarë. Por shumica e vendeve të botës, nuk janë lojtarë kryesorë në gjeopolitikë. Ato mbështeten për mbrojtjen tek vendet më të mëdha.

Por kur një vend eliminon ushtrinë e tij, ka jo pak përfitime. Para së gjithash, nuk shpenzon miliona apo miliarda për armë, dhe këto fonde mund të përdoren për gjëra të tjera, për të rritur ekonominë apo për të ofruar shërbime. Së dyti, vendet pa ushtri janë më të qëndrueshme, pasi shanset për një grusht shteti janë shumë të vogla. Ja cilat janë disa nga vendet pa ushtri.

Andorra

E ndodhur midis Spanjës dhe Francës, ky mikro-shtet i ka fillesat në fundin e shekullit XIII, kur, konkurrenca midis Spanjës dhe Francës, bëri që vendi të sundohej me rotacion nga dy princa, nga të cilët njëri ishte nga Franca dhe tjetri nga Spanja. Ky sistem u shpërbë vetëm në vitin 1993, kur u miratua një formë kushtetuese e qeverisjes.

Gjithsesi mbrojtja e Andorrës, një vend me vetëm 78 mijë banorë, sigurohet ende sot nga Franca dhe Spanja. Të ardhurat për frymë në Andorra janë më të larta se mesatarja midis vendeve evropiane, mbi 40.000 dollarë. Ku vend mbahet nga turizmi, shitjet me pakicë dhe sistemi bankar.

Samoa

Vendi shumë i bukur ishullor i Paqësorit, është qendra e kulturës polineziane. Samoacilësohet si Hauaiki, atdheu origjinal polinezian, nga i cili ishullorët ndërmorën udhëtime epike nëpër Paqësor për t’u vendosur ishuj aq të largët sa Rapa Nui dhe Hauai. Samoa mban lidhje të forta me Zelandën e Re.

Traktati i Miqësisë i nënshkruar në vitin 1962, i jep Samoas mundësinë t’i kërkojë Zelandës së Re ta përfaqësojë atë ndërkombëtarisht dhe ta mbrojë diplomatikisht. Mbrojtja ushtarake është e nënkuptuar. Forca e vogël policore, përgjegjëse për zbatimin e ligjit, ka në inventar vetëm 142 armë të vogla.

Qyteti i Vatikanit

Qyteti i Vatikanit është një enklavë e pazakontë, me një sipërfaqe prej 0.44 km2, e pozicionuar brenda kryeqytetit italian, Romë. Ajo është epiqendra e fuqisë së Kishës Katolike Romake. Qyteti i Vatikanit kontrollohet teknikisht nga Selia e Romës, dhe njihet për mbrojtjen nga rojet e famshme zvicerane.

Rojet zvicerane cilësohen ndonjëherë si “Ushtria e Vatikanit”. Në fakt ato janë truprojat e papës dhe rojet e qytetit të Vatikanit. Ka vetëm 100 të tillë. Vatikani ka gjithashtu edhe Korpusin e Xhandarmërisë, policinë dhe njësitë e zjarrfikësve. Puna e tyre ka të bëjë me luftimin e krimeve të vogla si për shembull grabitja e turistëve.

Kosta Rika

Konsiderohet shpesh si një shembull i stabilitetit, në një rajon që historikisht ka qenë i trazuar me revolucione dhe trazira. Kosta Rika nuk ka përjetuar që nga fundi i viteve 1940 ndonjë grusht shteti apo trazira politike serioze. Pas një lufte civile që përfundoi me një kompromis, Kosta Rika miratoi një kushtetutë të re në vitin 1949.

Ajo e eliminoi ushtrinë e saj, hera e parë që në histori për një vend modern. Ai eksperiment prodhoi një politikë të jashtme të përkushtuar në mënyrë rigoroze ndaj diplomacisë, dhe i dha mundësi vendit t’i kanalizonte shpenzimet ushtarake në zhvillimin ekonomik dhe social. Sot PBB0ja për frymë është mbi 12.000 dollarë, shumë herë më e madhe sesa fqinji i saj verior Nikaragua.

Lihtenshtajni

Ndodhet në rajonin alpin midis Austrisë dhe Zvicrës, dhe e ka shpallur pavarësinë që në vitin 1866. Ky vend shumë i vogël, nuk ka burime natyrore me vlerë, shumë pak bujqësi dhe asnjë industri të rëndë. E megjithatë ka një ekonomi të fortë, të bazuar tek turizmi dhe sektori bankar.

Në vitin  2019 ky vend i vogël me rreth 38.000 banorë kishte një PBB prej mbi 6 miliardë dollarësh ose 175.000 dollarë për frymë. Lihtenshtajni nuk ka ushtri po vetëm një forcë policore. Ushtria e tij u shpërbë menjëherë pas shpalljes së pavarësisë.

Monako

Principata është e famshme për luksin e saj përgjatë Rivierës Franceze, me shumë resorte dhe kazino. Monako është si një magnet për të pasurit. Të ardhurat për frymë këtu janë 173.000 dollarë. Ky mini-shtet drejtohet nga një princ si dhe nga një Këshill Kombëtar. Monako ekziston prej 5 shekujsh, ndërsa në vitin 1861 siguroi sovranitetin e plotë. Nuk ka ushtri por vetëm një forcë të vogël policore, prej pak më shumë se 100 personash. Edhe pse është e trajnuar në stërvitje dhe taktika ushtarake, roli i saj është të mbrojë princin.

Islanda

Islanda u sundua për herë të parë nga vikingët në fundin e shekullit IX. Përgjatë historisë është pushtuar në fillim nga Norvegjia dhe më pas nga Danimarka. E rifitoi sovranitetin e saj në vitin 1944 si rezultat i Luftës së Dytë Botërore. Vendi u anëtarësua në NATO në vitin 1949 si një nga anëtarët themelues të saj.

Po çfarë kontributi jep në aleancë duke qenë se nuk ka një ushtri të mirëfilltë? Territori i saj përdoret si një bazë ushtarake, pasi gjendet në një pozitë shumë të rëndësishme strategjike midis Amerikës së Veriut dhe Evropës.

Panamaja

Ky vend ka pasur një rëndësi të veçantë për Shtetet e Bashkuara që nga fillimi i shekullit XX-të. Deri në atë kohë, Panamaja ishte një territor që i përkiste Kolumbisë. Shtetet e Bashkuara donin të ndërtonin një kanal atje për të lidhur Oqeanin Paqësor me atë Atlantik. Kolumbia e refuzoi ofertën, ndaj të nxitur nga Shtetet e Bashkuara, revolucionarët në Panama shpallën pavarësinë në vitin 1903, dhe kanali nisi të ndërtohet shumë shpejt.

Historia e Panamasë gjatë shekullit XX-të ka qenë kaotike. Trazirat civile dhe grushtet e shtetit, sollën në shumë raste ndërhyrjen e SHBA-së, ndërsa vendi luhatej midis demokracisë dhe diktaturës ushtarake. I fundit nga këta diktatorë ishte Manuel Noriega, i njohur për manipulimin e zgjedhjeve, korrupsionin dhe përfshirjen në trafikun drogës.

Shtetet e Bashkuara e pushtuan vendin dhe e përmbysën qeverinë  e tij në vitin 1989. Qeveria e re e shpërndau ushtrinë në vitin 1994. Sot Panamaja e ruan rendin përmes Policisë Kombëtare të Panamasë (PNP), e cila ka disa njësi paraushtarake. Që nga eliminimi i ushtrisë, Panamaja nuk ka përjetuar asnjë grusht shteti.

Marrë me shkurtime nga Grunge – Bota.al

Rajoni

Rektori Hajrizi: Studentët e UBT-së, të gatshëm për tregun global të punës

Published

on

UBT ka dëshmuar se është institucioni lider në arsim, shkencë dhe inovacion në Kosovë e rajon, duke nxjerrë kuadro profesionale që sot kontribuojnë në kompani e industri të nivelit botëror. Në një intervistë në FIVE të Dukagjinit, Rektori i UBT-së, Prof. Dr. Edmond Hajrizi, thekson se përmes programeve moderne dhe industrive të krijuara brenda institucionit, studentët përgatiten jo vetëm për tregun e punës vendor, por edhe për atë global.

“Ne prodhojmë 400 arkitektë në vit, dhe nuk është se ka aq kompani vendore për t’i absorbuar. Ata punojnë për kompani globale. Po ashtu, ne përgatisim 1.000 programerë çdo vit, dhe kërkesa nuk është vetëm në Kosovë. Janë të mjaftueshme për tregun vendor, por ka kërkesa edhe në nivel botëror”, tha Rektori Hajrizi.

Ai nënvizoi se UBT ka arritur të harmonizojë kërkesat e tregut të punës me programet akademike, duke krijuar kushte që studentët të kenë qasje në teknologjitë më të reja, sikurse universitetet dhe industritë më të zhvilluara të botës.

“Studenti ynë ka mundësi të mësojë e të punojë me teknologjitë më të fundit, njësoj sikur studentët e universiteteve elitare në botë. Ne kemi krijuar edhe industri të brendshme, kompani ku studentët përjetojnë të gjithë ciklin organizativ të teknologjive dhe të kompanive moderne, në mënyrë që kur të dalin në treg të jenë të gatshëm menjëherë”, u shpreh Rektori.

Ai veçoi si shembull programet e arkitekturës dhe urbanizmit, ku studentët përgatiten me koncepte moderne të projektimit, por edhe fushën e “smart cities”, ku UBT është shembull ndërkombëtar për ndërtimin e qyteteve të mençura.

“Smart cities janë e ardhmja e qyteteve dhe e organizimit modern. Ne kemi treguar se edhe nga Kosova mund të ndërtohen modele të tilla të suksesshme. Nuk ka teknologji që e gjen në Amerikë, Gjermani apo Japoni, e që nuk mund ta hasësh edhe në UBT”, theksoi Hajrizi.

Duke folur për rolin e UBT-së në rajon, Rektori nënvizoi se institucioni ka qenë gjithmonë pararojë me programe unike dhe inovative, duke filluar që nga viti 2001 me menaxhimin inxhinierik, mekatronikën dhe më pas me teknologjitë e reja.

“Besoj se për Ballkanin gjithmonë kemi qenë një lloj lidershipi. Ne kemi qenë të parët që kemi hapur programe moderne, kemi krijuar qendra kërkimore dhe jemi pozicionuar ndërkombëtarisht, nga Londra, Vjena, deri në Finlandë. Ky është tregues se UBT është institucion proaktiv dhe inovativ në nivel global”, theksoi ai.

Në fund, Rektori Hajrizi potencoi se studentët e UBT-së nuk duhet të kenë kompleks inferioriteti, sepse tashmë kanë dëshmuar se janë të barabartë, madje shpesh më të mirë se bashkëmoshatarët e tyre në universitete ndërkombëtare.

“Shumë prej tyre sot punojnë në Zvicër, Gjermani, Amerikë, e më gjerë, duke kontribuar në zhvillime globale. Ky është konfirmim se UBT po udhëheq në Ballkan, duke prodhuar dije e kuadro të nivelit botëror”, përfundoi Rektori Hajrizi.

Continue Reading

Vendi

Në UBT Ferizaj u organizua sesioni informues për bursën prestigjioze Chevening Scholarship

Published

on

UBT Ferizaj ishte mikpritës i një sesioni të veçantë informues për bursën prestigjioze Chevening Scholarship, me pjesëmarrjen e përfaqësuesve të Ambasadës Britanike në Kosovë, në bashkëpunim me Chevening Alumni Foundation in Kosovo.

Gjatë këtij aktiviteti, studentët e UBT-së në Ferizaj u njohën me procesin e aplikimit, kriteret e përzgjedhjes dhe afatet e rëndësishme, si dhe morën këshilla praktike për një aplikim të suksesshëm.

Ky aktivitet synoi të nxisë interesimin e studentëve për të aplikuar në bursën Chevening dhe të ofronte njohuri të thelluara mbi mundësitë që kjo bursë ofron pas përfundimit të studimeve, si zhvillimi i aftësive profesionale dhe krijimi i perspektivave të reja karrierike.

Continue Reading

Lajmet

Kosova e Turqia vazhdojnë bashkëpunimin në fushën e mbrojtjes

Published

on

By

Komandanti i Forcës së Sigurisë së Kosovës, gjenerallejtënant Bashkim Jashari, ka pritur sot në takim shefin e Mbrojtjes së Turqisë, gjeneral Selçuk Bayraktaroğlu, me të cilin ka biseduar për zgjerimin e bashkëpunimit në fushat e trajnimeve, edukimit dhe mbështetjes në ngritjen e kapaciteteve ushtarake të FSK-së.

Jashari me këtë rast falënderoi Bayraktaroğlu për mbështetjen e vazhdueshme që Turqia i ka dhënë FSK-së në ngritjen e kapaciteteve profesionale, raporton KosovaPress.

Ndërsa, shefi i Mbrojtjes së Turqisë ri-konfirmoi përkushtimin e vendit të tij për të vazhduar dhe thelluar bashkëpunimin me FSK-në, duke vlerësuar lart zhvillimin dhe profesionalizmin e ushtrisë së Kosovës.

Të dy gjeneralët u pajtuan për vazhdimin e zgjerimit të mëtutjeshëm të bashkëpunimit bilateral në fushën e mbrojtjes, thuhet në njoftimin e FSK-së./D.B/KP

Continue Reading

Lajmet

UBT dhe AMIK nisin projektin “Inkuadrimi i Vajzave në Ndërmarrësi” me trajnimin e parë

Published

on

Në ambientet e Parkut Shkencor, Inovativ dhe Teknologjik të UBT-së u zhvillua hapja e projektit “Inkuadrimi i Vajzave në Ndërmarrësi”, një iniciativë e organizuar nga UBT në bashkëpunim me AMIK – Asociacioni i Institucioneve Mikrofinanciare të Kosovës.

Ky aktivitet ka për qëllim fuqizimin e vajzave dhe grave të reja përmes ofrimit të njohurive praktike, mentorimit dhe krijimit të mundësive të reja për angazhim në botën e ndërmarrësisë. Pjesëmarrëset do të pajisen me shkathtësi të rëndësishme për të ndërmarrë iniciativa profesionale dhe për të kontribuar në zhvillimin ekonomik dhe social të vendit, duke rritur mundësitë e tyre për punësim, krijim të bizneseve të vogla dhe inovacion.

Në hapje të aktivitetit, u theksua rëndësia e partneritetit mes institucioneve akademike dhe sektorit financiar për mbështetjen e gjeneratës së re të sipërmarrësve.

Rektori i UBT-së, Prof. Dr. Edmond Hajrizi, vuri në pah se projektet e tilla janë të nevojshme për të krijuar një platformë të qëndrueshme për ndërmarrësi dhe zhvillim ekonomik në nivel vendi, dhe se bashkëpunimi me sektorin financiar dhe organizatat që mbështesin inovacionin është kyç për suksesin e vajzave të reja.

Zëvendësguvernatorja e Bankës Qendrore të Kosovës, Nesrin Shileku-Shala, i inkurajoi pjesëmarrëset duke theksuar rëndësinë e edukimit financiar, planifikimit dhe guximit për të ndërmarrë iniciativa të reja, duke u bërë modele suksesi për komunitetet e tyre.

Drejtori i Bordit të AMIK, Adrian Alo, theksoi se fuqizimi i vajzave përmes projekteve të ndërmarrësisë kontribuon në stabilitetin ekonomik dhe përfshirjen sociale, duke nxitur edhe zhvillimin e sektorit mikrofinanciar dhe inovacionin në vend.

Përfaqësuesi i AMIK, Prof. Shpresim Vranovci, nënvizoi rëndësinë e mentorimit dhe krijimit të rrjetit të kontakteve për pjesëmarrëset, si një element kyç për arritjen e suksesit profesional dhe zhvillimin e projekteve të reja sipërmarrëse.

Ndërsa, Drejtori i Departamentit për Edukim dhe Zhvillim Profesional në UBT, Prof. Dr. Besnik Skenderi, theksoi se institucioni mbetet i përkushtuar të ofrojë platforma praktike për zhvillimin e studentëve dhe të rinjve, duke i lidhur ata me sektorët strategjikë të ekonomisë dhe aktorë që kontribuojnë drejtpërdrejt në krijimin e mundësive të reja për punësim, ndërmarrësi dhe inovacion.

Ky projekt shënon një hap të rëndësishëm drejt përfshirjes së vajzave dhe grave në ekonominë inovative dhe ndërmarrëse të vendit, duke nxitur një kulturë të barazisë, sipërmarrësisë dhe zhvillimit të qëndrueshëm ekonomik dhe social.

Continue Reading

Të kërkuara