Kuriozitete

Kush e shpiku kartën e identitetit?

Shembulli i parë i një karte identiteti daton rreth fundit të mijëvjeçarit të dytë Para Krishtit.

Published

on

Duke përjashtuar përdorimin e objekteve të zbukuruara apo tatuazheve, të përdorura që nga fillimet e njerëzimit për të identifikuar fise apo individë të caktuar, shembulli i parë i një karte identiteti daton rreth fundit të mijëvjeçarit të dytë Para Krishtit.

Konkretisht, ato ishin pllaka prej terrakote, ku gdhendej me shkronja kuneiforme emri dhe të dhëna të tjera personale të personit në fjalë. Ajo u përdor nga Asirianët, perandoria e të cilëve ishte e banuar nga grupe dhe popullata të shumta etnike. Një evolucion i kësaj forme dokumentacioni u shfaq vetëm shekuj më vonë, në Perandorinë Romake.

Unë jam një qytetar romak

Në atë kohë kishte 2 mënyra për të vërtetuar që dikush ishte një qytetar romak. E para përbëhej nga një vetë-certifikim gojor, bazuar në deklaratën “Civis Romanus Sum (Unë jam një qytetar romak), megjithëse ishte e preferueshme që kushdo që e thoshte atë, të fliste mirë latinishten dhe të vishej sipas modës romake.

E dyta përfshinte përdorimin e dokumenteve specifike “zyrtare”.Por ato që i paraprinë lindjessë kartës së identitetit ishin diplomat, pra kartat prej bronzi të përdorura në ushtrinë romake, tek të cilat vërtetohej shtetësia e ushtarëve të huaj të integruar në ushtrinë romake. Emrat e këtyre të fundit regjistroheshin në pllaka më të mëdha, si prej bronxi ashtu edhe prej druri.

Si ishin praktikat në Mesjetë

Gjatë Mesjetës, risitë kryesore në fushën e certifikatave të identitetit, kishin të bënin me evoluimin e dokumenteve të ngjashme me pasaportat tona, paraardhësi kryesor i të cilëve ishte guidaticum (një dokument në formën e një letre, që mbante emrin e bartësit). Ishte një lloj licence garancie e lëshuar nga autoritetet në favor të atyre që donin të arrinin në qytete të caktuara dhe vende të huaja, kryesisht për arsye tregtare.

Këto dokumente, të cilat qarkulluan duke nisur nga shekulli XIII enë vazhdim, përmbanin emrin e bartësit dhe ndonjëherë edhe ndonjë përshkrim fizik. Por në dallim nga pasaportat e sotme, ato kishin një vlefshmëri të përkohshme, shumë të kufizuar në kohë dhe hapësirë.

Çfarë ndodhi nga shekulli XIX e në vazhdim

Pas shekujve të Mesjetës, për një pjesë të madhe të epokës moderne, shumëllojshmëria dhe shpërndarja e dokumenteve të identitetit mbeti e kufizuar. Qytetarëve të secilit vend iu kërkua të regjistronin emrat e tyre në regjistra të veçantë. Por kjo gjë pa një fletë të veçantë, apo një lëshim dokumenti vetjak.

Gjërat ndryshuan gjatë shekullit XIX, duke nisur nga Franca Napoleonike, ku u hartuan dokumente specifike në lidhje me klasat e ndryshme të punëtorëve, dhe filluan të prodhohen lloje të ndryshme dokumentesh të identifikimit.

Shembulli që na vjen nga Turqia, dhe që u ndoq më pas nga të tjerët

Por formacioni i parë i madh shtetëror që prezantoi një kartë identiteti, e cila ishte e njëjtë për të gjithë qytetarët ishte Perandoria Osmane në vitin 1844, me urdhër të Sulltan Mahmudit II. U desh shumë kohë që shembulli turk të ndiqet nga vendet e tjera. Në vitin 1876 fotografi Uilliam Notman, që me rastin e Ekspozitës Universale të Filadelfias në SHBA, prezantoi për herë të parë një sistem identifikimi për ekspozuesit dhe punonjësit, që përfshinte përveç të dhënave personale, edhe një fotografi.

Me fillimin e shekullit XX, ky model do të miratohej nga qeveritë kombëtare në të gjithë botën për të krijuar lloje të ndryshme dokumentesh të identitetit që njohim sot. Ndër të parët ishin britanikët, të cilët prezantuan pasaportën e parë të detyrueshme me fotografi që në vitin 1915. Edhe Italia prodhoi kartën e parë të identitetit në vitin 1931, për arsye të sigurisë publike. / Focus – Bota.al

Continue Reading

Kuriozitete

Ky truk i Google Maps u’a bën jetën më të lehtë

Published

on

Google Maps shpesh mund të na ndihmojë nëpër rrugë të njohura dhe të panjohura çdo ditë – kjo është arsyeja pse është gjithmonë e dobishme kur zbulojmë një truk të ri. Një përdoruese e TikTok zbuloi një veçori interesante që e bën Google Maps edhe më të dobishëm, pasi përdoruesit mund të marrin mijëra informacione menjëherë.

Ky “hakim” do t’ju zbulojë me një lëvizje të thjeshtë se cilat institucione ndodhen pranë jush, transmeton Telegrafi.

Zakonisht, kur ruani një vendndodhje si një restorant, do të shihni vlerësimin e tij me yje etj. Megjithatë, nëse ruani një vendndodhje si pjesë e një liste, mund të përdorni gjithashtu një emoji si ikonë.

Në shembullin e dhënë nga kjo tiktokere, është një restorant me ushqim deti, dhe kur e ruani në listën e quajtur “fruta deti”, mund të përdorni ikonën e peshkut.

Në atë rast, do të shfaqet në hartë me ikonën e peshkut, si gjithë të tjerët nga lista. Natyrisht, e gjithë kjo kërkon pak kohë, por jua bën jetën shumë më të lehtë, sidomos kur e gjeni veten në një vend që nuk e njihni shumë mirë dhe dëshironi të vizitoni sa më shumë vende.

Continue Reading

Kuriozitete

Telefonoi Policinë,10 vjeçari kërkoi ndihmë për zgjidhjen e një detyre matematikore

Published

on

Autoritetet amerikane i erdhën në ndihmë një 10-vjeçari pasi telefonoi Policinë për t’i ndihmuar në zgjidhjen e detyrave matematikore, ka shkruar Upi. Zyra e sherifit njoftoi se pranoi një thirrje ku u paraqit një fëmijë që kërkoi t’i ndihmonte në detyra pasi as familjarët s’i kishte të mirë në matematikë.

Policia tha se i shpjeguan 10-vjeçarit që nuk ishte ai vendi i duhur për këto çështje, por njëri zyrtar pranoi që të dëgjonte detyrën.

Chase Mason tha se ka një djalë të kësaj moshe dhe pranoi ta ndihmonte telefonuesin.

Si përfundim, problemi matematikor u zgjidh.

 

 

Continue Reading

Kuriozitete

Pse është i ndaluar dushi i nxehtë kur barku është plot?

Published

on

Edhe pse mund të duket si mënyrë e këndshme për t’u çlodhur, marrja e një dushi të nxehtë menjëherë pas një vakti ndikon negativisht në procesin e tretjes natyrale në trup. Ky zakon ndërhyn në funksionimin e duhur të sistemit të tretjes, gjë që mund të çojë në probleme të ndryshme shëndetësore.

Kur hamë, trupi rrit rrjedhjen e gjakut në stomak dhe zorrë për të mbështetur tretjen e ushqimit, procesi mundëson zbërthimin optimal të ushqimit dhe transportin e lëndëve ushqyese.

Kur bëjmë dush me ujë të nxehtë, temperatura bën që enët e gjakut të zgjerohen, veçanërisht në lëkurë, që çon në zgjerimin e enëve të gjakut. Kur më shumë gjak tërhiqet në sipërfaqen e trupit për ta ftohur, duke zvogëluar sasinë e gjakut të disponueshëm për sistemin tretës, gjaku i nevojshëm për tretje efikase nuk është mjaftueshëm i pranishëm në stomak dhe zorrë, gjë që mund të ngadalësojë procesin e shpërbërjes së ushqimit.

Mund të ndiheni të plogësht e të ngopur, sepse sistemi tretës nuk merr burime të mjaftueshme për të punuar. Nxehtësia nga dushi relakson muskujt në traktin tretës, duke ngadalësuar shpejtësinë me të cilën ushqimi largohet nga stomaku. Ky proces i ngadalësuar shkakton siklet. Ekspozimi i papritur ndaj nxehtësisë shkakton rënie të presionit të gjakut, pasi zgjerimi i enëve lejon që gjaku të grumbullohet në lëkurë, duke ulur presionin e përgjithshëm të gjakut në trup.

Kur kjo ndodh menjëherë pas ngrënies, mund të shfaqen marramendje dhe vjellje, veçanërisht nëse lëvizni papritmas ose ngriheni në këmbë kur bëni dush.

Trupi është i përfshirë në tretje, kërkesa shtesë për gjak për të ftohur lëkurën shkakton shqetësim, sepse gjaku nuk arrin të qarkullojë me efikasitet mjaftueshëm në tru dhe organe të tjera të rëndësishme. Prisni të paktën një orë pas një vakti para se të bëni dush për të lejuar që sistemi tretës të funksionojë normalisht. /UBT News/

Continue Reading

Kuriozitete

Finlanda përsëri në krye: Vendi më i lumtur në botë për vitin 2024

Published

on

Finlanda mbetet për të shtatën vit radhazi kombi më i lumtur në botë. Sipas një raporti të fundit, vendi nordik vazhdon të ruajë kryesimin në këtë ranglistë prestigjioze, duke ofruar një shembull të jashtëzakonshëm të një shoqërie të qëndrueshme dhe të lumtur. Si një nga shtetet me një popullsi të vogël prej rreth pesë milionë e gjysmë banorësh, Finlanda ka arritur të eliminojë hendekun gjinor dhe është e njohur për politikat e saj progresive dhe mbështetjen ndaj të drejtave të individëve, sidomos përsa i përket rritjes dhe kujdesit të fëmijëve.

Një nga faktorët kryesorë që ndihmojnë në arritjen e këtij niveli të lumturisë është filozofia e jetesës finlandeze, e cila bazohet në balancimin e jetës personale dhe profesionale, si dhe një lidhje e fortë me natyrën. Për më tepër, Finlanda ka një klasë politike që e vlerëson ndërgjegjen sociale dhe e konsideron shumë të rëndësishme pagimin e taksave, me 96% të popullsisë që e konsideron këtë akt si një “detyrë të rëndësishme.”

Në një kohë kur ndryshimet klimatike dhe kërcënimi i mundshëm bërthamor janë shqetësime të mëdha për botën, Finlanda ofron një “flluskë të shndritshme” ku jetesës i është dhënë prioritet stabiliteti, siguria dhe mirëqenia e qytetarëve të saj. Edhe në dimrin e ashpër, kur stuhitë e borës mbulojnë kryeqytetin dhe dita është e shkurtër, me diellin që lind në orën 09:00 dhe perëndon në 15:00, finlandezët mbeten optimistë dhe të përqendruar në vlerat e besimit dhe bashkëpunimit.

Në Finlandë, lumturia është një mënyrë jetese që reflektohet në të gjitha aspektet e jetës sociale dhe personale, dhe autoritetet e vendit sigurojnë që askush të mos lihet pas dore, duke ofruar mundësi për çdo qytetar dhe duke krijuar një atmosferë të besueshme dhe të sigurt. Ky është një vend ku fëmijët dhe të rriturit mund të shijojnë një jetë të balancuar dhe të lumtur, duke kontribuar aktivisht në zhvillimin e shoqërisë.

Në vijim të listës, vendet që pasojnë Finlandën si më të lumturat janë:

  1. Danimarka
  2. Islandë
  3. Zvicra
  4. Izraeli
  5. Holanda
  6. Norvegjia
  7. Luksemburgu
  8. Svizzera
  9. Australia
  10. Zelanda e Re
  11. Kosta Rika
  12. Kuvajti
  13. Austria
  14. Kanadaja
  15. Belgjika
  16. Irlanda
  17. Çekia
  18. Lituania
  19. BM

Ky raport pasqyron një panoramë të gjerë të vendeve që kanë arritur të krijojnë kushte ideale për qytetarët e tyre, duke përfshirë arsim, shëndetësi, dhe mundësi për një jetë të balancuar dhe të lumtur. Finlanda dhe vendet e tjera në këtë listë ofrojnë një shembull të shkëlqyer për botën, duke nxitur shoqëritë të krijojnë mundësi më të mira për të gjithë qytetarët e tyre./UBTNews/

Continue Reading

Të kërkuara