Kuriozitete

Kulti i dhunshëm që u shndërrua në një mafia globale

Black Axe ndonëse është themeluar në Nigeri, ai gjendet në disa kontinente.

Published

on

Një hetim dyvjeçar i BBC-së për Black Axe – një vëllazëri studentore nigeriane e cila evoluoi në një grup mafioz të frikshëm – ka zbuluar prova të reja të infiltrimit në politikë, operacione mashtruese dhe vrasje që përfshijnë globin, përcjell UBT News.

Gjatë ditëve të qeta, pasi ai ka mbaruar ligjeratën e ditës, Dr. John Stone kujton momente nga e kaluara. Nuk është gjaku apo zhurma e të shtënave që e ndjekin atë. Janë lutjet. Mënyra se si njerëzit luten për mëshirë kur janë duke vdekur. Duke i’u lutur atij. Duke i’u lutur Zotit.

“Është shumë e dhimbshme”, thotë ai, duke tundur kokën. “Familjet e të vdekurve, do t’ju mallkojnë. Mallkimi do të jetë mbi jetën tuaj”.

Dr. Stone ligjëron shkenca politike në Universitetin e Beninit. Por për dekada ai ishte një anëtar i lartë i Black Axe – një bandë mafioze e lidhur me trafikimin e qenieve njerëzore, mashtrimet në internet dhe shumë vrasje. Në vend, Black Axe njihet si “kult”, i famshëm për dhunën ekstreme. Imazhet e atyre që tentojnë të i’u kundërvihen atyre, që përfshijnë trupa të vdekur të gjymtuar ose që të mbuluar me shenja torture, shfaqen rregullisht në mediat sociale të vendit.

Dr. Stone pranon se ka marrë pjesë në disa mizori gjatë viteve të tij si pjesë e bandës. Në qytetin e Beninit, ai ishte i njohur si “kasapi”.

Dr. John Stone, një ish-anëtar, tani është një kritik i zëshëm i bandës.

Tmerri i këtyre viteve e ndjekë sot e kësaj dite. Sot, Dr. Stone është penduar për të kaluarën e tij dhe është një kritik i zëshëm i bandës të cilës i ka shërbyer dikur. Ai është një nga disa sinjalizuesit e Black Axe që kanë vendosur të thyejnë betimin e tyre për heshtje dhe të zbulojnë sekretet e tyre, duke folur për mediat ndërkombëtare.

Për dy vjet BBC Africa Eye ka hetuar bandën, duke krijuar një rrjet sinjalizuesish dhe duke zbuluar mijëra dokumente sekrete nga komunikimet private të bandës. Gjetjet sugjerojnë se gjatë dekadës së fundit, Black Axe është një nga grupet më të rrezikshme të krimit të organizuar në botë.

Hetimi filloi me një kërcënim me vdekje – një letër, e shkruar me dorë, dërguar një gazetari të BBC-së në vitin 2018. Ajo u hodh nga një motoçikletë në xhamin e përparmë të makinës së reporterit. Javë më parë, gazetari kishte gërmuar në tregtinë e paligjshme të opioideve në Nigeri dhe kishte takuar një numër anëtarësh të Black Axe. Më vonë, një letër e dytë iu dorëzua familjes së reporterit.

A erdhi kërcënimi nga Black Axe? Sa i fuqishëm është ky rrjet kriminal dhe kush qëndron pas tij?

Kërkimi i BBC-së për përgjigje çoi te një burrë që pretendonte se kishte hakuar dhjetëra mijëra dokumente sekrete të kësaj bande. Mesazhet, të cilat datojnë nga viti 2009 deri në vitin 2019, përfshijnë komunikime rreth vrasjeve dhe kontrabandës së drogës. Email-at detajojnë mashtrimin tejet fitimprurës në internet.

“Uche Tobias” thotë se filloi të ndiqte Black Axe pasi hasi në viktima të mashtrimit.

Sinjalizuesi pretendon se Black Axe është në kërkim për ta vrarë atë. Gjatë intervistës, ai e përdori pseudonimin Uche Tobias.

BBC kaloi muaj duke analizuar dokumentet e Tobias. Ata ishin në gjendje të verifikonin të dhënat – duke konfirmuar se individët e përmendur dhe një numër i krimeve të kryera në dokumente kanë ndodhur në të vërtetë.

Pjesa më e madhe e materialit të hakuar është shumë e tmerrshme për t’u publikuar.

Axemen (anëtarët e bandës) përdorin faqe interneti të mbrojtura me fjalëkalim – për të ndarë fotot e vrasjeve gjatë bisedave të tyre të brendshme. Në një postim të etiketuar “Hit”, shihet një burrë i shtrirë në dyshemenë e një dhome të vogël. Ai shihet se ka katër çarje në kokë, dhe është i rrethuar nga gjaku i tij.

Brenda Nigerisë, Black Axe po lufton me “kulte” rivale, pra banda të ngjashme kriminale. Mesazhet e përkthyera nga West African Pidgin tregojnë që banda i mbanë të “dokumentuara” numrin e rivalëve që kanë vrarë, duke i treguar ato shifra sikur të ishin rezultat i një ndeshjeje futbolli.

“Rezultati është aktualisht 15-2, lufta është në Benin”, thuhet në një postim. “Goditëm në shtetin Anambra. Rezultati është Aye [Axemen] 4 dhe Buccaneers 2” shkruhet në një tjetër.

Por vrasjet nuk janë burimi kryesor i të ardhurave të bandës, mashtrimet në internet janë. Dokumentet që posedon BBC përfshijnë faturat, transferet bankare dhe mijëra email-a të cilat tregojnë anëtarët e Black Axe duke bashkëpunuar në mbarë botën. Anëtarët ndajnë “formate” apo shembuj se si të kryejnë mashtrimet. Këto opsione përfshijnë mashtrime në formë romance, mashtrime në trashëgimi, mashtrime në pasuri të patundshme dhe mashtrimet në formë të email-eve të biznesit, ku autorët krijojnë llogari që duken si ato të avokatëve të viktimës, apo kontabilistë, me qëllim marrjen e pagesave.

Këto mashtrimet nuk janë në shkallë të vogël. Në mesin e email-eve të rrjedhur, ishte një rast një burr në Kaliforni i cili ishte në shënjestër nga një rrjet i dyshuar i bandës në vitin 2010. Viktima tha se ai ishte mashtruar me 3 milion dollarë në total.

“Banka që unë isha duke punuar me të nuk duket se ekziston?” kishte shkruar një nga viktimat në një email në momentin kur ai kuptoi paratë e tij ishte zhdukur. “A mund t’ua bëjë këtë edhe më të qartë? Banka në Zvicër duket të jetë mashtruese [nuk ekziston]”.

Email-et tregojnë anëtarë të dyshuar të Black Axe me emra dhe identitete të rreme duke mashtruar njerëz. Ata i’u referohen viktimave të tyre si “mugu” ose “maye,” që në zhargonin vendor do të thotë “idiotë”.

Qyteti i Beninit, vatra e Black Axe.

Rrjeti i krimit kibernetik ndërkombëtar i Black Axe thuhet të ketë gjeneruar miliarda dollarë të ardhura për anëtarët e bandës. Në vitin 2017 autoritetet kanadeze thonë se shkatërruan një skemë të pastrimit të parave lidhur me bandën në vlerë më shumë se 5 miliardë dollarë. Megjithatë, askush nuk e di se sa skema të ngjajshme të Black Axe janë atje.

“Unë do të vlerësoja [se banda] ka më shumë se 30.000 anëtarë”, tha njëri nga sinja lizuesit. “Ajo është përhapur në Evropë dhe Amerikë, Amerikën e Jugut dhe Azi”, ​​thotë Tobias.

Sipas Indeksit të Krimit të Organizuar 2021, në bazë të analizave nga 120 ekspertë në Afrikë, Nigeria ka nivelet më të larta të krimit të organizuar në kontinent – dhe këto rrjete janë duke u zgjeruar jashtë vendit.

“Krimi kibernetik është një industri triliona dollarësh, është jashtë kontrollit”, thotë Scott Augenbaum, ish-agjent i FBI-së dhe ekspert i sigurisë kibernetike.

Ai thotë se është marrë me qindra viktima të Black Axe gjatë karrierës së tij 30-vjeçare, duke hetuar raste mashtrimi të ngjashme me ato të gjetura tani.

“Kam parë jetë të shkatërruara, kompani të dalin jashtë biznesit, kursime të humbura” thekson ai. “Kjo gjë prek të gjithë”.

Sado e përhapur të jetë perandoria kriminale e Black Axe, rrënjët e saj qëndrojnë fort në Nigeri. Grupi u themelua 40 vjet më parë në qytetin Benin, shtetin e Edo-s.

Sipas komisionerit të OKB-së për refugjatët, 70% e nigerianëve që migrojnë jashtë vendit janë nga shteti Edo. Black Axe raportohet se luan një rol kryesor në trafikimin e atyre që udhëtojnë ilegalisht, duke i zhvendosur ata në bazat e tyre në qytetin e Beninit, Afrikën e Veriut dhe Italinë Jugore.

Në atdheun e tyre, studentët meshkuj – nga mosha 16 deri në 23 vjeç – janë rekrutët kryesorë të Black Axe. Procesi i fshehtë i inicimit të bandës, i njohur si “bamming”, është jashtëzakonisht brutal.

Një anëtar i Black Axe në Lagos./BBC

Ka shumë arsye pse njerëzit bashkohen me Black Axe. Disa rekrutë detyrohen, të tjerët janë vullnetarë.

Një udhëheqës i grupit tha se ishte “krenar” që ishte anëtar i Black Axe, pavarësisht se ishte rekrutuar me forcë nga një oficer policie. Një tjetër anëtar pretendoi se ai u bashkua pasi babai i tij u vra nga një bandë rivale. Pavarësisht se si ose pse anëtarët bashkohen, shumë prej tyre pretendojnë se ka përfitime.

“Fshehtësi, disiplinë dhe vëllazëri”, tha me krenari një anëtar i kultit gjatë një interviste tjetër në Lagos në prill të vitit 2021, kur u pyet pse ai ishte bashkuar me Black Axe. Ai pretendoi se fitoi më shumë para përmes ndërmarrjeve kriminale të grupit – sesa që do të fitonte duke punuar në një bankë.

“Askush nuk do të jetë në gjendje t’ju prekë – pasi t’i përkisni një kulti, ata do t’ju mbrojnë”, tha Curtis Ogbebor, aktivist në qytetin e Beninit.

Dr. Stone thotë se shumë anëtarë bashkohen vetëm për qëllime të lidhjeve. Nigeria ka shkallën e dytë më të lartë të papunësisë në botë, dhe brenda këtij mjedisi sfidues, ai thotë se bashkimi me Black Axe mund të sigurojë mbrojtje dhe lidhje biznesi. Ai pretendon se jo të gjithë anëtarët janë kriminelë.

“Ne kemi anëtarë në ushtrinë nigeriane, marinën, forcat ajrore. Ne i kemi ata në akademi. Kemi priftërinj, pastorë”, tha ai.

Grupi u rrit nga një vëllazëri studentore e quajtur Neo Black Movement of Africa (NBM) që u formua në vitet e 70-ta. Simboli i NBM ishte një sëpatë e zezë që thyente zinxhirët dhe themeluesit e saj thanë se qëllimi i tyre ishte të luftonin shtypjen.

NBM ekziston ende sot, por si një kompani e regjistruar ligjërisht. Ajo pretendon se ka tre milionë anëtarë në mbarë botën dhe publikon rregullisht aktivitete bamirëse – donacione për jetimoret, shkollat ​​dhe policinë.

Drejtuesit e NBM pretendojnë se Black Axe është një grup mashtrues, i shkëputur nga ta. Publikisht ata distancohen fuqimisht nga emri i tyre dhe çdo aktivitet kriminal, transmeton UBT News.

Drejtësia ndërkombëtare megjithatë ka një pikëpamje tjetër rreth kësaj. Deklaratat e departamentit të drejtësisë amerikane, thonë se NBM është një “organizatë kriminale” dhe “pjesë e Black Axe”. Deklarata të ngjashme janë bërë nga autoritetet në Kanada, të cilët kanë thënë se NBM dhe Black Axe janë “të njëjta”.

Dokumentet e para nga BBC gjithashtu tregojnë lidhje midis disa anëtarëve të Black Axe dhe korporatës NBM.

Shumë nga dokumentet janë marrë nga një llogari e-mail që i përkiste Augustus Bemigho-Eyeoyibo, presidentit të NBM gjatë viteve 2012 dhe 2016.

Augustus Bemigho

Këto dosje sugjerojnë se Bemigho, është përfshirë në mashtrime në shkallë të gjerë në internet. Janë dy raste të verifikuara ku Bemigho ka qenë i përfshirë duke mashtruar qytetarë të SHBA-së dhe MB-së. Viktimat pretendojnë se u mashtruan me më shumë se 3.3 milionë dollarë.

Dokumentet sugjerojnë se Bemigho dërgoi formate mashtrimi në të paktën 50 raste. Një mesazh, sugjeron se ai u kërkoi anëtarëve të themelojnë organizata joqeveritare në mbarë botën në mënyrë që “të grumbullojnë miliona”.

Dr. Stone pretendon se Black Axe dhe NBM janë e njëjta organizatë. Ai flet nga përvoja. Ai nuk ishte vetëm një anëtar i Black Axe, por edhe një kryetar i NBM në zemër të qytetit të Beninit.

“Është një dhe e njëjta”, thotë ai. “Është thjesht një lloj formaliteti për të mbuluar informalitetet. Është një monedhë me dy anë”.

Organizatat që veprojnë nën emrin e NBM janë të regjistruara në mbarë botën, duke përfshirë në Mbretërinë e Bashkuar dhe Kanada. Ekzistojnë të paktën 50 llogari në Facebook, Instagram dhe YouTube që përdorin një variant të këtij emri, përveç kanaleve zyrtare të mediave sociale të korporatës. Disa llogari kanë më shumë se 100,000 ndjekës.

Në Nigeri, thotë Dr. Stone, ndikimi i rrjetit shtrihet në sferën politike. “Ka shumë deputetë në Dhomën e Kuvendit, madje edhe ekzekutiv”, tha ai.

Politikanët e mundshëm nigerianë, pretendon z. Ogbebor, punësojnë anëtarë të Black Axe për të frikësuar rivalët, për të ruajtur kutitë e votimit dhe për të detyruar njerëzit të votojnë. Pasi të vijnë në detyrë, sipas tij, ata më pas i shpërblejnë me poste në qeveri.

Dy dokumente, sugjerojnë se 35 milionë naira (afër 75 milionë euro) iu dërguan organizatës në qytetin e Beninit për të “mbrojtur votat” dhe për të siguruar mbështetjen për zgjedhjet e guvernatorit në vitin 2012.

Tony Kabaka, një “kultist” dhe anëtar i NBM-së, kaloi vite duke punuar për qeverinë në Benin, deri më 2019. Gjatë kësaj kohe, përmes kompanisë së tij ai punësoi më shumë se 7,000 taksambledhës, duke gjeneruar miliarda të ardhura për shtetin.

Tony Kabaka është përballur me tentativa të vazhdueshme për vrasje.

Por që nga largimi i tij, ai është përballur me tentativa të vazhdueshme për vrasje. Ai pretendon se atij iu kërkua të mobilizonte grupet e kultit për të ndihmuar në fitoren e zgjedhjeve. Megjithatë, ai mohon të jetë përfshirë ndonjëherë në dhunë.

Dr. Stone beson se zbatimi i ligjit dhe politikanët nigerianë janë shumë të ngatërruar me bandën Black Axe për t’i luftuar ato në mënyrë efektive. Zgjidhja e dhunës, thotë ai, qëndron brenda vetë kultit. Ai nuk është i vetmi ish-anëtar që mendon se grupi është bërë shumë i rrezikshëm.

“Arsyeja pse disa prej nesh iu bashkuan NBM-së ishte për t’u bashkuar në luftën kundër shtypjes”, shkroi një anëtar. “Por tani, ne jemi etiketuar si një organizatë kriminale me prova gjithandej”.

Komunikatat e brendshme të Black Axe janë të mbushura me ankesa të ngjashme.

Drejtuesit e NBM-së thonë se janë të përkushtuar për të siguruar që organizata t’u qëndrojë besnike parimeve të saj themeluese dhe të promovojë paqen. Presidenti aktual i grupit, Olorogun Ese Kakor, i tha BBC-së se ai u zgjodh për të çrrënjosur “të infiltruarit” kriminalë dhe se këta njerëz po i shkaktojnë “organizatës shumë dëm”.

Në një përpjekje për të shfrytëzuar këtë shtytje për ndryshim, Dr. Stone ka formuar atë që ai e quan një “Koalicion Ylber” – një grup avokues i përbërë nga ish-pjesëtarë të kultit, qytetarë dhe profesorë nigerianë me ndikim. Ata përpiqen të zvogëlojnë tensionet kur përplasen bandat rivale dhe po përpiqen të drejtojnë bandën Black Axe drejt një të ardhmeje më paqësore.

Dr. Stone ka krijuar një grup avokues që përpiqet të zvogëlojë tensionet midis bandave rivale.

“Kontributi i koalicionit për shoqërinë është reduktimi i kriminalitetit”, thotë ai. “Për të reduktuar shkallën e vdekjes tek të rinjtë. Për të ulur shkallën e të vejave dhe jetimëve”.

Bashkëthemeluesi tjetër, Chukwuka Omessah, dëshiron që anëtarët e bandës të reflektojnë mbi shoqërinë që po krijojnë.

“Të gjithë kanë një ndërgjegje”, thotë ai. “Ju mund ta mohoni atë në kamera, ta mohoni atë në publik, por nuk mund ta mohoni në kohën tuaj të qetë – do t’ju ndjekë“.

Dr. Stone e di se shtytja e Black Axe drejt reformës është një biznes i rrezikshëm. Ai e di se ish-shokët e tij mund të vijnë për të një ditë. Ai është gati për ta nëse ata e bëjnë këtë. Profesori mban të fshehur një shpatë tre metra të gjatë dhe një pistoletë në shtëpi.

“Për siguri personale”, thotë ai duke buzëqeshur. “Nëse ata vijnë pas meje, a nuk mund të shkojë edhe unë pas tyre?”/UBTNews/

Nga Africa Eye
BBC World Service

Ky hetim është bërë nga Charlie Northcott, Sam Judah dhe Peter Macjob. Teksti është përkthyer dhe përshtatur në gjuhën shqipe nga UBT News.

Kuriozitete

Londra dhe Cyrihu së shpejti do të lidhen me hekurudhë

Published

on

Një linjë e re e trenave do të lidhë Londrën dhe Cyrihun.

Sipas “London Travelers”, Mbretëria e Bashkuar dhe Zvicra janë dakorduar të punojnë në krijimin e një hekurudhe të re që lidh Londrën me Gjenevën dhe Cyrihun.

Udhëtimi me tren pritet të përfshijë një ndalesë në Paris dhe parashikohet të shkurtojë kohën e udhëtimit Londër-Gjenevë për së paku dy orë.

Ekspertët nga të dy shtetet pritet të detajojnë marrëveshjen, duke llogaritur kontrollet kufitare dhe kostot e udhëtimit dhe projekti pritet të finalizohet në 5 deri 10 vjetët e ardhshëm.

Continue Reading

Kuriozitete

Kina zbulon baterinë bakteriale

Published

on

Kina prezanton një risi të madhe në teknologjinë e energjisë: Bateria bakteriale. Në një hap të rëndësishëm para në fushën e ruajtjes së energjisë, Kina ka prezantuar një teknologji të re revolucionare: një bateri që funksionon përmes baktereve – ndryshe nga bateritë tradicionale litium-jon.

Kjo risi përfaqëson një alternativë të qëndrueshme dhe me kapacitet të lartë, me potencialin për të ndryshuar rrënjësisht industrinë globale të energjisë.

Si funksionon bateria bakteriale?

Bateria e re është ndërtuar mbi një proces biologjik, ku bakteret prodhojnë energji elektrike duke marrë elektrone nga materia organike në dekompozim. Ky proces njihet si sistemi mikrobial i prodhimit të energjisë – një teknologji që shfrytëzon burime natyrore dhe biologjike për të krijuar një burim të qëndrueshëm dhe vetëkarikues të energjisë.

Ndryshe nga teknologjitë e zakonshme, bateria bakteriale nuk kërkon infrastruktura të ndërlikuara për karikim, ajo karikohet automatikisht, për sa kohë ka burime organike në dispozicion.

Efikasitet dhe vetëkarikim

Një nga veçoritë më dalluese është efikasiteti i lartë dhe aftësia për vetëkarikim. Bateria përbëhet nga 99% materiale të avancuara biologjike, duke shmangur përbërësit toksikë që përdoren në bateritë litium-jon. Ky sistem e bën atë jo vetëm shumë efikase, por edhe miqësore me mjedisin dhe të qëndrueshme në përdorim afatgjatë.

Avantazhet ndaj baterive litium-jon

Ndonëse të përdorura gjerësisht, kanë ngritur shqetësime për ndikimin negativ në mjedis, si gjatë prodhimit ashtu edhe në fazën e asgjësimit. Bateritë bakteriale përdorin mbetje organike dhe procese natyrore, duke reduktuar ndjeshëm emetimet e karbonit dhe ndikimin mjedisor.

Përdorimi dhe aplikimet

Efikasiteti e vetëmirëmbajtja i bëjnë bateritë bakteriale të përshtatshme për gamë aplikimesh, nga pajisjet e përditshme të konsumatorëve, deri te sistemet industriale dhe qendrat e mëdha të ruajtjes së energjisë. Falë miqësisë ndaj mjedisit e qëndrueshmërisë, këto bateri përdoren si në shkallë individuale, ashtu edhe në projekte energjetike në shkallë të gjerë.

Një hap i rëndësishëm shkencor

Kjo arritje është rezultat i viteve të tëra kërkimi dhe zhvillimi nga shkencëtarët kinezë, të cilët kanë identifikuar bakteret më të përshtatshme për këtë funksion. Bateria bakteriale është shembull i qartë i një revolucioni shkencor ndërdisiplinor, që ndërthur biologjinë, inxhinierinë dhe teknologjinë për të krijuar zgjidhje inovative për sfidat globale.

Ndikimi global

Lansimi i kësaj teknologjie sinjalizon një tranzicion të rëndësishëm nga burimet e energjisë fosile drejt burimeve të rinovueshme. Potenciali për të reduktuar varësinë nga lëndët djegëse fosile e luftuar ndryshimet klimatike është i jashtëzakonshëm. Bateritë bakteriale mund të shërbejnë si një zgjidhje e pastër dhe e qëndrueshme për krizën energjetike që po përjeton bota, duke ulur ndjeshëm emetimet e gazrave serrë dhe duke promovuar një të ardhme më të gjelbër.

Continue Reading

Kuriozitete

Studimi: Ndiheni gjithmonë të lodhur – fajtorë për këtë mund të jenë orenditë shtëpiake!

Published

on

Një në tetë persona raportojnë te mjeku se ndihen “të lodhur gjatë gjithë kohës”, mund të ketë një shkaktar befasues, kanë zbuluar ekspertët.

Ka gjithnjë prova që dizajni i brendshëm i shtëpisë suaj dhe madje përzgjedhja e mobiljeve mund të jenë fajtore. Fenomeni njihet edhe me emrin sindroma e ndërtesës së sëmurë, ku një sërë simptomash, nga lodhja deri te hundët që rrjedhin, shkaktohen nga qëndrimi në një ambient të caktuar.

Probleme tjera që lidhen me këtë sindromë përfshijnë: sy të thatë, dhimbje koke dhe fyt të irrituar, që përmirësohen sapo personi largohet nga ambienti.

Ventilimi i dobët, ndotësit në ajër që çlirohen nga tapetet, mobiljet dhe produktet e pastrimit — myku ose lagështia, ndriçimi ose ngrohja e pamjaftueshme janë të gjithë faktorë të mundshëm. Organizimi i keq i hapësirës, ambientet e rrëmuja shkaktojnë stres psikologjik, duke çuar në simptomat e përmendura.

Kjo sindromë zakonisht prek ata që punojnë në zyra me plan të hapur, por shkencëtarët tani paralajmërojnë se edhe vetë shtëpia juaj mund të kontribuojë.

Tani, ekspertët kanë identifikuar pse mobiliet e vjetra, ndriçimi dhe madje qirinjtë aromatikë mund të ndikojnë në nivelin tuaj të energjisë.

Hiqni dorë nga ndriçimi i fortë nga tavani

Ndriçimi “e vendos atmosferën” e mund të ketë ndikim të fuqishëm në mënyrën se si ndiheni. Dritat nga tavani veçanërisht ato fluoreshente me ton të ftohtë — mund të jenë të rënda për sytë dhe rraskapitëse me kalimin e kohës.

Shumica e dritave LED lëshojnë dritë blu, që megjithëse janë miqësore me mjedisin, krijojnë kontraste dhe hije të mprehta, që mund të lodhin shikimin.

Kjo lloj drite mund t’i dërgojë trupit sinjale se është koha për të qëndruar zgjuar, duke prishur ritmin natyral të qetësimit dhe duke kontribuar në lodhje fizike dhe mendore. Një studim nga Universiteti Harvard krahasoi efektet e 6.5 orëve ekspozim ndaj dritës blu kundrejt asaj jeshile.

Ata zbuluan se drita blu shtypte prodhimin e hormonit melatoninë dyfish më shumë se drita jeshile, melatonina është hormon që prodhohet në trup e luan rol kyç në rregullimin e ciklit gjumë-zgjim. Instaloni ndriçues me rregullues intensiteti ose të përdorni llamba për të krijuar ambient më të ngrohtë.

Kujdes me dyshekun e vjetër

Një dyshek i vjetër apo jo mbështetës mund të dëmtojë trupin tuaj pa u kuptuar. Mund të mendoni se po flini mirë natën, por nëse përdridheni shpesh ose zgjoheni të ngurtësuar, trupi nuk po rigjenerohet siç duhet, duke ju lënë të lodhur.

Kompania Simba thotë: “Pa mbështetjen e duhur, mund të keni vështirësi për të fjetur dhe dysheku mund të shkaktojë dhimbje në shpinë dhe qafë. Kjo nuk do të ndikojë vetëm gjatë natës, por do të zgjoheni me dhimbje, të lodhur dhe pa energji.”

Këshilli i Gjumit rekomandon ndërrimin e dyshekut çdo shtatë deri në tetë vjet për të shmangur këto probleme.

Mjekët këshillojnë të flini të paktën shtatë orë çdo natë dhe të shkoni në shtrat e të zgjoheni në të njëjtën kohë çdo ditë për të përmirësuar cilësinë e gjumit.

Bëni kujdes me qirinjtë aromatikë

Krijojnë atmosferë relaksuese, por lëshojnë ndotës të ajrit të brendshëm që, edhe në nivele të ulëta, janë lidhur me probleme në frymëmarrje. Gjatë djegies, qirinjtë aromatikë çlirojnë komponime organike të paqëndrueshme (VOCs) si benzeni dhe formaldehidi — të dy të njohur si kancerogjenë. Kërkimet tregojnë se djegia e qirinjve aromatikë mund të rrisë ndjeshëm nivelin e grimcave të imëta në ajër (PM2.5), shpesh përtej kufijve të rekomanduar nga OBSH.

Këto grimca të imëta mund të depërtojnë thellë në mushkëri, duke rritur rrezikun për probleme të frymëmarrjes e sëmundje kardiovaskulare.

Disa qirinj përmbajnë ftalate — kimikate që ndihmojnë në zgjatjen e aromës, por që janë të lidhura me çrregullime hormonale dhe probleme riprodhuese.

Hiqni perdet dhe lejoni dritën natyrale

Ekspozimi ndaj dritës gjatë ditës — ose mungesa e saj mund të prishë ritmet natyrale të trupit tuaj, duke shkaktuar përgjumje.

Për ata që jetojnë në shtëpi me pak dritë natyrale, ekspertët rekomandojnë përdorimin e llambave për terapi me dritë për të ndihmuar në rregullimin e ritmit cirkadian — ora e brendshme biologjike e trupit.

Kufizoni zhurmat nga pajisjet shtëpiake

Nga mikseri i ushqimit te tharësja e rrobave, shtëpitë tona janë plot zhurma, kjo ndikon negativisht në shëndetin tonë, duke shkaktuar nivele të larta stresi te dy në pesë persona. Pajisjet më problematike janë pikërisht ato më të përdorshme, si lavatriçet dhe fshesat me korrent.

Sipas OBSH-së, 40 për qind e popullsisë së Europës ekspozohet ndaj niveleve të zhurmës mbi 55dB — e barasvlershme me një zyrë të zhurmshme.

Për krahasim, lavatriçja gjeneron rreth 70dB, frigoriferi rreth 50dB dhe përpunuesit e ushqimit deri në 90dB.

Profesori Stephen Stansfeld nga Universiteti Queen Mary thotë: “Zhurma e tepërt rrit rrahjet e zemrës dhe tensionin e gjakut. Kjo mund të shkaktojë lodhje, stres, madje edhe infarkte apo goditje në tru.”

Ajrosni shtëpinë

Qirinjtë nuk janë burimi i vetëm i ndotjes së ajrit të brendshëm. Sipas Dr. Prashant Kumar nga Universiteti i Surrey, burime të tjera janë gatimi, bojërat, llakat dhe sporet mykut. Këto ndotës e bëjnë ajrin e brendshëm më të ndotur se ai i jashtmi.

Kjo ndotje shkakton simptoma si lodhje, teshtima, kollë dhe acarim të syve, hundës apo fytit. Zgjidhja? Zvogëloni burimet e ndotjes dhe përmirësoni ventilimin. Ekspertët sugjerojnë hapa të thjeshtë si: hapja e dritareve rregullisht, përdorimi i aspiratorëve kur gatuani, përzgjedhja e produkteve me emetime të ulëta dhe shmangia e aromave sintetike për të përmirësuar cilësinë e ajrit dhe shëndetin tuaj në afatgjatë.

Continue Reading

Kuriozitete

E thotë studimi: Kjo është ora e ditës në të cilën jemi më të trishtuar dhe më të lumtur!

Published

on

Dihet që humori ndryshon në varësi të stinëve të vitit, ditëve të javës, a situatave që kalojmë. E hëna e tretë e janarit konsiderohet si dita më depresive e vitit, ndërsa të gjitha të hënat karakterizohen nga një atmosferë melankolike.

Të shtunat janë plot gëzim dhe optimizëm, ashtu si edhe të premtet, pasi shkëputemi nga puna gjatë fundjavës. Në të njëjtën kohë, për Pashkë mund të ndihemi më optimistë, ndërsa për Krishtlindje mund të ndihemi më melankolikë.

Sidoqoftë, në një mënyrë ose në një tjetër ne kemi përcaktuar se si na bëjnë të ndihemi ditë të caktuara gjatë gjithë vitit.

Por, çfarë ndodh me orët e ditës? A është e mundur që brenda një periudhe 24-orëshe të ndihemi më të lumtur në momente të caktuara dhe më të trishtuar në momente të tjera?

Për të vlerësuar lidhjen e kohës/orës së ditës me depresionin, ankthin, mirëqenien dhe vetminë, shkencëtarët nga University “College London” kryen një analizë të përditshme të shëndetit mendor dhe mirëqenies. Gjetjet u botuan në “BMJ Mental Health”, dhe studiuesit vunë në dukje:

“Gjendja e humorit tonë ndryshon gjatë stinëve, ditëve të javës dhe madje edhe gjatë gjithë ditës – çdo ditë. Edhe pse shëndeti mendor dhe mirëqenia në përgjithësi ndryshojnë gjithashtu gjatë muajve dhe javëve.”

Hulumtimi analizoi të dhëna nga 49,218 të rritur që morën pjesë në një studim që mblodhi të dhëna të detajuara dhe të përsëritura nga të njëjtët pjesëmarrës me kalimin e kohës për një periudhë 2-vjeçare, nga marsi 2020 deri në mars 2022.

Pjesëmarrësit iu përgjigjën pyetjeve si: “Javën e kaluar, sa të lumtur u ndjetë? Sa i kënaqur ishe me jetën tënde?”, dhe “Në ç’masë mendonit se gjërat që bëni në jetën tuaj ia vlejnë?”.

Faktorë të tillë si mosha, gjendja shëndetësore dhe nëse individët ishin të punësuar u morën në konsideratë.

Rezultatet treguan se lumturia dhe kënaqësia ishin të gjitha më të larta të hënave dhe të premteve krahasuar me të dielat. Shëndeti mendor ishte më i mirë gjatë verës në të gjitha rezultatet.

Ndryshimi i humorit gjatë 24 orëve

Ndryshimet në shëndetin mendor dhe mirëqenien gjatë gjithë ditës mund të shpjegohen nga ndryshimet që lidhen me orën biologjike, vunë në dukje studiuesit.

“Për shembull, kortizoli [hormoni që rregullon humorin, motivimin] arrin kulmin menjëherë pas zgjimit dhe arrin nivelet më të ulëta rreth kohës së gjumit”, thanë ata.

Megjithatë, studiuest shtuan se ndryshimet midis ditëve të javës dhe fundjavave mund të jenë për shkak të gjërave të tilla si sekuenca e aktiviteteve të përditshme, të cilat ka të ngjarë të jenë të ndryshme në fillim dhe në fund të javës.

Ndonëse zgjohemi nga alarmi, në mëngjes jemi me humor më të mirë se në mbrëmje. Kjo e fundit ndodhë për shkak të lodhjes e ngarkesës së ditës, ndërsa në mëngjes “karikohemi’ e jemi më energjikë dhe të lumtur për një ditë të re.

Continue Reading

Të kërkuara