Shëndet
Kujdes! Këto janë ëmbëlsirat që dëmtojnë dhëmbët
Published
1 month agoon
By
UBT NewsPër të kuptuar pse dëmtohen dhëmbët, duhet të dimë diçka më shumë mbi shëndetin oral.
Goja jonë është e mbushur me miliona baktere, disa prej të cilave ushqehen me sheqerna dhe karbohidrate të thjeshta, duke i shndërruar ato në acide që dobësojnë dhe dëmtojnë smaltin e dhëmbëve.
Dy lloje bakteresh janë kryesisht përgjegjëse për prishjen e dhëmbëve: Streptococcus mutans dhe Lactobacillus. Të dyja janë gjithashtu një pjesë e rëndësishme e pllakës dentare.
Si mund të mbrohemi nga prishja e dhëmbëve?
Edhe pse bakteret janë të pranishme në gojë, zakonet tona luajnë rol vendimtar. Studime të hershme në Suedi treguan se jo vetëm sasia e sheqerit, por sidomos frekuenca e konsumimit, ndikon në shfaqjen e kaviteteve.
Personat që konsumonin një sasi të madhe sheqeri një herë në ditë kishin më pak prishje sesa ata që hanin pak, por shpesh.
Fëmijët dhe të rriturit duhet të kufizojnë ëmbëlsirat në një rast në ditë pas një vakti, të lajnë dhëmbët për të hequr mbetjet e sheqerit.
Cilat ëmbëlsira dëmtojnë më shumë dhëmbët?
Lloji i ëmbëlsirës është po aq i rëndësishëm sa dhe sasia. Ëmbëlsirat ngjitëse – si karamelet, çamçakëzat me sheqer, biskotat, çokollatat apo akulloret janë më të dëmshme, sheqeri qëndron më gjatë në gojë. Kjo u jep baktereve kohë për të prodhuar acide që dëmtojnë smaltin.
Një përjashtim interesant është mjalti natyral pa sheqer të shtuar. Në të kaluarën ai konsiderohej i dëmshëm për dhëmbët, por sot dihet se, përveç vlerës ushqyese, mjalti ka edhe një efekt mbrojtës kundër kariesit. /A.Z/UBT News/
Shëndet
Shijoni vjeshtën me 5 ushqime kryesore për energji dhe shëndet
Published
46 minutes agoon
November 4, 2025By
UBT News
Vjeshta është stina ideale për fruta, perime dhe ushqime nëntokësore që ndihmojnë në humbjen e kilogramëve, mbrojtjen e zemrës dhe forcimin e imunitetit.
Kungulli i artë – i njohur si mbreti i vjeshtës, mund të përdoret në byrek, supa apo ëmbëlsira. Mund të piqet në furrë dhe të shoqërohet me kajmak dhe arra, duke shijuar vlerat e tij të pasura ushqyese.
Kërpudhat – të pasura me vitaminë B, selenium, zink dhe kalium, ofrojnë energji, pak kalori dhe mbrojnë zemrën falë vlerave antioksiduese.
Lulelakra – një perime super e shëndetshme me vitamina B, C, K, Omega-3 dhe fibër. Përmban sulforafan, substancë që ndihmon në luftimin e qelizave të dëmshme dhe përmirëson tretjen.
Molla – fruti i shëndetshëm që mbron zemrën dhe ul rrezikun e diabetit tip 2. Konsumi i dy mollëve në ditë përmirëson kolesterolin dhe ul sheqerin në gjak.
Dardha – e pasur me fibër, vitamina B2, C, E, bakër, kalium dhe antioksidantë. Konsumimi i saj, veçanërisht me lëkurë, ndihmon në rregullimin e sheqerit dhe mirëmbajtjen e peshës trupore.
Vjeshta sjell bollëk të ushqimeve që janë të shijshme dhe njëkohësisht të dobishme për shëndetin. /A.Z/UBT News/
Shëndet
Mos hani çokollatë pas orës 3 të pasdites!
Published
3 hours agoon
November 4, 2025By
UBT News
Kur bëhet fjalë për një gjumë të mirë, shumica e njerëzve e dinë të shmangin përdorimin e telefonit para gjumit ose konsumimin e kafesë dhe alkoolit.
Por, sipas dietologes britanike Frances Ralph, disa ushqime që shpesh neglizhohen mund të ndikojnë negativisht në cilësinë e gjumit.
Në një intervistë për Metro.co.uk, Ralph këshillon që konsumimi i çokollatës të shmanget pas orës 15:00.
“Mund të mendoni se dy copa çokollatë e zezë pas darkës janë të shëndetshme për shkak të antioksidantëve, por sabotojnë gjumin në heshtje,” shpjegon ajo.
Çokollata e zezë përmban kafeinë dhe teobrominë, dy stimulues që zgjojnë sistemin nervor. Vetëm 20 gramë çokollatë e zezë mund të kenë aq kafeinë sa një filxhan i vogël çaji jeshil, ndërsa teobromina mund të qëndrojë në trup për 6–8 orë, duke ndikuar në gjumin e natës.
“Nëse ju pëlqen çokollata, shijoni më herët gjatë ditës, para orës 15:00, kur trupi mund t’i përpunojë më lehtë këta stimulues,” shton dietologia.
Por, çokollata nuk është e vetmja që mund të ndikojë keq. Ralph përmend edhe salcat me bazë domatesh, të cilat shkaktojnë refluks acid, si dhe djathrat e vjetër dhe mishrat e kuruar, të pasura me tiraminë, një substancë që nxit zgjimin dhe të pengojë gjumin e thellë.
Ekspertja këshillon që vakti i mbrëmjes të përfundojë tre orë para gjumit dhe të zgjidhen ushqime të lehta, pa stimulues “të fshehur”. /A.Z/UBT News/
Shëndet
Shkencëtarët prezantojnë serumin që rikthen flokët në vetëm 20 ditë
Published
4 hours agoon
November 4, 2025By
UBT News
Një studim i fundit nga Universiteti Kombëtar i Tajvanit ka dhënë rezultate premtuese në luftën kundër rënies së flokëve.
Studiuesit zhvilluan një serum të thjeshtë, i cili aplikohet në lëkurë dhe sipas testeve të kryera në minj laboratorikë, stimulon rritjen e flokëve brenda tre javësh. Produkti mund të shndërrohet së shpejti në një trajtim të zakonshëm kozmetik për kujdesin e flokëve.
Serumi përmban acide yndyrore natyrale që nuk irritojnë lëkurën e veprojnë duke stimuluar qelizat dhjamore për të rigjeneruar folikulat e flokëve. Ky proces, që konsiderohej i vështirë për t’u arritur pa ndërhyrje kirurgjikale ose trajtime kimike intensive, tani mund të realizohet me një formulë të thjeshtë.
“E testova vetë në këmbët e mia për tre javë dhe pashë rigjenerim të dukshëm të flokëve,” tha profesori Sung-Jan Lin, autor i studimit, për New Scientist.
Ai dhe ekipi i tij kanë patentuar formulën dhe po përgatiten për testime klinike te njerëzit para se ta lëshojnë në treg.
Në eksperimentet fillestare, studiuesit përdorën substancë irrituese për të stimuluar sistemin imunitar të minjve, duke nxitur qelizat dhjamore të lëshonin acide yndyrore që aktivizonin qelizat burimore të folikulave të flokëve. Ata zhvilluan një version më të butë të serumit, i cili përmban acide oleike dhe palmitoleike të tretura në alkool, që nxisin rritjen e flokëve pa nevojën e stimulimit irritues.
“Këto acide gjenden natyrshëm në trupin tonë dhe në shumë vajra bimore, ndaj përdorimi i tyre është i sigurt,” shtoi prof. Lin.
Hulumtuesit theksojnë se serumi duhet të testohet ende në një numër më të madh vullnetarësh njerëzorë, por rezultatet janëpremtuese. Nëse testet klinike konfirmojnë efektivitetin, ky serum ofrohet si produkt kozmetik i zakonshëm për trajtimin e rënies së flokëve, pa nevojën e recetës mjekësore.
Trajtimet për rënien e flokëve përfshijnë ilaçe si minoxidil dhe finasteride, transplantime folikulash dhe terapi me lazer, që shkaktojnë efekte anësore si çrregullime hormonale ose depresion.
Ky zbulim tajvanez hapë rrugën për alternativë natyrale, efektive e pa efekte të rënda anësore për miliona persona që vuajnë nga alopecia në mbarë botën. /A.Z/UBT News/
Shëndet
Gabimet më të shpeshta që prishin makaronat sipas traditës italiane
Published
5 hours agoon
November 4, 2025By
UBT News
Gatimi i makaronave për shumë prej nesh është thuajse instinktiv.
Shumë prej nesh i mësojnë të gatuara që në fëmijëri, shpesh si makarona me djathë. Megjithatë, gabimet e zakonshme gjatë përgatitjes prishin shijen dhe teksturën e tyre, edhe kur përdoret salca më e mirë.
1. Uji nuk është i mjaftueshëm i kripur
Një nga rregullat më të rëndësishme të gatimit të makaronave është kriposja e ujit. Ky është momenti kur mund t’u jepni shije vetë makaronave, gjithçka tjetër ndikon në salcë. Mendoni si të gatuani brinjë pa kripë dhe të prisni që salca t’i shpëtojë – e njëjta logjikë vlen për makarona.
Uji duhet të jetë i kripur sa një supë e shijshme. Provoni dhe nëse është e nevojshme, shtoni kripë derisa të arrini shijen e duhur.
2. Shtimi i vajit në ujë gjatë zierjes
Shumë njerëz besojnë se vajin e shtuar në ujë ndihmon makaronat të mos ngjiten. Në të vërtetë, ndodh e kundërta: vajit krijon shtresë rrëshqitëse që pengon salcën të ngjitet. Rezultati? Makaronat duken të lëmuara, por salca nuk ngjitet si duhet.
3. Kohëzgjatja e zierjes
Makaronat al dente, “në dhëmb” në italisht duhet të jenë të buta, por pak rezistente kur i përtypni. Ato nuk duhet të jenë as të forta, as të ziera tepër. Provoni makaronat dy-tri minuta përpara kohës së shënuar në paketim dhe kontrolloni çdo minutë derisa të arrini teksturën perfekte.
4. Mosruajtja e pak ujë nga zierja
Uji i zierjes së makaronave është i pasur me niseshte dhe kripë, që ndihmon salcën të lidhet më mirë. Ruajtja e një ose dy gotave nga ky ujë dhe shtimi i tyre te salca krijon një teksturë të butë, kremoze dhe uniforme.
5. Shpëlarja e makaronave pas zierjes
Ky është gabim i zakonshëm. Niseshteja që mbetet në sipërfaqen e makaronave ndihmon salcën të ngjitet e krijojë kombinim të përsosur shijesh. Shpëlarja me ujë të ftohtë heq këtë “ngjitës” natyral. Përjashtim bëjnë vetëm sallatat e ftohta, ku shpëlarja ndalon zierjen dhe ruan freskinë.
Italianët e dinë mirë se sekreti i makaronave të përsosura nuk është te salca, por edhe në kujdesin gjatë zierjes. Pak kripë më shumë, mos shtoni vaj në ujë, ruani pak ujë nga zierja dhe shmangni shpëlarjen – së bashku me dashurinë për çdo detaj – janë çelësi i një pjate që del perfekte. /A.Z/UBT News/
Si ta forconi vetë-disiplinën në vendin e punës?
Skuadra e Serie-A shkarkon trajnerin
Shijoni vjeshtën me 5 ushqime kryesore për energji dhe shëndet
KDI: Presidentja të ofrojë transparencë dhe qartësi për procesin e caktimit të mandatarit
David Beckham bëhet ‘Sir’ dhe shënon një kapitull të ri në karrierën e tij
Dybala mungon një muaj
Ndalohet importi i shpezëve dhe produkteve të tyre nga Italia
Komisioni Evropian vendos për ChatGPT në mesin e 2026
Ekipi përfaqësues i Kosovës merr dy çmime në garën botërore të robotikës FIRST Global Challenge në Panama
Të kërkuara
-
Lajmet2 months agoProfesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
-
Aktualitet2 weeks agoProfesoresha e UBT-së, Marigona Bekteshi-Ferati, fituese e bursës prestigjioze Fullbright Visiting Scholar, Profesor Vizitor dhe Post Doktoraturë
-
Rajoni1 month agoPolicia, FSK-ja dhe Shërbyesit Civilë përfitojnë bursë 20 për qind në programet Master Shkenca Politike dhe Studime të Sigurisë në UBT
-
Vendi2 months agoVotoni për UBT-në dhe Rektorin Hajrizi në Triple E Awards: Dy nominime të reja ndërkombëtare për institucionin dhe Kosovën
