

Lajmet
Kriza ekonomike e Covid-19
Çfarë këshillash do na jepte një ekonomist brilant, si Xhon Mejnard Kejnes?
Published
4 years agoon
By
Betim GashiNga Eugenio Proto
Kur njerëzit mendojnë për Xhon Mejnard Kejnes, që vdiq 21 prillin e 75 viteve më parë, ata mund të ndalen tek idetë e tij në lidhje me kërkesën në ekonomi, dhe mënyrën se si shpenzimet qeveritare janë thelbësore për të dalë nga një recesion ekonomik.
Ekonomisti më i famshëm i Anglisë, është i njohur si një nëpunës civil unik dhe një këshilltar brilant i Ministrisë britanike të Financave, mendimi i të cilit e dominoi politikën ekonomike në dekadat e mesit të shekullit XX-të. Ai vdiq kur ishte vetëm 62 vjeç, pasi udhëhoqi negociatat maratonë në emër të Mbretërisë sëe Bashkuar mbi sistemin financiar ndërkombëtar të pasluftës dhe marrëveshjen e huasë anglo-amerikane.
Por si një ekonomist i sjelljes njerëzore, unë dua të fokusohem tek një aspekt tjetër më pak të njohur të trashëgimisë së Kejnesit. Pikëpamjet e tij mbi ato që ai i referohej si “shpirtra kafshërore”, ose optimizmit njerëzor, që përfaqësojnë sot një pjesë të rëndësishme të ekonomisë së sjelljes.
Ajo mbështet gjithashtu tek idetë më të famshme të Kejnesit, dhe ka pasoja të rëndësishme për qeveritë, në përpjekjet e tyre për të arritur një rimëkëmbje ekonomike nga pandemia e Covid-19. Kejnes pati meritën e sfidimit të ortodoksisë neoklasike të kohës së tij, sipas së cilës një ekonomi e lënë në gjendjen e vet natyrale, do të arrinte në mënyrë spontane punësimin e plotë në një periudhë afatshkurtër dhe afatmesme.
Aty ku ekonomistët neoklasikë besonin se oferta përcaktonte kërkesën, Kejnes tha se ishte e kundërta. Në vend se çmimet dhe pagat të rregulloheshin vetë gjatë një rënieje ekonomike, në mënyrë që kërkesa të mund të përshtatej shpejt me ofertën, Kejnesi mendonte se tregjet nuk ishin aq të përsosura që ta arrinin vetë këtë.
Në vend të kësaj, kërkesa do të mbetej e ulët dhe ekonomia mund të përjetonte papunësi të zgjatur. Për të lëvizur ekonominë drejt punësimit të plotë, argumentont Kejnes, duhet ndërhyrja e shtetit. Ekonomisti i famshëm, theksoi se pritshmëritë e njerëzve kontribuan në mbajtjen e ulët të kërkesës, dhe pikërisht këtu hyjnë pikëpamjet e tij mbi optimizmin.
Nëse presin që ekonomia të pësojë rënie në një të ardhme të parashikueshme, konsumatorët do të blejnë më pak, dhe sipërmarrësit do të investojnë akoma më pak. Në një ndryshim rrënjësor nga pikëpamja e shumicës së ekonomistëve në atë kohë dhe dekada më vonë, Kejnes mendoi se këto pritshmëri tek njerëzit nuk ishin plotësisht racionale, por bazoheshin në thelb në psikologjinë e tyre, apo atë sesa optimistë ndiheshin.
Në këtë kuadër, Kejnes i pa shpenzimet qeveritare si thelbësore për të mbështetur jo vetëm konsumin e konsumatorit dhe biznesit, por për të kënaqur individët, në mënyrë që besimi i tyre tek ekonomia të mbetej i lartë, për të shmangur një kolaps të pritshmërisë së tyre.
Kjo varet nga një pamje e vendimmarrjes njerëzore, që është e afërt me pikëpamjet që kanë sot ekonomistët e sjelljes. Sjellja njerëzore, nuk është rezultat i llogaritjeve racionale që përdorin informacionin e disponueshëm, por ajo ndikohet nga gjëra të tilla si emocionet, perceptimet rreme dhe rregullat e gabuara.
Tek e fundit, në një botë ku njerëzit janë plotësisht racionalë, rritja e shpenzimeve qeveritare do të ishte shumë më pak efektive. Kejnes ishte më shumë i interesuar mbi efektin ekonomik të shpenzimeve publike në gjëra të tilla si urat ose hekurudhat, sesa të mirat publike që siguronin ato.
Nëse është e nevojshme, në emër të nxitjes së kërkesës dhe pritshmërisë së njerëzve, “qeveria duhet t’i paguajë njerëzit të hapin gropa në tokë, dhe pastaj t’i mbushin ato”. Idetë e Kejnes mbi stanjacionin dhe papunësinë, u ushqyen gjatë depresionit të madh të viteve 1930. Vëzhgimi i turmës së të papunëve në rrugët e Londrës, ishte ndoshta një burim i rëndësishëm frymëzimi, dhe rekomandimet e tij u miratuan shumë shpejt nga qeveritë në të gjithë botën.
Ndikimi i tij ra në vitet 1970, kur ekonomitë po përballeshin me sfida shumë të ndryshme në formën e rritjes së ulët dhe inflacionit të lartë (stagflacionit). Në përgjithësi, ekonomistët mendonin se rritja e shpenzimeve publike, do të shkaktonte vetëm më shumë inflacion, ndaj ato kërkuan përgjigje të tjera, si çlirimi i fuqisë së biznesit përmes thjeshtëzimit të rregulloreve dhe kontrollit më të rreptë të politikës monetare.
Sigurisht që nuk është një rastësi rikthimi i interesit për Kejnesin, pikërisht gjatë krizës financiare globale të viteve 2007-2009, kur qeverive iu ra barra ta shpëtonin ekonominë botërore nga pasojat e krizës financiare. Duke parë epokën e Covid-19, Kejnes me siguri që do të ishte i kënaqur të shihte ndërhyrjet e fuqishme të qeverive gati në të gjithë botën, që mbështetin konsumin dhe punësimin.
Por ai do të ishte shumë më pak i lumtur të dëgjonte diskutimet rreth zvogëlimit të deficitit buxhetor, që kanë filluar të bëhen brenda qeverisë britanike dhe midis deputetëve konservatorë. Ai do të mendonte se këto diskutime do ta ulin pritshmërinë e njerëzve, duke e bërë edhe më të vështirë rimëkëmbjen ekonomike.
Megjithëse ai ndoshta do të pajtohej me idenë se qeveritë duhet të merren me deficitet e tyre në kohën e duhur, ai do t’i nxiste ata t’i shmangin diskutime të tilla, derisa të mbarojë pandemia dhe efekti i saj në ekonomi. / “The Conversation” – Bota.al
You may like
Aktualitet
Sorensen: Situata politike në Kosovë ka bërë që gjërat të zgjasin në dialog
Published
7 minutes agoon
August 6, 2025By
UBT News
Përfaqësuesi i Posaçëm i Bashkimit Evropian për Dialogun Kosovë-Serbi, Peter Sorensen, ka paralajmëruar vonesa në dialog për shkak të vonesave në formimin e institucioneve në Kosovë. Megjithatë, ai theksoi se dialogu Kosovë-Serbi është gjallë dhe ende aktiv.
Ai pas takimeve me presidenten Vjosa Osmani dhe kryeministrin në detyrë, Albin Kurti, tha se ka biseduar lidhur me implementimin e Marrëveshjes Bazë të Brukselit dhe aneksit të Ohrit, të arritur në vitin 2023 mes Kosovës dhe Serbisë.
Sorensen, në një adresim të shkurtër para mediave, tha se situata politike në Kosovë do të bëjë që gjërat të zgjasin më shumë në procesin e dialogut. Kosova, edhe gjashtë muaj pas zgjedhjeve parlamentare të 9 shkurtit, ende nuk ka formuar institucionet e reja, si pasojë e bllokadës në konstituimin e Kuvendit.
“Sapo pata një takim me z. Kurti. E takova presidenten herët në mëngjes. Jam këtu si pjesë e diskutimeve të mandatit tim se si të zbatohet marrëveshja e Ohrit, situata në terren. Sigurisht, situata politike këtu do të thotë që gjërat mund të zgjasin pak më shumë. E di këtë, kështu që ky është një takim i rregullt dhe jam shumë i lumtur që jam këtu sot dhe që më pritën në atë mënyrë siç më kanë pritur”, tha ai.
Diplomati danez, kur u pyet për statusin e dialogut Kosovë-Serbi momentalisht, tha se i njëjti është gjallë dhe aktiv.
Sorensen po qëndron për vizitë zyrtare të mërkurën në Kosovë. Kjo është vizita e tij e tretë në vend, ndërsa ditë më parë Bashkimi Evropian tha për KosovaPress, se po punojnë me palët drejt një normalizimi të plotë të raporteve Kosovë-Serbi, duke adresuar të gjitha çështjet e pazgjidhura. Të njëjtit shtuan se mundësia e takimeve të reja trilaterale në Bruksel varet nga gatishmëria e palëve.
Rëndësinë e dialogut Kosovë-Serbi e ka përmendur edhe presidenti francez, Emmanuel Macron, javën e kaluar, pas një bisede me presidentin serb, Aleksandër Vuçiq.
Lajmet
Kryetari i Prishtinës, Përparim Rama, vendos transport falas për protestën e veteranëve
Published
8 minutes agoon
August 6, 2025By
UBTnews
Kryetari i komunës së Prishtinës, Përparim Rama, ka marrë vendim që të gjithë autobusët e transportit publik në kryeqytet të jenë pa pagesë gjatë ditës së nesërme.
Ky vendim është marrë në mbështetje të protestës së paralajmëruar nga veteranët e UÇK-së kundër Gjykatës Speciale, e cila pritet të mbahet në Prishtinë.
Ky hap është interpretuar si një shenjë solidariteti me kërkesat e veteranëve të luftës, të cilët kanë kritikuar ashpër veprimet e Gjykatës Speciale ndaj ish-pjesëtarëve të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës.
Lajmet
Bullgaria do të presë startin e Giro d’Italia në vitin 2026
Published
13 minutes agoon
August 6, 2025By
UBTnews
Bullgaria do të presë startin e një prej ngjarjeve më të mëdha sportive, Giro d’Italia (Turneu i Italisë), në vitin 2026, tha Ministri i Turizmit Miroslav Borshosh gjatë një takimi të përbashkët informues me Ministrin e Sportit Ivan Peshev në Këshillin e Ministrave.
“Të mërkurën, qeveria mbështeti propozimin nga të dy ministritë për të finalizuar negociatat për organizimin e këtij eventi prestigjioz sportiv,” tha Borshosh. Në negociata, Bullgaria konkurroi me disa vende të tjera. “Ky është një event që transformon vendin që pret startin,” tha Borshosh. “Giro d’Italia do ta vendosë vendin tonë në hartën globale të turizmit dhe do ta bëjë Bullgarinë një destinacion të njohur,” shtoi ministri.
Sipas tij, përfitimet shtesë për imazhin e Bullgarisë nga ky event janë të mëdha.
Starti i Giro d’Italia (Grande Partenza) në Bullgari do të zhvillohet në vitin 2026 dhe do të përfshijë dhjetëra komuna, gjë që është jashtëzakonisht e rëndësishme për zhvillimin e tyre, tha Borshosh, shkruan BTA.
“Gara do të përbëhet nga tre etapa, që fillojnë në një pjesë të Bullgarisë dhe përfundojnë në një tjetër. Datat dhe itineraret e sakta do të shpallen më vonë, së bashku me buxhetin, tha Borshosh.
Fillimi i Giro d’Italia, i njohur shpesh si Grande Partenza, shënon fillimin zyrtar të garës dhe është një ngjarje shumë prestigjioze. Zakonisht zhvillohet jashtë Italisë çdo disa vjet si pjesë e promovimit ndërkombëtar. Nisjet e mëparshme të huaja kanë përfshirë vende si Holanda, Izraeli, Irlanda e Veriut, Hungaria dhe Danimarka.
Lajmet
Kurti i kërkon Sorensenit të ketë mirënjohje më të madhe për Kosovën
Published
16 minutes agoon
August 6, 2025By
UBTnews
Kryeministri në detyrë i Kosovës, Albin Kurti, ka bërë të ditur detaje nga “takimi i gjatë” me emisarin e Bashkimit Evropian për dialogun Kosovë–Serbi, Peter Sorensen. Gjatë këtij takimi, Kurti ka kërkuar nga BE-ja më shumë vlerësim dhe mirënjohje për përpjekjet e Kosovës në integrimin e komunitetit serb.
“Komuniteti serb në Kosovë gëzon të gjitha të drejtat kushtetuese, përfshirë përfaqësimin me ulëse të rezervuara në Kuvend dhe përdorimin e gjuhës serbe në të gjitha nivelet institucionale,” theksoi Kurti.
Ai shtoi se pas largimit të rreth 500 pjesëtarëve serbë nga Policia e Kosovës, janë rekrutuar 199 kadetë të rinj serbë, duke dëshmuar përkushtimin institucional ndaj përfshirjes së këtij komuniteti në strukturat shtetërore.
“Prej më shumë se dy vjetësh, shqiptarët dhe serbët punojnë bashkë në katër komunat veriore, pa asnjë incident. Kërkova që të ketë më shumë mirënjohje për Kosovën për këtë realitet,” u shpreh Kurti.
Ai nënvizoi se të gjitha veprimet e qeverisë janë në përputhje me marrëveshjet ndërkombëtare dhe kanë për synim integrimin e plotë të komunitetit serb në shoqërinë kosovare.

Sorensen: Situata politike në Kosovë ka bërë që gjërat të zgjasin në dialog

Kryetari i Prishtinës, Përparim Rama, vendos transport falas për protestën e veteranëve

Bullgaria do të presë startin e Giro d’Italia në vitin 2026

Kurti i kërkon Sorensenit të ketë mirënjohje më të madhe për Kosovën

Jennifer Lopez mori vëmendjen në performancë mahnitëse në Stamboll

Policia e Shtetit parandalon ngjarje kriminale në një familje në Krujë

Ruanda do të presë 250 emigrantë të dëbuar nga SHBA-të

Kurti: Nuk e di cila do të jetë zgjidhja, por do ta respektojmë vendimin e Gjykatës Kushtetuese

Pajisja popullore e Apple tani është “e vjetruar”
Të kërkuara
-
Lajmet nga UBT2 months ago
UBT organizon debat rreth zgjerimit të BE-së dhe ruajtjes së vlerave evropiane
-
Lajmet nga UBT2 months ago
UBT – Institucioni privat me më së shumti programe të akredituara nga Agjencia e Akreditimit të Kosovës
-
Lajmet nga UBT2 months ago
UBT rilicencohet nga MAShTI për ofrimin e arsimit profesional në katër drejtime të rëndësishme shëndetësore
-
Lajmet nga UBT2 months ago
UBT organizoi Akademi Përkujtimore në nder të Prof. Dr. Naser Kamberit