Lajmet

Kriza e Perusë është një përrallë paralajmëruese për demokracitë

Peruja po përballet me protesta të dhunshme.

Published

on

Nga Stefano Pozzebon

Peruja po përballet me dhunën më të keqe politike gjatë dekadave të fundit, por ankesat e protestuesve s’janë të reja; pasqyrojnë atë që sistemi ka dështuar të ofrojë për më shumë se 20 vjet.

Protestat që u nxitën nga rrëzimi i ish-presidentit Pedro Castillo muajin e kaluar, janë protestat më intensive që u zhvilluan në jug të vendit, ku dhjetëra njerëz mbetën të vdekur si pasojë e përleshjeve të dhunshme me forcat e sigurisë gjatë javëve të fundit.

Ky rajon, rreth vargmalit të Andeve, ku ndodhen disa prej vendeve më të famshme arkeologjike të Perusë, si rrënojat e lashta të Machu Picchu dhe qyteti i Cusco, është gjithashtu një nga më të varfërit në vend.

Ditët e fundit, protestuesit nga ky dhe rajone të tjera rurale të Perusë udhëtuan drejt kryeqytetit Lima, madje edhe për ditë të tëra – për t’i shprehur ankesat e tyre udhëheqjes së vendit dhe për të kërkuar dorëheqjen e presidentes aktuale, Dina Boluarte.

Zemërimi i tyre nxjerr në pah një krizë shumë më të thellë demokratike. Pas vitesh të ndyra politike, Peruja është një vend që s’ndjen dashuri për demokracinë, si presidenca ashtu edhe kongresi janë gjerësisht të diskredituar dhe të perceptuar si institucione të korruptuara.

Një sondazh i vitit 2021 nga LABOP, një laborator kërkimor kërkimor në Universitetin Vanderbilt, zbuloi se vetëm 21% e peruanëve janë të kënaqur me sundimin demokratik, më së paku në çdo vend në Amerikën Latine dhe Karaibe përveç Haitit.

Në mënyrë shqetësuese, më shumë se gjysma e peruanëve që morën pjesë në atë sondazh thanë se pushtimi ushtarak i vendit do të justifikohej me një shkallë të lartë korrupsioni.

Në thelb të krizës janë kërkesat për kushte më të mira jetese, të cilat nuk janë plotësuar qe dy dekada që nga rivendosja e sistemit demokratik në vend. Peruja është një nga demokracitë më të reja në Amerikë, ku zgjedhjet e lira dhe të ndershme u rivendosën në vitin 2001 pas rrëzimit të liderit të krahut të djathtë, Alberto Fujimori.

Ekonomia e Perusë lulëzoi si nën pushtetin e Fujimorit ashtu edhe në vitet që pasuan pas ardhjes së demokracisë, duke tejkaluar pothuajse çdo tjetër në rajon falë eksporteve të fuqishme të lëndëve të para dhe investimeve të huaja të shëndetshme. Termi Lima Consensus u krijua për të përshkruar sistemin e politikave të tregut të lirë që elitat peruane promovuan për të nxitur bumin ekonomik.

Megjithatë edhe pse ekonomia lulëzoi, institucionet shtetërore u dobësuan në thelb nga një filozofi qeverisëse që reduktoi në minimum ndërhyrjen e shtetit.

Që në vitin 2014, profesori Steven Levitsky i Universitetit të Harvardit, vuri në pah një paradoks të veçantë peruan: Ndërsa në shumicën e demokracive opinioni publik pasqyron gjendjen e ekonomisë, në Peru vlerësimet rreth presidencës vazhdimisht ranë gjatë viteve 2000, edhe përkundër rritjes ekonomike.

Levitsky theksoi mangësitë në siguri, drejtësi, arsim dhe shërbime të tjera bazë nga qeveritë e njëpasnjëshme të Perusë si kërcënime për qëndrueshmërinë e demokracisë së re.

Pandemia e koronavirusit vetëm sa e përkeqësoi këtë dobësi strukturore në thelbin e shoqërisë peruane. Ndërsa shumë vende zgjeruan rrjetat e sigurisë sociale për të kundërshtuar ndikimin e dëmshëm ekonomik të bllokimeve, Peruja nuk kishte asnjë rrjet për t’u rikthyer.

Sipas Kombeve të Bashkuara, mbi gjysma e popullatës peruane nuk kishin qasje në ushqim të mjaftueshëm gjatë muajve të pandemisë, pasi virusi u përhap në të gjithë vendin. Të dhënat nga Universiteti Johns Hopkins tregojnë se Peruja regjistroi numrin më të lartë të vdekjeve per-capita në botë për shkak të koronavirusit.

Ekonomia e vendit është rikthyer në rrugën e duhur pas goditjes pandemike – PBB-ja e Perusë u rrit me 13.3% mahnitëse në vitin 2021 – por besimi i publikut në institucionet demokratike ka rënë, ashtu siç parashikoi Levitsky.

Një sondazh i publikuar në shtator të vitit 2022 nga IEP tregoi se 84% e peruanëve nuk e miratuan performancën e Kongresit. Ligjvënësit perceptohen jo vetëm si ndjekës të interesave të tyre në Kongres, por janë të lidhur edhe me praktika korruptive.

Frustrimet e vendit janë reflektuar në presidencën e tij prej vitesh. Gjashtë presidentë janë ndërruar në më pak se 5 vjet.

Paraardhësi i saj Castillo u ngrit në pushtet në zgjedhjet e përgjithshme të vitit 2021. Ai vlerësohej si njeriu që do t’i ofronte vendit një fillim të ri. Por polarizimi dhe kaosi rreth presidencës së tij, përfshirë akuzat për korrupsion dhe përpjekjet e shumta për shkarkim nga Kongresi, të cilat Castillo i hodhi poshtë si të motivuara politikisht – vetëm sa përkeqësuan tensionet para-ekzistuese.

Ashtu si në shumë rajone të tjera të Amerikës Latine, adresimi i këtyre çështjeve kërkon ndryshime strukturore në aspektin e barazisë sociale dhe ekonomike, trajtimin e krizës së kostos së jetesës dhe luftimin e korrupsionit.

Në të gjithë rajonin, pandemia ka dëshmuar një kontroll të realitetit pas vitesh zhvillimi ekonomik dhe social nën regjimet demokratike, duke dhënë përshtypjen se Amerika Latine më në fund e kishte lënë pas shpine epokën e grushteve të shtetit, diktaturave dhe revoltës.

Peruja e sotme mund të jetë një përrallë paralajmëruese për çdo demokraci që dështon t’i shërbejë popullit të saj dhe që rrotullohet mbi vetveten./UBTNews/

Lajmet

KESCO: Mungesë e theksuar e prodhimit të energjisë, në rastin më ekstrem e gjithë sasia importohet

Published

on

By

Kompania “KESCO” ka njoftuar se, duke filluar nga nesër dhe në ditët në vijim, pritet një mungesë e theksuar të prodhimit vendor të energjisë elektrike dhe kjo në rastin më ekstrem nënkupton që e gjithë sasia e energjisë elektrike për konsumatorët do të duhet të mbulohet përmes importit.

Pavarësisht sfidave të mëdha logjistike dhe kostos së lartë të energjisë në tregjet ndërkombëtare, KESCO është duke ndërmarrë të gjitha përpjekjet për të siguruar furnizimin e nevojshëm dhe për të garantuar qëndrueshmëri në sistem”, thuhet në komunikatën për media të KESCO-s.

Megjithatë, importimi i një sasie kaq të madhe paraqet vështirësi të konsiderueshme si nga aspekti teknik, ashtu edhe ai financiar. Për të minimizuar ndikimin e kësaj situate, KESCO u bën thirrje të gjithë konsumatorëve që të aplikojnë masa të menjëhershme të kursimit të energjisë elektrike. Çdo kilovat-orë e kursyer ndihmon në ruajtjen e stabilitetit të furnizimit dhe në zvogëlimin e kostos së përgjithshme, që përndryshe do të rëndonte mbi të gjithë ne”, thuhte në këtë njoftim.

Continue Reading

Lajmet

Kryeministri Kurti u takua me ambasadorin Malaj, u diskutua edhe për konstituimin e Kuvendit

Published

on

By

Kryeministri në detyrë i Republikës së Kosovës, Albin Kurti, priti sot në takim Ambasadorin e Shqipërisë në Kosovë, Petrit Malaj.

Gjatë takimit, u diskutua mbi thellimin e bashkëpunimit ndërmjet dy vendeve në fusha të ndryshme, përfshirë ekonominë, infrastrukturën, sigurinë dhe fusha të tjera në kuadër të të cilave tashmë po zbatohen marrëveshjet e nënshkruara ndërmjet Qeverisë së Republikës së Kosovës dhe Qeverisë së Republikës së Shqipërisë.

Të dy palët shprehën përkushtimin për të avancuar marrëdhëniet dypalëshe, duke punuar ngushtë për projekte të përbashkëta që do të sjellin përfitime të drejtpërdrejta për qytetarët e të dy vendeve.

Gjatë këtij takimi u diskutua edhe për zhvillimet e fundit në vend, përfshirë procesin e konstituimit të Kuvendit dhe formimin e institucioneve të legjislaturës së nëntë.

Kryeministri Kurti falënderoi ambasadorin Malaj për angazhimin e tij të vazhdueshëm për shtimin e lidhjeve dhe rritjen e bashkëpunimit ndërmjet Kosovës dhe Shqipërisë’, njoftoi Zyra e kryeministrit.

Continue Reading

Lajmet

​Mbi një mijë fëmijë vrapuan në Prishtinë për Ditën Olimpike

Published

on

By

Mbi një mije fëmije te shkollave fillore të Prishtinës kanë realizuar sot vrapimin olimpik dhe kanë praktikuar disiplina te ndryshme sportive në kuadër të Ditës Olimpike.

Ky aktivitet i organizuar nga Komiteti Olimpik i Kosovës në kuadër të Javës Olimpik, vjen në moton “Le të lëvizim” që ka për qëllim ta tregojë rëndësinë e aktivitetit sportiv në shëndetin e fëmijëve.

Në hapje të DItës Olimpike, Presidenti i Komitetit Olimpik të Kosovës, Ismet Krasniqi, theksoi se lëvizja është shumë e rëndësishme për fëmijët pasi i bënë ata më të shëndetshëm.

“Është dita kur festojmë sportin, dita kur festojmë shëndetin dhe lumturinë tuaj…Ky vit ka qenë mjaftë masovik dhe kemi pasur përkrahje të jashtëzakonshme nga të gjitha komunat e Kosovës, pra nga 26 komuna…Dita olimpike dhe motoja e kësaj dite ‘Let’s move’, apo ‘Të lëvizim’ është shumë e rëndësishme për ju fëmijë të dashur sepse të lëvizim, na bënë të shëndetshëm, të merremi me sport. Besoj që shumica prej jush merreni me sport e disa të tjerë kanë synime që të merren me sport…Komiteti Olimpik do të jetë gjithmonë krahë jush, gjithmonë do ta keni përkrahjen tonë sepse ju jeni e ardhmja e Kosovës”, tha Krasniqi.

Ndërsa, kryetari i Federatës së Atletikës së Kosovës, Halil Sylejmani, deklaroi se përmes këtyre aktiviteteve, Kosova po i tregon botës që e ka prioritet marrjen em sport.

“Falemnderit të gjithë juve që keni ardhur sot bashkarisht që të vrapojmë, të bashkohemi, të tregojmë që jemi të shëndosh, të merremi me sport, e kryesisht me atletikë, sepse atletika është mbretëresha e sporteve…Kemi punuar për një muaj e gjysmë për këtë ditë që ta shënojmë dhe t’i tregojmë Federatës Botërore të Atletikës dhe Komitetit Olimpik Ndërkombëtar që ne kemi fëmijë, vajza dhe djem të cilët sot këtë ditë do ta shënojnë në paqe dhe në liri të gjithë së bashku”, tha Sylejmani.

Përveç Prishtinës, aktivitet të ngjashme janë shënuar gjatë kësaj jave edhe në 26 komuna të Kosovës.

Continue Reading

Lajmet

​Dita e Çlirimit në Istog, “triumf për liri dhe drejtësi”

Published

on

By

Kuvendi Komunal i Istogut me rastin e 26-vjetorit të çlirimit të kësaj komune nga okupatori serb ka mbajt seancë solemne dhe gjatë ditës janë paraparë aktivitete të shumta në këtë qytet. Në këtë seancë u tha se çlirimi i kësaj komune ishte triumf i popullit për liri dhe dinjitet.

Seanca solemne nisi me një minutë heshtje në nderim të të gjithë të rënëve për liri.

Kryetari i Komunës së Istogut, Ilir Ferati teksa uroi të gjithë qytetarët e kësaj komune për këtë ditë, tha se 20 qershor 1999 mbetet pikë me peshë shekullore për lirinë e vendit.

Ferati tha se tashmë për këtë komunë kanë vizion për zhvillim.

“Mbetet pikë referimi e lirisë dhe pikë me peshë shekullore e sakrificës. Ne tashmë kemi vizion të qartë se kemi motiv në piedestalin më të lartë të krenarisë qëndrojnë dëshmorët e rënë për liri…Kuptuan se atë ditë fitoi shpresa mbi frikën, e qëndresa e popullit vlejti, dhe Istogu i lirë kishte nevojën për angazhim e zhvillim e për ta sjell në ditën ku jemi sot. Liria nuk është mungesë e luftës, liria është drejtësi, liria është barazi, liria është arsim, është mundësi dhe thirrje për të dhënë më shumë të mos e privojmë vetën nga ajo që e fituam me plotë mund, sepse sot prej atyre që luftuan me dhe pa uniformë, prej atyre që ranë në derë të shtëpisë e në frontin ushtarak prej të gjallëve që nuk u dorëzuan kurrë ju uroj ditën e çlirimit të Istogut”, tha ai.

Kryesuesi i Kuvendit Komunal të Istogut, Enver Rugova tha se 20 qershori i vitit 1999 shënon fundin e një periudhe të errët dhe të dhimbshme për popullin tonë.

Rugova theksoi se çlirimi i Istogut ishte triumf i vullnetit të popullit për liri e drejtësi.

“Ky është një moment reflektimi, mirënjohje, angazhimi për të ruajtur dhe zhvilluar trashëgiminë e lavdishme që na është lënë nga ata që sakrifikuan gjithçka për lirinë tonë. 20 qershori i vitit 1999 shënon fundin e një periudhe të errët dhe të dhimbshme për popullin tonë, pas shumë vitesh vuajtje dhe persekutimesh Istogu u çliruara, ky çlirim nuk ishte vetëm një ngjarje ushtarake, por një triumf i vullnetit të popullit për liri, dinjitet dhe drejtësi”, tha ai.

Fjalë rasti në këtë seancë solemne për 26-vjetorin e çlirimit të Istogut mbajtën edhe përfaqësuesi i Partisë Demokratike të Kosovës, Lëvizjes Vetëvendosje dhe Aleancës për Ardhmërinë e Kosovës.

Në 26-vjetorin e çlirimit të komunës së Istogut do të bëhen homazhe tek shtatorja e presidentit, Ibrahim Rugova, bëhet përurimi i shtatores së heroit, Selman Kadria, si dhe përurimi i memorialit të dëshmorëve në Vrellë. Më 20 qershor 1999 Istogu u çlirua nga okupatori serb

Continue Reading

Të kërkuara