

Lajmet
Kolumbi: Pse shkencëtarët duan të vrasin hipopotamët e Pablo Escobar?
Published
4 years agoon
By
Betim Gashi“Po është e qartë që na vjen keq për këto kafshë, por si shkencëtarë duhet të jemi të sinqertë,” tha biologu Nataly Castelblanco, një nga autorët e studimit. “Hipotamët janë një specie pushtuese në Kolumbi dhe nëse nuk vrasim një pjesë të popullsisë së tyre tani, situata mund të jetë jashtë kontrollit në vetëm 10 ose 20 vjet”.
Pablo Escobar është emri që Kolumbia po përpiqet ta harrojë në këto 30 vitet e fundit. Një nga kriminelët më famëkeq të të gjitha kohërave dhe themeluesi i kartelit të drogës Medellín në vitet 1980, përgjegjës për rrëmbimet, bombardimet dhe vrasjet pa kriter. Në një moment ai mendohej të ishte një nga njerëzit më të pasur në botë.
Por “koka e kokainës” është gjithashtu përgjegjës për atë që shkencëtarët e quajnë “bombë me sahat” në aspektin ekologjik.
Një grup hipopotamësh të importuar fillimisht nga Escobar në kopshtin zoologjik të tij dekada më parë është shumëzuar dhe sipas shkencëtarëve, tani po përhapet nëpër një nga rrugët kryesore ujore të vendit – lumin Magdalena.
Muajin e kaluar, një studim i botuar në revistën Biological Conservation tha se heqja e kafshëve ishte mënyra e vetme për të zbutur ndikimin e tyre në mjedis.
Shtimi i të ashtuquajturve “hipopotamë të kokainës” filloi në vitin 1993, pasi autoritetet vranë Pablo Escobarin dhe kapën pasurinë e tij rreth 250 km në veri-perëndim të kryeqytetit Bogotá. Kafshët e gjetura atje u shpërndanë në kopshtet zoologjike në të gjithë vendin, por jo edhe hipopotamët.
“Ishte logjikisht e vështirë t’i lëvizje, prandaj autoritetet i lanë atje, ndoshta duke menduar se kafshët do të vdisnin”, tha zonja Castelblanco.
Në vend të kësaj, ata “lulëzuan”.
“Vazhdon të jetë tufa më e madhe e hipopotamave jashtë Afrikës, që është rajoni i tyre amtar”, tha veterinari Carlos Valderrama.
Numrat parashikohet të bëhen vetëm më të mëdhenj. Shkencëtarët thonë se popullsia e tyre do të arrijë mbi 1 mijë e 400 ekzemplarë që në vitin 2034, nëse nuk merren masa. Ata nuk kanë grabitqarë në Amerikën e Jugut dhe kushtet ne Amerikën e Jugut janë aq të përshtatshme për të, kjo bën që ata të mund të shumohen shumë më lehtë dhe mosha të hershme.
Por disa ekspertë e kundërshtojnë idenë e eliminimit të tyre. Enrique Ordoñez, biolog në Universitetin Kombëtar të Kolumbisë, tha se “hipopotamët e kokainës” ofrojnë shpresë për të ruajtur numrin global të hipopotamëve.
“Një program sterilizimi do të ishte një mënyrë më e mirë për të kontrolluar popullsinë e tyre”, sipas tij.
“Ne po flasim për një kafshë që mund të peshojë pesë ton dhe të jetë shumë agresive,” tha ai.
“Edhe pse e kishim qetësuar kafshën, ajo pothuajse e ktheu vinçin që po përdornim për të ndihmuar në procedurën. Ishte si të ishe me një dinosaur në një film të Jurassic Park”, deklaroi Z.Valderrama..
Atëherë, çfarë i ndalon autoritetet të ndërmarrin veprime më drastike? Përgjigja e shkurtër: opinioni publik. Pasi media kolumbiane raportoi për studimin, biologu Castelblanco filloi merrte kërcënime me vdekje.
“Disa njerëz në Kolumbi mund të zemërohen shumë kur flasin për hipopotamët”, tha ajo. “Njerëzit kanë tendencë të kuptojnë shumë më tepër për speciet pushtuese kur flasim për bimë ose krijesa më të vogla, në vend të një gjitari masiv që shumë mund ta shohin të lezetshëm.”
Hipotamët shpesh shfaqen në listat e kafshëve më vdekjeprurëse në botë. Në vitin 2016 u raportua se sulmet e tyre vrisnin të paktën 500 njerëz në vit në Afrikë.
“Është një temë që polarizon njerëzit” tha ai, “prandaj ne duhet të vazhdojmë të shikojmë përzgjidhje të tjera”./UBTNews
(Arjeta Ibishi, studente në Media dhe Komunikim në UBT)
Lajmet
A është kosi i kulluar më i shëndetshëm se kosi i zakonshëm?
Published
8 hours agoon
September 9, 2025By
UBT News
Kosi i trashë apo kosi i kulluar është bërë një nga ushqimet më të dashura të dietës mesdhetare. Që nga viti 2017, prodhimi i kosit të kulluar në New York e ka tejkaluar atë në Greqi (pasi njihet si kos grek).
Ky kos i trashë e kremoz përftohet duke i hequr hirrën (lëngun) kosit, gjë që e bën më të koncentruar dhe më të pasur me lëndë ushqyese.
The New York Times ka folur me ekspertët e ushqyerjes që tregojnë disa arsye pse kosi i kulluar është kaq i shëndetshëm.
I pasur me proteina
Pasi i hiqet hirra, kosi i trashë ka përqendrim të madh proteinash. Një kuti prej 150 gramësh kos të kulluar pa yndyrë përmban 15.4 gramë proteina, më shumë se dyfish krahasuar me kosin e zakonshëm. Kjo është më shumë se një e katërta e nevojës ditore për një të rritur që peshon 72 kilogramë.
“Proteinat e kosit të kulluar janë të plota, që do të thotë se përmbajnë nëntë aminoacidet esenciale që trupi nuk mund t’i prodhojë vetë”, tha Ethan Balk, profesor në Universitetin e New Yorkut.
Sipas Angie Hasemann Bayliss, drejtoreshë në UVA Health, ani pse shumica e njerëzve marrin mjaftueshëm proteina, është më mirë që ato të vijnë nga ushqime të pasura me lëndë ushqyese si kosi i kulluar, sesa nga suplementet.
I mirë për zorrët
Kosi i trashë, si çdo lloj kosi, përmban probiotikë, bakteret “e mira” që ndihmojnë ekuilibrin e mikrobiomës së zorrëve.
“Probiotikët ndihmojnë në ruajtjen e shëndetit të sistemit tretës e kanë rol në parandalimin e disa llojeve të kancerit”, ka theksuar dietologia Elaine Siu nga City of Hope Cancer Center.
Edhe gastroenterologu Andrew T. Chan nga Harvard Medical School ka gjetur se ata që konsumonin kos të paktën dy herë në javë kishin 20 për qind më pak gjasa të zhvillonin një lloj kanceri të zorrës së trashë, krahasuar me ata që hanin më rrallë.
Edhe pse studimi nuk provon drejtpërdrejt se kosi ul rrezikun, Chan thotë se “gjetjet përforcojnë idenë se ushqimet e fermentuara si kosi mund të ndihmojnë në mbrojtjen nga kanceri”.
Burim i vitaminës B12
Një porcion 150 gramë kos të trashë pa yndyrë ofron pak më shumë se 1 mikrogram vitaminë B12, gati gjysmën e sasisë që një i rritur ka nevojë. “Vitamina B12 është thelbësore për krijimin e qelizave të kuqe të gjakut, për energjinë dhe funksionimin e sistemit nervor”, tha shpjeguar Bayliss.
Si ta konsumoni më mirë kosin e kulluar?
Ekspertët këshillojnë që të zgjidhni kos të trashë sa më natyral dhe me pak përbërës. Versionet e aromatizuara shpesh përmbajnë shumë sheqer të shtuar apo aditivë. Për më tepër, është mirë ta kombinoni me fibra, pasi probiotikët ushqehen me to.
“Mund të shtoni fruta si manaferra, mango apo pjeshkë, ose fara dhe arra”, ka sugjeruar Elaine Siu.
Kosi në fjalë mund të përdoret edhe në ushqime të kripura, si salcat e sallatat.
Për shembull:
-si bazë për salcë me tranguj dhe nenexhik apo majdanoz (ngjashëm me tarator),
-për marinimin e salmonit apo mishit të pulës,
-si përbërës në sallata me perime të freskëta.
Lajmet
Maqedonci në paradën kroate për 30 vjetorin e operacionit “Stuhia”: Kosova dhe Kroacia kontribojnë për paqe në rajon
Published
10 hours agoon
September 9, 2025By
UBTnews
Ministri në detyrë i Mbrojtjes, Ejup Maqedonci, ka marrë pjesë në paradën e ushtrisë kroate, në rastin e shënimit 30 vjetorit të operacionit “Stuhia”.
Ky operacion i ushtrisë kroate ishe vendimtar në çlirimin e Kroacisë.
Maqedonci tha se në këtë operacion morën pjesë edhe shumë shqiptarë – duke kontribuar në çlirimin e Kroacisë.
Tutje, ka thënë se sot – dy shtetet, Kosova dhe Kroacia kontribojnë për paqe në rajon.
“Në paradën e ushtrisë kroate, për të shënuar 30 vjetorin e Operacionit “Stuhia” (“Oluja”), vendimtar për çlirimin e Kroacisë. I ftuar nga Zëvendëskryeministri dhe Ministri i Mbrojtjes i Republikës së Kroacisë, z. Ivan Anušić, me nderime e ndoqa këtë parakalim të Forcave të Armatosura të Republikës së Kroacisë, më i madhi i tillë i ushtrisë kroate që nga pavarësimi i Kroacisë më 25 qershor 1991. Operacioni “Stuhia” (Operacija Oluja), ishte një operacion i ushtrisë kroate (HV) i zhvilluar nga 4 deri më 7 gusht të vitit 1995, kundër trupave të kuazi-shtetit të vetëshpallur, Republikës Serbe të Krajinës. I pasuar me luftime deri më 14 gusht, Operacioni “Stuhia” ishte vendimtar në Luftën Kroate për Pavarësi (1991 – 1995)”, ka thënë ai.
“Shumë shqiptarë ishin pjesë e këtij operacioni dhe luftuan krah për krah me ushtarët kroatë, duke i kontribuar çlirimit të popullit kroat dhe pavarësimit të Kroacisë nga Jugosllavia e dominuar nga Serbia. Luftërat në Jugosllavi gjatë dekadës së fundit të shekullit XX, e kanë përafruar popullin shqiptar me popullin kroat, përballë politikave hegjemoniste dhe kriminale të Serbisë. Kosova dhe Kroacia janë dy shtete aleate që angazhohen për paqe në rajon, sepse shqiptarët dhe kroatët janë dy popuj miq, që besojnë te demokracia dhe fqinjësia e mirë. Ne nuk e harrojmë të kaluarën, andaj do të angazhohemi së bashku që ajo të mos përsëritet”, ka thënë Maqedonci./D.B/EO
Lajmet
Transportonte marihuanë drejt Kosovës, kërkohet paraburgim për shtetasin e Shqipërisë
Published
10 hours agoon
September 9, 2025By
UBTnews
Prokuroria Themelore në Gjakovë ka njoftuar se ka paraqitur kërkesë në Gjykatën Themelore në Gjakovë për caktimin e masës së paraburgimit prej 30 ditësh ndaj të dyshuarit me inicialet G.B., shtetas i Republikës së Shqipërisë, nën dyshimin për veprën penale të shitblerjes së paautorizuar të narkotikëve të Kodit Penal të Republikës së Kosovës.
Sipas njoftimit të Prokurorisë, më 08.09.2025, rreth orës 17:55, në fshatin Ponoshec, Komuna e Gjakovës, gjatë një kontrolli rutinë të realizuar nga patrulla e policisë kufitare e SPMK–Ponoshec, është ndalur një veturë me targa të huaja, e cila drejtohej nga i dyshuari G.B., i cili kishte hyrë në Kosovë nga Shqipëria.
Gjatë komunikimit me të dyshuarin, policia ka ndier një aromë të dyshimtë për substanca narkotike.
Pas pyetjes nëse posedonte ndonjë send të jashtëligjshëm, i dyshuari kishte mohuar, por me asistimin e njësisë K9 dhe gjatë kontrollit të detajuar të automjetit, janë zbuluar dy qese me narkotik të dyshuar të llojit marihuanë, të fshehura në bagazh, me peshë prej 1 kg e 048 gram, një qese e vogël me peshë 1.77 gram, e fshehur nën plastikën e fshesave të automjetit, si dhe automjeti, 246 euro dhe 5,000 lekë shqiptare janë sekuestruar nga autoritetet policore si prova materiale.
Prokuroria ka bërë të ditur se ekziston dyshimi i bazuar se i pandehuri ka kryer veprën penale të blerjes, posedimit, shpërndarjes dhe shitjes së paautorizuar të narkotikëve dhe për këtë arsye ka kërkuar që ndaj tij të caktohet masa e paraburgimit për shkak të rrezikut të ikjes dhe mundësisë së përsëritjes së veprës penale.
I dyshuari ndodhet aktualisht në ndalim 48-orësh, me vendim të Prokurorit të Shtetit, dhe do të dalë para gjykatës për shqyrtimin e kërkesës për paraburgim./D.B/KP
Lajmet
Arrestohet një person i dënuar për posedim të paautorizuar të armëve dhe narkotikëve
Published
10 hours agoon
September 9, 2025By
UBTnews
Policia e Kosovës në Prishtinë ka arrestuar një person të dënuar me 1 vit burgim i cili ishte në kërkim. Bëhet fjalë për një 38 vjeçar – shtetas i Kosovës, me inicialet J.XH.
Personi i kërkuar ishte i dënuar me 1 vit burgim për veprën penale “Blerje, posedim dhe shitje e paautorizuar e narkotikëve dhe mbajtje ose posedim i paautorizuar i armëve”.
I njëjti pas arrestimit nga ana e policisë është dërguar në vuajtje të dënimit./D.B/KP

A është kosi i kulluar më i shëndetshëm se kosi i zakonshëm?

Revolucion në teknologji, telefoni më i hollë i lakuar deri më sot

Dasma e Selena Gomez, zbulohet lista e të ftuarve

Eminem i kërkoi ndjesë publike të ëmës për këngën e dikurshme fyese – nuk e interpreton më

Maqedonci në paradën kroate për 30 vjetorin e operacionit “Stuhia”: Kosova dhe Kroacia kontribojnë për paqe në rajon

Transportonte marihuanë drejt Kosovës, kërkohet paraburgim për shtetasin e Shqipërisë

Arrestohet një person i dënuar për posedim të paautorizuar të armëve dhe narkotikëve

Njoftim për prindërit nga Lugina e Preshevës, Maqedonia e Veriut, Shqipëria dhe vendet tjera të banuara me shqiptarë

Bayrou niset t’ia dorëzojë dorëheqjen Macronit
Të kërkuara
-
Aktualitet2 weeks ago
Profesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
-
Kërkime2 months ago
Profesori i UBT-së, Musa Sabedini, publikon punim shkencor në revistën ndërkombëtare JGPSCD në SHBA
-
Aktualitet2 months ago
BSc në Shëndet Publik dhe Shkenca Mjekësore në UBT – Investim për të ardhmen e shëndetit të popullatës
-
Lajmet nga UBT2 months ago
UBT shpall konkurs për pranimin e studentëve të rinj për vitin akademik 2025/26