Kulturë
Kolë Idromeno, mjeshtri i pikturës shqiptare
Sot mbushen 85 vite që mjeshtri i pikturës shqiptare, Nikolla (Kolë) Idromeno, u nda nga jeta. Edhe pas më shumë se një shekulli, emri i tij mbetet një ndër më të shquarit në historinë e artit shqiptar. Ai është një artist universal, i njohur për shkrimet e tij në shumë fusha, nga piktura deri tek arkitektura, skulptura, fotografia, muzika dhe inxhinieria.
Kolë Idromeno është përjetësuar si një nga figurat më të kompletuara dhe më të rëndësishme që ka pasur Shqipëria. Si piktor, ai ka realizuar vepra që janë themel i traditës të pikturës shqiptare të shekujve XIX-XX, ndërsa si skulptor e arkitekt ka lënë pas shumë vepra të rëndësishme, përfshirë ndërtime që ende sot mbajnë shenjën e tij të padiskutueshme në qytetin e Shkodrës. Për të, është thënë se ishte gjithçka që një artist mund të ishte, dhe më shumë se kaq një krijues që u bë njëkohësisht frymëzim dhe udhërrëfyes për brezat që pasuan.
Një nga pikturat më të njohura të Idromenos, “Motra Tone”, është quajtur nga kritikët e artit si “Xhokonda shqiptare”, duke e krahasuar figurën e saj me krijimin më të njohur të Leonardo da Vincit. Kjo vepër, si dhe shumë të tjera si “Autoportret”, “Portreti i së shoqes”, “Portret i Mati Kodhelit”, “Dy rrugët” dhe “Dasma shkodrane”, pasqyrojnë qartë thelbin e një piktori që depërton thellë në shpirtin e njeriut dhe kulturën shqiptare.
Idromeno lindi më 15 gusht 1860 në Shkodër, në një familje me origjinë nga Parga, në Çameri, dhe është njohur si “Piktor i Popullit”. Gjatë karrierës së tij, ai ka realizuar piktura, skulptura dhe ndihmoi në krijimin e një arkitekture të re për Shkodrën, ku lëvizi kufijtë e stilit dhe ngjyrës, duke sjellë në këtë qytet një frymë të re, më të hapur ndaj ndikimeve perëndimore.
Një aspekt tjetër i rëndësishëm i trashëgimisë së Idromenos është angazhimi i tij në kinematografi. Ai ishte i pari që solli shfaqjet kinematografike në Shqipëri, duke sjellë një pasuri të re kulturore për shoqërinë shqiptare. Më 1919, ai realizoi shfaqjet e para të filmit, që paraqitën një hap të rëndësishëm në zhvillimin e arteve vizuale në vend.
Në fushën e pikturës, Idromeno ishte themelues i shkollës realiste të pikturës shqiptare të shekujve XIX-XX, një periudhë që përkonte me Rilindjen dhe Pavarësinë e Shqipërisë. Piktura e tij “Motra Tone” (1883), e konsideruar si një nga krijimet më të rëndësishme të realizmit shqiptar, është një simbol i shprehjes së thellë të ndjenjave dhe pasqyrë e jetës dhe dashurisë për popullin shqiptar.
Përveç kontributit të tij në art, Idromeno kishte gjithashtu një ndikim të thellë në zhvillimin e infrastrukturës dhe arkitekturës. Me projektet e tij, ai ka lënë një pasuri të paçmuar të ndërtimeve, shumë prej të cilave janë ende në përdorim në Shkodër. Në total, ai ka realizuar më shumë se 60 projekte ndërtesash private dhe publike, duke e transformuar qytetin e tij të lindjes në një qendër me arkitekturë unike dhe tërheqëse.
Kolë Idromeno ka vdekur më 12 dhjetor 1939, por kontributi i tij në artin shqiptar dhe kulturën botërore është i paharrueshëm. Mjeshtri i pikturës shqiptare mbetet një pikë referimi për artistët dhe pasuesit e tij, dhe do të kujtohet gjithmonë si një nga personalitetet më të rëndësishme që ka mbushur me ngjyrë dhe thellësi historinë e artit shqiptar./UBTNews/
Objekti i Shkollës së Parë Shqipe në Prishtinë, që dikur shërbente si institucion arsimor për më shumë se 200 nxënës, sot është në një gjendje të rënduar dhe konsiderohet një rrezik për kalimtarët. Edhe pse ky objekt ka një rëndësi të veçantë historike dhe është pjesë e Listës së Trashëgimisë Kulturore, ai ka mbetur në pritje të restaurimit për një periudhë të gjatë kohore. Aktualisht, objekti është rrethuar me skelet dhe ka shndërruar pjesën e qendrës historike të Prishtinës në një pengesë për qytetarët dhe vizitorët.
Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sporteve (MKRS) ka deklaruar se procesi i restaurimit është në fazën e prokurimit, dhe punimet do të fillojnë sapo të zgjidhet kompania fituese. Ministria ka theksuar se për tri vjet e gjysmë janë realizuar investime të konsiderueshme në trashëgiminë kulturore, duke përfshirë shumë komuna të Kosovës. Po ashtu, për shkollën e parë shqipe, faza e parë e konservimit është në përgatitje, ndërsa restaurimi i plotë pritet të nisë së shpejti.
Përveç këtij objekti, edhe ndërtesa e shtëpisë së Musli Hoxhës, gjithashtu në qendër të Prishtinës, është e rrethuar me skele dhe po paraqet një problem të ngjashëm. Sipas drejtorit të sigurisë dhe emergjencës në Komunën e Prishtinës, Lulzim Fushtica, këto struktura pengojnë qarkullimin e këmbësorëve dhe automjeteve dhe paraqesin një rrezik të dukshëm për qytetarët.
Ekspertët e trashëgimisë kulturore, si arkeologu Qazim Namani dhe eksperti Ylber Vokshi, kanë shprehur shqetësimin për rrezikun që këto objekte po paraqesin. Vokshi thekson se trajtimi i monumenteve kulturore në Prishtinë ka lënë shumë për të dëshiruar, duke kritikuar institucione që nuk kanë ndërmarrë veprime të mjaftueshme për ruajtjen e trashëgimisë.
Ndërkohë, janë bërë edhe përpjekje për të mbrojtur objekte të tjera të trashëgimisë, siç është shtëpia e Herticëve, për të cilën familja ka investuar rreth 50 mijë euro për ta ruajtur nga shkatërrimi, për shkak të kushteve atmosferike të pafavorshme. Megjithatë, qytetarët kanë shprehur shqetësimin se institucionet përgjegjëse nuk po marrin masat e nevojshme për mbrojtjen dhe restaurimin e këtyre objekteve me vlera historike.
Trashëgimia kulturore e Kosovës, që është më shumë se 1,500 asete, vazhdon të jetë në rrezik nga dëmtimet, ndërsa shumë prej objekteve të rëndësishme janë ende jashtë mbrojtjes permanente nga UNESCO. Shteti ka ndërmarrë disa iniciativa për ruajtjen dhe restaurimin e këtyre monumenteve, duke përfshirë ndërhyrje të emergjencës në disa objekte si Rezidencën e Presidentit, Muzeun Kombëtar të Kosovës dhe Teatrin Kombëtar të Kosovës./UBTNews/ 
Muzeu Historik Kombëtar, në Tiranë, zhvilloi sot një ngjarje përkujtimore në nder të Aleksandër Stavre Drenovës, i njohur në botën letrare si Asdreni, për të shënuar 77-vjetorin e ndarjes së tij nga jeta. Asdreni, një nga figurat më të shquara të letërsisë dhe aktivizmit kombëtar, u nda nga jeta më 11 dhjetor të vitit 1947 në Bukuresht, duke lënë një trashëgimi të pasur letrare dhe atdhetarizmi.
Poezia e tij ka pasur një ndikim të thellë në formimin e identitetit kombëtar shqiptar, duke u botuar në gazetat më të rëndësishme të kohës, si “Kalendari Kombëtar”, “Albania” dhe “Drita”. Asdreni përdorte emrin e tij artistik për të firmosur veprat që depërtonin thellë në shpirtin e atdhetarizmit shqiptar. Lindi më 11 prill të vitit 1872 në Drenovë të Korçës dhe u rrit në një atmosferë që frymëzonte dashurinë për atdhenë. Edhe pse i mbetur jetim që në moshë të vogël, ai udhëhoqi një jetë të pasionuar për arsim, kulturë dhe çështjen kombëtare.
Në vitin 1885, Asdreni u detyrua të largohej në Rumani për shkak të kushteve të vështira, por pas një periudhe të shkurtër u rikthye në Shqipëri në vitin 1889, për të vijuar më pas udhëtimin e tij atdhetar në periudha të ndryshme deri në vitin 1937. Shkollimin e mesëm e nisi në gjimnazin e Korçës, ndërsa studimet e larta i nisi në Akademinë Tregtare të Bukureshtit, për të vijuar më pas në Fakultetin e Shkencave Politike, por që nuk mundi t’i përfundonte.
Asdreni nuk ishte thjesht poet, por një figurë kyçe e kolonisë shqiptare në Rumani, ku shërbeu si sekretar i saj për një periudhë të gjatë mes viteve 1913-1925. Ai gjithashtu shërbeu si sekretar i Konsullatës Shqiptare të Bukureshtit nga viti 1922 deri në 1934, duke kontribuar në konsolidimin e marrëdhënieve diplomatike mes Shqipërisë dhe shtetit rumun. Një nga ngjarjet më të rëndësishme në të cilat Asdreni mori pjesë ishte mbledhja e Bukureshtit të 5 nëntorit 1912, një moment kyç në shpalljen e Pavarësisë së Shqipërisë.
Poetika e tij, me vjershat dhe himnet që shkroi, si “Betimi mbi flamur” dhe shumë të tjera, pati një ndikim të thellë në forcimin e ndërgjegjes kombëtare shqiptare, veçanërisht në periudhën kritike të Shpalljes së Pavarësisë dhe më pas në konsolidimin e shtetit shqiptar. Vepra e Asdrenit mbetet një simbol i dashurisë dhe përkushtimit të tij ndaj atdheut, dhe një pasuri e paçmueshme për kulturën dhe historinë shqiptare./UBTNews/
Në një mjedis historik, të ngarkuar me kujtime të pasura dhe ngjarje të paharrueshme, u çel një ekspozitë unike në Godinën e Krahinës Autonome të Korçës, e cila synon të sjellë përpara publikut një periudhë të rëndësishme të historisë së Shqipërisë, pikërisht vitet 1916-1920.
Ky aktivitet u organizua nga Qendra për Hapje dhe Dialog (COD) dhe Këshilli i Qarkut Korçë, dhe mblodhi në mjediset e tij një mori titullarësh të institucioneve të pushtetit lokal dhe intelektualësh të fushave të ndryshme, të cilët u bashkuan për të nderuar kujtimin e kësaj periudhe kyçe për zhvillimet politike dhe shoqërore të vendit.
Ekspozita, e titulluar “Një Faqe Histori”, ofron një pasqyrë të pasur dhe të detajuar të ngjarjeve të kësaj periudhe me mbi 400 eksponate – fotografi, dokumente, dhe harta të koleksionistit të njohur Mirgen Shamblli. Çdo artefakt është një dëshmi e rëndësishme që hedh dritë mbi ndodhitë që shënuan krijimin dhe zhvillimin e Krahinës Autonome të Korçës, një prej momenteve më të rëndësishme të historisë shqiptare.
Vizitorët e kësaj ekspozite, që u hap me një ceremoni solemne, mund të njihemi më mirë me një periudhë që ka luajtur një rol të pazëvendësueshëm në historinë e kombit. Eksponatet e zbuluara janë të pasura me detaje të panjohura dhe pasqyrojnë realitetin e asaj kohe, duke zgjuar kuriozitetin dhe respektin e të gjithë pjesëmarrësve. Ekspozita është një mundësi e shkëlqyer për të pasuruar njohuritë mbi Krahinën Autonome të Korçës, e cila ishte një fazë e rëndësishme e autoktonisë dhe e zhvillimit politik të Shqipërisë.
Një ditë para hapjes së ekspozitës, qyteti i Korçës u shndërrua në një qendër të rëndësishme të historisë dhe traditës me një paradë ngjyrash, ku qytetarët e kësaj krahine shfaqën krenarinë dhe dashurinë për traditat e tyre. Veshjet tradicionale të njerëzve të rajonit ishin një tjetër element i veçantë i ditës, që e shndërruan këtë ngjarje në një festë të kujtimit dhe respektit për historinë. Ky moment historik do të mbetet përherë një kujtim i gjallë për qytetarët e Korçës dhe për ata që e njohin rëndësinë e saj në ndërtimin e shtetit shqiptar./ATSH/
Bëni kujdes, ky qenka ndikimi i stresit në lëkurë
USAID kërkon rritjen e nivelit të transparencës buxhetore
Kurti takohet me drejtorin e Agjencisë Zhvillimore të Austrisë, flasin për arsimin dual
Lansohet projekti “Kosova Digjitale”, mundësi për rritjen e punësimit
A mund të shtosh peshë nga uji me gaz?
Osmani: Futbolli kosovar humbi një talent premtues
Kosova renditet e treta pas Shqipërisë për nivelin e transparencës buxhetore
Udhëheqësi i rebelëve sirian zotohet të mbyllë ‘burgjet famëkeqe’ të Asadit
“Shkolla e parë shqipe” në Prishtinë në pritje të restaurimit
-
Bota1 month agoTrump premton paqe në Liban nëse rikthehet në Shtëpinë e Bardhë
-
Bota1 month agoKoreja e Veriut rrit frikën në botë, lëshon raketën e re balistike ndërkontinentale
-
Kulturë2 months agoMarigona Ferati, profesoresha e UBT-së, zëri i artit në jurinë ndërkombëtare në festivalin e teatrove në Oman
-
Bota1 month ago“Ethet” e kthimit të Trump! Takohen Macron e Starmer, zbardhet fokusi i diskutimeve