Lajmet

“Kimikate të përhershme” gjenden në më shumë se 330 lloje të kafshëve të egra

Kjo sipas një studimi.

Published

on

Kafshët e egra në të gjithë botën – përfshirë Britaninë e Madhe – po ekspozohen ndaj ndotësve të njohur si “kimikate të përhershme”, ka zbuluar së fundi një studim.

Studiuesit thonë se substancat per-dhe polifluoroalkil (PFAS) janë dokumentuar si kontaminuese ose potencialisht dëmtuese për 330 specie në të gjithë globin, përfshirë arinjtë polarë, tigrat, majmunët, pandat, delfinët, zogjtë dhe peshqit.

Substancat e krijuara nga njeriu quhen “kimikate të përhershme” sepse ato nuk shpërbëhen me kalimin e kohës, kështu që mund të mbeten përgjithmonë në ajër, tokë, ujë dhe në trup.

Ato janë përdorur gjerësisht që nga vitet 1940 në shumë produkte të përditshme si tiganët që nuk ngjiten, ambalazhet e ushqimit, qilimat, mobiljet dhe shkuma e zjarrfikësve.

Por ka shqetësim në mbarë botën për ndikimin që vjen nga përdorimi i tyre — në shëndetin e njeriut dhe mjedisin — me substancat që lidhen me sëmundjen e kancerit, mëlçisë, veshkave dhe tiroides.

Njerëzit mund të vijnë në kontakt me përbërjet PFAS duke pirë ujë të kontaminuar ose duke ngrënë ushqim që është prodhuar afër vendit ku prodhohen kimikatet.

Grupi i Punës Mjedisore (EWG) ka kryer një projekt të madh hartash për të nxjerrë në pah shkallën e përhapjes së tyre në mjedis duke përdorur kërkime nga më shumë se 100 studime për ndikimin e këtyre kimikateve në kafshë.

EWG gjeti më shumë se 120 përbërje unike PFAS në kafshë, duke përfshirë disa specie të rrezikuara ose të kërcënuara.

Në Mbretërinë e Bashkuar, projekti vërejti kimikatet në vidrat evropiane, një specie e mbrojtur në shumë vende.

PFAS janë gjetur në rreth 17,000 vende në të gjithë Mbretërinë e Bashkuar dhe Evropë, me nivelet më të larta në Britani, nga shkarkimet e një fabrike kimike në lumin Wyre, sipas një raporti në The Guardian.

“Nga vendi në vend dhe në të gjithë kontinentet, ndotja PFAS është kudo”, tha EWG.

“Pavarësisht vendndodhjes, pa marrë parasysh speciet, pothuajse çdo herë që bëhet testimi ne gjejmë ndotje nga këto kimikate toksike. Duke pasur parasysh shtrirjen e PFAS, jeta e egër në shumë vende të tjera në mbarë botën ka të ngjarë të kontaminohet”.

Grupi ka bërë thirrje për veprime urgjente rregullatore kombëtare dhe ndërkombëtare për të mbrojtur kafshët e egra nga kontaminimi PFAS.

Studimi zbuloi se 10 lloje të PFAS po zbuloheshin gjerësisht në mjedisin ujor anglez./UBTNews/

Aktualitet

UBT në mesin e 5 institucioneve finaliste në botë për çmimet Triple E

Published

on

Vetëm pesë institucione në botë janë përzgjedhur si finalistët e Triple E Awards – Universiteti i Angazhuar i Vitit (Kategoria Globale), dhe UBT është një prej tyre. Ky vlerësim e vendos UBT-në krah institucioneve më të njohura ndërkombëtare, duke treguar përkushtimin e tij ndaj arsimimit, inovacionit dhe ndikimit shoqëror në nivel global.

Përcaktimi si finalist është rezultat i viteve të përkushtimit për të integruar arsimin, kërkimin dhe ndikimin në komunitet në një model unik angazhimi që krahasohet me universitetet më të mira në botë.

Institucionet finaliste të tjera krahas UBT-së janë:

  • Jönköping University – School of Engineering (Suedi)
  • King Fahd University of Petroleum and Minerals (Arabia Saudite)
  • McGill University – Dobson Centre for Entrepreneurship (Kanada)
  • Fuzhou Melbourne Polytechnic (Australi/Kinë)

Të qëndrosh përkrah institucioneve kaq të njohura ndërkombëtare është një dëshmi e ekselencës dhe reputacionit ndërkombëtar në rritje të UBT-së. Fituesit përfundimtarë do të shpallen në ceremoninë e ndarjes së Çmimeve Triple E.

UBT është përzgjedhur në këtë finale globale kryesisht falë përkushtimit të tij të palëkundur ndaj dijes, inovacionit dhe përgjegjësisë shoqërore, të mishëruar përmes Strategjisë së Integruar të institucionit.

Me një rrjet në rritje të qendrave kërkimore – si 5G Innovation Hub, Instituti RIED, dhe Qendra Kombëtare për Monitorimin e SDG-ve në Kosovë – UBT forcon infrastrukturën kombëtare të kërkimit, nxit bashkëpunimin ndërdisiplinor dhe lidh akademinë me vendimmarrjen. Iniciativa si Pro-Academia, shërbimet falas për komunitetin dhe një program bursash i trefishuar që nga viti 2019, sigurojnë qasje, barazi dhe mobilitet shoqëror, veçanërisht për grupet e margjinalizuara.

UBT gjithashtu shfaq lidership humanitar gjatë krizave, e përfshin qëndrueshmërinë përmes Strategjisë së SDG-ve dhe Planit të Veprimit për Kampusin e Gjelbër, si dhe promovon rezistencën përmes bashkëpunimit ndërkombëtar dhe diplomacisë arsimore. Duke e transformuar kampusin e vet në një laborator të gjallë, të zgjuar, gjithëpërfshirës dhe të qëndrueshëm, UBT përfaqëson më së miri mënyrën se si arsimi i lartë mund të mobilizojë dijen për të mirën publike – me rrënjë lokale, i lidhur globalisht dhe i orientuar drejt së ardhmes.

Continue Reading

Bota

​Kriza demografike në sisteme arsimore, shkak emigrimi i grekëve të rinj

Published

on

Një krizë demografike po kërcënon sistemin arsimor grek në numrin ndjeshëm më të ulët të lindjeve në të gjithë vendin.

Shifrat nga mbi 118.000 në vitin 2008 në 62.500 vitin e kaluar, po përkeqësohen nga emigrimi i grekëve të rinj dhe një rënie në numrin e migrantëve që dëshirojnë të vendosen në Greqi raportojnë mediat lokale.

Kriza tashmë ka detyruar mijëra klasa dhe shkolla të mbyllen në të gjithë vendin, ndërsa regjistrimi në shkollat fillore dhe të mesme po tkurret.

Christos Bouras, rektori i Universitetit të Patras në Greqinë Perëndimore, paralajmëroi për një kolaps të afërt të hartës akademike për shkak të problemit demografik.

Regjistrimi i studentëve të vitit të parë në universitete ra nga gati 115.000 në vitin 2010 në rreth 71.000 këtë vit.

Humbja kumulative e studentëve të rinj ka arritur në 330.000”, tha ai.

Continue Reading

Aktualitet

Deri në tri orë janë pritjet në dalje të pikës në Merdarë

Published

on

Pas përditësimit të të dhënave në pikat kufitare, pritjet e gjata në disa pika vetëm se kanë filluar të zgjasin më shumë në dalje, të paktën deri në tri orë.

Sipas Qendrës Kombëtare për Menaxhimin Kufitar, pritjet deri në tri orë janë në dalje të pikës kufitare në Merdarë.

Pritjet janë duke vazhduar edhe tek Dheu i Bardhë dhe Jarinje deri në 20 minuta. Kurse, dhjetë minuta pritje janë në Mutivodë.

Continue Reading

Aktualitet

Nis fushata për mospërdorim të armëve në ahengje

Published

on

Në Kosovë ka nisur fushata me thirrjen që të mos përdoren armët në ahengje dhe rastet e tilla të raportohen për të parandaluar tragjedi të mundshme.

Në një njoftim të lëshuar nga Ministria e Punëve të Brendshme thuhet se kjo fushatë është përgatitur me mbështetje financiare nga Gjermania, Suedia, Holanda, Franca, Mbretëria e Bashkuar dhe Norvegjia përmes Fondit të Mirëbesimit për Kontrollin e AVL-ve në Ballkanin Perëndimor.

Kjo fushatë është mbështetur edhe nga Bashkimi Evropian.

MPB shton se bashkëpunimi është thelbësor në parandalimin e tragjedive që mund të shkaktohen nga gjuajtjet me armë zjarri.

 

Continue Reading

Të kërkuara