

Lajmet
Kështjella Machu Picchu është më i vjetër nga sa mendohej
Machu Picchu është një nga vendet më të mëdha arkeologjike në botë.
Published
4 years agoon
By
Betim GashiKështjella Inca e Machu Picchu në Peru u pushtua nga viti 1420-1530 pas Krishtit, disa dekada më herët nga sa mendohej më parë. Është kjo që del nga një studim i ri i udhëhequr nga Richard Burger, një profesor i antropologjisë në Universitetin Yale.
Ekipi i studiuesve përdori datimin e radiokarbonit për të zbuluar se perandori Pachacuti, i cili ndërtoi Machu Picchu, erdhi në pushtet më herët nga sa pritej
Kjo do të thotë se pushtimet e hershme të Pachacuti u zhvilluan më herët, duke ndihmuar në shpjegimin se si Perandoria Inca u bë më e madhja dhe më e fuqishmja në Amerikën para-Kolumbiane.
Bazuar në dokumentet historike, mendohej se Machu Picchu ishte ndërtuar pas vitit 1440, ose ndoshta më 1450. Megjithatë, Burger dhe ekipi i tij përdorën spektrometrinë e masës përshpejtuese (AMS) të mbetjeve njerëzore për të marrë një pamje më të saktë.
AMS punon edhe në sasi të vogla të materialit organik, i cili zgjeron grupin e skeleteve që mund të studiohen. Ekipi vëzhgoi 26 individë nga varrezat në Machu Picchu që u gjetën nga vendi gjatë gërmimeve në 1912.
Sipas studimit, trupat u varrosën nën gurë, shkëmbinj të lartë ose shpella të cekëta, të mbyllura me mure. Kishte edhe sende të rënda si qeramika dhe kapëse shalli prej bronzi dhe argjendi.

“Ky është studimi i parë i bazuar në dëshmi shkencore për të siguruar një vlerësim për themelimin e Machu Picchu dhe kohëzgjatjen e pushtimit të tij”, tha Burger në njoftimin për shtyp.
Të dhënat historike janë shkruar nga pushtuesit spanjollë pas marrjes së zonës, dhe rezultatet e studimit vënë në dyshim meritën e nxjerrjes së përfundimeve bazuar në këto lloj dokumentesh, sipas studiuesve.
Megjithëse studimi pranon “kufizimet” e datimit të radiokarbonit, studiuesit thanë se dëshmia dokumentare nuk është e besueshme.
“Ndoshta ka ardhur koha që dëshmitë e radiokarbonit të marrin përparësi në rindërtimin e kronologjisë së perandorëve Inca dhe datimin e vendeve monumentale të Inkave, siç është Machu Picchu”, thuhet në studimin e botuar në revistën “Antiquity”.
Machu Picchu është një nga vendet më të mëdha arkeologjike në botë dhe ndodhet midis dy maleve.
Vendi përbëhet nga afërsisht 200 struktura guri, muret e granitit të të cilëve mbeten në gjendje të mirë edhe pse kulmet me kashtë janë zhdukur prej kohësh.
You may like
Botë
Ministria polake e Mbrojtjes detajon përgatitjet kundër dronëve rus
Published
3 minutes agoon
October 1, 2025By
UBT News
Incidentet e fundit të shkeljeve të përsëritura të hapësirës ajrore polake nga dronët gjatë sulmeve ruse ndaj Ukrainës, kanë ngritur pyetje në lidhje me reagimin dhe gatishmërinë e mbrojtjes ajrore të Polonisë.
Ministria e Mbrojtjes Kombëtare e Polonisë dha deklaratë se hetimet po vazhdojnë.
“Hetimi është duke vazhduar. Në këtë fazë, është shumë herët për të dhënë detaje në lidhje me shkeljen e hapësirës ajrore polake.”thuhet në njoftim.
Sipas Ministrisë, në përgjigje të përshkallëzimit të veprimeve që synojnë infrastrukturën dhe civilët ukrainas, Komanda Operacionale e Forcave të Armatosura Polake ka aktivizuar masat e përcaktuara nga procedurat se është rritur gatishmëria e komponentëve të mbrojtjes ajrore, dhe se janë mobilizuar avionët në detyrë dhe sistemet tokësore të zbulimit kundërajror dhe radar janë mbajtur në nivelin më të lartë të gatishmërisë”, shkruan Ce-Report.
“Ky është një përpjekje e koordinuar dhe e vazhdueshme nga Forcat Ajrore, sistemet kundërajrore, njësitë e inxhinierisë radiofonike dhe qendrat e komandës dhe kontrollit, e kryer në bashkëpunim të ngushtë me Komandën e Përbashkët të Forcave Ajrore të NATO-s brenda Sistemit të Integruar të Mbrojtjes Ajrore dhe Raketore të NATO-s (NATINAMDS) nën mbikëqyrjen e vazhdueshme të Komandantit Operacional të Forcave të Armatosura Polake. Ushtria Polake po monitoron vazhdimisht situatën, mbetet në gatishmëri të vazhdueshme për të siguruar sigurinë e hapësirës ajrore polake dhe ndërmerr veprime të përshtatshme sa herë që e kërkon siguria e Republikës së Polonisë dhe hapësirës ajrore aleate”, thuhet më tej.
Ministria konfirmoi gjithashtu se janë duke u zhvilluar procedurat e dedikuara të prokurimit.
“Shkalla e veprimit dhe funksionaliteti i këtyre sistemeve përshtaten vazhdimisht me kërcënimet aktuale dhe të parashikuara – kjo është një fushë jashtëzakonisht dinamike që kërkon modernizim të vazhdueshëm. Prandaj, ne po zhvillojmë sisteme për t’iu kundërvënë atyre, duke përdorur jo vetëm pajisje bllokimi, por edhe efektorë kinetikë (artileri, raketa, sisteme lazeri dhe mikrovalë, dronë interceptues, etj.)”.
Një sistem gjithëpërfshirës kundër-dronëve po ndërtohet, i optimizuar për kërcënimet në zhvillim, shtoi ministria, duke theksuar se dronët që shkelin hapësirën ajrore të NATO-s veprojnë në lartësi shumë të ulëta dhe shpejtësi të ulët, duke e bërë të vështirë për radarët tradicionalë dhe sistemet kundërajrore t’i zbulojnë ato.
Së fundmi, Ministria theksoi se qëllimi i saj kryesor është siguria e Polonisë dhe siguria e qytetarëve të saj./S.K/KP/
Lajmet
Ndeshje e zjarrtë sonte në Pallatin e Rinisë në Basketboll
Published
15 minutes agoon
October 1, 2025By
UBT News
Sigal Prishtina e nis sot rrugëtimin e saj në sezonin e ri të European North Basketball League (ENBL).
Bardhekaltrit do të përballen me ekipin norvegjez BC Gimle në ndeshjen e parë të këtij edicioni, e cila zhvillohet në Pallatin e Rinisë dhe Sportit në Prishtinë, me fillim nga ora 19:00.
Për Prishtinën kjo do të jetë herë e dytë që merr pjesë në këtë ligë evropiane, ku synimi është të shkojë sa më larg në garë.
Skuadra nga kryeqyteti do të luajë gjithsej tetë ndeshje në fazën e grupeve, katër si vendas dhe katër si mysafirë.
Në këtë edicion të ENBL-së, për herë të parë do të garojë edhe skuadra tjetër kosovare, KB Peja, çka e bën pjesëmarrjen kosovare edhe më domethënëse në arenën ndërkombëtare.
Kundërshtarët e Prishtinës në këtë sezon janë:
BK Opava (Çeki), BC Gimle (Norvegji), Brussels Basketball (Belgjikë), Slovan Bratislava (Sllovaki), Tindastoll Saudarkrokur (Islandë), Keila Coolbet (Estoni), Manchester Basketball (Britani e Madhe), KK Dinamo Zagreb (Kroaci)
Prishtina kërkon të nisë me fitore para tifozëve të saj dhe të hedhë hapin e parë drejt kualifikimit në fazat e mëtejshme të garës./S.K/KP/
Lajmet
Chicago Fire rikthehet në playoff pas fitores ndaj Inter Miamit
Published
1 hour agoon
October 1, 2025By
UBT News
Chicago Fire siguroi kualifikimin në fazën eliminatore të Major League Soccer pas një fitoreje të bujshme 5-3 ndaj Inter Miami, në një ndeshje të mbushur me gola dhe emocione.
Skuadra e drejtuar nga Gregg Berhalter, ish-trajneri i Shteteve të Bashkuara, u tregua më e freskët dhe më e organizuar se Miami, që po zhvillonte ndeshjen e gjashtë brenda 17 ditësh.
Megjithëse Luis Suarez shënoi dy herë në pjesën e dytë për të rikthyer shpresat e skuadrës së Lionel Messit, Interi nuk mundi të përballonte ritmin e lartë të kundërshtarëve.
Chicago e nisi vrullshëm takimi kur D’Avilla zhbllokoi rezultatin në minutën e 11-të, ndërsa Jonathan Dean e dyfishoi pas gjysmë ore lojë. Pavarësisht golit të Aviles për Miamin në minutën e 39-të, Rominingue Kouame riktheu epërsinë prej dy golash pak para pushimit.
Pas intervalit, Suarez mori përgjegjësitë dhe me dy gola të shënuar në minutat 57 dhe 74 barazoi 3-3. Por energjia e Chicagos në fazën sulmuese solli diferencën në fund.
Justin Pledger Reynolds i dha avantazhin 4-3 në minutën e 80-të, ndërsa vetëm tre minuta më vonë Brian Gutierrez vulosi fitoren me një goditje të fuqishme nga distanca.
Ky sukses i kthen “Zjarrfikësit” në playoff për herë të parë që nga viti 2017, duke shënuar një hap të madh në rikthimin e klubit nën drejtimin e Berhalter.
“Kualifikimi ishte objektivi ynë i parë, por synimi mbetet të ndërtojmë një skuadër që mund të fitojë trofe”, deklaroi trajneri pas ndeshjes.
Chicago Fire tani mund ta shohë me optimizëm vazhdimin e sezonit, ndërsa Inter Miami duhet të përmirësojë mbrojtjen nëse dëshiron të shkojë larg me Messin e Suarezin në fushë./S.K/KP/
Lajmet
Osmani: Protestat studentore të vitit 1997, ishin lajmëtari i lirisë
Published
1 hour agoon
October 1, 2025By
UBTnews
Presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani thekson se protestat studentore të vitit 1997, ishin lajmëtari i lirisë.
Osmani ka shkruar në Facebook se në vitin 1997, studentët e Kosovës u ngritën jo vetëm për të drejtat e tyre, por për dinjitetin e një populli të tërë.
“Ata kishin fuqinë e zërit, guximin e zemrës dhe besimin se e ardhmja nuk mund të ndërtohej mbi frikë, padrejtësi dhe terror. Në rrugët e Prishtinës, në auditoriumet e mbyllura, në sheshet e mbushura me thirrje e pankarta, u shkrua një kapitull i artë i rezistencës sonë”, thuhet në njoftim.
Sipas njoftimit, protestat studentore të vitit 1997, ishin lajmëtari i lirisë, nga të cilat secili hap shndërrohej në akt heroizmi dhe secila thirrje për drejtësi bëhej kushtrim për liri e pavarësi.
“Sot, kur kujtojmë atë ditë të lavdishme, përulemi me respekt para atij brezi që guxoi të sfidojë padrejtësinë me forcën e paqes. Studentët e 97-tës na mësuan se liria nuk dhurohet, por fitohet, dhe e ardhmja nuk pritet, por ndërtohet”, ka shkruar Osmani.
28 vjet më pare ishte Lëvizja Studentore e atëhershme që organizoi protestat, të cilat u organizuan për të kundërshtuar pushtimin e Kosovës nga Serbia dhe kthimin e studentëve në objektet universitare, nga ku studentët ishin dëbuar nga regjimi i kasapit Slobodan Millosheviq në fillim të viteve të 90-ta./D.B/KP

Ministria polake e Mbrojtjes detajon përgatitjet kundër dronëve rus

Ndeshje e zjarrtë sonte në Pallatin e Rinisë në Basketboll

Chicago Fire rikthehet në playoff pas fitores ndaj Inter Miamit

Osmani: Protestat studentore të vitit 1997, ishin lajmëtari i lirisë

Ambasada Amerikane në Kosovë kufizon përditësimet në Facebook

E vërteta e fshehur pas infarkteve tek të rinjtë

Derbi Barcelona-PSG në Ligën e Kampionëve ndez sonte mbrëmjen evropiane

A e dini pse peshqirët kanë vija në skaje?

Ambasada amerikane në Shqipëri del me njoftim për vizat pasi u mbyll qeveria federale
Të kërkuara
-
Aktualitet1 month ago
Profesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
-
Aktualitet2 months ago
BSc në Shëndet Publik dhe Shkenca Mjekësore në UBT – Investim për të ardhmen e shëndetit të popullatës
-
Kërkime3 months ago
Profesori i UBT-së, Musa Sabedini, publikon punim shkencor në revistën ndërkombëtare JGPSCD në SHBA
-
Aktualitet3 months ago
UBT sjell për herë të parë në Kosovë ekspozitën kushtuar vizionarit dhe inxhinierit Karl Gega