Lajmet

‘Katastrofa tjetër globale është duke ardhur’

Published

on

Niall Ferguson: Katastrofa tjetër globale është duke ardhur, dhe ne nuk jemi gati.

Nga Niall Ferguson

Pandemia e Covid-19 nuk ka mbaruar, por është tashmë e qartë se Lordi Ris, astronomi i familjes mbretërore britanike, e ka fituar bastin që vuri në vitin 2017 me psikologun e Universitetit të Harvardit Stiven Pinker se “bioterrorizmi apo një gabim biologjik, do të shkaktojë1 milionë viktima në një ngjarje të vetme brenda një periudhe 6-mujore duke filluar nga jo më vonë se 31 dhjetor 2020”.

Dhe vetëm vitin e kaluar sipas Universitetit Johns Hopkins, virusi SARS-CoV-2 u mori jetën 1.8 milion njerëzve. Numri global i të vdekurve nga Covid-19, mund t’i kalojë 5 milionë deri më 1 gusht, ose 9 milionë, nëse dikush e pranon rishikimin e ri drastikisht në rritje të Institutit për Matjet dhe Vlerësimin e Shëndetit.

Natyrisht, mund të kishte qenë edhe më keq sesa kaq. Në Mars të vitit 2020, disa epidemiologë argumentuan se pa një distancim social drastik dhe bllokime ekonomike, numri i vdekjeve përfundimtare mund të ishte midis 30-40 milionë.

Megjithatë, edhe kostoja e ndërhyrjeve të tilla jo farmaceutike ka qenë e madhe, dhe vetëm për SHBA është rreth 90 për qind e PBB-së. Lordi Ris ishte vetëm një nga shumë paralajmërimet e para vitit 2020 mbi rrezikun e qartë dhe të pranishëm që i kanosej njerëzimit nga një patogjen i ri dhe pandemia globale që mund të shkaktonte ai.

Por këto paralajmërime nuk mundën të përktheheshin në një veprim të shpejtë dhe efektiv në shumicën e vendeve kur u shfaq pandemia aktuale. Por pse kaq shumë demokraci e trajtuan kaq këtë krizë?Linja kryesore e kritikëve ka qenë fajësimi i liderëve populistë si presidenti amerikan Donald Trump, kryeministri britanik Boris Xhonson, presidenti brazilian Zhair Bolsonaro dhe tani kryeministri i Indisë Narendra Modi.

Sigurisht, nuk e dalluan veten për mirë në këtë situatë, për ta thënë më minimalen. Sa i përket vdekshmërisë së tepërt, Belgjika ishte më keq vitin e kaluar sesa SHBA-ja, Britania e Madhe dhe Brazili. E megjithatë kryeministre për pjesën më të madhe të vitit 2020 ishte liberalja Sofi Vilmes.

Peruja u godit gati sa çdo vend i madh. Edhe pse presidenti i saj, Martin Vizkarra, iu nënshtrua dy herë procedurave të shkarkimit, ai nuk mund të konsiderohet si një populist.

A ishte problem vetë demokracia? Jo. Në Kinë, shteti njëpartiak iu përgjigj shpërthimit epidemik të koronavirusit njëlloj siç reaguan sovjetikët ndaj katastrofës bërthamore të Çernobilit në vitin 1986:me gënjeshtra.

Për shembull më 31 dhjetor 2020, Pekini i tha Organizatës Botërore të Shëndetësisë se nuk kishte “asnjë provë të qartë” të transmetimit të virusit nga njeriu tek njeriu. Të nesërmen, 8 mjekë të Vuhanit që kishin kërkuar të jepej alarmi u arrestuan. Qeveria e presidentit Xi Jinping e parandaloi përhapjen e virusit përtej provincës së Hubeit vetëm përmes kufizimeve drakoniane të lirisë së individit.

Regjimet e tjera autoritare e pësuan më keq, edhe pse nuk mund të jemi të sigurt sesa keq, pasi statistikat e vdekjeve në Rusi dhe Iran nuk janë aspak të besueshme. Fituesit e vërtetë në reagimin e tyre ndaj pandemisë ishin Tajvani dhe Koreja e Jugut, dy demokraci të Azisë Lindore.

Gara për zhvillimin e vaksinave u fitua nga kompanitë e bioteknologjisë në SHBA dhe Gjermani. Dhe gara për shpërndarjen e tyre u fitua nga Izraeli, Emiratet e Bashkuara Arabe dhe Britania e Madhe. Një katastrofë siç është pandemia nuk është një ngjarje e veçantë.

Ajo çon në forma të tjera të katastrofës, ekonomike, sociale dhe politike. Menaxhimi i katastrofës bëhet akoma më i vështirë nga fakti se sistemet tona politike promovojnë në rolet kryesore njerëzit që duken veçanërisht të pavëmendshëm ndaj sfidave të përshkruara më sipër.

Pra, të gjitha fatkeqësitë në një farë mase janë të ndërtuara politikisht, edhe nëse disa i mendojmë si natyrore, dhe disa si të shkaktuara nga njeriu. Po çfarë duhet të bëjmë përpara se të mbërrijë katastrofa e radhës? Unë kam pesë sugjerime.

Së pari, ne duhet të heqim dorë nga përpjekjet për të parashikuar apo përdorur probabilitetet për katastrofat. Nga tërmetet tek luftërat dhe krizat financiare, traumat kryesore në histori janë karakterizuar nga shpërndarje të rastësishme pa ndonjë ligjësi të caktuar. Ato i përkasin domenit të pasigurisë, dhe jo të rrezikut.

Së dyti, katastrofat kanë shumë forma, dhe ne nuk mund t’i analizojmë ato me qasjet konvencionale për zbutjen e rrezikut. Sapo kemi mësuar që kriza ekonomike si kjo aktualja çojnë shpesh në reagime politike populiste. Çfarë do të jetë më pas? Nuk mund ta dimë.

Për çdo fatkeqësi të mundshme, ekziston të paktën një Kasandra e besueshme. Por jo të gjitha profecitë mund të merren parasysh.

Së treti, sa më shumë e ndërlidhur që po bëhet shoqëria njerëzore, aq më i madh është potenciali për epidemi dhe pandemi, dhe jo vetëm nga varieteti biologjik. Për më tepër, çdo katastrofë ose amplifikohet ose zbutet nga fluksi i informacionit. Dezinformimi në vitin 2020, e përkeqësoi në shumë vende situatën e Covid-19.

Së katërti, Covid-19 nxori në pah një dështim serioz të burokracisë së shëndetit publik në SHBA dhe një numër vendesh të tjera. Epidemiologu amerikan Lerri Briliant, ka deklaruar prej vitesh se formula për trajtimin e një sëmundje infektive është “zbulimi i hershëm, reagimi i hershëm”. Në Uashington dhe Londër, ndodhi krejt e kundërta.

Së fundmi, ekziston një tendencë gjatë gjithë historisë, në kohërat e një stresi të madh shoqëror, për impulse ideologjike fetare ose gati-fetare për të penguar përgjigjet racionale.

Në verën e vitit 2020, miliona amerikanë dolën në rrugët e gati 300 qyteteve për të protestuar me zë të lartë dhe nganjëherë me dhunë kundër brutalitetit të policisë dhe racizmit sistematik. Sado tronditëse që ishte vrasja që shkaktoi protestat, ajo ishte një sjellje e rrezikshme në mesin e një pandemie të një sëmundjeje shumë ngjitëse të frymëmarrjes.

Njëkohësisht, masa paraprake të mbajtjes së maskës u bë simbol i përkatësisë partiake.

Fakti që në disa pjesë të vendit, blerja e armëve dukej më popullore sesa mbajtja e maskave, dëshmoi mbi potencialin e një rendi publik si dhe një katastrofe të shëndetit publik.

Covid-19 nuk është katastrofa e fundit me të cilën ne do të përballemi gjatë jetës sonë. Ajo është thjeshtë e fundit në radhë, pas një vale të terrorizmit islamik, një krize financiare globale, pas dështimeve të shtetit, rritjes së emigracionit ilegal, dhe një të ashtuquajturi recesion të demokracisë.

Katastrofa e ardhshme nuk do të jetë ndoshta një katastrofë që i atribuohet ndryshimit të klimës, pasi rrallë ndodh që të jemi të përgatitur për një fatkeqësi, por një kërcënim tjetër që shumica prej nesh aktualisht po e injoron.

Mund të jetë ndoshta një lloj i Murtajës bubonike rezistente ndaj antibiotikëve, apo ndoshta një sulm masiv kibernetik ruso-kinez mbi SHBA dhe aleatët e saj. Ndoshta do të jetë një përparim në nanoteknologji apo inxhinieri gjenetike, që do të ketë pasoja katastrofike të padëshiruara.

Ne thjesht nuk mund ta dimë, se cila nga të gjitha fatkeqësitë e mundshme do të ndodhë në të ardhmen apo kohë kur. Ajo çfarë mund të bëjmë, është të mësojmë nga historia se si të ndërtojmë struktura shoqërore dhe politike, që të jenë të paktën rezistente dhe në rastin më të mirë jo të brishta, sesi të të shmangim zhytjen në kaos që i karakterizon kaq shpesh shoqëritë e mbingarkuara nga katastrofa; dhe si t’i rezistojmë atyre sirenave të alarmit që propozojnë sundimin totalitar apo qeverinë globale si të nevojshme për mbrojtjen e specieve tona fatkeqe dhe botës sonë shumë të prekshme.

Marrë me shkurtime nga Bloomberg – Bota.al

Bota

Kryeministri britanik: Do të shkatërrojmë bandat e kontrabandës së njerëzve

Published

on

Kryeministri britanik, Keir Starmer, deklaroi se qeveria e tij do t’i trajtojë trafikantët e njerëzve si terroristë, duke njoftuar një shtesë prej 75 milionë paund (përkatësisht 97 milionë dollarë) për komandën e sigurisë kufitare. Kjo nismë është pjesë e një strategjie më të gjerë për të luftuar kontrabandën e qenieve njerëzore dhe për të forcuar masat e sigurisë kufitare.

Duke folur në Asamblenë e Përgjithshme të Interpolit në Glasgou, Starmer theksoi rëndësinë e trajtimit të kontrabandës së njerëzve si një kërcënim të sigurisë globale, të ngjashëm me terrorizmin. Ai nënvizoi se kontrabanda e njerëzve është një problem që kërkon një qasje të koordinuar ndërkombëtare dhe bashkëpunim mes vendeve për të ndarë burime dhe taktika.

Kryeministri e lidh këtë nismë me punën e tij të mëparshme në luftën kundër terrorizmit, duke shprehur përkushtimin e tij për të shkatërruar bandat e kontrabandës së njerëzve. Ai shprehu bindjen se është e nevojshme të ndihmohet forcat e sigurisë kufitare me kompetenca të zgjeruara dhe burime të reja, për të mundësuar një luftë më efikase kundër këtij fenomeni.

Shtesa prej 75 milionë paund do të dyfishojë fondin total për komandën kufitare në 150 milionë paund gjatë dy viteve të ardhshme. Këto mjete do të përdoren për të financuar pajisjet e mbikëqyrjes me teknologji të avancuar dhe për të angazhuar 100 hetues specialistë, të cilët do të fokusohen në goditjen e kriminelëve të përfshirë në këtë lloj aktiviteti.

Ndërkohë, sekretarja e Brendshme, Yvette Cooper, e cila ishte e pranishme në ngjarje, theksoi se qeveria do të përpiqet të bëjë përparim sa më shpejt të jetë e mundur në uljen e kalimeve të paligjshme me varka të vogla, por nuk ofroi objektiva specifike ose një kornizë kohore për këtë qëllim.

Starmer përfundoi duke theksuar se misioni i tij si kryeministër është “të shkatërrojë bandat e kontrabandës së njerëzve”, duke shprehur përkushtimin e tij për të mbrojtur qytetarët britanikë dhe për të siguruar që ata të jetojnë në një ambient të sigurt. Me këtë qasje, qeveria britanike synon të forcojë masat për parandalimin e kontrabandës dhe mbrojtjen e jetëve njerëzore./UBTNews/

 

Continue Reading

Bota

Lavrov: Të hapur për dialog me Perëndimin

Published

on

Rusia shpreh gatishmërinë për të dialoguar me Perëndimin dhe do të shqyrtojë çdo propozim në këtë drejtim, deklaroi sot ministri i Jashtëm rus, Sergei Lavrov.

“Ne nuk po mbyllemi nga një dialog me Perëndimin,” tha ai gjatë një simpoziumi ndërkombëtar në Moskë, i cituar nga agjencia Interfax.

Lavrov theksoi se, pavarësisht faktit që Rusia ka nxjerrë përfundime të rëndësishme nga tradhtitë e fqinjëve perëndimorë ndaj premtimeve dhe angazhimeve të tyre, ajo mbetet e hapur për rinovimin e kontakteve.

“Por nëse këto vende janë të gatshëm të rifillojnë bisedimet dhe të ndërtojnë marrëdhënie mbi parimin e një ekuilibri të ndërsjellë interesash, Rusia do të vendosë se si t’i trajtojë oferta të tilla,” shtoi ai.

Continue Reading

Lajmet

Ish-kryeinspektori i AKI-së, Burim Ramadani, zhvilloi në UBT një ligjëratë tematike me studentët për Sigurinë Nacionale

Published

on

UBT mirëpriti ish-kryeinspektorin e Agjencisë Kosovare të Inteligjencës, Burim Ramadanin, që zhvilloi një ligjëratë tematike me studentët e Departamentit të Studimeve të Sigurisë. I shoqëruar nga Prof. Gjon Culaj, Ramadani theksoi rëndësinë e analizës së kërcënimeve dhe sfidave që përballen me sigurinë nacionale të Kosovës.

Gjatë ligjëratës, ata diskutuan për faktorët e brendshëm dhe ata të jashtëm që ndikonin në stabilitetin e vendit, duke nxjerrë në pah situatat e fundit dhe mënyrat se si Kosova mund të përforcojë kapacitetet e saj në fushën e sigurisë. Studentët patën mundësinë të angazhoheshin në një dialog aktiv, duke bërë pyetje dhe duke shprehur mendimet e tyre mbi çështje të ndryshme që lidhen me sigurinë, duke përfshirë ndikimet e geopolitikës dhe rolin e institucioneve të sigurisë.

Ramadani theksoi se, përballë sfidave të shumta, është e domosdoshme që brezi i ri të jetë i informuar dhe i përgatitur për të kontribuar në ruajtjen e sigurisë kombëtare. Kjo ligjëratë ofroi një platformë për diskutime të thelluara mbi rëndësinë e njohurive në fushën e sigurisë, si dhe për nevojën e angazhimit të vazhdueshëm për të përballuar kërcënimet që rrezikojnë paqen dhe stabilitetin e Kosovës.

Ky aktivitet u prit me interes të madh nga studentët, të cilët shprehën vlerësimin e tyre për mundësinë e diskutimit direkt me ekspertë të njohur në fushën e sigurisë. Ligjërata përfundoi me një sesion pyetje-përgjigje, ku studentët shprehën shqetësimet e tyre dhe diskutuan ide për të ardhmen e sigurisë në vend./UBTNews/

 

Continue Reading

Lajmet

Gërvalla për zgjedhjet në SHBA: Nuk shoh sinjal për ndryshim të mbështetjes për Kosovën

Published

on

By

Ministrja e Punëve të Jashtme dhe Diasporës, Donika Gërvalla ka thënë se nuk sheh asnjë sinjal që mund të ketë ndonjë ndryshim të mbështetjes së Shteteve të Bashkuara të Amerikës për Kosovën edhe pas procesit zgjedhor që do të zhvillohet nesër atje.

Kryediplomatja kosovare tha se Kosova e ka mbështetjen nga të dy kampet.

Këto komente, Gërvalla i bëri në një konferencë për medie pas takimit që zhvilloi me zëvendëskryeministrin dhe ministrin e Punëve të Jashtme dhe të Tregtisë, Xavier Bettel.

“Si Republikë e Kosovës e cila përbënë popullin më pro amerikan në botë, dhe një vend për të cilin SHBA-të gjithnjë kanë qenë të rëndësishme pa luftës, gjatë luftës dhe sidomos pas luftës në çështjet e zhvillimit, pavarësisë dhe forcimit të rolit të Kosovës në skenën ndërkombëtare jemi me fat që në Shtetet e Bashkuara kemi pas vazhdimisht mbështetjen e të dy kampeve edhe të kampit republikan edhe të kampit demokrat dhe nuk shoh asnjë sinjal që një gjë e tillë të ketë ndryshuar gjatë rrugës. Prandaj, duke kryer detyra e shtëpisë në Kosovë, duke i quar përpara reformat, agjendën e reformave duke e vendosur sundimin e ligjit në çdo cep të Kosovës, duke luftuar krimin e organizuar atëherë miqësia dhe partneriteti me Amerikën kështu forcohet, nuk forcohet me fjalë , nuk forcohet me deklarata, por forcohet me punë konkrete”, theksoi Gërvalla.

Sa i takon procesit të dialogut, ministrja Gërvalla beson që me përbërjen e re të Komisionit Evropian do të ketë zhvillime në këtë drejtim.

“Shpesh kemi paralajmëruar që dialogu i udhëhequr nga Miroslav Lajçak nuk ka sjell rezultate e dëshiruara apo të premtuara, dhe prandaj shpresojmë shumë që Komisioni i ardhshëm do të kemi së shpejti intervistimet e tyre nga Parlamenti Evropian dhe shpresojmë shumë të filloj punën sa më shpejtë me qëllim që së bashku me Komisionin e ri të shohim se cilat janë mundësitë që do të ofroj procesi i dialogut”, theksoi ajo.

Sa i takon takimeve të shpeshta që kryeministri, Albin Kurti dhe vetë Donika Gërvalla po i zhvillojnë në diasporë, ajo tha se nuk janë pjesë e fushatës, por formë e bashkëbisedimeve me mërgatës.

“Takimet e formës së bashkëbisedimit mes kryeministrit dhe pjesëtarëve të mërgatës, apo ministres së Jashtme dhe Diasporës dhe pjesëtarëve të mërgatës, apo presidentes dhe mërgatës janë një format i cili ka qenë shumë aktiv edhe në vitet 90’të edhe është në një traditë të mirë të bisedave. Ka raste kur takimet zhvillohet nga shoqatat, ka raste si në rastin e djeshëm, kur organizohet nga misionet tonat diplomatike, prandaj është një përzierje varësisht se nga kush vjen iniciativa si vjen dhe është një lidhje e cila është kaq e fort sa që Kosovën e bënë unike në rajonin tonë…varësisht se kush e organizon ai edhe e e financon. Prandaj, nuk kemi hyrë në fazën e fushatës, kur të hyjmë në fazën e fushatës elektorale do ta shihni se shtohet ritmi do të shtohen takimet dhe do të ndryshoj natyrisht edhe gjuha e takimeve dhe e përmbajtjeve të cilat do t’i shërbejnë më shumë një fushate elektorale sesa një bashkëbisedimi me qytetarët”, theksoi Gërvalla.

Lidhur me mënyrën e votimit për diasporën në zgjedhjet e 9 shkurtit, ministrja e Punëve të Jashtme dhe të Diasporës, Donika Gërvalla tha se do të ofrojnë të gjitha mundësitë me qëllim që asnjë qytetarë i Kosovës të mos i imponohet mënyra e votimit.

Continue Reading

Të kërkuara