

Lajmet
‘Katastrofa tjetër globale është duke ardhur’
Published
4 years agoon
By
Betim GashiNiall Ferguson: Katastrofa tjetër globale është duke ardhur, dhe ne nuk jemi gati.
Nga Niall Ferguson
Pandemia e Covid-19 nuk ka mbaruar, por është tashmë e qartë se Lordi Ris, astronomi i familjes mbretërore britanike, e ka fituar bastin që vuri në vitin 2017 me psikologun e Universitetit të Harvardit Stiven Pinker se “bioterrorizmi apo një gabim biologjik, do të shkaktojë1 milionë viktima në një ngjarje të vetme brenda një periudhe 6-mujore duke filluar nga jo më vonë se 31 dhjetor 2020”.
Dhe vetëm vitin e kaluar sipas Universitetit Johns Hopkins, virusi SARS-CoV-2 u mori jetën 1.8 milion njerëzve. Numri global i të vdekurve nga Covid-19, mund t’i kalojë 5 milionë deri më 1 gusht, ose 9 milionë, nëse dikush e pranon rishikimin e ri drastikisht në rritje të Institutit për Matjet dhe Vlerësimin e Shëndetit.
Natyrisht, mund të kishte qenë edhe më keq sesa kaq. Në Mars të vitit 2020, disa epidemiologë argumentuan se pa një distancim social drastik dhe bllokime ekonomike, numri i vdekjeve përfundimtare mund të ishte midis 30-40 milionë.
Megjithatë, edhe kostoja e ndërhyrjeve të tilla jo farmaceutike ka qenë e madhe, dhe vetëm për SHBA është rreth 90 për qind e PBB-së. Lordi Ris ishte vetëm një nga shumë paralajmërimet e para vitit 2020 mbi rrezikun e qartë dhe të pranishëm që i kanosej njerëzimit nga një patogjen i ri dhe pandemia globale që mund të shkaktonte ai.
Por këto paralajmërime nuk mundën të përktheheshin në një veprim të shpejtë dhe efektiv në shumicën e vendeve kur u shfaq pandemia aktuale. Por pse kaq shumë demokraci e trajtuan kaq këtë krizë?Linja kryesore e kritikëve ka qenë fajësimi i liderëve populistë si presidenti amerikan Donald Trump, kryeministri britanik Boris Xhonson, presidenti brazilian Zhair Bolsonaro dhe tani kryeministri i Indisë Narendra Modi.
Sigurisht, nuk e dalluan veten për mirë në këtë situatë, për ta thënë më minimalen. Sa i përket vdekshmërisë së tepërt, Belgjika ishte më keq vitin e kaluar sesa SHBA-ja, Britania e Madhe dhe Brazili. E megjithatë kryeministre për pjesën më të madhe të vitit 2020 ishte liberalja Sofi Vilmes.
Peruja u godit gati sa çdo vend i madh. Edhe pse presidenti i saj, Martin Vizkarra, iu nënshtrua dy herë procedurave të shkarkimit, ai nuk mund të konsiderohet si një populist.
A ishte problem vetë demokracia? Jo. Në Kinë, shteti njëpartiak iu përgjigj shpërthimit epidemik të koronavirusit njëlloj siç reaguan sovjetikët ndaj katastrofës bërthamore të Çernobilit në vitin 1986:me gënjeshtra.
Për shembull më 31 dhjetor 2020, Pekini i tha Organizatës Botërore të Shëndetësisë se nuk kishte “asnjë provë të qartë” të transmetimit të virusit nga njeriu tek njeriu. Të nesërmen, 8 mjekë të Vuhanit që kishin kërkuar të jepej alarmi u arrestuan. Qeveria e presidentit Xi Jinping e parandaloi përhapjen e virusit përtej provincës së Hubeit vetëm përmes kufizimeve drakoniane të lirisë së individit.
Regjimet e tjera autoritare e pësuan më keq, edhe pse nuk mund të jemi të sigurt sesa keq, pasi statistikat e vdekjeve në Rusi dhe Iran nuk janë aspak të besueshme. Fituesit e vërtetë në reagimin e tyre ndaj pandemisë ishin Tajvani dhe Koreja e Jugut, dy demokraci të Azisë Lindore.
Gara për zhvillimin e vaksinave u fitua nga kompanitë e bioteknologjisë në SHBA dhe Gjermani. Dhe gara për shpërndarjen e tyre u fitua nga Izraeli, Emiratet e Bashkuara Arabe dhe Britania e Madhe. Një katastrofë siç është pandemia nuk është një ngjarje e veçantë.
Ajo çon në forma të tjera të katastrofës, ekonomike, sociale dhe politike. Menaxhimi i katastrofës bëhet akoma më i vështirë nga fakti se sistemet tona politike promovojnë në rolet kryesore njerëzit që duken veçanërisht të pavëmendshëm ndaj sfidave të përshkruara më sipër.
Pra, të gjitha fatkeqësitë në një farë mase janë të ndërtuara politikisht, edhe nëse disa i mendojmë si natyrore, dhe disa si të shkaktuara nga njeriu. Po çfarë duhet të bëjmë përpara se të mbërrijë katastrofa e radhës? Unë kam pesë sugjerime.
Së pari, ne duhet të heqim dorë nga përpjekjet për të parashikuar apo përdorur probabilitetet për katastrofat. Nga tërmetet tek luftërat dhe krizat financiare, traumat kryesore në histori janë karakterizuar nga shpërndarje të rastësishme pa ndonjë ligjësi të caktuar. Ato i përkasin domenit të pasigurisë, dhe jo të rrezikut.
Së dyti, katastrofat kanë shumë forma, dhe ne nuk mund t’i analizojmë ato me qasjet konvencionale për zbutjen e rrezikut. Sapo kemi mësuar që kriza ekonomike si kjo aktualja çojnë shpesh në reagime politike populiste. Çfarë do të jetë më pas? Nuk mund ta dimë.
Për çdo fatkeqësi të mundshme, ekziston të paktën një Kasandra e besueshme. Por jo të gjitha profecitë mund të merren parasysh.
Së treti, sa më shumë e ndërlidhur që po bëhet shoqëria njerëzore, aq më i madh është potenciali për epidemi dhe pandemi, dhe jo vetëm nga varieteti biologjik. Për më tepër, çdo katastrofë ose amplifikohet ose zbutet nga fluksi i informacionit. Dezinformimi në vitin 2020, e përkeqësoi në shumë vende situatën e Covid-19.
Së katërti, Covid-19 nxori në pah një dështim serioz të burokracisë së shëndetit publik në SHBA dhe një numër vendesh të tjera. Epidemiologu amerikan Lerri Briliant, ka deklaruar prej vitesh se formula për trajtimin e një sëmundje infektive është “zbulimi i hershëm, reagimi i hershëm”. Në Uashington dhe Londër, ndodhi krejt e kundërta.
Së fundmi, ekziston një tendencë gjatë gjithë historisë, në kohërat e një stresi të madh shoqëror, për impulse ideologjike fetare ose gati-fetare për të penguar përgjigjet racionale.
Në verën e vitit 2020, miliona amerikanë dolën në rrugët e gati 300 qyteteve për të protestuar me zë të lartë dhe nganjëherë me dhunë kundër brutalitetit të policisë dhe racizmit sistematik. Sado tronditëse që ishte vrasja që shkaktoi protestat, ajo ishte një sjellje e rrezikshme në mesin e një pandemie të një sëmundjeje shumë ngjitëse të frymëmarrjes.
Njëkohësisht, masa paraprake të mbajtjes së maskës u bë simbol i përkatësisë partiake.
Fakti që në disa pjesë të vendit, blerja e armëve dukej më popullore sesa mbajtja e maskave, dëshmoi mbi potencialin e një rendi publik si dhe një katastrofe të shëndetit publik.
Covid-19 nuk është katastrofa e fundit me të cilën ne do të përballemi gjatë jetës sonë. Ajo është thjeshtë e fundit në radhë, pas një vale të terrorizmit islamik, një krize financiare globale, pas dështimeve të shtetit, rritjes së emigracionit ilegal, dhe një të ashtuquajturi recesion të demokracisë.
Katastrofa e ardhshme nuk do të jetë ndoshta një katastrofë që i atribuohet ndryshimit të klimës, pasi rrallë ndodh që të jemi të përgatitur për një fatkeqësi, por një kërcënim tjetër që shumica prej nesh aktualisht po e injoron.
Mund të jetë ndoshta një lloj i Murtajës bubonike rezistente ndaj antibiotikëve, apo ndoshta një sulm masiv kibernetik ruso-kinez mbi SHBA dhe aleatët e saj. Ndoshta do të jetë një përparim në nanoteknologji apo inxhinieri gjenetike, që do të ketë pasoja katastrofike të padëshiruara.
Ne thjesht nuk mund ta dimë, se cila nga të gjitha fatkeqësitë e mundshme do të ndodhë në të ardhmen apo kohë kur. Ajo çfarë mund të bëjmë, është të mësojmë nga historia se si të ndërtojmë struktura shoqërore dhe politike, që të jenë të paktën rezistente dhe në rastin më të mirë jo të brishta, sesi të të shmangim zhytjen në kaos që i karakterizon kaq shpesh shoqëritë e mbingarkuara nga katastrofa; dhe si t’i rezistojmë atyre sirenave të alarmit që propozojnë sundimin totalitar apo qeverinë globale si të nevojshme për mbrojtjen e specieve tona fatkeqe dhe botës sonë shumë të prekshme.
Marrë me shkurtime nga Bloomberg – Bota.al
Lajmet
Qeveria e Kosovës nis ndërtimin e dy urave të reja mbi Ibër për lidhjen e Mitrovicës
Published
7 hours agoon
July 1, 2025By
UBTnews
Procesi i ndërtimit të dy urave në të dy krahët e urës kryesore mbi lumin Ibër – përmes së cilave Qeveria në detyrë e Kosovës ka thënë se synon ta lidhë Mitrovicën e Veriut të banuar me shumicë serbe me Mitrovicën e Jugut të banuar me shumicë shqiptare – do të fillojë në pasditen e 1 korrikut, ka bërë të ditur Qeveria në detyrë.
Gurthemelet e dy urave të reja, njëra për automjete dhe tjetra për këmbësorë, do të vendosen të martën, në orën 17:00.
Në këtë ngjarje do të marrin pjesë kryeministri në detyrë, Albin Kurti; kryetari i Komunës së Mitrovicës së Veriut, Erden Atiq; nënkryetari i Komunës së Mitrovicës së Jugut, Arian Tahiri; ministri në detyrë i Administrimit të Pushtetit Lokal dhe kryesues i Bordit të Përbashkët të dy komunave; Elbert Krasniqi; si dhe ministri në detyrë i Mjedisit, Planifikimit Hapësinor dhe Infrastrukturës, Liburn Aliu.
Qeveria në detyrë e Kosovës, në një deklaratë për Radion Evropa e Lirë, tha më herët se projekti për ndërtimin e urave është iniciuar me kërkesë të dy komunave, si rezultat i krijimit të Bordit të Përbashkët të Mitrovicës.
Memorandumi i mirëkuptimit, thuhet në deklaratë, parashikon që Ministria e Mjedisit, Planifikimit Hapësinor dhe Infrastrukturës (MMPHI) t’i financojë dhe zbatojë këto projekte infrastrukturore – që përfshijnë ndërtimin e urave për këmbësorë dhe automjete mbi lumin Ibër – me qëllim të lehtësimit të lirisë së lëvizjes së qytetarëve dhe mallrave.
Sa i përket mundësisë së hapjes së urës kryesore mbi Ibër për qarkullimin e automjeteve – gjë që ka shkaktuar tensioneve vitin e kaluar – Qeveria ka theksuar se qëndrimi i saj mbetet i pandryshuar:
“Ura kryesore mbi Ibër duhet të jetë e hapur për qarkullim të plotë, ndërsa ndërtimi i dy urave të reja do të kontribuojë më shumë në frymën e bashkëpunimit ndërmjet dy komunave dhe lëvizjen e lirë në të dyja anët e lumit Ibër“.
Nga Bashkimi Evropian i kanë thënë Radios Evropa e Lirë se nuk janë të përfshirë në këtë projekt dhe as që janë të njoftuar për të.
Sipas BE-së, çdo vendim për ndërtimin e infrastrukturës mbi lumin Ibër duhet të merret me kujdes dhe në mënyrë gjithëpërfshirëse – duke i përfshirë plotësisht të gjitha komunitetet që preken nga kjo çështje.
Një këshilltar në Kuvendin Komunal të Mitrovicës së Veriut nga komuniteti serb, Dushan Millunoviq, beson se këto ura janë të panevojshme.
Ndërtimi i këtyre urave “do të ndikojë negativisht në situatën e përgjithshme”, ka thënë Millunoviq.
“Nëse do t’i kishim zgjidhur të gjitha problemet e qytetit, siç janë rrugët, kanalizimet, infrastruktura… Nëse do të ishte koha për të ndërtuar ura, do ta kuptoja. Por, për fat të keq, situata në terren nuk është e tillë”, është shprehur ai për Radion Evropa e Lirë.
Nënkryetari i Kuvendit Komunal të Mitrovicës së Veriut, Skender Sadiku, ka thënë se mbështet çdo ndërtim urash, pasi ato janë simbol i lidhjes mes njerëzve, kulturave dhe dallimeve, por ka shtuar se për momentin, ka çështje më me prioritet për t’u trajtuar.
Qyteti i Mitrovicës u nda në periudhën e pasluftës, ndërsa në vitin 2013 u nda edhe zyrtarisht në dy komuna: Mitrovica e Jugut e banuar me shumicë shqiptare, dhe Mitrovica e Veriut e banuar me shumicë serbe.
Në mes të qershorit të 2025-tës u formua edhe një bord i përbashkët i këtyre dy komunave, bazuar në Ligjin për Kufijtë Administrativë të Komunave, me qëllim “përafrimin e qytetarëve”.
Verën e vitit të kaluar, Qeveria e Kosovës ndërmori një nismë për të hapur urën kryesore mbi Ibër për trafik – gjë që u kundërshtua nga popullsia lokale serbe dhe bashkësia ndërkombëtare.
Misioni i Organizatës së Traktatit të Atlantikut Verior (NATO) në Kosovë, KFOR – ushtarët e të cilit janë të stacionuar në urën kryesore mbi lumin Ibër – kishte thënë atëkohë se çdo vendim për hapjen e urës, duhet të merret brenda kornizës së dialogut midis Kosovës dhe Serbisë, i cili ndërmjetësohet nga Bashkimi Evropian.
Ambasadori i atëhershëm i Shteteve të Bashkuara të Amerikës në Kosovë, Jeffrey Hovenier, i kishte thënë Radios Evropa e Lirë se ka rrezik real nga hapja e urës në Mitrovicë, i cili mund të ndikojë në sigurinë e ushtarëve të NATO-s, përfshirë edhe ushtarët amerikanë.
Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, kishte deklaruar më pas se Qeveria e tij do t’i vazhdonte konsultimet dhe koordinimin në lidhje me hapjen e urës, duke theksuar se kjo çështje nuk është e drejtuar kundër askujt.
Në vitin 2014, Kosova dhe Serbia ranë dakord për hapjen e urës për trafik, në kuadër të dialogut për normalizimin e marrëdhënieve.
I ashtuquajturi rivitalizim i urës u planifikua me qëllim heqjen e të gjitha barrikadave të vendosura nga serbët lokalë dhe funksionalizimin e urës.
Më pas, në vitin 2016, u miratua një plan i ri zbatimi, që synonte kapërcimin e mosmarrëveshjeve mbi interpretimet e ndryshme të konstatimeve të mëparshme.
Sipas planit të ri të zbatimit, hapja e plotë e urës duhej të bëhej në janar të vitit 2017.
Punimet rreth rivitalizimit të urës përfunduan vetëm në qershor të vitit 2018 dhe ura, në të cilën u investuan 1.5 milion euro, nuk u hap kurrë për automjete, por vetëm për këmbësorë./REL
Lajmet
Deputetja e LVV-së i akuzon për “qasje bllokuese” partitë që ishin në opozitë
Published
7 hours agoon
July 1, 2025By
UBTnews
Deputetja e Lëvizjes Vetëvendosje, Arjeta Fejza deklaroi se partitë që deri më tash ishin në opozitë kanë “qasje bllokuese”. Sipas saj, të njëjtat po veprojnë në kundërshtim me aktgjykimin e Gjykatës Kushtetuese.
Ajo u ka bërë thirrje partive tjera politike që të marrin pjesë në votim për komisionin e votimit të fshehtë.
“Edhe sot në këtë vazhdim të seancës konstituive të Kuvendit të Kosovës, deputetët e grupit tonë parlamentar dhe deputetët nga komunitet jo-shumicë ishin prezentë dhe e votuan komisionin për votim të fshehtë. Si një nga mënyrat përmes së cilës do të zgjidhet kryetari i Kuvendit të Republikës së Kosovës. Edhe në këtë seancë, veçanërisht tani pas aktgjykimit të Gjykatës Kushtetuese e kemi sjelljen e deputetëve të opozitës të cilët veprojnë në kundërshtim me aktgjykimin e Gjykatës Kushtetuese, duke mos marrë pjesë në votim. Kurse, është krejtësisht e qartë që është obligim i të gjithë deputetëve të Kuvendit të Kosovës pjesëmarrja në votim dhe votimi i Kuvendit të Kosovës. Prej se ka filluar kjo legjislaturë ne kemi pasur një qasje bllokuese nga ana e opozitës, ajo qasje vazhdoi edhe sot”, deklaroi ajo.
Deputetët dështuan për të dyzetën herë të konstituojnë legjislaturën e nëntë të Kuvendit. Ata do të mblidhen sërish të enjten, në orën 11:00.
Lajmet
PDK me aksion simbolik, deputetët qëndrojnë në sallë pas dështimit të seancës
Published
7 hours agoon
July 1, 2025By
UBTnews
Partia Demokratike e Kosovës ka qëndruar simbolikisht në sallë pas dështimit të dyzet për konstituim të Kuvendit. Deputetja Vlora Çitaku tha se kryesuesi i seancës konstituive, Avni Dehari po e shkel Kushtetutën. Ajo i ka bërë thirrje Lëvizjes Vetëvendosje për reflektim dhe për kthim në rend të ditës.
Pas dështimit të dyzet për konstituim të Kuvendit, Çitaku tha se është e turpshme se si seancat po përfundojnë për dy minuta.
“Fatkeqësisht, edhe sot, sërish me vetëdije të plotë, zotëri Dehari, Lëvizja Vetëvendosje po e shkelin Kushtetutën. I bëjmë thirrje edhe një herë Lëvizjes Vetëvendosje që të reflektojë, të kthehemi në sallë pasnesër, t’i kthehemi rendit të ditës, të konstituojmë Kuvendin e Kosovës dhe të bëjmë punën tonë. Puna jonë nuk është që të vijmë këtu e të defilojmë çdo 48 orë, puna jonë është të ndërtojmë institucionet, të ndërtojmë qeverinë, të merremi me hallet e sfidat e qytetarit të Republikës së Kosovës e jo me egon e zotëri Kurtit. Ne qëndruam simbolikisht në sallë edhe herën e kaluar edhe sot më gjatë, sepse është e turpshme që të vijmë këtu e të rrijmë nga dy minuta e të largohemi sikur të mos ndodhë asgjë”, deklaroi Çitaku.
Sekretarja e përgjithshme e PDK-së, Vlora Çitaku tha se nesër do të zhvillohet takimi i ftuar nga presidentja Vjosa Osmani, ku bëri të ditur se i pranishëm do të jetë kryetari Memli Krasniqi.
“Ne kemi qenë vazhdimisht të gatshëm për zgjidhje dhe do të marrim pjesë, kryetari Krasniqi do të marrë pjesë në takim, shpresojmë në reflektim. Aktvendimi i Gjykatës Kushtetuese është shumë i qartë, ne besojmë që edhe zotëri Kurti të fillojë të lexojë dhe të kuptojë drejt në shqip”, përfundoi ajo.
Lajmet
Çitaku akuzon VV-në për shkelje të Kushtetutës: PDK vazhdimisht e gatshme për zgjidhje
Published
9 hours agoon
July 1, 2025By
UBTnews
Nënkryetarja e PDK-së, Vlora Çitaku, ka reaguar pas ndërprerjes për herë të 40-të të seancës konstituive të Kuvendit, duke akuzuar Lëvizjen Vetëvendosje dhe kryesuesin Avni Dehari për shkelje të Kushtetutës.
“Fatkeqësisht edhe sot, me vetëdije të plotë, po e shkelin Kushtetutën”, tha ajo para mediave. Çitaku theksoi se PDK është gjithmonë e gatshme për zgjidhje dhe i bëri thirrje LVV-së që të reflektojë dhe të kthehet në sallë për ta vazhduar punën.

Ja fktorët që ndikojnë në rritjen e kolesterolit të keq

Abraham nga aeroplani, do të jem në sulm me dyshen shqiptare

Pete Davidson zbulon plagë të thella familjare mes një paraqitjeje të re në skenë

Dubai bën testin e parë, synon të “luftojë” trafikun me Taksitë Ajrore Joby deri në 2026

Si e kaloi Princesha Diana ditëlindjen e saj të fundit?

Ky çaj e parandalon sulmin në zemër

Ansu Fati zyrtarizohet te Monaco

Kremlini mohon pretendimet e SHBA-së se Rusia po zvarrit bisedimet e paqes në Ukrainë

SHBA heq sanksionet ndaj Sirisë
Të kërkuara
-
Lajmet nga UBT2 months ago
Profesori, Arsim Hajdari, doktoron me temën “New Perspective of Biological Therapy in Treatment of Age-Related Macular Degeneration”
-
Lajmet3 months ago
Studentët e Psikologjisë në UBT zhvilluan një vizitë studimore në qendrën psikologjike “Radix” dhe Asociacionin Kosovar për Psikoterapi Trupore
-
Lajmet nga UBT4 weeks ago
UBT – Institucioni privat me më së shumti programe të akredituara nga Agjencia e Akreditimit të Kosovës
-
Lajmet nga UBT3 weeks ago
UBT organizon debat rreth zgjerimit të BE-së dhe ruajtjes së vlerave evropiane