Më 27 mars të vitit 1866, lindi një nga figurat më të shquara të letërsisë dhe atdhetarisë shqiptare, dramaturgu dhe poeti Andon Zako Çajupi, i cili do të bëhej një ndër emrat më të njohur të Rilindjes Kombëtare.

Pas një shkollimi fillor në Zagorinë e lindjes së tij, Çajupi do ta braktiste fshatin e tij për të ndjekur një rrugë më të gjerë, që do të ndihmonte formimin e tij si një individ me botëkuptim të gjerë dhe një pasion të thellë për atdhenë. Ai do të bashkohej me të atin, Harito Çakon, një veprimtar i njohur i lëvizjes atdhetare, dhe do të vazhdonte studimet në një kolegj francez, ku kultivoi njohuri të larmishme që do ta shoqëronin gjatë gjithë jetës.

I pajisur me këtë formim të thelluar dhe me një botëkuptim europian, Andon Zako Çajupi do të drejtohej në Gjenevë, ku gjatë viteve 1887-1893 përfundoi studimet për drejtësi. Pas kësaj, vendosi të jetonte në Kajro, ku nisi të ushtronte profesionin e avokatit. Megjithatë, pas një periudhe të shkurtër, ai do të hiqte dorë nga ky profesion dhe do t’i përkushtohej plotësisht lëvizjes patriotike të shqiptarëve të Egjiptit. Ai shpejt u bë një figurë kyçe e shoqërisë atdhetare dhe kulturore të shqiptarëve në këtë krahinë, duke luajtur një rol të rëndësishëm në mbrojtjen e interesave të Shqipërisë dhe të popullit shqiptar.

Vepra letrare e Çajupit është e pasur dhe e larmishme. Ajo nënvizon jo vetëm përkushtimin e tij për kulturën dhe letërsinë shqiptare, por edhe angazhimin e tij të fortë në fushën e atdhetarisë. Përmbledhja poetike “Baba Tomorri” (1902), që përfshin komedinë e tij të njohur “Katërmbëdhjetë vjeç dhëndërr”, është një nga veprat më të rëndësishme të tij dhe një monument i kulturës shqiptare. Në këtë vepër, Çajupi tregon mjeshtërinë e tij në shkrimin e dramave dhe poezive që shpalosin pasionin dhe ndjenjën kombëtare.

Veprat e tij përfshijnë gjithashtu përkthime të rëndësishme, si “Përrallat e La Fontenit” (1921), të cilat i përshtati në shqip, dhe “Lulet e Hindit” (1922), një koleksion i vjershave nga letërsia sanskrishte. Pena e tij është vlerësuar jo vetëm për cilësinë letrare, por edhe për angazhimin e tij publicistik. Një nga shkrimet e tij më të njohura është pamfleti “Klubi i Selanikut” (1909), i cili pasqyron angazhimin e tij për kauzën atdhetare.

Edhe pse shumë vepra të tij mbetën të pabotuara dhe në dorëshkrim, duke përfshirë poemen “Baba Musa lakuriq”, tragjedinë “Burri i dheut” dhe komedinë “Pas vdekjes”, kontributi i Andon Zako Çajupit mbetet i paharruar për kulturën dhe historinë shqiptare.

Dramaturgu, poeti dhe atdhetari Andon Zako Çajupi ndërroi jetë më 11 korrik 1930 në Kajro, por veprat dhe ideali i tij për një Shqipëri të pavarur e të bashkuar vazhdojnë të jetojnë dhe të frymëzojnë brez pas brezi./UBTNews/

Njësia Kërkimore e Gjeoshkencave dhe Gjeoinxhinierive organizoi ditën e sotme një konferencë shkencore me temën “Ndryshimet Klimatike dhe Uji: Mbyllja e Hendekut të Paralajmërimit të Hershëm Së Bashku”, e cila u zhvillua në Akademinë e Shkencave të Shqipërisë. Ky aktivitet shkencor bashkoi 72 studiues dhe 22 institucione kërkimore, universitare, administrative dhe nga sektori i biznesit, të cilët ishin të ftuar nga Shqipëria dhe Kosova për të diskutuar mbi ndikimin e ndryshimeve klimatike dhe menaxhimin e ujit, si dhe përmirësimin e paralajmërimeve të hershme për rreziqet natyrore.

Konferenca e organizuar synoi të theksojë rëndësinë e bashkëpunimit ndërmjet institucioneve dhe studiuesve të dy vendeve për përballimin e sfidave të paraqitura nga ndryshimet klimatike, veçanërisht në fushat e menaxhimit të ujit dhe përmirësimit të sistemeve të paralajmërimit të hershëm për katastrofat natyrore.

Akademiku Rrapo Ormëni, gjatë hapjes së ngjarjes, theksoi se ky aktivitet ishte i rëndësishëm për shënimin e 75-vjetorit të themelimit të Organizatës Botërore të Meteorologjisë (OBM), një ngjarje kyçe që ka kontribuar në përmirësimin e bashkëpunimit ndërkombëtar për monitorimin e kushteve klimatike dhe parashikimin e fenomeneve atmosferikë. Ai theksoi gjithashtu se parandalimi dhe përshtatja ndaj ndryshimeve klimatike kërkojnë investime të qëndrueshme dhe monitorim të vazhdueshëm, si dhe një bashkëpunim të ngushtë ndërmjet institucioneve dhe aktorëve të tjerë të përfshirë në këtë fushë.

Në konferencë u mbajtën dy referate kryesore nga specialistë të njohur në këtë fushë. Prof. Dr. Petrit Zorba, nga Instituti i Gjeoshkencave të Universitetit të Teknologjisë të Tiranës (UPT), dhe Besim Aliu, nga Instituti Hidrometrologjik i Kosovës, ndanë përqasje të reja dhe të dhëna mbi ndikimin e ndryshimeve klimatike në rajon, duke lidhur këto ndryshime me politikat energjetike dhe sfidat për diversifikimin e burimeve të energjisë në Shqipëri. Ata diskutuan gjithashtu mbi sfidat dhe mundësitë për zhvillimin e qëndrueshëm të rajonit dhe nevojën për përmirësimin e sistemeve të paralajmërimit të hershëm në Kosovë, duke theksuar rëndësinë e krijimit të lidhjeve më të forta mes politikës dhe kërkimeve shkencore për të adresuar këto sfida.

Pjesëmarrësit e konferencës patën mundësinë të shijojnë një forum të frytshëm shkencor dhe të krijojnë mundësi për bashkëpunim të mëtejshëm në fushën e kërkimit dhe menaxhimit të burimeve natyrore, veçanërisht në lidhje me menaxhimin e ujit dhe përballimin e sfidave që ndryshimet klimatike do të sjellin për të dy vendet.

Ky aktivitet ishte një hap përpara për avancimin e politikave të qëndrueshme dhe për forcimin e kapaciteteve për t’u përballur me rreziqet natyrore që kërcënojnë rajonin, duke kontribuar kështu në sigurimin e një të ardhmeje më të sigurt dhe më të qëndrueshme për Shqipërinë dhe Kosovën./UBTNews/