

Kuriozitete
“Ju keni orët, por ne kemi kohën” – Motoja e talibanëve nga viti 2001
Published
4 years agoon
By
UBT newsTeoricienti i përgjithshëm dhe ushtarak prusian Carl von Clausewitz deklaroi në gjysmën e parë të shekullit XIX se një nga mënyrat për të fituar një luftë ishte thyerja e vullnetit të armikut për të luftuar.
Kjo mund të arrihet në disa mënyra – një nga më brutale dhe efektive ishte hedhja e bombave atomike në Hiroshima dhe Nagasaki – ndër të cilat sigurisht që është këmbëngulja.
Kur bëhet fjalë për kaosin aktual në Afganistan, është e qartë se talibanët kanë treguar një vullnet shumë më të madh për të luftuar, i cili nuk është zhdukur as kur ata ishin mundur ushtarakisht bindshëm njëzet vjet më parë.
Ky vullnet ndoshta shprehet më së miri në një fjali që i atribuohet nga burime të ndryshme të mediave një ushtari të panjohur të talibanëve, ose i përshkruar si një thënie popullore afgane: “Ju keni orët, por ne kemi kohën”. Disa versione thonë se talibanët e kapur thanë: “Amerikanët kanë orët, por ne kemi kohën”.
Kjo fjali është cituar rregullisht në mediat perëndimore që nga fillimi i këtij shekulli, në fakt që nga fillimi i ndërhyrjes perëndimore. Në fillim dukej si një kërcënim bosh për fanatikët talibanë, por me kalimin e kohës filloi të tingëllojë si një shpjegim profetik i gjithçka që ndodhi në Afganistan gjatë dy dekadave të fundit.
Fjalia është cituar në analizat e situatës në Afganistan të botuara më shumë se dhjetë vjet më parë në Guardian britanik, sipas revistës amerikane Newsweek në artikullin e saj në të cilin pyeti “Si është e mundur që talibanët të këmbëngulin?”
Në vitin 2011, Newsweek foli me komandantin e atëhershëm 28-vjeçar të talibanëve të rangut të mesëm, Mujahideen Rahman, i cili u tha atyre se “as nuk e mban mend sa kohë ka luftuar me amerikanët”.
Rahman i tha një reporteri të Newsweek se amerikanët e mbajtën rob në aeroportin Bagram nga fillimi i vitit 2009 deri në gusht 2010 dhe se ai më pas kaloi një muaj e gjysmë edhe më të errët në një qendër pyetjeje të drejtuar nga agjencia e atëhershme e inteligjencës qeveritare në Kabul. Ai foli për shokët e tij, të cilët ishin vrarë, të paaftë ose ishin kapur, dhe se ai dhe grupi i tij i vogël i luftëtarëve ishin dëbuar nga baza e tyre në provincën fqinje të Ghazniut.
“Duket e rraskapitur, sikur të ishte në prag të heqjes dorë?”, tha një reporter i Newsweek, derisa pyeti një luftëtar talibanë nëse talibanët duhet të bien dakord me amerikanët dhe autoritetet afgane për t’i dhënë fund luftës.
Papritur, talibanët bërtitën: “Jo! Lufta do të vazhdojë derisa amerikanët të mposhten, pavarësisht se sa kohë zgjat dhe sado që të sakrifikohet”.
“Koha në burg dhe koha në xhihad nuk do të thotë asgjë për ne”, tha Mujahideen Rahman për Newsweek. “Bateria e orës tuaj do të shkarkohet dhe duart e saj do të ndalen. Por koha jonë në betejë nuk do të përfundojë kurrë. Ne do të fitojmë”, ishte i sigurt ai në vitin 2011.
“Rebelët duket se janë plotësisht të bindur se edhe Zoti edhe koha janë në anën e tyre. Çdo gjë tjetër është detaje të parëndësishme: përvjetorët, afatet kohore, dhe të gjitha kufizimet ekonomike, financiare dhe politike që marrin vigjilencën e politikëbërësve amerikanë. Rebelët nuk tregojnë interes për numrat, statistikat ose oraret, ata përqendrohen vetëm në fitore, për të cilin ata janë të sigurt se një ditë do të jenë të tyret”, vuri në dukje Newsweek me skepticizëm në vitin 2011. E gjithë kjo atëherë u dukej shumëkujt si fanatizëm pa mbulesë, dhe sot rezulton të jetë një e vërtetë pothuajse banale.
Këto ditë, ne jemi dëshmitarë se bateritë e Perëndimit kanë mbaruar dhe se, të paktën në këtë pikë, këmbëngulja e talibanëve ka triumfuar.
Ekziston një aspekt tjetër interesant i kësaj fjalie të cituar shpesh. Ora është një pajisje, një makinë, një produkt teknologjik, i cili mund të simbolizojë epërsinë teknike të Perëndimit në kuptimin ushtarak, ndërsa koha është një kategori e veçantë, madje metafizike, e cila kapërcen çdo makinë, madje edhe vetë natyrën.
Pikat e ujit nuk shpërthejnë nëpër shkëmbinj sepse janë gjithmonë të fortë, por sepse ato pikojnë me këmbëngulje për shekuj me radhë. Nuk ka asnjë pajisje të tillë, pavarësisht sa teknikisht e përsosur dhe e mirëmbajtur me zell, që mund të mbijetojë me kalimin e kohës përgjithmonë.
Mungesa e këmbënguljes së Perëndimit u vu në dukje në komentin e tij të fundit për gazetën prestigjioze kanadeze The Globe and Mail dhe David Mack, një ish- oficer britanik që shërbeu, ndër të tjera, në Afganistan.
“Ndërtimi i një kombi nuk është një ushtrim prej 10 ose 20 vjetësh. Është një angazhim prej 30 ose 50 vjetësh, madje edhe më i gjatë. Është një partneritet i qëndrueshëm dhe brezash që zgjat një jetë të tërë. Për gati 50 vjet, ushtarët e NATO -s kanë qëndruar stoikisht pranë Rhine gjatë luftës së ftohtë, duke pranuar se jeta e tyre humbi pas pushtimit sovjetik në Evropën Perëndimore. E njëjta gjë vlen edhe për 28.500 trupat amerikane që mbetën të vendosur në një ngërç 70-vjeçar në Gadishullin Korean. Ushtria mund të sigurojë siguri, por qeveritë dhe politikanët duhet të ruajnë vendosmërinë e tyre”, shkroi Mack, duke shtuar se “kur ne e humbim durimin në fund të fundit, atëherë të këqijtë fitojnë”.
Mack vëren se talibanët ishin të gatshëm të prisnin me durim, për të luftuar përgjithmonë, që do të thotë se ata kishin një avantazh të madh strategjik ndaj Perëndimit.
Në mënyrë domethënëse, në kritikën e tij ndaj lëvizjes së presidentit amerikan Joe Biden, Ryan C. Crocker, i cili ishte ambasador i Barack Obama në Kabul, i referohet gjithashtu fjalisë së famshme për orët dhe kohën.
Crocker botoi një artikull në New York Times në të cilin ai menjëherë deklaroi në titull se “mungesa e durimit strategjik të Biden çoi në katastrofë”.
“Mbaj mend një koment që i atribuohet një luftëtari talibanë të kapur disa vjet më parë: ‘Ju amerikanët keni orët, por ne kemi kohën’. Fatkeqësisht, kjo pikëpamje doli e saktë – talibanët na mbijetuan neve dhe padurimit tonë”, shkruan Crocker.
Ai kujton se padurimi amerikan ka qenë një problem që nga humbja sovjetike në Afganistan në vitin 1989.
“Pas disfatës sovjetike në Afganistan nga muxhahedinët e mbështetur nga SHBA, të stërvitur nga Pakistani, ne vendosëm se kishim mbaruar. Ne mund të shihnim që po vinte lufta civile afgane – e vetmja gjë që mbante grupet e ndryshme afgane së bashku ishte një armik i përbashkët. Por kjo nuk ishte problemi ynë – ne u larguam. Me largimin tonë ne ndaluam ndihmën e Pakistanit në një mënyrë vendimtare: ne ndërprenë ndihmën e sigurisë dhe ekonomike për shkak të programit të saj të armëve bërthamore, diçka që kishim toleruar më parë. Kështu Pakistani, sipas perceptimit të tij, u bë aleati më i afërt, aleati më ngushtë i talibanëve. Kjo është arsyeja pse Pakistani u dha mbështetje talibanëve kur ata filluan të forcoheshin në vitet 1990: mund të përfundojë një konflikt të rrezikshëm përgjatë kufijve të paqëndrueshëm të Pakistanit”, shpjegon ambasadori Crocker.
Ai gjithashtu kujton se më vonë, kur Shtetet e Bashkuara vendosën të afroheshin përsëri me Pakistanin pas sulmit në Qendrën Botërore të Tregtisë në Nju Jork, ai u përpoq të bindte politikanët pakistanezë dhe udhëheqjen ushtarake që të mohonin mbështetjen ndaj talibanëve.
Ai mori këtë përgjigje: “Ne ju njohim juve amerikanëve. Ne e dimë që ju nuk keni durim për një luftë të gjatë. Ne e dimë se do të vijë dita kur thjesht do të lodheni dhe do të shkoni në shtëpi – kjo është ajo që bëni. Por ne nuk do të shkojmë askund – ne jetojmë këtu. Pra, nëse mendoni se do t’i bëjmë talibanët armiq të vdekshëm, ju jeni plotësisht të çmendur”.
Kjo është pikërisht ajo që ndodhi, aleatët perëndimorë u lodhën dhe humbën vullnetin për të luftuar në Afganistan. Talibanët, nga ana tjetër, nuk e humbën vullnetin për të luftuar, edhe kur u mundën. Ata ishin të bindur se koha ishte në anën e tyre dhe, për fat të keq – ata kishin të drejtë.
Kuriozitete
Nga numri i telefonit te analizat mjekësore, cilat informacione nuk duhet të ndajmë me ChatGPT
Published
3 days agoon
June 4, 2025
Inteligjenca artificiale mund të jetë mjet i vlefshëm gjatë përditshmërisë, por rekomandohet që duhet të kemi kujdes në përdorimin e saj.
Prania e ChatGPT në jetë po bëhet më e dukshme. Siç mësojnë njerëzit nga chatbot-e, po ashtu edhe këta të fundit mësojnë prej nesh përmes bisedave që bëjmë. Ekspertët në fushën e inteligjencës bëjnë thirrje për kujdes, pasi ka informacione si psh nga numri i telefonit, adresa e shtëpisë apo testet mjekësore nuk duhet të ndahen me chatbot – jo vetëm për arsye privatësie, por edhe për të shmangur keqpërdorimin ose rrjedhjen e mundshme të të dhënave.
Paralajmërime nga vetë krijuesit
Edhe vetë kompanitë që zhvillojnë sistemet e AI i njohin rreziqet. OpenAI thotë: “ Ju lutemi mos ndani informacione të rëndësishme në biseda”, ndërsa Google u bën thirrje përdoruesve të Gemini të jenë të kujdesshëm: “ Mos vendosni informacione konfidenciale ose të dhëna që nuk do donit t’i shihte askush”
Siç vë në dukje WSJ, bisedat me chatbot mund të përdoren për të trajnuar modelet e ardhshme dhe fjalë kyçe që lidhen me çështjet e sigurisë si dhuna mund të shkaktojnë auditime të brendshme nga vetë kompania.
Pesë kategori të dhënash që nuk duhet të ndani
Informacioni personal identifikimi – ID ose numri i pasaportës, data e lindjes, adresa e shtëpisë dhe numri i telefonit janë informacione që duhet të mbahen jashtë bisedave me AI.
Të dhënat mjekësore – Asnjëherë mos kërkoni të bëni interpretim të testeve mjekësore në Chat GPT.
Informacioni financiar – Shmangni futjen e numrave të llogarive bankare ose informacioneve të tjera të ndjeshme financiare.
Detajet e punës suaj – Përdoruesit që përdorin chatbot në rutinën e tyre të përditshme të punës ekspozojnë pa vetëdije të dhënat e klientëve ose informacionet e brendshme të kompanive të tyre. Nëse përdorimi i AI është thelbësor për punën, rekomandohet që të përdoren abonimet profesionale.
Detajet e hyrjes – Chatbot-et nuk janë ndërtuar për të vepruar si vend për fjalëkalime, PIN ose kredenciale të tjera aksesi.
Kuriozitete
Princesha Diana: Letra që zbulon sa e vetmuar ndihej në pallat
Published
5 days agoon
June 2, 2025
Të gjitha objektet që tregojnë historinë e jetës së Princeshës Diana dhe ofrojnë informacion mbi familjen mbretërore britanike tani janë në ankand. Midis tyre është një letër e shkruar me dorë dy ditë pas dasmës së saj me Mbretin e ardhshëm Charles.
Ankandet Julien’s prezantojnë koleksionin e jashtëzakonshëm, “Stili i Princeshës Diana dhe një Koleksion Mbretëror”, me më shumë se 300 pjesë historike në një nga ankandet më të mëdha të artikujve që dikur i përkisnin Princeshës së ndjerë të Uellsit.
Së bashku me shumë artikuj të modës të paraqitur në ankand, i cili fillon më 26 qershor në The Peninsula Beverly Hills, ka edhe një artikull veçanërisht të veçantë. Koleksioni përfshin një letër të shkruar me dorë dhe të nënshkruar nga Princesha Diana drejtuar Mark Simpson, një punonjës i Pallatit Buckingham.
Letra mban datën 31 korrik 1981, vetëm dy ditë pas dasmës së saj me Princin e atëhershëm Charles.
“Kjo është një nga veprat e mia të preferuara”, thotë Martin Nolan, bashkëthemelues dhe drejtor ekzekutiv i Julien’s Auctions, për revistën PEOPLE gjatë një parapamjeje të artikujve të ankandit.
“Është disa ditë pas dasmës së saj.” “Ajo jetonte në Pallatin e Buckinghamit, ishte periudha kur po përshtatej nga jeta normale në jetë pallati”, tha Nolan.
“Kështu që ajo duhej të mësonte nga mbretëresha të përkulej dhe të gjitha këto.” Por, ajo po kalonte mirë me Mark Simpsonin.”Ata ishin pothuajse në të njëjtën moshë, ai ishte pak më i madh se ajo “, shton Nolan. “Në letër ajo flet për sa e vetmuar ishte kur ishte në pallat.”
Letra thotë: “I dashur Mark, doja vetëm të të falënderoja për gjithë mirësinë dhe durimin që më ke treguar që kur u zhvendosa në Pallatin e Buckinghamit. Qëndrimi im u bë shumë më i lehtë nga shoqëria jote, pasi ishte shumë e vetmuar dhe qeshëm aq shumë, saqë nuk mund të të falënderoj mjaftueshëm. Shpresoj se ke mundur ta shijosh të mërkurën dhe se të ka pëlqyer fustani im.”
Nesër do të nisem për në Britani, me të gjithë këta burra përreth. Duhet të kem kujdes nga Evelina! Lajmi i keq është se nuk kam ngrënë asnjë drithëra – më vjen keq. Si do t’ia dal pa tasat me drithëra? [fytyrë që qesh]. Një falënderim i madh që je vetvetja – Me shumë dashuri, Diana.”
Letra tregon se ditët e para të Dianës si princeshë nuk ishin aspak argëtuese.
Kuriozitete
Pse bllokohen veshët në avion? Ja si ta zgjidhni këtë problem
Published
1 week agoon
May 28, 2025
Nuk ka rëndësi se pse po e bëni udhëtimin e radhës! Mund të jenë pushimet, udhëtim pune apo çështje tjetër, me siguri që ka fenomen me të cilin jeni përballuar sa herë që keni bërë udhëtime të tilla: bllokimi i veshëve apo ajo që nga auditologët quhet “veshi i avionit”.
Ndryshe quhet “barotrauma e veshit”, veshi i avionit është zhurma e dhimbshme e veshit që ndodh kur avioni është në ngjitje ose zbritje. Nëse për disa persona kjo është një ndjesi irrituese, për të tjerë është shqetësim që zgjat edhe pas daljes nga avioni.
Për të shmangur fluturimet, auditologia Sarah Lundstrom shpjegon më shumë rreth këtij fenomeni.
Çfarë është “veshi i avionit”?
“Kjo ndodh kur “veshi mbyllet për shkak të ndryshimeve të presionit të ajrit gjatë fluturimit,” shpjegon mjekja Lundstrom. Lajmi i mirë është se ndërkohë që kjo gjendje krijon njëfarë shqetësimi, kjo nuk dëmton daullet e veshit tuaj.
Pse kumbojnë veshët në avion?
Arsyeja pse përjetoni dhimbje veshi gjatë udhëtimeve me avion është për shkak të ndryshimit të presionit të ajrit. “Kur ka një ndryshim në presionin e ajrit të jashtëm, kjo shkakton shtyrjen e daulles së veshit dhe mbylljen e tubit eustachian,” shton mjekja.
Si ta parandaloni si fenomen?
Sipas mjekes Lundstrom, mund të përtypni çamçakëz ose mbani karamele gjatë fluturimit për të ndihmuar në mbajtjen e “veshit të mesëm dhe tubit eustachian në lëvizje dhe të hapur”. Megjithatë, nëse nuk keni çamçakëz ose karamele me vete, mos u frikësoni.
“Gjatë fluturimit, gëlltisni diçka ose mbyllni hundën e të fryni ajrin për të nxitur tubit eustachian të hapet që të lehtësojë presionin,” përfundon Lundstrom.
Kuriozitete
NASA zbulon pasuri të pallogaritshme ari në thellësitë e oqeanit
Published
1 week agoon
May 27, 2025
Oqeanet mbajnë rezervat më të mëdha të arit në botë, por ato janë ende të paarritshme.
Një ekip shkencëtarësh të NASA-s ka zbuluar se oqeanet “mbajnë” rezervën më të madhe të arit, e cila vlerësohet në 20 milionë ton. Nxjerrja e metalit të çmuar që zotërojnë, sjell sfida për shkak të përqendrimit të tij të ulët në ujin e detit.
Sasia e raportuar ka tronditur botën, pasi tejkalon sasinë totale të arit të gjetur nga njeriu gjatë gjithë historisë së tij.
Teknologjia që i është vënë në dispozicion njerëzimit nuk lejon një mekanizëm minerar ekonomikisht të qëndrueshëm, uji i detit përmban metale që e bëjnë të vështirë ndarjen e arit. Ari i tretur nuk është i vetmi burim i vlefshëm që deti “ruan”.
Elemente tjera të rëndësishme që detet dhe oqeanet kanë janë depozitat e sulfurit hidrotermal. Këto janë depozita që janë më të arritshme sesa ari i tretur dhe mund të nxirren përmes minierave nënujore.
Minierat në det paraqesin rreziqe shkatërruese për ekosistemet detare, kjo rrezikon mijëra specie të reja, shkatërron shumë habitate detare dhe ndryshimi i zinxhirëve ushqimorë paraqet rreziqe të konsiderueshme.
Disa territore, si Papua Guinea e Re, filluan ta zbatojnë këtë praktikë. Debati mjedisor përqendrohet në ndikimet tragjike që aktivitetet minerare kanë në ekosistemet detare, duke lënë anash mundësitë ekonomike që j’u ofrojnë vendeve.
Mundësi reale që deti mund të na ofrojë burimet e tij më të vlefshme
Disa shkencëtarë mbajnë gjallë shpresën se zhvillimet teknologjike do të na lejojnë të arrijmë në zgjidhje të qëndrueshme në të ardhmen për shfrytëzimin e burimeve detare. Nuk është e pamundur që një ditë të shfaqen teknologji që do të lejojnë nxjerrjen e arit nga deti pa shkaktuar dëme të konsiderueshme në mjedisin detar.
Derisa të ndodhë kjo, ari vazhdon të fshihet në thellësitë e detit, madje edhe për vende si Spanja, me disa dete dhe oqeane që lagen në plazhet e saj, gjë që mund t’i sjellë vendit iberik miliona ose miliarda euro.
Thesari më i madh i njerëzimit qëndron i fshehur në det, e në të njëjtën kohë, Kina ka surprizuar me zbulimin e 230 miliardë ton ari të bardhë në shtratin e detit.

Metabolizëm i ngadaltë, si t’i dalloni simptomat

Profesorët e UBT-së kontribuojnë në ndërtimin e paqës së qëndrueshme

Zyrtare: Ferizaj përforcohet në qendër të mbrojtjes, prezantojnë Ardit Iljazin

Mbyllet me sukses Java e Dizajnit në UBT – prezantohen koleksione me vlera artistike dhe kulturore

Aktori Christian Bale duket thuajse i panjohur rrugëve të Atlantas, teksa po xhiron filmin e ri

Jackie Chan: Mësova anglisht përmes muzikës ‘country’ pasi u zhvendos në SHBA!

Bill Gates do të dhurojë 99% të pasurisë së tij për Afrikën

FSHF: Vijon procesi i shpërndarjes së biletave përmes shortit elektronik për ndeshjen Shqipëri – Serbi

Ardian Ismajli mund t’i bashkohet Rashicës te Besiktasi?
Të kërkuara
-
Lajmet nga UBT1 month ago
Profesori, Arsim Hajdari, doktoron me temën “New Perspective of Biological Therapy in Treatment of Age-Related Macular Degeneration”
-
Lajmet2 months ago
Studentët e Psikologjisë në UBT zhvilluan një vizitë studimore në qendrën psikologjike “Radix” dhe Asociacionin Kosovar për Psikoterapi Trupore
-
Lajmet nga UBT2 days ago
UBT – Institucioni privat me më së shumti programe të akredituara nga Agjencia e Akreditimit të Kosovës
-
Kulturë2 months ago
Shkëlqeu me rolin e tij në ‘Kontesha Arduini’, intervistë me Mirsad Ferati