Kuriozitete

“Ju keni orët, por ne kemi kohën” – Motoja e talibanëve nga viti 2001

Published

on

Teoricienti i përgjithshëm dhe ushtarak prusian Carl von Clausewitz deklaroi në gjysmën e parë të shekullit XIX se një nga mënyrat për të fituar një luftë ishte thyerja e vullnetit të armikut për të luftuar.

Kjo mund të arrihet në disa mënyra – një nga më brutale dhe efektive ishte hedhja e bombave atomike në Hiroshima dhe Nagasaki – ndër të cilat sigurisht që është këmbëngulja.

Kur bëhet fjalë për kaosin aktual në Afganistan, është e qartë se talibanët kanë treguar një vullnet shumë më të madh për të luftuar, i cili nuk është zhdukur as kur ata ishin mundur ushtarakisht bindshëm njëzet vjet më parë.

Ky vullnet ndoshta shprehet më së miri në një fjali që i atribuohet nga burime të ndryshme të mediave një ushtari të panjohur të talibanëve, ose i përshkruar si një thënie popullore afgane: “Ju keni orët, por ne kemi kohën”. Disa versione thonë se talibanët e kapur thanë: “Amerikanët kanë orët, por ne kemi kohën”.

Kjo fjali është cituar rregullisht në mediat perëndimore që nga fillimi i këtij shekulli, në fakt që nga fillimi i ndërhyrjes perëndimore. Në fillim dukej si një kërcënim bosh për fanatikët talibanë, por me kalimin e kohës filloi të tingëllojë si një shpjegim profetik i gjithçka që ndodhi në Afganistan gjatë dy dekadave të fundit.

Fjalia është cituar në analizat e situatës në Afganistan të botuara më shumë se dhjetë vjet më parë në Guardian britanik, sipas revistës amerikane Newsweek në artikullin e saj në të cilin pyeti “Si është e mundur që talibanët të këmbëngulin?”

Në vitin 2011, Newsweek foli me komandantin e atëhershëm 28-vjeçar të talibanëve të rangut të mesëm, Mujahideen Rahman, i cili u tha atyre se “as nuk e mban mend sa kohë ka luftuar me amerikanët”.

Rahman i tha një reporteri të Newsweek se amerikanët e mbajtën rob në aeroportin Bagram nga fillimi i vitit 2009 deri në gusht 2010 dhe se ai më pas kaloi një muaj e gjysmë edhe më të errët në një qendër pyetjeje të drejtuar nga agjencia e atëhershme e inteligjencës qeveritare në Kabul. Ai foli për shokët e tij, të cilët ishin vrarë, të paaftë ose ishin kapur, dhe se ai dhe grupi i tij i vogël i luftëtarëve ishin dëbuar nga baza e tyre në provincën fqinje të Ghazniut.

“Duket e rraskapitur, sikur të ishte në prag të heqjes dorë?”, tha një reporter i Newsweek, derisa pyeti një luftëtar talibanë nëse talibanët duhet të bien dakord me amerikanët dhe autoritetet afgane për t’i dhënë fund luftës.

Papritur, talibanët bërtitën: “Jo! Lufta do të vazhdojë derisa amerikanët të mposhten, pavarësisht se sa kohë zgjat dhe sado që të sakrifikohet”.

“Koha në burg dhe koha në xhihad nuk do të thotë asgjë për ne”, tha Mujahideen Rahman për Newsweek. “Bateria e orës tuaj do të shkarkohet dhe duart e saj do të ndalen. Por koha jonë në betejë nuk do të përfundojë kurrë. Ne do të fitojmë”, ishte i sigurt ai në vitin 2011.

“Rebelët duket se janë plotësisht të bindur se edhe Zoti edhe koha janë në anën e tyre. Çdo gjë tjetër është detaje të parëndësishme: përvjetorët, afatet kohore, dhe të gjitha kufizimet ekonomike, financiare dhe politike që marrin vigjilencën e politikëbërësve amerikanë. Rebelët nuk tregojnë interes për numrat, statistikat ose oraret, ata përqendrohen vetëm në fitore, për të cilin ata janë të sigurt se një ditë do të jenë të tyret”, vuri në dukje Newsweek me skepticizëm në vitin 2011. E gjithë kjo atëherë u dukej shumëkujt si fanatizëm pa mbulesë, dhe sot rezulton të jetë një e vërtetë pothuajse banale.

Këto ditë, ne jemi dëshmitarë se bateritë e Perëndimit kanë mbaruar dhe se, të paktën në këtë pikë, këmbëngulja e talibanëve ka triumfuar.

Ekziston një aspekt tjetër interesant i kësaj fjalie të cituar shpesh. Ora është një pajisje, një makinë, një produkt teknologjik, i cili mund të simbolizojë epërsinë teknike të Perëndimit në kuptimin ushtarak, ndërsa koha është një kategori e veçantë, madje metafizike, e cila kapërcen çdo makinë, madje edhe vetë natyrën.

Pikat e ujit nuk shpërthejnë nëpër shkëmbinj sepse janë gjithmonë të fortë, por sepse ato pikojnë me këmbëngulje për shekuj me radhë. Nuk ka asnjë pajisje të tillë, pavarësisht sa teknikisht e përsosur dhe e mirëmbajtur me zell, që mund të mbijetojë me kalimin e kohës përgjithmonë.

Mungesa e këmbënguljes së Perëndimit u vu në dukje në komentin e tij të fundit për gazetën prestigjioze kanadeze The Globe and Mail dhe David Mack, një ish- oficer britanik që shërbeu, ndër të tjera, në Afganistan.

“Ndërtimi i një kombi nuk është një ushtrim prej 10 ose 20 vjetësh. Është një angazhim prej 30 ose 50 vjetësh, madje edhe më i gjatë. Është një partneritet i qëndrueshëm dhe brezash që zgjat një jetë të tërë. Për gati 50 vjet, ushtarët e NATO -s kanë qëndruar stoikisht pranë Rhine gjatë luftës së ftohtë, duke pranuar se jeta e tyre humbi pas pushtimit sovjetik në Evropën Perëndimore. E njëjta gjë vlen edhe për 28.500 trupat amerikane që mbetën të vendosur në një ngërç 70-vjeçar në Gadishullin Korean. Ushtria mund të sigurojë siguri, por qeveritë dhe politikanët duhet të ruajnë vendosmërinë e tyre”, shkroi Mack, duke shtuar se “kur ne e humbim durimin në fund të fundit, atëherë të këqijtë fitojnë”.

Mack vëren se talibanët ishin të gatshëm të prisnin me durim, për të luftuar përgjithmonë, që do të thotë se ata kishin një avantazh të madh strategjik ndaj Perëndimit.

Në mënyrë domethënëse, në kritikën e tij ndaj lëvizjes së presidentit amerikan Joe Biden, Ryan C. Crocker, i cili ishte ambasador i Barack Obama në Kabul, i referohet gjithashtu fjalisë së famshme për orët dhe kohën.

Crocker botoi një artikull në New York Times në të cilin ai menjëherë deklaroi në titull se “mungesa e durimit strategjik të Biden çoi në katastrofë”.

“Mbaj mend një koment që i atribuohet një luftëtari talibanë të kapur disa vjet më parë: ‘Ju amerikanët keni orët, por ne kemi kohën’. Fatkeqësisht, kjo pikëpamje doli e saktë – talibanët na mbijetuan neve dhe padurimit tonë”, shkruan Crocker.

Ai kujton se padurimi amerikan ka qenë një problem që nga humbja sovjetike në Afganistan në vitin 1989.

“Pas disfatës sovjetike në Afganistan nga muxhahedinët e mbështetur nga SHBA, të stërvitur nga Pakistani, ne vendosëm se kishim mbaruar. Ne mund të shihnim që po vinte lufta civile afgane – e vetmja gjë që mbante grupet e ndryshme afgane së bashku ishte një armik i përbashkët. Por kjo nuk ishte problemi ynë – ne u larguam. Me largimin tonë ne ndaluam ndihmën e Pakistanit në një mënyrë vendimtare: ne ndërprenë ndihmën e sigurisë dhe ekonomike për shkak të programit të saj të armëve bërthamore, diçka që kishim toleruar më parë. Kështu Pakistani, sipas perceptimit të tij, u bë aleati më i afërt, aleati më ngushtë i talibanëve. Kjo është arsyeja pse Pakistani u dha mbështetje talibanëve kur ata filluan të forcoheshin në vitet 1990: mund të përfundojë një konflikt të rrezikshëm përgjatë kufijve të paqëndrueshëm të Pakistanit”, shpjegon ambasadori Crocker.

Ai gjithashtu kujton se më vonë, kur Shtetet e Bashkuara vendosën të afroheshin përsëri me Pakistanin pas sulmit në Qendrën Botërore të Tregtisë në Nju Jork, ai u përpoq të bindte politikanët pakistanezë dhe udhëheqjen ushtarake që të mohonin mbështetjen ndaj talibanëve.

Ai mori këtë përgjigje: “Ne ju njohim juve amerikanëve. Ne e dimë që ju nuk keni durim për një luftë të gjatë. Ne e dimë se do të vijë dita kur thjesht do të lodheni dhe do të shkoni në shtëpi – kjo është ajo që bëni. Por ne nuk do të shkojmë askund – ne jetojmë këtu. Pra, nëse mendoni se do t’i bëjmë talibanët armiq të vdekshëm, ju jeni plotësisht të çmendur”.

Kjo është pikërisht ajo që ndodhi, aleatët perëndimorë u lodhën dhe humbën vullnetin për të luftuar në Afganistan. Talibanët, nga ana tjetër, nuk e humbën vullnetin për të luftuar, edhe kur u mundën. Ata ishin të bindur se koha ishte në anën e tyre dhe, për fat të keq – ata kishin të drejtë.

Kuriozitete

Çfarë ndodhi me vëllezërit nga Gaza që prekën botën? Historia e Jadoua dhe Khaled

Published

on

Në tragjedinë e përditshme që përjeton Palestina, mes rrënojave dhe dhimbjes së pashuar, historia e dy fëmijëve të kapur nga objektivi i fotoreporterit Ahmed Younis është bërë një simbol shprese.

Pak ditë më parë, një fotografi e tij preku botën dhe u bë virale në rrjetet sociale. Ajo tregon një djalë të vogël me lot në sy, që mbante mbi supe vëllain më të vogël, duke u larguar nga shtëpia e tyre e shkatërruar në Gaza.

Ky moment rrëqethës ilustron peshën e padurueshme të luftës mbi supet e pafajshme të fëmijëve.

Ahmed Younis shkroi për atë skenë: “Një fëmijë mban vëllain e tij më të vogël në rrugën e gjatë të zhvendosjes nga Gaza Veriore në Jug, një pamje që tregon koston e tmerrshme humanitare të luftës mbi civilët.”

Disa ditë më vonë, Younis publikoi një tjetër fotografi, ku të njëjtit fëmijë shihen duke qeshur dhe duke luajtur së bashku. Ky kontrast i fortë me imazhin e parë dëshmon fuqinë e jetës dhe aftësinë për të gjetur momente lumturie edhe në mes vuajtjes.

“Jadoua dhe Khaled nga zhvendosja, tek një moment i këndshëm,” shkroi Younis.

Në foton e parë, Jadoua mbante vëllain mbi supe, përmes rrugëve të ashpra të zhvendosjes, një pamje që preku zemrat e njerëzve në të gjithë botën dhe u bë simbol i fëmijërisë që mban barrën e luftës.

Në imazhin e dytë, ata buzëqeshin si çdo fëmijë tjetër, duke na kujtuar se çdo fëmijë meriton të jetojë fëmijërinë e tij pa frikë.

Midis dy imazheve shtrihet historia e një brezi që mbijeton përmes dashurisë dhe solidaritetit, një mësim i fuqishëm për humanitetin. /A.Z/UBT News/

 

Continue Reading

Kuriozitete

Si u krijua reklama më e shtrenjtë në historinë e televizionit?

Published

on

Gati dy dekada më parë, bota e modës dhe ajo e filmit u takuan në një mënyrë që la gjurmë të përjetshme.

Në vitin 2004, Chanel publikoi “No. 5 The Film”, një reklamë ikonike për parfumin legjendar Chanel No. 5, me protagoniste aktoren fituese të çmimit Oscar, Nicole Kidman, nën regjinë e të jashtëzakonshmit Baz Luhrmann.

Sa kushtoi dhe si u realizua?

E njohur si reklama televizive më e shtrenjtë e të gjitha kohërave, prodhimi kushtoi 33 milionë dollarë, shifër që sot korrespondon me rreth 52 milionë dollarë.

Spoti zgjat vetëm 3 minuta, që do të thotë se çdo sekondë kushtoi mesatarisht midis 275,000 dhe 288,000 dollarë. Megjithatë, çdo qindarkë rezultoi e justifikuar.

Estetika e reklamës ishte kombinim i luksit karakteristik të Chanel e stilit romantik e teatror të “Moulin Rouge!”, një vizion i Luhrmann.

Nicole Kidman luan rolin e një ylli të famshëm të filmit, i cili përpiqet të largohet nga bota e dritave për të përjetuar një histori dashurie të ndaluar me një të panjohur, rol që interpretohet nga aktori brazilian Rodrigo Santoro.

Kidman u pagua midis 3 dhe 3.7 milionë dollarë për pjesëmarrjen, duke veshur një krijim magjepsës të modës së lartë, stiluar nga Karl Lagerfeld, atëherë drejtor artistik i Chanel dhe përgjegjës për drejtimin artistik të gjithë fushatës.

Kolona zanore e reklamës përdori një pjesë nga Claude Debussy, duke shtuar hijeshi dhe elegancë këtij produksioni kinematografik të jashtëzakonshëm. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Kuriozitete

Cilat janë 10 vendet që prodhojnë më shumë ar në botë?

Published

on

Ari mbetet një nga asetet më të çmuara në botë, si për përdorim në industrinë e bizhuterive, ashtu edhe si mjet ruajtjeje vlere në periudha pasigurie ekonomike.

Sipas të dhënave të Këshillit Botëror të Arit, prodhimi global më 2024 arriti në 3,661 tonë, nga të cilat rreth 53% (1,936 tonë) u prodhuan vetëm nga 10 shtetet kryesore.

Rritja e çmimit të arit vitet e fundit ka nxitur shtetet prodhuese të rrisin investimet në sektorin minerar, duke e kthyer këtë burim në faktor kyç për ekonominë e tyre.

1. Kina – 380 tonë

Kina kryeson për të 17-in vit radhazi, duke mbajtur pozicionin e liderit absolut në prodhimin e arit. Investimet e mëdha në teknologji dhe rezervat e pasura i kanë garantuar vendit një epërsi të pakonkurrueshme.

2. Rusia – 330 tonë

Rusia e ka rritur prodhimin si një strategji për t’u përballur me sanksionet ndërkombëtare, duke e përdorur arin si një burim të rëndësishëm për stabilitet financiar dhe valutë të fortë.

3. Australia – 284 tonë

E njohur për rezervat e saj të mëdha, Australia vazhdon të jetë një nga eksportuesit më të mëdhenj botërorë. Sektori minerar është një nga shtyllat kryesore të ekonomisë së saj.

4. Kanadaja – 202 tonë

Kombinon teknologjinë moderne me praktikat në miniera, duke e bërë prodhimin e saj të qëndrueshëm dhe me ndikim të ulët në mjedis.

5. Shtetet e Bashkuara – 198 tonë

Nevada është zemra e prodhimit amerikan të arit, duke siguruar pjesën dërrmuese të këtij metali të çmuar për SHBA-të.

6. Gana – 141 tonë

Si prodhuesi më i madh i arit në Afrikë, Gana ka rol jetik në ekonominë e kontinentit. Ari përbën një burim kryesor të ardhurash për vendin.

7. Meksika – 140 tonë

Me traditë të gjatë minerare, Meksika mbetet një nga prodhuesit më të rëndësishëm të arit në Amerikën Latine, duke e kombinuar prodhimin e arit me atë të mineraleve të tjera të vlefshme.

8. Indonezia – 140 tonë

Falë mbështetjes së qeverisë dhe kostove më të ulëta të prodhimit, Indonezia po forcon pozitat e saj në tregun global të arit.

9. Peruja – 137 tonë

Pavarësisht pasigurive politike, Peruja ruan nivel të lartë prodhimi, duke u renditur mes fuqive të sektorit minerar në Amerikën e Jugut.

10. Afrika e Jugut – 124 tonë

Dikur prodhuesi më i madh botëror, Afrika e Jugut ka parë një rënie të lehtë për shkak të kostove të larta të operimit dhe sfidave infrastrukturore, por mbetet një lojtar i rëndësishëm në treg.

Këto vende dominojnë më shumë se gjysmën e prodhimit botëror të arit, duke ndikuar në çmimin dhe stabilitetin e tregjeve ndërkombëtare.

Ndërsa kërkesa për ar mbetet e lartë si në industrinë e bizhuterive ashtu edhe për rezervat valutore të bankave qendrore, roli i tyre do të mbetet vendimtar në vitet që vijnë. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Kuriozitete

Pse qafa plaket më shpejt se fytyra?

Published

on

Regjisorja dhe shkrimtarja amerikane Nora Ephron ka thënë dikur: “Fytyrat tona janë gënjeshtra, qafat tona janë e vërteta”.

Dhe në fakt, kjo shprehje është e saktë: ndërhyrjet estetike mund të zbusin shenjat e moshës në fytyrë, por qafa shpesh i tregon vitet e kaluara. Rrudhat dhe lëkura e varur në këtë zonë mbeten dëshmi e kohës. Por pse qafa plaket më shpejt dhe a mund ta parandalojmë?

Pse qafa plaket shpejt?

Sipas specialistëve, disa faktorë ndikojnë në plakje, qëndrimi i dobët, mungesa e kujdesit të rregullt, ekspozimi në diell dhe dobësimi natyral i muskujve. Lëkura e qafës është më e hollë, ka më pak gjëndra dhjamore dhe më pak kolagjen, duke e bërë më të ndjeshme ndaj rrudhave.

Qafa e teknologjisë

Një shkak modern është “qafa e teknologjisë” – qëndrimi i përkulur para kompjuterit a telefonit. Ky zakon jo vetëm që shkakton dhimbje dhe tension, por krijon vija horizontale në qafë dhe poshtë mjekrës. Për ta shmangur, pajisjet vendosni në nivelin e syve.

Kujdesi i përditshëm

Ashtu si fytyra, dhe qafa duhet mbrojtur nga dielli duke përdorur krem mbrojtës, qafa duhet të trajtohet njësoj si fytyra: me serume, kremra hidratues e produkte ushqyese në mëngjes dhe mbrëmje. Lëkura thahet shpejt, shmang produktet me bazë alkooli ose sapunët agresivë.

Trajtimet estetike

Pas moshës 50-vjeçare, kur shenjat bëhen më të dukshme, mjekësia ofron alternativa për stimulimin e prodhimit të kolagjenit: trajtimet me plazmë të pasuruar me trombocite, acid hialuronik ose biostimulues që rigjallërojnë dermën.

Po ashtu përdoren metoda si lifting me fije, radiofrekuencë ose lazer nënlëkuror që ndihmojnë në shtrëngimin e lëkurës.

Në rastet kur qafa është e relaksuar dhe e varur, zgjidhja e vetme mbetet ndërhyrja kirurgjikale, si liposuksioni për heqjen e yndyrës së tepërt apo lifting-u i plotë që riformëson muskujt dhe përmirëson konturin e qafës. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Të kërkuara