Lajmet

Jetëgjatësia në Kosovë, më e ulëta në rajon – 1/3 e vdekjeve te grupmoshat e reja si rezultat i sëmundjeve kronike

Published

on

Inovacioni në teknologji, digjitalizimi i shërbimeve shëndetësore dhe sistemi i informacionit shëndetësor, u vlerësuan si një domosdoshmëri për zhvillimin e qëndrueshëm shëndetësor në Kosovë.

Në konferencën vjetore të organizuar nga Asociacioni i Spitaleve Private të Kosovës (ASPK), u tha se shërbimet shëndetësore në vend nuk janë të kënaqshme, duke theksuar se jetëgjatësia e njerëzve në Kosovë është ndër më të ultat në rajon.

Specialistja në Departamentin e Shëndetësisë në Bankën Botërore në Kosovë, Mrika Aliu, ka thënë se sëmundjet kronike ose jo-ngjitëse janë në rritje drastike dhe se rreth 80 për qind e vdekjeve në Kosovë janë si rezultat i sëmundjeve të zemrës e kancerëve të ndryshme.

Ajo ka shtuar se është edhe më shqetësuese se rreth 1/3 e vdekjeve të grupmoshes 20-29 është si rezultat i sëmundjeve kronike.

“Projekti i ri që është dizajnuar me kërkesë të Ministrisë së Shëndetësisë, roli ynë është në financim, ofrimin e mbështetjes teknike dhe mbikëqyrjen e zbatimin e këtij projekti. Objektiven kryesore e ka në ndërtimin e mekanizmave qeverisës edhe kapaciteteve institucionale për përmirësimin e cilësisë së shërbimeve shëndetësore. Nëse i këqyrim indikatorët e popullatës në shëndetësi, besoj edhe pajtohemi edhe prej jetës së përditshme se nuk janë shumë të kënaqshme. Për shembull jetëgjatësia e njerëzve në Kosovë është ndër më të ulëtat në rajon. Mos të flasim se është me e ulët se mesatarja e BE-së. Sëmundjet kronike ose jongjitëse janë në rritje drastike, diku 80 për qind e vdekjeve në Kosovë janë si rezultat i sëmundjeve të zemrës, kancereve të ndryshme. Por çka është edhe më shqetësuese se është se diku 1/3 e vdekjeve të grupmoshes 20-29 vjeç që është fuqia e ardhshme punëtore, është si rezultat i sëmundjeve kronike. Tash nëse flasim edhe për zhvillimin e sektorit privat dhe të ekonomisë nëse nuk e kemi një popullatë të shëndetshme, as sektori publik as privat nuk jemi duke bërë punë të mirë përderisa nuk fokusohemi që t’i përmirësojmë këtë indikatorë të popullatës. Rreth 38 për qind e shpenzimeve në shëndetësi vijnë nga paratë e qytetarëve. Më shumë se gjysma e tyre shkojnë në barna, shërbime laboratorike dhe shërbime të tjera. Është për tu brengosur sepse në një farë forme shumë shpejt mund t’i qes qytetarët nga një status të mirëqenies së mirë në një status i varfër”, ka thënë Aliu.

Aliu ka shtuar se për këto arsye projekti i ri i Bankës Botërore, që është dizajnuar me kërkesë të Ministrisë së Shëndetësisë, fokusohet në ngritjen e kapaciteteve për përmirësimin e shërbimeve shëndetësore, i cili bazohet në tri shtylla kryesore.

“Për këtë arsye edhe projekti i ri fokusohet në ngritjen e kapaciteteve për përmirësimin e shërbimeve shëndetësore. Tri shtyllat në kuadër të përmirësimit të cilësisë së shërbimeve shëndetësore që fokusohet projekti i ri janë, përmirësimi i shërbimeve shëndetësore, shtylla e dytë është mbështetja teknike në zbatimin e ligjit të ri të sigurimeve shëndetësor dhe pjesë kryesor do të jetë në investimin e sistemit të integruar shëndetësor”, ka thënë ajo.

Sekretarja e Përgjithshme e Bashkimit Evropian të Spitaleve Private, Ilaria Giannico, ka thënë se Inteligjenca Artificiale dhe përdorimi i saj në kujdesin shëndetësor është njëra nga prioritet e Komisionit Evropian.

Sipas saj, Inteligjenca Artificiale do të jetë e ardhmja e kujdesit shëndetësor.

“Për sa i përket digjitalizimit, ne jemi anëtar dhe kemi qenë anëtar tash me shumë se 10 vite te Grupit të Akterëve në Shëndetësi që është një organ që ka krijur Komisioni Evropian, dhe ku i ftojnë të gjithë akterë që punojnë në sektor që ti prezantoj propozimet për ndryshime legjislative që nxjerr Komision. Në takimin e fundit që kemi pasur para disa javën kemi diskutuar dhe po diskutojmë tani çështje më të rëndësishme për sa i përket shëndetësisë elektronike që janë Inteligjenca Artificiale në kujdesin shëndetësor që siç e dini do të jetë e ardhmja. Në shumë vende ajo është e pranishme. Inteligjenca Artificiale dhe përdorimi i saj në kujdesin shëndetësor është njëra nga prioritet e Komisionit Evropian, dhe tash ata kanë publikuar një anketë që kanë pyetur të gjithë akterët që të japim mendimet tona për një tersi pyetjesh rreth asaj se si përdoret Inteligjenca Artificiale”, ka thënë ajo.

Drejtor i kompanisë “Ciberbit Portugal”, Jorge Xavier, tha se kompani e tij ofron e zhvillimin e softuerit në sektorin e shëndetësi dhe se 100% e konsumatorëve të tyre deri me sot kanë qenë ofrues privat të kujdesit shëndetësor.

“Jemi kompani teknologjike, ofruesit e kujdesit shëndetësor janë konsumatorët tanë. Jemi në treg që nga viti 2019, 100 për qind e konsumatorëve tanë deri me sot kanë qenë ofrues privat të kujdesit shëndetësor jo sepse e kemi zgjedhur por ka të bëjë me disa çështje specifike në organizmin e sistemit shëndetësor”, ka thënë ai.

Vendi

Dizajneri grafik Berin Hasi ligjëron për studentët e Dizajnit të Integruar në UBT

Published

on

Në kuadër të lëndës Artet dhe Hapësira, pjesë e programit Dizajn i Integruar në UBT, gjatë kësaj jave u organizua një ligjëratë e veçantë me dizajnerin grafik Berin Hasi, i cili u ftua si ligjërues mysafir për të ndarë përvojën dhe njohuritë e tij profesionale me studentët e këtij programi.

Gjatë takimit, Berin Hasi prezantoi rrugëtimin e tij profesional në fushën e dizajnit grafik, duke ndarë me studentët shembuj konkretë nga puna e tij, projekte të realizuara dhe praktikat bashkëkohore që aplikohen sot në industrinë kreative. Ai u ndal në mënyrë të veçantë te procesi kreativ, duke sqaruar fazat kryesore nga ideimi fillestar deri te realizimi final i një koncepti dizajnerik.

Diskutimi u fokusua gjithashtu në trendet më të fundit në dizajnin grafik, ndikimin e teknologjisë dhe mediave digjitale në formësimin e identitetit vizual, si dhe rëndësinë e integrimit të dizajnit me hapësirën, kulturën dhe kontekstin shoqëror. Ligjëruesi theksoi se përshtatja e vazhdueshme me zhvillimet e reja dhe ndërtimi i një mendësie fleksibile janë elemente kyçe për suksesin profesional në këtë fushë dinamike.

Studentët patën mundësinë të angazhohen aktivisht përmes pyetjeve dhe diskutimeve, duke shkëmbyer ide mbi sfidat e profesionit, mundësitë e zhvillimit të karrierës dhe rëndësinë e ndërtimit të një portofoli cilësor që reflekton identitetin personal dhe profesional të dizajnerit.

Continue Reading

Vendi

Elementet konstruktive dhe gjeoteknike të urave, të trajtuara në terren nga studentët e UBT-së

Published

on

Studentët e nivelit Bachelor të programit Inxhinieri e Ndërtimit dhe Infrastrukturës në UBT realizuan një vizitë studimore në terren në kuadër të lëndëve “Urat” dhe “Gjeoteknika Inxhinierike”, me qëllim të ndërlidhjes së njohurive teorike me praktikën inxhinierike reale.

Vizita u zhvillua në intervalin kohor 13:00–14:30, në një urë rrugore funksionale në afërsi të UBT Dukagjini në Prishtinë, nën udhëheqjen e Prof. Arsim Rapuca, bartës i lëndës “Urat”, dhe Prof. Hysen Ahmeti, bartës i lëndës “Gjeoteknika Inxhinierike”.

Qëllimi kryesor i kësaj vizite ishte analizimi praktik i një objekti real inxhinierik, duke u fokusuar në elementet konstruktive dhe gjeoteknike të urave. Studentët patën mundësinë të njihen nga afër me strukturën e urës, mënyrën e projektimit dhe zgjidhjet teknike të aplikuara në ndërtim.

Ura e përzgjedhur u vlerësua si shembull shumë i përshtatshëm studimor, pasi ofron dukshmëri të plotë të elementeve të nënstrukturës dhe mbistrukturës, zgjidhje konstruktive moderne dhe komponentë të qartë gjeoteknikë dhe mbrojtës.

Gjatë vizitës, Prof. Arsim Rapuca realizoi një shpjegim të detajuar praktik për elementet kryesore të lëndës “Urat”, duke përfshirë: nënstrukturën, si: shtyllat bregore, shtyllat e mesit, themelet dhe krahët e urës; mbistrukturën, përfshirë mbajtësin kryesor të tipit tra–pllakë, trarët skajorë, shtresat izoluese dhe shtresat e asfaltit, etj.

Nga ana tjetër, Prof. Hysen Ahmeti trajtoi në mënyrë profesionale aspektet gjeoteknike që ndikojnë drejtpërdrejt në projektimin dhe stabilitetin e urave. Studentët u njohën me: funksionin e mureve mbrojtëse dhe rolin e tyre stabilizues; ndërveprimin strukturë–tokë; arsyetimin teknik të thellësisë së fondimit, etj.

Vizita studimore e realizuar u vlerësua si shumë e suksesshme dhe me vlerë të lartë akademike, duke përmbushur plotësisht objektivat e lëndëve Urat dhe Gjeoteknika Inxhinierike.

Continue Reading

Lajmet

​Gjykata Supreme shfuqizon kufizimin në kohë të së drejtës për kompensim të udhëtimeve zyrtare

Published

on

By

Gjykata Supreme ka aprovuar kërkesëpadinë e Instituti Demokratik i Kosovës (KDI) kundër Qeverisë së Kosovës dhe ka shfuqizuar nenin 6, paragrafi 6, të Rregullores për Kompensimin për Udhëtime Zyrtare dhe Shpenzime të Përfaqësimit.

Paditësi KDI në Gjykatën Supreme ka parashtruar padi kundër të paditurës Qeveria e Kosovës për shfuqizimin e pjesshëm të aktit nënligjor normativ, përkatësisht paragrafit 6 të nenit 6 të Rregullores Për Kompensimin për Udhëtime Zyrtare dhe Shpenzime të Përfaqësimit.

KDI, në korrik 2025, ka pranuar ankesë nga një grup i ushtarëve të Forcës së Sigurisë së Kosovës, të cilët kanë raportuar për shkeljen e Ligjit për Pagat në Sektorin Publik, lidhur me kompensimin e udhëtimeve zyrtare.

Gjykata Supreme, pas shqyrtimit të rastit, ka vlerësuar se kërkesëpadia e paditësit është e bazuar dhe se dispozita e kontestuar bie ndesh me legjislacionin në fuqi.

Neni 6 i kësaj Rregulloreje, vendos kufizimin që shpenzimet e udhëtimit zyrtar nuk mbulohen për periudha më të gjata se një muaj, por, ky kufizim njëmujor për mbulimin e shpenzimeve të udhëtimit zyrtar nuk parashihet në ligj.

Ligji për Pagat në Sektorin Publik garanton qartë të drejtën e zyrtarëve publikë për kompensim të shpenzimeve të udhëtimit zyrtar, pa asnjë kufizim kohor.

Qeveria është e autorizuar vetëm të rregullojë mënyrën, kushtet dhe procedurën e kompensimit, por jo të kufizojë vetë këtë të drejtë, përkujton Gjykata Supreme.

Gjykata Supreme vlerëson se kufizimi njëmujor nuk është thjesht një rregull teknik, por cenon të drejtën e garantuar me ligj dhe tejkalon kompetencat e Qeverisë.

Continue Reading

Lajmet

Komunat në veri votojnë për t’u tërhequr nga Asociacioni i Komunave të Kosovës

Published

on

By

Komunat me shumicë serbe në veri të Kosovës – Mitrovica e Veriut, Leposaviqi, Zveçani dhe Zubin Potoku – kanë votuar për t’u tërhequr nga Asociacioni i Komunave të Kosovës të enjten, pasi duan të jenë pjesë e një asociacioni të veçuar të komunave me shumicë serbe në vend.

Ky vendim vjen pasi Lista Serbe – partia më e madhe e serbëve të Kosovës që mbështetet nga Serbia – e riktheu pushtetin në këto katër komuna pas zgjedhjeve lokale të tetorit.

Kryetarët e rinj nga kjo parti kishin paralajmëruar në fillim të dhjetorit se do t’i rishikonin vendimet e marra nga kryetarët e deriatëhershëm shqiptarë.

Ata paralajmëruan një “shqyrtim të hollësishëm të gjendjes së trashëguar juridike dhe financiare, në mënyrë që në periudhën e ardhshme të merren vendime në përputhje me ligjin dhe në interesin më të mirë të qytetarëve”.

Në seancën e parë të rregullt më 18 dhjetor, në Mitrovicë të Veriut për kryetar të kuvendit komunal u zgjodh Nemanja Bisevac, në Zveçan Sërxhan Millosavljeviq, në Leposaviq Marko Rakiq, ndërsa në Zubin Potok Nemanja Jakshiq.

Kryetari i Komunës së Mitrovicës së Veriut, Millan Radojeviq, duke arsyetuar kërkesën për t’u tërhequr nga Asociacioni i Komunave të Kosovës, tha se kjo kurrë nuk ka qenë dëshirë e popullsisë serbe në këtë komunë dhe se bëhej fjalë për një “vendim politik”.

Mitrovica e Veriut, Leposaviqi, Zveçani dhe Zubin Potoku u udhëhoqën nga kryetarë shqiptarë nga maji i vitit 2023 deri në zgjedhjet e tetorit 2025, pasi përfaqësuesit e Listës Serbe kishin dhënë dorëheqje në nëntor të vitit 2022, si pjesë e nismës së përbashkët të serbëve për t’i braktisur institucionet e Kosovës në shenjë kundërshtimi ndaj vendimeve të Qeverisë së Kosovës.

Nën udhëheqjen e kryetarëve shqiptarë, këto komuna iu bashkuan Asociacionit të Komunave të Kosovës verën e vitit 2023.

Ky asociacion vepron si organizatë joqeveritare me qëllim të shkëmbimit të përvojave dhe mbrojtjes së interesave të anëtareve të saj.

Lista Serbe e kishte kundërshtuar asokohe anëtarësimin e komunave me shumicë serbe në të, duke vlerësuar se vendimi nuk ishte marrë “në dobi të qytetarëve dhe ishte i paligjshëm”.

Asokohe pati reaguar edhe presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, duke vlerësuar se komunat me shumicë serbe duhet të ishin pjesë e një asociacioni të komunave me shumicë serbe, për themelimin e të cilit Kosova dhe Serbia u pajtuan disa herë gjatë dialogut të tyre nën ndërmjetësimin e Bashkimit Evropian.

Kosova nuk ka bërë hapa për ta themeluar këtë asociacion, me gjithë trysninë nga bashkësia ndërkombëtare.

Gjatë qeverisjes së tyre në komunat me shumicë serbe, kryetarët shqiptarë gjithashtu morën në administrim objektet në pronësi të tyre ku funksiononin institucionet serbe, ndaluan ndërtimet që i quanin të jashtëligjshme të financuara nga Serbia, si dhe paralajmëruan rrënimin e vendbanimeve të ndërtuara pa leje.

Po ashtu, komuna e Mitrovicës së Veriut, verën e këtij viti, nënshkroi memorandum mirëkuptimi me komunën e Mitrovicës së Jugut, i cili parashikoi ndërtimin e urave mbi lumin Ibër për këmbësorë dhe automjete, gjë që u mbështet nga Qeveria e Kosovës.

Lista Serbe ka paralajmëruar se do të kërkojë rishikimin e të gjitha këtyre vendimeve.

Ligji për vetëqeverisjen lokale parasheh që, për një vendim ose akt tjetër të komunës që nuk është në përputhje me Kushtetutën dhe ligjet, mund të kërkohet rishqyrtim nga organi mbikëqyrës – në këtë rast Ministria e Administrimit të Pushtetit Lokal ose institucione të tjera përgjegjëse të Qeverisë së Kosovës./REL

Continue Reading

Të kërkuara