Kulturë

Jani Vreto, iluministi e atdhetari i njohur si Gutenbergu shqiptar

Published

on

Më 14 janar të vitit 1822 lindi Jani Vreto, një figurë kyçe e lëvizjes kombëtare shqiptare, i njohur ndryshe si “Gutenbergu shqiptar”, për shkak të kontributit të tij të jashtëzakonshëm në shtypjen dhe përhapjen e shkrimeve në gjuhën shqipe, ashtu siç Johann Gutenberg shpiku shtypjen e librave në Evropë.

Vreto lindi në fshatin Postenan, afër Leskovikut, në Vilajetin e Janinës, dhe pati një edukim të gjerë dhe të thellë. Fillimisht mësimet i ndoqi në një shkollë greke pranë Konicës, dhe më pas, nga viti 1843 deri në vitin 1847, ndoqi gjimnazin e njohur “Zosimea” në Janinë, ku mori njohuri të thella shkencore dhe kulturore që do t’i shërbenin më vonë në formimin e tij si atdhetar dhe iluminist.

Përveç angazhimeve të tij shkollore, Vreto ishte gjithashtu i lidhur ngushtë me disa prej figurave më të shquara të lëvizjes kombëtare shqiptare, si Hasan Tahsini, Sami Frashëri, Pashko Vasa dhe Ferid pasha Vlora, me të cilët zhvilloi kontakte të ngushta dhe bashkëpunoi për çështjet e njohura kombëtare. Pjesë e rrethit të intelektualëve shqiptarë, ai mbante letërkëmbim me personalitete të njohura si Thimi Mitko, Spiro Dine dhe Thimi Thoma Kreji, dhe gjithashtu me Dhimitër Kamardën dhe Jeronim De Radën.

Në vitin 1877, Jani Vreto u bë anëtar themelues i Komitetit Qendror për mbrojtjen e të drejtave të kombësisë shqiptare, dhe në vitin 1878 ai botoi veprën e tij më të njohur, “Apologjia”, në të cilën trajtoi prejardhjen e shqiptarëve, gjuhën e tyre, trevat ku ata jetonin dhe të drejtat e tyre. Po në këtë periudhë, Vreto mori një rol të rëndësishëm në caktimin e alfabetit të shqipes, duke kontribuar me mendime të çmuara për çështjet e arsimit dhe kulturës kombëtare.

Përveç angazhimeve shkencore dhe kulturore, Jani Vreto ishte gjithashtu një nga figurat kryesore në themelimin e Shoqërisë së Shtypurit “Shkronja Shqip” më 12 tetor 1879 dhe në organizimin e shtypit shqiptar në Konstantinopojë, me periodikun “Drita”, që më pas mori emrin “Dituria”. Vreto bashkëpunoi gjithashtu në themelimin e shoqërisë “Drita” në Bukuresht dhe shërbeu si sekretar i saj, ku kontribuoi për avancimin e kulturës dhe arsimit në trojet shqiptare.

Më 1900, Jani Vreto ndërroi jetë në Athinë, por trashëgimia e tij mbeti e pavdekshme. Si një nga pionierët e shtypit shqiptar dhe një figurë e shquar e iluminizmit, ai luajti një rol të paharruar në formimin e identitetit kombëtar dhe kulturor të shqiptarëve./UBTNews/

 

Continue Reading

Kulturë

Tokio shpallet qyteti më i fuqishëm ekonomikisht në botë për vitin 2025

Published

on

Tokio, kryeqyteti i Japonisë, është shpallur qyteti më i fuqishëm ekonomikisht në botë për vitin 2025 sipas renditjes globale të CEOWORLD.

Revista vlerëson se fuqia e jashtëzakonshme ekonomike e qytetit bazohet në dekada inovacioni në teknologji, industrinë automobilistike dhe prodhimin me precizion të lartë.

Sipas analizës, Tokio përfaqëson një standard të lartë të përsosmërisë operacionale, duke kombinuar avancimin teknologjik me qeverisje të disiplinuar ekonomike. Sistemet e transportit, rrjetet financiare dhe zinxhirët industrialë funksionojnë me një “saktësi të pakrahasueshme”.

Në vendin e dytë renditet Nju Jorku, si qendra kryesore globale e financave dhe nyjë për startup-et inovative, ndërsa Los Anxhelosi mban vendin e tretë falë industrisë së argëtimit, mbështetur nga zhvillimi i sektorit teknologjik dhe hapësinor.

Sipas raportit, 10 qytetet kryesore kontribuojnë thuajse një të tretën e GDP-së globale, duke treguar përqendrimin e fuqisë ekonomike në qendrat urbane që nxisin inovacion dhe kapital.

Renditja tregon dominimin e qyteteve amerikane në top 25-shen, përfshirë Çikagon (7), San Francisko Bay Area (9), Uashingtonin (12), Dallas-Fort Worth (13), Hjustonin (14), Bostoni (15), Seattle (18), Filadelfia (19), Atlanta (20) dhe Luginën e Silikonit (24).

Nga ana tjetër, Azia po forcon pozicionin e saj në ekonominë globale, me Seulin në vendin e pestë, duke reflektuar përparimin e Koresë së Jugut në teknologji, elektronikë dhe inovacion digjital.

Raporti i këtij viti nënvizon një zhvendosje të dukshme të gravitetit ekonomik global drejt rajoneve më dinamike dhe teknologjikisht të avancuara të botës. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Libra

“Jam Mysliman”, romani i ri i Ben Blushit ngjall interes në edicionin e 28 të Panairit

Published

on

Libri më i ri i shkrimtarit Ben Blushi, “Jam Mysliman”, ka tërhequr vëmendjen e madhe në edicionin e 28 të Panairit të Librit.

Romani ofron një rrëfim ironik dhe filozofik mbi përplasjen midis fesë dhe shtetit laik në Shqipërinë moderne.

Ngjarjet zhvillohen në Rrugën e Kavajës, ku protagonisti, një shkrimtar, përballet me islamizimin gradual të shoqërisë dhe jetës së tij private, përfshirë edhe gruan e tij të dytë, e cila përkushtohet ndaj fesë.

Pas një udhëtimi në Mekë dhe ndjerë i vetmuar dhe i kërcënuar, ai përfundon duke u bërë mysliman, duke kthyer kështu romanin në një metaforë të kërkimit të shpëtimit përmes fesë, kur besimi te shoqëria humbet.

Ben Blushi zbulon se libri është shkruar brenda dy muaj e gjysmë e ka 221 faqe në versionin final.

“Ka qenë 20% më i gjatë në fillim, rreth 300 faqe. Kam përfshirë edhe një pjesë të fisit tim që janë myslimanë,” shpjegon ai.

Shkrimtari thekson se “Jam Mysliman” duhet lexuar si letërsi artistike, pa ngarkesë emocionale apo politizim:

“Unë i bëj thirrje të gjithëve që librin ta marrin si produkt imagjinar artistik, nuk është trakt, peticion politik a doktrinë, është një roman.”

Përndryshe, ky është botimi i dymbëdhjetë i Ben Blushit, pas suksesit me bestseller-at “Të jetosh në ishull”, “Otello, Arapi i Vlorës”, “Kandidati” dhe “Komploti”. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Lifestyle

Studimi: Fillimi i punës para orës 10 dëmton performancën dhe mirëqenien!

Published

on

Një studim i fundit nga Dr. Paul Kelley, një kërkues në Universitetin e Oxford-it, ka konfirmuar atë që shumë prej nesh e kemi ndjerë: puna para orës 10 të mëngjesit është një sfidë e vërtetë për trupin dhe mendjen.

Sipas tij, trupi ynë nuk është biologjikisht i përgatitur për të funksionuar në nivelin e tij më të lartë kur fillojmë punën shumë herët.

Shkencëtarët thonë se cikli i gjumit dhe ritmet biologjike të trupit nuk janë të dizajnuara për të punuar me efikasitet në orët e para të ditës.

Kjo nënkupton që shumë njerëz ndihen të lodhur, kanë vështirësi në përqendrim e mund të kenë pak energji gjatë orëve të para të punës.

Pas orës 10 të mëngjesit, trupi është më i gatshëm për t’u përqendruar e dhënë maksimumin, duke u ndjerë më energjik dhe më produktiv.

Kjo mund të shpjegojë pse shumë njerëz ndiejnë se janë më të efektshëm dhe të freskët pas kësaj kohe, dhe pse disa ekspertë sugjerojnë që orari i punës duhet të ndryshohet, për t’u përshtatur më mirë me ritmet natyrale të trupit.

Përmirësimi i kushteve të punës mund të sjellë një rritje të produktivitetit dhe po ashtu mirëqenies për punonjësit. /A.Z/UBT News/

 

Continue Reading

Moda dhe Stili

Si ta përdorni uthullën e mollës për mirëmbajtjen e flokëve?

Published

on

Përdorimi i rregullt i uthullës së mollës në flokë do t’i largojë bakteret në lëkurën e kokës dhe do ta largojë zbokthin.

Gjithashtu, uthulla pastron flokët dhe ju jep më shumë volum ndërsa ndihmon edhe në reduktimin e rënies së flokëve.

Acidi alpha-hydroxy që gjendet në këtë lloj të uthullës ndihmon të largohen helmet ose toksinat që janë marrë nga përdorimi i produkteve të flokëve duke i bërë flokët më të shëndetshme, të ndritshme dhe të buta.

Gjithçka që ju duhet është uthulla e mollës dhe ujë i vakët. Por, si dhe sa herë duhet ta përdorim këtë tretman?

Për flokë kaçurela, të valëzuara, të gjata dhe të trasha – Gjysmë filxhani uthull molle me ¼ e filxhanit ujë të vakët

Përdoret një herë në çdo dy javë.

Për flokë të drejta, të shëndetshme, të holla dhe të shkurtëra – Një lugë gjelle uthull molle me një filxhan ujë të vakët

Përdoret një herë në javë.

Flokë të ngjyrosura ose të drejtuara në mënyrë artificiale– Gjysmë filxhani uthull molle me dy filxhana ujë të vakët

Përdoret një herë në muaj.

Për flokë të trasha dhe të thata – Një filxhan uthull molle me tre filxhana ujë të vakët.

Përdoret njëherë në 6 deri në 8 javë. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Të kërkuara