Kulturë

James Cameron, “Leonardo Da Vinçi” i sotëm

Published

on

Me filmat “Rambo 2” dhe “Alien”, regjosori i “Avatar” e revolucionarizoi mënyrën e kuptimit të vazhdimit të një filmi. Vetëm se Da Vinçi i parë vetëm ka shkruar, i dyti edhe e ka regjistruar. Ndryshimi është aty dhe mund të shihet.

E çuditshme për ta thënë sot, por ka pasur një periudhë kur askush nuk priste asgjë nga James Cameron. I lindur në vitin 1954 në Kapuskasing të Kanadasë, James Francis Cameron kishte një ecuri mesatare në shkollë dhe pas përfundimit të gjimnazit punësohet si shofer kamioni.

Kjo deri vitin 1977, kur një ditë shkon në kinema, sheh një nga seritë e filmit “Star Wars” dhe vendos se bota e filmit do të jetë e ardhmja e tij. Katër vite më vonë, ai realizoi një film me një buxhet modest (i paguar me paratë e një shoqate dentare). Me titull “Xenogenesis”, ai ishte një film praktikisht amator, por që i bën përshtypje Roger Corman, i cili e dëshiron atë në studion e tij.

Këtu regjisori i ardhshëm i “Avatar” bën pak nga gjithçka: nga asistent/regjisorin tek skenaristi, nga njësia e dytë pas kamerës deri tek skenografia. Në këtë fazë Cameron dallohet në fusha të ndryshme: është shumë i talentuar në vizatim (si artistik ashtu edhe industrial), ka një sy të mirë, dhe me zgjuarsinë e tij të spikatur është në gjendje të zgjidhë problemet e një filmi, dhe di të shkruajë.

Por ai është totalisht i huaj për Hollywood-in, dhe fati i tij duket të jetë ai i një tekniku prodhimesh me një buxhet të ulët. Nuk është rastësi që u përfshi në drejtimin e efekteve speciale të filmit “Piranhas” (1978) dhe “Piraña Fear” (1982). Për fatin e tij, regjisori i sagës mbi peshkun e rrezikshëm mishngrënës largohet dhe kjo detyrë i caktohet Cameron.

Seria e radhës nuk ishte një prodhim shumë cilësor, por gabimet e regjisorit kanadez ishin deri diku të pashmangshme, si për shkak të kushteve në të cilat ai është i detyruar të punojë, po ashtu edhe për shkak se filmi është shumë i ngatërruar nga producenti.

Karriera e Cameron si regjisor u duk sikur kishte prekur fundin. Por ai kishte një talent si skenarist. Ndaj filloi që të shkruante skenarë. Skenari i tij i parë është një film i vogël fantastiko-shkencor që ngjall interesin e një personazhi të pamundur: Mister Univers, guvernatorit të ardhshëm të Kalifornisë Arnold Schwarzenegger.

Në atë kohë, bodybuilder-i kishte filluar të pëlqehej nga Hollywood-i teksa edhe emri i Cameron nisi të përmendej gjithnjë e më dendur. Kështu, ndërsa nis të marrë formë projekti për filmin “Terminator”, James merr disa detyra për shkrimin e skenarit.

Tani duhet kuptuar një gjë: vazhdimi i një filmi në serinë e radhës, është sot pjesë e një diskursi organik të lidhur me zhvillimin e pronësisë intelektuale. Ti krijon një vepër komerciale, me synimin e deklaruar të zgjerimit të saj në një mijë mënyra të ndryshme, gjithmonë nëse kjo gjë është e suksesshme.

Në vitet 1980, vazhdimet e filmave në seri të rja, ishin një ide që u shfaq vetëm më vonë, si një mënyrë e lehtë për të vazhduar vjeljen e përfitimeve të diçkaje që ishte shkuar mirë. Gjithsesi një praktikë e tillë në atë kohë nuk ishte një punë prestigjioze.

Prandaj kur Cameron merr përsipër të shkruajë vazhdimin e filmit “Rambo:First Blood” dhe “Aliens”, kjo nuk ndodh sepse Hollywood-i a pa atë si një talent të madh. Në fakt, ishte  krejtësisht e kundërta. Në atë kohë, Hollywood-i e vlerësonte atë si një tregtar të ndershëm, të cilit mund t’i besoheshin punë tregtare pa asnjë pretendim artistik.

Ndoshta Cameron e ndjen paksa këtë, sepse në shkrimin e skenarëve të dy filmave nuk jep më të mirën. Në fakt, ai shkruan skenarin vetëm të njërit nga filmat. Më pas ai ndryshon sheshet e xhirimit dhe disa detaje, dhe ua dorëzon punën klientëve përkatës.

Skenari i “Rambo 2:Revenge” është rishikuar pjesërisht nga Silvester Stallone, i cili e thjeshton dhe e shkurton. Ndësa ajo e vazhdimit të “Aliens” mbetet praktikisht identike.

Dhe Cameron e pëlqen shumë atë skenar, sepse sheh në të shumë potencial.

Deri në pikën që pas suksesit të madh të “The Terminator”, kur askush nuk dëshiron ta xhirojë vazhdimin e tij, dhe ai pranon ta drejtojë vetë. Midis viteve 1985-1986, “Rambo 2” dhe “Aliens” arrijnë në kinema dhe janë suksese të jashtëzakonshme me publikun. Megjithatë, kritikët lavdërojnë vetëm të dytën. Pse? Sepse i dyti drejtohet nga James Cameron.

Duke parë në retrospektivë, është e qartë se që të dy filmat janë kryesisht të mbivendosur: të njëjtat premisa narrative, i njëjti mision, e njëjta strukturë, i njëjti progresion dramatik. Madje ka edhe të njëjtat skena (si p.sh veshja e toreadorit, e zakonshme si për John Rambo po ashtu edhe për Ellen Ripley).

Ajo që bën dallimin (përveç zhvillimit të personazheve dhe sofistikimit të skenarit), është se George P. Cosmatos, regjisori i “Rambo 2”, është një autor i një stili shumë tradicional, dhe i paaftë për të shfrytëzuar maksimalisht 25 dollarët e buxhetit që kishte në dispozicion.

Dhe sot filmi i tij (që bëri gjithashtu histori) duket si një film me buxhet të ulët i

viteve 1970, për shkak të mënyrës së xhirimit të aksionit, dhe për shkak të një lloj shkapërderdhje të vënies në skenë. Ndërkohë filmi “Aliens”, pavarësisht një buxheti modest prej vetëm 15 milionë dollarësh, na shfaqet sërish si një realizim shumë modern, vizionar

dhe spektakolar, me një ritëm të furishëm dhe me skena të shkëlqyera.

Merita për këtë është e talenteve të shumë–anshme që zotëron James Cameron, i cili u angazhua praktikisht në çdo departament të produksionit, duke projektuar dhe drejtuar dhe redaktuar një kryevepër të përjetshme. Në filmografinë e tij ka filma më të suksesshëm dhe më domethënës se “Aliens”, por pikërisht tek ky film ne kuptojmë më së miri talentin e pakufishëm të Leonardo Da Vinçit modern, që është pikërisht James Cameron./bota.al

Kulturë

Shteti mbështet kinematografinë, 800 mijë euro për tri projekte filmi

Published

on

Qendra Kinematografike e Kosovës (QKK) ka shpallur tre projekte fituese për financim, të cilat do të mbështeten me një total prej 800 mijë eurosh. Këto projekte përfshijnë filma të metrazhit të gjatë, të cilët kanë marrë mbështetje për realizimin e tyre. Projekti “Dua”, me skenar dhe regji nga Blerta Basholli, ka marrë mbështetje më të madhe, 340 mijë euro, ndërsa “Dua të shkoj sërish në det” me regji nga Leart Rama do të mbështetet me 240 mijë euro. Filmi i tretë, “Gjurmë” i regjisores Rita Krasniqi, do të marrë 220 mijë euro. Kjo ndarje buxhetore është pjesë e një thirrje që QKK-ja ka hapur vitin e kaluar, ku nga 12 projekte që aplikuan, vetëm tre arritën të sigurojnë financim.

Përkundër kësaj mbështetjeje, është shprehur shqetësimi për numrin e vogël të projekteve të mbështetura, që ka pasuar ndarjen e një shume të kufizuar buxhetore. Sipas regjisorëve dhe aktorëve të industrisë kinematografike kosovare, problemi i buxhetit të vogël është një pengesë për zhvillimin e kinematografisë dhe për mbështetje më të gjerë të projekteve filmike. Në këtë kuadër, është nënvizuar gjithashtu se QKK-ja ka një buxhet më të madh këtë vit, prej 2 milionë eurosh, dhe se do të hapë një tjetër thirrje brenda një muaji për të mbështetur edhe projekte të tjera.

Për herë të parë, QKK-ja ka emëruar një komision të pavarur për shqyrtimin e projekteve, duke përfshirë ekspertë të njohur si Tin Dirdamali, Norika Sefa, Antoneta Kastratin, Thomas Logoreci dhe Alireza Ghasemi, ndërsa komisioni financiar është përbërë nga Ilir Hasanaj, Ujkan Hysaj dhe Virgjina Peja.

Përveç projekteve që morën mbështetje, disa filma të tjerë, si “Sa o Roma Babo” dhe “Zanushja”, mbetën jashtë këtij procesi. Pas shpalljes së fituesve, regjisori Besim Ugzmajli ka theksuar se ky konkurs është ndikuar edhe nga jashtë dhe se buxheti i vogël për kinematografinë është një problem që duhet adresuar në mënyrë urgjente. Ai ka sugjeruar se ndërhyrjet e jashtme kanë mundur të kenë një ndikim në vendimet e jurisë.

Pavarësisht kritikave, drejtoresha e QKK-së, Blerta Zeqiri, ka konfirmuar se një thirrje e re do të hapet brenda një muaji për të mbështetur kategoritë e tjera të projekteve filmike. Megjithatë, problemi i teknikës dhe shtyrja e afatit të aplikimit ka ndikuar në zhvillimin e këtij procesi. Ndërkohë, buxheti i vitit 2024, që është 1.6 milionë euro, ka mbetur i pa shfrytëzuar, duke e bërë vitin e kaluar të humbur për QKK-në.

Një ndër hapat e rëndësishëm për zhvillimin e industrisë kinematografike është miratimi i Rregullores për të drejtat e rabatit, që lejon rimbursimin e 30% të investimeve që kompanitë e huaja bëjnë në Kosovë. Ky hap është parë si mundësi për të rritur konkurrencën e Kosovës në tregun ndërkombëtar të filmit.

Megjithatë, komuniteti artistik mbetet i ndarë lidhur me këtë nismë dhe ka nevojë për më shumë fushata informuese për të shfrytëzuar këtë mundësi. Po ashtu, QKK-ja ka humbur mundësinë për të nominuar filma për çmimet prestigjioze “Oscar”, pasi nuk ka hapur konkurs për këtë qëllim. Drejtoresha Zeqiri ka sqaruar se një problem teknik ka qenë shkaku i humbjes së mundësisë për nominim, ndërkohë që vitin 2023, komiteti vendosi të mos ketë kandidat për këtë çmim.

Në këtë mënyrë, kinematografia kosovare vazhdon të përballet me sfida të mëdha përsa i përket buxhetit dhe mundësive për mbështetje të projekteve filmike, ndërsa shpresat janë që hapat e ndërmarra të kontribuojnë për zhvillimin e industrisë dhe konkurrencën ndërkombëtare./UBTNews/

Continue Reading

Magazinë

Lady Gaga konfirmon vazhdimin e hitit “Telephone”

Published

on

Lady Gaga ka konfirmuar se vazhdimi i projektit të saj të famshëm “Telephone” është në rrugë e sipër, por nuk ka zbuluar nëse kolegia e saj nga bashkëpunimi i mëparshëm, Beyoncé, do të jetë pjesë e tij.

Gjatë një interviste në serinë “Lie Detector” të Vanity Fair, ajo u pyet nëse do të kishte një vazhdim të “Telephone”, dhe u përgjigj shkurt me: “Po”.

Megjithatë, kur u pyet nëse Beyoncé do të merrte pjesë sërish, Gaga u shpreh me një përgjigje të paqartë: “ndoshta”.

Ajo sqaroi se vonesa nuk lidhet me oraret e agjendës. Videoklipi i  “Telephone”, i publikuar më 2010, shfaq Ladyn si të burgosur për vrasjen e të dashurit të saj.

Beyoncé shfaqet duke e liruar nga burgu, dhe bashkë nisin një seri ngjarjesh dramatike. Në fund të klipit shfaqet mesazhi “To be continued…”, duke lënë të hapur mundësinë e një vazhdimi.

Kënga, e cila fillimisht ishte shkruar për këngëtaren e njohur Britney Spears por u refuzua prej saj, përmban vargun e famshëm: “Hello, hello, baby, you called, I can’t hear a thing…”.Kur u pyet nëse ndonjëherë kishte hapur telefonin duke e thënë këtë frazë, Gaga u përgjigj duke thënë se mund ta ketë bërë.

“Mendoj se mund ta kem bërë, por ndoshta jo. Jam shumë e keqe në këtë lojë, sapo thashë po, jo dhe ndoshta”, ka thënë Gaga.

Kur një anëtar i ekipit i tha se detektori i gënjeshtrave konfirmoi që ajo po thoshte të vërtetën, Gaga qeshi dhe tha se i vjen “mirë ta di këtë”.

Continue Reading

Kulturë

Përkujtohet në 146-vjetorin e lindjes patrioti i shquar Luigj Gurakuqi

Published

on

Muzeu Historik Kombëtar organizoi sot një ceremoni përkujtimore për të nderuar figurën e shquar të patriotit Luigj Gurakuqi, në 146-vjetorin e lindjes së tij.

Luigj Gurakuqi, një nga personalitetet më të shquara të kombit shqiptar, erdhi në jetë më 19 shkurt 1879, ndërsa përjetoi një tragjedi të hidhur më 2 mars 1925, kur u vra në Bari të Italisë. Veprimtaria e tij la një gjurmë të thellë në historinë e Shqipërisë, duke i dhënë vend kombit shqiptar një trashëgimi të çmuar në fushat e letërsisë, arsimit, politikës dhe kombëtarizmit.

Pas mbarimit të Kolegji Shën Adrian në fshatin arbëresh të Shën Mitrit në Itali, Gurakuqi vazhdoi studimet për mjekësi dhe biologji në Universitetin e Napolit. Ndonëse profesioni i tij u shënua nga shkenca, zemra e tij gjithmonë rrahte për atdhenë, dhe ky pasion i çoi veprimtaritë e tij drejt një angazhimi të fortë në fushën e letrave, publicistikës dhe politikës.

Si një nga figurat më të shquara të Rilindjes Kombëtare, Luigj Gurakuqi u angazhua që nga rinia e tij për njohjen dhe pasurimin e kulturës kombëtare. Fillimisht me poezi dhe përkthime, ai kontribuoi në lëvrimin e gjuhës shqipe, duke u bërë një ndër përkthyesit më të rëndësishëm të letërsisë botërore. Krijoi dhe botoi tekste mësimore të abetares në të dy dialektet e shqipes, duke i dhënë mundësinë shumë shqiptarëve të shkollohen dhe të njohin më mirë gjuhën e tyre.

Përpjekja e tij më e madhe ishte angazhimi për një alfabet të unifikuar shqip, për të cilin ai kontribuoi si nënkryetar i Komisionit të Manastirit në vitin 1908, një ngjarje kyçe për zhvillimin e gjuhës dhe identitetit shqiptar. Po ashtu, Luigj Gurakuqi do të mbetet një ndër hartuesit e veprës “Metrika Shqip”, një arritje e madhe e asaj periudhe.

Pjesëmarrës i drejtpërdrejtë në ngjarje kyçe historike, ai u bë drejtor i Normales së Elbasanit më 1909, shkolla e parë profesionale në Shqipëri, që sot mban emrin e tij. Aty, Gurakuqi ndihmoi në përgatitjen e mësuesve shqiptarë dhe në promovimin e arsimit për të rinjtë shqiptarë. Po ashtu, ai ishte njëri nga nismëtarët e Memorandumit të Greçës gjatë kryengritjes së malësorëve të Mbishkodrës në vitin 1911, si dhe i angazhuar në Kuvendin e Vlorës për shpalljen e Pavarësisë më 1912, ku u bë Ministër i Arsimit në qeverinë e Ismail Qemalit.

Në vitin 1916, ai u emërua Drejtor i Përgjithshëm i Arsimit dhe kontribuoi në zhvillimin e arsimit dhe kulturës në Shkodër. Kontributet e tij të mëtejshme përfshijnë pjesëmarrjen në Kongresin e Durrësit më 1918, ku ai u bë ministër i Arsimit dhe anëtar i delegacionit shqiptar në Konferencën e Paqes në Paris.

Veprimtaria e tij nuk mbaroi këtu, pasi në vitet 1921-1924, Luigj Gurakuqi ishte deputet i Këshillit Kombëtar. Ai gjithashtu luajti një rol të rëndësishëm në Lëvizjen e Qershorit të vitit 1924 dhe u caktua Ministër i Financave në qeverinë e Fan Nolit.

Përkushtimi i Luigj Gurakuqit ndaj atdheut, arsimit dhe zhvillimit kombëtar ka lënë një pasuri të jashtëzakonshme për popullin shqiptar. Edhe pse tragjikisht i vrarë në moshë të re, Luigj Gurakuqi mbetet një figurë e pavdekshme, që ka ndikuar në formësimin e Shqipërisë moderne dhe të identitetit kombëtar shqiptar./UBTNews/

Continue Reading

Kulturë

“Trashëgimia letrare e Dritëro Agollit”, në Qendrën Kombëtare të Librit dhe Leximit

Published

on

Një ngjarje e veçantë u zhvillua në Qendrën Kombëtare të Librit dhe Leximit, e cila e kushtoi aktivitetin e saj figurës më të madhe të letërsisë shqipe të pas shekullit XX, Dritëro Agollit. Aktiviteti, i titulluar “Trashëgimia letrare e Dritëro Agollit”, mblodhi studiues dhe lexues, të cilët bënë një analizë të thelluar të krijimtarisë së këtij shkrimtari të shquar, që e ka lënë një trashëgimi të pashlyeshme në historinë letrare të Shqipërisë.

Pjesëmarrësit në aktivitet diskutuan shumë dimensione të figurës dhe veprës së Agollit, duke theksuar jo vetëm cilësinë e lartë artistike, por edhe ndikimin e tij të vazhdueshëm në letërsinë shqipe. Profesor Behar Gjoka, një nga studiuesit më të njohur të letërsisë shqiptare, e përqendroi analizën e tij kryesisht në prozën e shkrimtarit, duke u fokusuar te romanet e tij më të njohura, “Shkëlqimi dhe rënia e shokut Zylo” dhe “Njeriu me top”. Ai e cilësoi satirën e romanit “Shkëlqimi dhe rënia e shokut Zylo” si një akt të qartë rebelimi ndaj kohës dhe regjimit, një pasqyrë e qartë e shoqërisë së asaj periudhe. Po ashtu, për romanin “Njeriu me top”, ai theksoi se ky ishte një studim i thellë dhe një analizë sociale e jetës në fshat, marrëdhënieve njerëzore, zakoneve dhe pasioneve të njerëzve të thjeshtë, përballë atyre që kërkonin të mbijetonin në një realitet të ndërlikuar.

Në vijim, studiuese e njohur Rovena Vata ndau mendimet e saj për poezinë e Dritëro Agollit, duke nënvizuar pasurinë dhe larminë e saj. Ajo u ndal veçanërisht te dimensioni lirik i krijimtarisë së Agollit, i cili mbizotëronte në shumë pjesë të poezisë së tij. Për Vata-n, liria e shpirtit të shkrimtarit pasqyrohej në vargjet e tij, që shpeshherë linin pas vetes një ndjesi të thellë e të gjallë për jetën, natyrën dhe njerëzit.

Një tjetër pjesëmarrës, pedagogia Anila Mullahi, u fokusua në analizën e krijimtarisë së Dritëro Agollit pas viteve ’90, e cila sipas saj, nuk është analizuar aq shumë, ndonëse ka një vëllim të konsiderueshëm dhe ka mbajtur një rëndësi të veçantë. Në këtë kuadër, ajo theksoi veprën “Arka e djallit”, të cilën e konsideroi si një kryevepër të shkruar nga Agolli pas periudhës së diktaturës. Sipas Mullahisë, kjo vepër përbën një nga piket kryesore të krijimtarisë së tij të periudhës pas vitit 1990 dhe mbetet një prej veprave më të spikatura të letërsisë shqiptare të pas luftës.

Aktiviteti në Qendrën Kombëtare të Librit dhe Leximit shënoi një tjetër moment të rëndësishëm për t’u njohur më thellë me jetën dhe veprën e Dritëro Agollit, një nga shkrimtarët më të mëdhenj shqiptarë, që ka dhënë një kontribut të pashlyeshëm për letërsinë shqipe, si dhe për kulturën dhe identitetin kombëtar.

Continue Reading

Të kërkuara