

Shëndet
Ja pse s’duhet t’i ruani kurrë qepët dhe hudhrat në frigorifer
Si t’i ruani qepët dhe hudhrat?
Published
4 years agoon
By
Betim GashiSigurisht që frutat dhe perimet mund të zgjasin për javë të tëra në frigorifer kur ruhen siç duhet, por për qepët dhe hudhrat nuk ndodh e njëjta gjë.
Sipas të dhënave të AgroWeb.org arsyeja pse qepët nuk mund të ruhen në frigorifer është se ato thithin më shumë lagështi, kështu që prishen më shpejt,
Për hudhrën, arsyetimi është paksa i ndryshëm. Ruajtja e hudhrave në frigorifer do të stimulojë mbirjen.
Edhe pse hudhra e mbirë nuk është e dëmshme apo e pashëndetshme, është një tregues se cilësia e saj ka rënë.
Si t’i ruani qepët dhe hudhrat?
Në vend që t’i vendosni në frigorifer, ruajini qepët e plota në një hapësirë të freskët, të thatë dhe të ajrosur mirë.
Lagështia ose mungesa e lëvizjes së ajrit do të përshpejtojë prishjen e tyre dhe rrezet e diellit do të bëjnë që ato të mbijnë. Kur qepët e plota ato ruhen siç duhet, kanë një jetëgjatësi prej rreth 30 ditësh.
Hudhrat gjithashtu duhet të ruhet në të njëjtën mënyrë. Nëse i vendosini ato në një vend të freskët, të thatë, të ajrosur mirë, do të jetojnë edhe më shumë se qepët, rreth 3 – 5 muaj.
Si t’i ruani qepët e qëruara dhe të prera
Qepët e qëruara, por ende të plota (kur hiqet shtresa e hollë e jashtme e fortë e lëkurës) duhet të ruhen në frigorifer.
Ato do të kenë një jetëgjatësi prej rreth 10 deri në 14 ditësh.
Ju gjithashtu mund t’i ruani qepët të qëruara dhe të prera në feta ose të prera në kubikë në frigorifer.
Afati i tyre i ruajtjes është pak më i shkurtër, rreth 7 deri në 10 ditë.
Si të ruani hudhrën e qëruar
Hudhrat e qëruara ose të copëtuara mund të ruhen në frigorifer, mjafton t’i mbështillni fort në mënyrë hermetike.
Hudhra gjithashtu mund të ruhet edhe në formë pureje. Shtypni disa thelpinj hudhrash me pak vaj derisa të formohet një pastë e trashë. Masa duhet të hidhet në një enë hermetike dhe të ruhet e ngrirë në frigorifer.
Është jashtëzakonisht e rëndësishme që pureja e hudhrës të mos mbahet në temperaturën e dhomës, sepse kjo mund të nxisë lehtësisht rritjen e Clostridium botulinum. Një bakter toksik që mund të jetë vdekjeprurës.
Si të zgjidhni qepët dhe hudhrat
AgroWeb.org ju këshillon të zgjidhni qepë me lëkurë të thatë, pa të vara apo njolla. Qepa duhet të jetë e rëndë dhe të mos ketë aromë.
Ndërsa hudhrat duhet të jenë të forta, pa myk të dukshëm në sipërfaqe dhe që nuk kanë mbirë./AgroWeb.org
You may like
Shëndet
E vërteta e fshehur pas infarkteve tek të rinjtë
Published
12 hours agoon
October 1, 2025By
UBT News
Një studim i ri nga Klinika Mayo ka hedhur dritë mbi sulmet në zemër tek të rriturit më të rinj, veçanërisht tek gratë, duke ofruar të dhëna që mund të ndryshojnë mënyrën se si kuptohen dhe trajtohen këto ngjarje serioze shëndetësore.
Kërkimi, i botuar në Journal of the American College of Cardiology, analizoi mbi 15 vite të dhëna nga Projekti i Epidemiologjisë së Rochester dhe zbuloi disa modele të pazakonta mbi shkaqet e infarkteve tek të rinjtë.
Rezultatet treguan se ateroskleroza, bllokimi i arterieve nga pllaka – mbetet shkaku kryesor i atakeve në zemër. Dallimi ishte i theksuar mes gjinive: tek burrat nën 65 vjeç shkaktonte 75% të rasteve, ndërsa tek gratë vetëm 47%.
Kjo tregon se më shumë se gjysma e infarkteve tek gratë vijnë nga shkaqe të tjera, më pak të njohura.
Një prej tyre është diseksioni spontan i arteries koronare, një gjendje kur krijohe çarje e papritur në një arterie koronare, duke bllokuar qarkullimin e gjakut pa praninë e pllakave. SCAD është më e shpeshtë tek gratë e reja dhe shpesh ngatërrohet me infarktet tipike.
Trajtimi me stenta ose ndërhyrje tjera sjellë më shumë rrezik sesa përfitim. Studimi theksoi se SCAD është gjashtë herë më e zakonshme tek gratë krahasuar me burrat. Një tjetër shkak janë infarktet e lidhura me stresin, të provokuara nga gjendje si anemia ose infeksionet e rënda.
Këto përbënin shkakun e dytë më të zakonshëm dhe shoqëroheshin me shkallën më të lartë të vdekshmërisë pesëvjeçare – rreth 33%.
Pra, pacientët me këto forma të infarkteve shpesh kishin prognozë më të rëndë sesa ata me sëmundje klasike të arterieve koronare.
Lajmi i mirë është se infarktet “të pashpjegueshme” rezultuan të rralla më pak se 3% e rasteve, duke nënkuptuar se në shumicën e situatave mjekët mund të identifikojnë një shkak të qartë dhe të përshtatin trajtimin.
Ky studim nënvizon rëndësinë e përcaktimit të saktë të shkakut rrënjësor të një sulmi në zemër. Vetëm duke ditur arsyen e vërtetë, mjekët mund të ofrojnë trajtime efektive dhe të shmangin ndërhyrjet që në disa raste mund të jenë të rrezikshme. /A.Z/UBT News/
Aktualitet
Nga fillimi i vitit deri më tash janë regjistruar rreth 330 raste të reja me kancer të gjirit
Published
15 hours agoon
October 1, 2025By
UBT News
Numri i rasteve të reja me kancer të gjirit në periudhën janar-shtator 2025 është 330, numër ky i përafërt me të njëjtën periudhë të vitit të kaluar.
Drejtori i Klinikës së Onkologjisë, Ilir Kurtishi, vlerësoi se Kosova shënoi për herë të parë një stabilitet sa i përket numrit të rasteve të reja me kancer të gjirit, duke e quajtur zhvillim pozitiv.
“Këtë vit në Kosovë, në nëntëmujorin e parë 2025, ne kemi regjistruar në regjistrin klinik të kancerit rreth 330 femra me kancer të gjirit, që është numër i njëjtë përafërsisht me vitin 2024. Shpresojmë që deri në fund të vitit të mos jetë më i lartë sesa që ishte në vitin 2024. Me këto shifra, Kosova shënon për herë të parë një stabilitet sa i përket numrit të rasteve të reja me kancer të gjirit. Shpresojmë që viteve në vazhdim ky trend të mbahet dhe ,normalisht, së fundi të mund të diagnostikohen sa më herët, në mënyrë që format e hershme të sëmundjes të jenë suksesi i mjekimit më të madh”, tha Kurtishi.
Ai tek flet për rëndësinë e diagnostikimit të hershëm bën thirrje për më shumë vetëdijesim dhe kontrolle të rregullta, sidomos mamografi një herë në vit.
Ai vë në dukje se grupmosha më e prekur mbetet 50–60 vjeç, por vërehet një rritje e rasteve edhe te moshat nën 50 vjeç.
“Për sëmundjet malinje ka një vetëdijesim më të mirë, por në përgjithësi duhet të bëhet edhe më shumë, në mënyrë që sëmundjet të diagnostikohen mbi 50–60 për qind në stadin e parë dhe të dytë që trajtimi të jetë më i lehtë, më pak i kushtueshëm dhe më efikas. Grupmoshat e atakuara me këtë sëmundje malinje janë dhe mbesin në Kosovë mosha 50–60 vjeç, por ajo që është problematikë në rritje janë grupmoshat e reja dhe grupmoshat e personave nën 50 vjeç, që vitet e fundit kanë një tendencë në rritje, por si diagnostifikim numër më të madh të personave nën moshën 50-vjeçare në krahasim me vitet paraprake. Por, është trend në gjithë botën, edhe në Kosovë dhe kjo nuk e rrit numrin total të të sëmurëve, por rrit numrin e pacientëve të rinj, të cilët nga viti në vit kanë tendencë në rritje”, tha ai.
Simptomat e sëmundjes zakonisht shfaqen në faza të avancuara dhe përfshijnë ndryshime në ngjyrë, formë apo madhësi të gjirit, rrjedhje nga gjiri, dhimbje apo inflamacion.
Nga sot fillon gjithashtu zyrtarisht edhe fushata e sensibilizimit për kancerin e gjirit në Kosovë, si pjesë e muajit ndërkombëtar të ndërgjegjësimit për këtë sëmundje./S.K/EO/
Shëndet
Studimi: Edhe pse e ëmbël, mangoja ul rrezikun e diabetit
Published
1 day agoon
September 30, 2025By
UBT News
Edhe pse shpesh shihet si një frutë e ëmbël, mangoja mund të ofrojë përfitime të rëndësishme për personat që rrezikojnë të zhvillojnë diabet.
Një studim i gjatë nga Universiteti George Mason, i publikuar në revistën Foods, zbuloi se individët me para-diabet që konsumuan mango të freskët çdo ditë kishin kontroll më të mirë të sheqerit në gjak e pak yndyrë trupore sesa ata që konsumuan ushqime me më pak sheqer.
“E rëndësishme nuk është vetëm sasia e sheqerit, por e gjithë përmbajtja ushqyese e frutës,” theksoi autorja kryesore e studimit, Raedeh Basiri, profesoreshë asistente në Departamentin e Studimeve të Ushqimit në këtë universitet.
Studimi – i pari i këtij lloji në periudhë të gjatë – tregoi se ndonëse mangot përmbajnë mbi 30 gramë sheqer, ato ofrojnë fibra, vitamina dhe lëndë ushqyese që ndihmojnë trupin të përpunojë sheqerin në mënyrë më të shëndetshme sesa ushqimet me sheqer të shtuar.
Pjesëmarrësit u ndanë në dy grupe:
një grup konsumoi çdo ditë një mango të freskët (32 g sheqer),
ndërsa grupi tjetër hante një ëmbëlsirë me drithëra me pak sheqer (11 g).
Pas gjashtë muajsh, grupi që konsumonte mango tregoi përmirësim në:
kontrollin e glukozës në gjak,
ndjeshmërinë ndaj insulinës,
reduktimin e yndyrës trupore.
Sipas Basiri, rezultatet duhet të shërbejnë si inkurajim që frutat e plota, përfshirë mangon, të bëhen pjesë e planeve ushqimore për parandalimin e diabetit.
“Individët që janë në rrezik nuk duhet të fokusohen te sasia e sheqerit, por te mënyra se si ushqimet përpunohen në organizëm,” shtoi ajo.
Studimi u financua nga National Mango Board, por autorët theksuan se financuesit nuk patën rol në analizën a interpretimin e të dhënave. /A.Z/UBT News/
Shëndet
Qumështi i plotë rikthehet në qendër të debatit: luks apo pjesë e një diete të shëndetshme?
Published
1 day agoon
September 30, 2025By
UBT News
Me rreth 152 kalori dhe 8 gramë yndyrë për një gotë, qumështi i plotë dikur shihej si i pashëndetshëm.
Sot, ekspertët theksojnë se tabloja është shumë më komplekse. Madje, në SHBA po diskutohet edhe rikthimi i tij në menytë shkollore, duke hapur një debat të gjerë mbi vlerat e tij ushqyese (Food & Wine).
Çka e dallon nga qumështi me pak yndyrë?
Sipas Kathy Brown, dietologe dhe presidente e Këshillit Kombëtar për Produktet e Qumështit, përbërja ushqyese e qumështit nuk ndryshon ndjeshëm nga versionet me pak yndyrë – ndryshon vetëm përmbajtja e yndyrës dhe kalorive:
Qumësht i plotë: 152 kalori, 8 g yndyrë
2% yndyrë: 122 kalori, 4 g yndyrë
1% yndyrë: 106 kalori, 2 g yndyrë
Qumështi i skremuar: 84 kalori, pa yndyrë
Lauren Twig sqaron se qumështi ka 3.25% yndyrë, identike me përbërjen natyrale të qumështit të freskët, gjë që i jep shijen dhe teksturën karakteristike.
Pse u konsiderua problematik?
Në vitet ’80 dhe ’90, qumështi u kritikua për përmbajtjen e yndyrnave të ngopura, që mendohej se rrisnin rrezikun e sëmundjeve të zemrës.
Një hulumtim i 2025, botuar në The American Journal of Clinical Nutrition, nuk gjeti dallime të rëndësishme në rrezikun kardiovaskular mes konsumuesve të qumështit dhe atij me pak yndyrë. Ekspertët theksuan se më e dëmshme për zemrën është dieta e pasur me ushqime të ultraprocesuara, jo lloji i qumështit.
Edhe sipas Harvard Health, yndyrnat e ngopura nga produkte natyrale si qumështi nuk kanë të njëjtin efekt negativ si yndyrnat e marra nga ushqime të shpejta apo industriale.
Përfitimet ushqyese:
ruajtjen e ngopjes,
sigurimin e energjisë,
rigjenerimin e muskujve.
Sipas Dr. Angela Holliday-Bell, këto përfitime janë të rëndësishme tek fëmijët. Gjatë 1000 ditëve të para të jetës, nga shtatzënia deri në moshën 2 vjeç qumështi i lopës ofron 7 nga 14 lëndët ushqyese kyçe për zhvillimin e trurit.
Përmbajtja natyrale e elektroliteve e bën qumështin pije efektive për hidratim, shpesh më të mirë se pijet sportive.
Ai është gjithashtu një nga burimet më të lira të kalciumit dhe vitaminës D.
Është zgjedhja më e mirë?
rrit ndjesinë e ngopjes,
mund të ndihmojë në kontrollin e peshës,
përmirëson metabolizmin.
Studimet tregojnë se fëmijët që konsumojnë qumësht të plotë kanë më pak gjasa të bëhen obezë, ndërsa tek të rriturit ai lidhet me një rrezik më të ulët për diabetin tip 2.
Sa rekomandohet të pimë?
Ekspertët këshillojnë moderim dhe zgjedhjen e qumështit të pasterizuar, pa sheqer apo aroma artificiale
Fëmijët deri 2 vjeç: deri 2 gota në ditë
Fëmijët 2–3 vjeç: 2–2.5 gota
Fëmijët 4–8 vjeç: 2.5 gota
Fëmijët më të mëdhenj & të rriturit: 3 gota (përfshirë kos dhe djathë)
Qumështi i plotë nuk është më “armik” i shëndetit siç shihej dikur. Me konsum të moderuar, ai mund të jetë pjesë e një diete të balancuar dhe të shëndetshme. /A.Z/UBT News/

UBT hap thirrjen për punime shkencore në Konferencën Ndërkombëtare MBE 2025

Snapchat ndryshon! Memories nuk do të jetë më plotësisht falas

Genc Nuza delegohet nga UEFA në Conference League

Roma synon të rinovojë kontratën e Paulo Dybala-s

Robbie Williams zbulon se ka sindromën Tourette

Covey për incidentet: Asnjë prej aktiviteteve nuk lidhen drejtpërdrejt me Thaçin
Arrestohen tre të mitur në Mitrovicë të Veriut, dyshohen për lëndim të lehtë

Lautaro thyen tjetër rekord në Inter

Ekranet e palosshme të Samsung drejt një klienti nga SHBA, iPhone Fold në horizont?
Të kërkuara
-
Aktualitet1 month ago
Profesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
-
Aktualitet2 months ago
BSc në Shëndet Publik dhe Shkenca Mjekësore në UBT – Investim për të ardhmen e shëndetit të popullatës
-
Kërkime3 months ago
Profesori i UBT-së, Musa Sabedini, publikon punim shkencor në revistën ndërkombëtare JGPSCD në SHBA
-
Aktualitet4 weeks ago
Votoni për UBT-në dhe Rektorin Hajrizi në Triple E Awards: Dy nominime të reja ndërkombëtare për institucionin dhe Kosovën