

Kuriozitete
Ja disa mënyra si mund ta përdorësh ChatGPT për shëndetin mendor
Published
4 months agoon
By
UBT NewsChatGPT mund të jetë një mjet i dobishëm në mbështetjen e shëndetit mendor – për aq kohë sa e përdorim me vetëdije për kufizimet e tij. Sipas psikologes Mikki Lee Elembaby, nuk duhet ta shohim si zëvendësim për terapinë apo lidhjet e vërteta njerëzore.
“Në fushën e shëndetit mendor, ChatGPT është më shumë një hap i parë, një pikënisje,” shpjegon ajo.
Pra, cilat janë disa mënyra praktike dhe të dobishme për ta përdorur ChatGPT në rrugëtimin tënd drejt mirëqenies?
Pavarësisht se nuk mund të zëvendësojë terapinë apo ndërveprimet njerëzore, ChatGPT është burim i vlefshëm për të marrë informacione mbi shëndetin mendor e për të të ndihmuar të organizosh mendimet a të gjesh strategji përballuese.
Sipas psikologes Michelle English, ChatGPT mund të të ndihmojë në mënyra praktike, si për të kuptuar më mirë emocionet, për të mësuar mbi kujdesin për veten, apo për të ndihmuar në formulimin e bisedave të vështira.
Pse ChatGPT nuk mund ta zëvendësojë terapinë?
ChatGPT nuk është një psikolog dhe nuk mund të ofrojë ndihmë të personalizuar terapeutike. Nuk mund të kuptojë nuancat e komunikimit dhe nuk ka mbrojtjen e privatësisë që ofron një terapist i certifikuar.
Nuk mund të diagnostikojë probleme të shëndetit mendor a të ofrojë trajtim të besueshëm dhe nuk është njeri.
Mund të jetë ndihmës i mirë për të organizuar mendimet apo për të marrë ide të reja, por nuk mund të zëvendësojë lidhjet e vërteta njerëzore dhe ndjesinë e të kuptuarit nga dikush tjetër.
Ja si ta përdorësh ChatGPT për shëndetin tënd mendor:
1. Për të të ndihmuar me ditarin
Shkrimi në ditar është mënyrë e shkëlqyer për të menaxhuar emocionet, por nuk e di nga ta fillosh. ChatGPT sugjeron pyetje dhe tema për të të ndihmuar të organizosh mendimet dhe të kuptosh emocionet e tua. Kështu, me kalimin e kohës, do të mund të vëresh më qartë modelet, përparimin dhe shkaktarët e stresit.
2. Për të organizuar një “brain dump”
Nëse ke shumë gjëra në mendje dhe nuk di nga t’ia fillosh, ChatGPT mund të të ndihmojë. Mund ta përdorësh për të “derdhur” gjitha mendimet e tua, pastaj mund të të ndihmojë t’i organizosh dhe t’i vendosësh në prioritet. Kjo është veçanërisht e dobishme për ata që kanë vështirësi me përqendrimin apo menaxhimin e kohës.
3. Për të marrë informacion mbi shëndetin mendor
Në terapi, një nga hapat më të rëndësishëm është të kuptosh më shumë mbi gjendjen emocionale. ChatGPT mund të të japë informacione bazë mbi simptomat e ankthit, depresionit apo traumës e të sugjerojë burime tjera ku mund të lexosh.
4. Për të gjetur strategji përballuese
Kur ndihesh i/e mbingarkuar, është e vështirë të mendosh mënyra të reja për të përballuar stresin. ChatGPT sugjeron teknika relaksimi, ushtrime të ndërgjegjësimit, mantra motivuese apo mënyra të ndryshme për të përmirësuar humorin.
Kuriozitete
Pasaporta amerikane bie për herë të parë jashtë top 10-shes më të fuqishme në botë
Published
15 hours agoon
October 15, 2025By
UBT News
Për herë të parë në histori, pasaporta e Shteteve të Bashkuara nuk renditet më ndër 10 pasaportat më të fuqishme në botë, sipas Indeksit të Pasaportave Henley, i cili mat sa lehtë mund të udhëtojnë qytetarët e një vendi pa vizë.
Sipas raportit të fundit, të publikuar nga CNN, Singapori kryeson listën me qasje të lirë në 193 destinacione, e ndjekur nga Koreja e Jugut me 190 dhe Japonia me 189 vende.
Ndërkohë, SHBA-të kanë rënë në vendin e 12-të, me qytetarët amerikanë që mund të udhëtojnë pa vizë në 180 shtete.
Kjo shënon një rënie të ndjeshme për pasaportën amerikane, e cila në vitin 2014 mbante vendin e parë, dhe deri në korrik të këtij viti ishte ende pjesë e top dhjetëshes.
Ekspertët thonë se ndryshimet reflektojnë zhvillimet e fundit në politikat e vizave dhe marrëdhëniet diplomatike, që kanë ndikuar në fuqinë globale të pasaportave. /A.Z/UBT News/
Kuriozitete
Nga ADN-ja te parandalimi! Si ndërhyn shkenca në sëmundjet trashëgimore?
Published
19 hours agoon
October 15, 2025By
UBT News
Sipas revistës shkencore Nature, shkencëtarët kanë përdorur për herë të parë teknikën e korrigjimit të gjeneve për të parandaluar një sëmundje të trashëguar të zemrës në fazën më të hershme të zhvillimit të embrionit të njeriut.
Ky studim shënon një hap të rëndësishëm drejt trajtimit të sëmundjeve gjenetike dhe mund të ndihmojë në zvogëlimin e rasteve të tilla te fëmijët e krijuar përmes procedurës së Fertilizimit In Vitro (IVF).
Teknika u përdor për të korrigjuar një mutacion gjenetik që shkakton kardiomiopatinë hipertrofike (HCM) – një sëmundje që shpesh çon në vdekje të papritur, sidomos te atletët e rinj.
HCM ndikon rreth një në 500 persona dhe individët që mbartin një kopje të dëmtuar të gjenit kanë 50% mundësi që ta transmetojnë këtë mutacion te pasardhësit e tyre.
Studimi ishte rezultat i një bashkëpunimi mes Institutit “Salk” në Kaliforni, Universitetit “Oregon Health and Science” dhe Institutit për Shkencat Bazë në Korenë e Jugut.
Shkencëtarët krijuan qeliza burimore nga një biopsi lëkure e një personi të prekur nga HCM, që u modifikuan duke përdorur teknologjinë CRISPR, metodë që lejon ndërhyrje të sakta në ADN njerëzore.
Përmes IVF-së, fertilizuan vezë të shëndetshme me spermatozoidet e një dhuruesi që mbante mutacionin HCM, dhe injektuan komponentët e nevojshëm gjenetikë për të korrigjuar defektin.
Embrionet u lejuan të zhvillohen për disa ditë, por nuk ishin të destinuara për implantim, ky përparim hap rrugën drejt trajtimit të mijëra sëmundjeve të shkaktuara nga mutacione në një gjen të vetëm.
Megjithatë, studiuesit theksojnë se nevojitet kujdes i madh për të shmangur rreziqet e futjes së mutacioneve të padëshiruara, sidomos në qelizat që më vonë mund të bëhen spermë apo vezë.
“Studimi është zhvilluar në përputhje të plotë me udhëzimet etike për redaktimin e gjenomit të njeriut, të përcaktuara nga Akademitë Kombëtare të Shkencave, Inxhinierisë dhe Mjekësisë,” u shpreh profesori Juan Carlos Izpisua Belmonte nga Instituti “Salk”. /A.Z/UBT News/
Teknologji
SpaceX arrin një tjetër arritje historike me Starship
Published
20 hours agoon
October 15, 2025By
UBT News
SpaceX ka shënuar një tjetër moment historik në programin e saj ambicioz hapësinor, pasi raketa Starship përfundoi me sukses fluturimin e saj të 11-të provë nga Starbase në Teksas.
Ky ishte fluturimi i fundit i versionit të dytë të raketës (V2) përpara kalimit në Starship V3, një version më i avancuar dhe më i fuqishëm.
Nisja u realizua në orën 2:23 të mëngjesit,të gjitha fazat e misionit u kryen me saktësi. Ndarja me Super Heavy ishte e suksesshme, ndërsa të dyja pjesët, raketa dhe anija kozmike Starship kryen ulje të kontrolluara: Super Heavy në Gjirin e Meksikës dhe Starship në Oqeanin Indian.
Misioni përfshiu rinisjen e motorit në hapësirë, provë kritike për udhëtimet e ardhshme drejt Hënës dhe Marsit, si dhe lëshimin provë të tetë satelitëve Starlink. Përveç kësaj, SpaceX testoi një strategji të re zbritjeje për Super Heavy, duke përdorur 13 motorë për frenim dhe 5 motorë për fazën përfundimtare, duke rritur sigurinë për versionet e ardhshme të raketës.
Elon Musk ndoqi fluturimin nga Starbase dhe e përshkroi si një “përvojë të menjëhershme dhe prekëse”.
Platforma e lëshimit Pad 1 në Starbase do të përmirësohet për të mbështetur Starship V3, i cili do të jetë 400 metra i lartë dhe do të ketë 42 motorë Raptor, tre më shumë se versioni aktual.
Starship është një sistem hapësinor plotësisht i ripërdorshëm, i aftë të transportojë deri në 150 ton ngarkesë në orbitë.
NASA ka zgjedhur Starship si mjetin për programin Artemis 3, që synon të çojë njerëzit në Hënë në vitin 2027.
Suksesi i Fluturimit 11, i dyti radhazi pas Fluturimit 10, konfirmon besueshmërinë e Starship V2, arritur pas shumë sfidash dhe disa dështimeve spektakolare gjatë provave të mëparshme. /A.Z/UBT News/
Kuriozitete
Gjinia e foshnjës nuk është thjesht çështje fati, zbulon studimi i Harvardit
Published
22 hours agoon
October 15, 2025By
UBT News
Gjinia e një foshnjeje nuk përcaktohet vetëm rastësisht, por është rezultat i një sërë faktorësh biologjikë dhe gjenetikë, të cilët mund të shpjegojnë pse disa familje kanë kryesisht djem, ndërsa të tjera vetëm vajza.
Kjo u konfirmua nga një studim i ri i publikuar në revistën Science Advances.
Studiuesit nga Universiteti i Harvardit analizuan të dhëna nga më shumë se 146,000 shtatzëni, të mbledhura nga 58,000 infermiere në SHBA midis viteve 1956 dhe 2015.
Ata zbuluan se familjet që kishin tre ose më shumë fëmijë të të njëjtës gjini kanë më shumë gjasa që fëmija i ardhshëm të ishte i njëjti seks.
Sipas studiuesit kryesor, Jorge Chavarro, “Nëse tashmë keni dy ose tre vajza dhe po përpiqeni për një djalë, gjasat nuk janë 50-50. Ka më shumë mundësi të keni edhe një vajzë tjetër.”
Rezultatet specifike treguan se: Familjet me tre vajza kishin 58% gjasa që fëmija i katërt të ishte gjithashtu vajzë dhe familjet me tre djem kishin 61% gjasa që të lindte një djalë tjetër.
Faktorët që ndikojnë në gjininë e foshnjës
Një nga faktorët ishte mosha e gruas. Gratë që fillonin të kishin fëmijë pas moshës 28 vjeç kishin pak më shumë gjasa të lindnin fëmijë të së njëjtës gjini, çka mund të lidhet me ndryshime biologjike si rritja e aciditetit në mjedisin vaginal, që mund të favorizojë lindjen e djemve.
Astudimi zbuloi dy gjene të lidhura me gjininë e foshnjës, edhe pse mekanizmi i lidhjes nuk është ende i qartë. Sidoqoftë, sipas Iain Mathieson, profesor i gjenetikës në Universitetin e Pensilvanisë, rezultatet mbi faktorët gjenetikë duhet interpretuar me kujdes, pasi mostra ishte e kufizuar dhe mund të ndikoheshin nga faktorë të tjerë jo të përfshirë.
Edhe pasi u përjashtuan faktorë si abortet apo foshnjat e humbura gjatë lindjes, modeli mbeti i njëjtë, gjinia e foshnjës nuk është çështje fati.
Në të ardhmen, studiuesit synojnë të hetojnë më tej ndikimin e faktorëve të tjerë, si:
Stili i jetesës
Dieta
Ekspozimi ndaj kimikateve në mjedis
Ndërkohë, faktorë tjerë si raca, grupi i gjakut, BMI-ja apo gjatësia nuk duket të kenë ndikim të drejtpërdrejtë. Vlen të theksohet se mostra e studimit nuk përfaqëson popullsinë e përgjithshme, pasi përbëhej vetëm nga infermiere.
Ky studim sfidon idenë se gjinia e një foshnjeje është rastësore dhe sugjeron se biologjia dhe faktorët gjenetikë mund të luajnë një rol të rëndësishëm në këtë proces. /A.Z/UBT News/

Pas një pauze të gjatë, Era Istrefi rikthehet me 2 in 1!

Trump thotë se Izraeli mund të rifillojë operacionet në Gaza nëse Hamasi nuk zbaton kushtet e armëpushimit

Vazhdon sot seanca gjyqësore ndaj ish-kryeshefit të KEK-ut, Nagip Krasniqi

Bastiset një shtëpi në Leposaviq, gjenden emblema dhe jelek i ushtrisë serbe

Dogana sekuestron telefona të rinj të padeklaruar në Prishtinë

Moti sot

Pasaporta amerikane bie për herë të parë jashtë top 10-shes më të fuqishme në botë

Pse ish-bashkëshorti i Sias kërkon 250 mijë dollarë në muaj pas divorcit?

Vlera e Samsung arrin nivele rekord, AI nxit besimin e investitorëve
Të kërkuara
-
Vendi2 months ago
Profesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
-
Lajmet3 months ago
BSc në Shëndet Publik dhe Shkenca Mjekësore në UBT – Investim për të ardhmen e shëndetit të popullatës
-
Rajoni3 weeks ago
Policia, FSK-ja dhe Shërbyesit Civilë përfitojnë bursë 20 për qind në programet Master Shkenca Politike dhe Studime të Sigurisë në UBT
-
Lajmet nga UBT1 month ago
Votoni për UBT-në dhe Rektorin Hajrizi në Triple E Awards: Dy nominime të reja ndërkombëtare për institucionin dhe Kosovën