Hëna e plotë e nëntorit ka ndriçuar qiellin këtë të mërkurë, duke u shfaqur si një superhënë – më e madhe dhe më e ndritshme se çdo hënë tjetër gjatë vitit 2025.

Në traditën e amerikanëve vendas, kjo hënë quhet “Hëna e Kastorit”, pasi shënon kohën kur kastorët janë më aktivë dhe gjuetarët vendosin kurthe përpara ngrirjes së ujërave. Ardhja e saj simbolizon përgatitjen dhe durimin për dimrin që po vjen.

Kjo superhënë nuk është hënë e zakonshme e plotë, pasi ndodh kur Hëna është në perigje, pika më e afërt me Tokën, 356,980 km larg.

Falë kësaj afërsie, Hëna duket 30% më e madhe dhe më e ndritshme, duke ofruar spektakël të jashtëzakonshëm në qiell. /A.Z/UBT News/

Holanda është renditur si vendi më i sigurt për t’u vizituar në vitin 2026, sipas listës së përpiluar nga kompania e sigurimeve Berkshire Hathaway Travel Protection (BHTP).

Çdo vit, BHTP anketon një numër të madh udhëtarësh për përvojat e tyre dhe ndjesinë e sigurisë në vendet ku kanë udhëtuar, duke i kushtuar vëmendje veçanërisht grave, komunitetit LGBTQ+ dhe grupeve të tjera të margjinalizuara.

Rezultatet e anketave kombinohen me statistika nga Global Peace Index dhe indekse të ngjashme për të përcaktuar vendet më të sigurta për vizitorët. Vitin e kaluar, kryesuesi i listës ishte Islanda, e cila këtë vit ka rënë në vendin e katërt, duke ia lënë fronin Holandës.

Kjo është veçanërisht mbresëlënëse, pasi Holanda vitin e kaluar renditej në vendin e 14-të.

Sipas BHTP: “Holanda është vend që dashuron paqen. Gratë dhe grupet e margjinalizuara ndihen të mirëpritur këtu dhe vlerësojnë lartë masat shëndetësore. Një shqetësim i vogël mund të lidhet vetëm me ndonjë çiklist të pakujdesshëm ose turistë të zhurmshëm.”

Vendimet e tjera të larta në listë:

Australia ruan vendin e dytë nga viti i kaluar, me sistem të rregulluar, kujdes shëndetësor të shkëlqyer dhe nivel të ulët aktiviteti terrorist. Sipas ekspertëve, kjo është rezultat i politikave të qëndrueshme, nivelit të ulët të krimit dhe ligjeve strikte për bio-sigurinë dhe armët.

Austria renditet e treta, ndërsa Islanda është në vendin e katërt.

Top 15 vendet më të sigurta për udhëtime në 2026 sipas BHTP:

Holanda

Australia

Austria

Islanda

Kanada

Zelanda e Re

Emiratet e Bashkuara Arabe

Zvicra

Japonia

Irlanda

Belgjika

Portugalia

Franca

Mbretëria e Bashkuar

Danimarka

Holanda kryeson këtë vit falë mjedisit të sigurt, mirëpritjes së vizitorëve dhe kujdesit shëndetësor të avancuar, duke e bërë destinacionin ideal për udhëtarët e çdo grupmoshe. /A.Z/UBT News/

Një gjen i “miqësor” ndaj zemrës mund të ndihmojë në riparimin e saj pas një ataku kardiak.

Testet laboratorike në qelizat njerëzore tregojnë se gjen i quajtur CCNA2 mund të riaktivizohet, duke nxitur rigjenerimin e indeve të dëmtuara të zemrës. Kjo zbulohet në një studim të udhëhequr nga Hina Chaudhry nga Shkolla e Mjekësisë Icahn në Mount Sinai, i publikuar në NPJ Regenerative Medicine, që hap perspektiva të reja për terapi të mundshme për shërimin e dëmtimeve kardiake.

Ky studim vijon hapat e grupit kërkimor që në vitin 2014 arriti përparime në rigjenerimin qelizor të zemrës së derrit. Chaudhry shpjegon:

“Tani kemi treguar se edhe qelizat e zemrës njerëzore të moshës së mesme, të cilat dikur mendohej se nuk mund të ndaheshin, mund të stimulohen për të prodhuar qeliza të reja funksionale.”

Hulumtimi u fokusua tek gjeni CCNA2, i cili luan rol kyç në ndarjen qelizore të kardiomiociteve, qelizat e muskulit të zemrës gjatë zhvillimit embrional, por që pas lindjes çaktivizohet. Studiuesit synuan ta riaktivizonin këtë gjen për të parë nëse ai mund të çonte në prodhimin e qelizave të reja që të zëvendësonin ato të dëmtuara pas një ataku kardiak ose pamjaftueshmërie të zemrës.

Ata përdorën vektor viral për të futur gjenin aktiv në qelizat e muskulit kardiak të njeriut të kultivuara in vitro e vëzhguan replikimin e tyre.

Chaudhry thekson: “Ne ishim pionierë të idesë se zemra mund të rigjenerohej duke rizgjuar gjenet e fjetura të ndarjes qelizore, dhe tani kemi sjellë këtë vizion një hap më afër pacientëve. Qëllimi ynë është të ofrojmë një terapi që lejon zemrën të shërohet vetë pas një ataku ose pamjaftueshmërie kardiake, duke zvogëluar nevojën për transplante ose pajisje mekanike.”

Hapi tjetër është marrja e miratimit nga FDA dhe fillimi i provave klinike të terapisë CCNA2 te pacientët me sëmundje të zemrës.  /A.Z/UBT News/

Për shumë shekuj, njerëzit flinin në dy periudha të ndara gjatë natës. Ata shkonin në shtrat pas perëndimit të diellit, zgjoheshin rreth mesnatës e flinin sërish deri në agim.

Ky model gjumi, i dokumentuar në Evropë, Azi dhe Afrikë, përfaqësonte një pushim natyror dhe ndryshonte perceptimin e kohës, duke bërë netët më të përballueshme, veçanërisht gjatë dimrit.

Gjatë intervalit të mesnatës, njerëzit kryenin punë të thjeshta si ndezja e zjarrit apo kujdesi për bagëtinë, ose e shfrytëzonin kohën për lutje, reflektim, lexim, shkrim apo shoqërim me familjen dhe partnerin.

Ky ritëm natyror zgjati shekuj, derisa revolucioni industrial dhe përdorimi i ndriçimit artificial e ndryshuan atë.

Shfaqja e llambave me vaj, gaz dhe më pas e dritës elektrike, zgjati kohën që njerëzit qëndronin zgjuar dhe vonoi sekretimin e melatoninës, duke shtyrë fillimin e gjumit. Në shekullin XX, ritmi i ri i jetës dhe puna në turne fabrika sollën një gjumë të pandërprerë gjatë natës.

Megjithatë, studimet tregojnë se kur njerëzit kthehen në kushte pa dritë artificiale dhe pa orë, ata shpesh rikthehen tek gjumi me dy faza. Po kështu, disa komunitete bujqësore pa energji elektrike, si në Madagaskar, zgjojnë natyrshëm rreth mesnatës. Drita gjithashtu ndikon në perceptimin e kohës: në dhoma të errëta, koha duket sikur kalon më ngadalë, një efekt që theksohet edhe kur jemi në humor të keq.

Si të menaxhojmë zgjimet natën

Zgjimet gjatë natës nuk janë shenjë shqetësimi; ato ndodhin natyrshëm gjatë kalimit nga një fazë gjumi në tjetrën. Problemi shpesh qëndron në reagimin tonë. Shikimi i orës mund të rrisë ankthin, duke bërë disa minuta të duken si përjetësi.

Ekspertët këshillojnë që, nëse nuk mund të flini më shumë se njëzet minuta, të ngriheni, të ulni ndriçimin dhe të lexoni diçka qetësuese, duke u kthyer në shtrat vetëm kur ndjeni përgjumje.

Pranimi i këtyre ndërprerjeve si pjesë e ritmit natyror mund të ulë stresin dhe të lehtësojë rikthimin në gjumë. /A.Z/UBT News/