Teknologji

IA parashikon ”portretin” e të gjitha proteinave njerëzore, një revolucion biologjik

Published

on

Një epokë e re në biologji hapet falë ”portretit” më të plotë dhe të saktë të proteinave në trupin e njeriut.

Kjo u krijua nga sistemi i inteligjencës artificiale AlphaFold, i zhvilluar nga kompania britanike ”DeepMind”, që arriti të parashikonte strukturën 3D të 20 000 proteina të shprehura nga gjenomi i njeriut, përveç atyre të 20 organizmave të tjerë, thelbësore për kërkimin.

Rezultatet, të botuara në revistën ”Nature”, janë mbledhur në një bazë të dhënash që, në bashkëpunim me Laboratorin Evropian të Biologjisë Molekulare (EMBL), është bërë i arritshëm lirisht për shkencëtarët nga e gjithë bota, për të përshpejtuar kërkimet në fushën e shkencave të jetës, për të zhvilluar barna të reja dhe për të shfrytëzuar sa më shumë burimet e planetit.

Baza e të dhënave rrit shumë njohuritë e marra deri tani, më shumë sesa dyfishimin e numrit të strukturave të proteinave njerëzore të parashikuara me shumë saktësi.

Nga ana tjetër, inteligjenca artificiale arriti që brenda disa muajsh të parashikonte pozicionin e 58% të aminoacideve me një diferencë të mirë sigurie, ku 35,7% u lokalizua me një shkallë shumë të lartë besimi, praktikisht dyfishi i asaj që u mor eksperimentalisht.

“Kjo do të jetë një nga të dhënat më të rëndësishme nga hartëzimi i gjenomit njerëzor. Bërja e parashikimeve nga AlphaFold, të arritshme për komunitetin shkencor ndërkombëtar hap shumë rrugë të reja kërkimi, nga sëmundjet e neglizhuara deri te enzimat e reja për bioteknologjinë dhe shumë më tepër. Është një mjet i ri i shkëlqyer shkencor, që plotëson teknologjitë ekzistuese dhe lejon zgjerimin e kufijve të të kuptuarit tonë të botës”, theksoi zëvendësdrejtori i përgjithshëm i EMBL, Ewan Birney.

Continue Reading

Teknologji

Google njofton planin më të madh të investimeve në Gjermani

Published

on

Google pritet të prezantojë projektin e saj më të madh të investimeve në Gjermani në një konferencë të përbashkët me Ministrin gjerman të Financave, Lars Klingbeil.

Sipas njoftimeve, plani përfshin ndërtimin e infrastrukturës dhe qendrave të reja të të dhënave, si dhe zhvillimin e projekteve inovative për përdorimin e energjive të rinovueshme.

Google synon të zgjerojë praninë e saj në qytetet Mynih, Frankfurt e Berlin, duke forcuar kapacitetet teknologjike dhe pozicionin në Evropë.

Detajet e plota pritet të bëhen publike më 11 nëntor, gjatë konferencës për shtyp ku do të marrë pjesë ministri Klingbeil. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Teknologji

Google Maps përforcohet me AI-në Gemini

Published

on

Google Maps do të fuqizohet nga asistenti i AI-së, Gemini, duke ofruar një “përvojë bisedore dhe drejtimi pa duar”.

Sipas kompanisë, përdoruesit do të ndihen sikur kanë një mik të ditur në ulësen e pasagjerit që i ndihmon të arrijnë destinacionin me besim.

Gemini mund të përgjigjet në pyetje komplekse, të shtojë ngjarje në kalendarin Google dhe madje të raportojë ndërprerje trafiku vetëm me zërin tuaj. Këto veçori do të lansohet gradualisht në Android dhe iOS në SHBA.

Udhëzimet në Maps gjithashtu përmirësohen me pika referimi, të cilat shfaqen edhe në hartë, duke ju udhëhequr më qartë, për shembull: “kthehuni djathtas pas restorantit Thai Siam”.

Përdoruesit mund të përdorin kamerën për të identifikuar vende rreth tyre – restorante, kafene, dyqane ose monumente – dhe të bëjnë pyetje në stil bisedor, duke marrë përgjigje falë kombinimit të aftësive Gemini dhe njohjes së Google Maps.

Kjo veçori e re e Lens do të lançohet gradualisht më vonë këtë muaj në SHBA për Android dhe iOS. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Lajmet

Një kontribut shkencor për ruajtjen e trashëgimisë inxhinierike në Kosovë – Publikohet artikulli i profesorëve të UBT-së, Naser Morina dhe Hazir Çadraku

Published

on

Një studim i ri i realizuar nga profesorët Naser Morina dhe Hazir Çadraku, nga Fakulteti i Inxhinierisë së Ndërtimit dhe Infrastrukturës në UBT, është publikuar në revistën ndërkombëtare SSRG International Journal of Civil Engineering (Volume 12, Issue 10, October 2025), duke shënuar një tjetër hap të rëndësishëm në zhvillimin profesional dhe kërkimin shkencor të këtij institucioni.

Punimi me titull: “Structural Condition Assessment and Strengthening of the Reinforced Concrete Arch Bridge”, trajton një temë të rëndësishme për sigurinë infrastrukturore – analizën strukturore, vlerësimin e gjendjes aktuale dhe metodat bashkëkohore të përforcimit të urave me hark prej betoni të armuar.

Ky studim bazohet në analiza të avancuara numerike, inspektime vizuale dhe testime joshkatërruese të një ure të rëndësishme në rrugën kombëtare N2, Prishtinë–Blacë, duke theksuar rëndësinë e mirëmbajtjes dhe rehabilitimit të urave ekzistuese për të siguruar jetëgjatësi dhe qëndrueshmëri strukturore.

Sipas rezultateve, ura e ndërtuar në vitin 1967 paraqet dëmtime të konsiderueshme në mbistrukturë dhe nënstrukturë, për shkak të faktorëve si:

  • degradimi i betonit dhe korrozioni i armaturës,
  • mbingarkesat nga trafiku,
  • mungesa e mirëmbajtjes dhe drenazhimit adekuat,
  • lëvizjet e terrenit përreth themeleve.

Autorët kanë zhvilluar strategji të detajuara për rikthimin e kapacitetit mbajtës dhe përforcimin e elementeve konstruktive, në përputhje me standardet bashkëkohore evropiane (Eurocodes), duke kontribuar në ruajtjen e trashëgimisë inxhinierike dhe përmirësimin e sigurisë publike.

Ky botim përbën një kontribut të vlefshëm shkencor e praktik, që ndihmon profesionistët e fushës në planifikimin e ndërhyrjeve në strukturat ekzistuese dhe promovon qasjen moderne të inxhinierisë rehabilituese.

Publikuar në: SSRG International Journal of Civil Engineering, Volume 12 Issue 10, 230-236, October 2025

Continue Reading

Teknologji

Më në fund! WhatsApp vjen edhe në Apple Watch

Published

on

Pas më shumë se një dekade në botën e smartphone-ve, WhatsApp ka mbërritur zyrtarisht në Apple Watch, duke u dhënë përdoruesve mundësinë të lexojnë, dërgojnë dhe të marrin mesazhe direkt nga kyçja e dorës.

Kjo përditësim i lejon përdoruesit jo vetëm të shkruajnë mesazhe, por edhe të dërgojnë mesazhe zanore thjesht duke folur në orë, një përvojë që ngjan me filmat futuristë si Star Trek apo personazhin Buzz Lightyear.

Ky hap përfaqëson një ndryshim të madh në mënyrën e komunikimit për mbi tre miliard përdorues aktivë të WhatsApp në mbarë botën, duke eliminuar nevojën për të nxjerrë telefonin nga xhepi apo çanta për të lexuar ose dërguar mesazhe.

Çfarë ofron WhatsApp në Apple Watch?

Njoftime për mesazhe dhe thirrje hyrëse

Dërgim dhe marrje të mesazheve tekst dhe zanore

Reagime me emoji në biseda

Shikim të imazheve dhe sticker-ave me cilësi të lartë

Siguri të plotë falë kriptimit fund-për-fund, që garanton privatësinë e komunikimit

Sipas një përfaqësuesi të kompanisë, aplikacioni po shpërndahet në të gjitha vendet ku mbështeten WhatsApp dhe iPhone, duke u instaluar automatikisht nëse Apple Watch dhe telefoni janë të sinkronizuar e kanë aktivizuar shkarkimet automatike. Për ata që nuk e marrin automatikisht, aplikacioni mund të instalohet manualisht përmes aplikacionit Watch në iPhone.

Ekspertët: Një lëvizje e zgjuar nga Meta

Konsulentja për mediat sociale Rhea Freeman e ka quajtur këtë integrim “një lëvizje shumë të zgjuar nga Meta”. Ajo shtoi:

“Njerëzit duan të jenë gjithmonë të lidhur. Nëse kjo është gjithmonë e mirë apo jo, është çështje tjetër – por padyshim është më praktike dhe më e sigurt për t’iu përgjigjur mesazheve nga ora, veçanërisht gjatë udhëtimeve apo në transport publik.”

Nga një aplikacion i thjeshtë te një platformë globale

WhatsApp u lansua më 2009, dhe në vitin 2014 u ble nga kompania e Mark Zuckerberg, atëherë Facebook Inc., për 21.8 miliardë dollarë.

Fillimisht, shërbimi kishte abonim modest 0.99 dollarësh në vit, por që nga viti 2016 përdorimi u bë falas, duke rritur ndjeshëm bazën e përdoruesve. Në vitet që pasuan, aplikacioni evoluoi duke lejuar përdorimin në kompjuterë pa lidhje direkte me telefonin dhe më pas përdorimin e një llogarie në disa pajisje njëkohësisht.

Që nga 27 maji i këtij viti, WhatsApp është i disponueshëm edhe në iPad, duke zgjeruar ekosistemin e komunikimit. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Të kërkuara