Shëndeti

​Hulumtimi: Forma më vdekjeprurëse e kancerit të lëkurës nuk është melanoma

Sipas hulumtimeve të reja, më shumë njerëz në mbarë botën vdesin nga kanceri i lëkurës jo-melanoma (NMSC) sesa nga melanoma.

Published

on

Kur përmendni kancerin e lëkurës, shumica e njerëzve mendojnë për melanomën – kancerin më vdekjeprurës të lëkurës. Të tjerët janë goxha të mirë, apo jo? Në fakt, jo. Sipas hulumtimeve të reja, më shumë njerëz në mbarë botën vdesin nga kanceri i lëkurës jo-melanoma (NMSC) sesa nga melanoma.

Shkencëtarët nga Spitali Universitar i Nicës në Francë analizuan të dhënat e pacientëve të mbledhura nga Agjencia Ndërkombëtare për Kërkimin e Kancerit (pjesë e Organizatës Botërore të Shëndetësisë). Ai tregoi se në vitin 2020, 57.000 njerëz vdiqën nga melanoma në botë, dhe 63.700 nga NMSC.

NMSC konsiderohet më pak serioze se llojet e tjera të kancerit, pasi nuk mbart një rrezik të lartë vdekjeje. Megjithatë, nëse një numër mjaft i madh njerëzish sëmuren nga ky lloj kanceri, atëherë ai mund të rezultojë në një numër të madh vdekjesh, shkruan The Conversation.

Ngjashmëritë dhe dallimet

Si melanoma ashtu edhe NMSC shoqërohen me ekspozimin ndaj rrezatimit ultravjollcë (UV), qoftë nga dielli ose nga shtretërit për rrezitje. Rrezatimi UV mund të shkaktojë mutacione që shkaktojnë kancer dhe nxisin zhvillimin e melanomës dhe NMSC. Gjatë dekadave të fundit, numri i rasteve të të dy llojeve të kancerit është rritur, ku shumica e të bardhëve janë prekur.

Megjithatë, melanoma dhe NMSC ndryshojnë në disa mënyra. Ndërsa UV është një faktor rreziku për të dy, NMSC lidhet më shumë me ekspozimin kronik gjatë gjithë jetës, duke shkaktuar që tumoret të zhvillohen shpesh në fytyrë dhe kokë.

Shumica e vdekjeve nga kanceri shkaktohen nga tumoret dytësore që formohen kur qelizat nga kanceri origjinal shkëputen dhe përhapen ose metastazojnë në zona të tjera të trupit. Kanceri i lëkurës nuk bën përjashtim.

Melanoma jep metastaza më të suksesshme

Procesi i metastazës është shumë sfidues për qelizat kancerogjene. Ata së pari duhet të pushtojnë indet përreth, më pas t’i mbijetojnë stresit të transportit përmes qarkullimit të gjakut përpara se të jenë në gjendje të krijojnë një koloni në një mjedis krejt të ndryshëm nga lëkura.

Qelizat e melanomës janë shumë më efikase në metastaza sesa qelizat NMSC. Për shembull, qelizat e melanomës ndajnë disa karakteristika me qelizat e trurit dhe për këtë arsye mund të përshtaten më lehtë me mjedisin e trurit dhe të formojnë tumore dytësore.

Nëse NMSC është më e vështirë për të shkaktuar tumore dytësore, atëherë pse ka më shumë vdekje sesa melanoma? Është çështje numrash. Në të gjithë botën, ne kemi të paktën 1.2 milionë raste të NMSC dhe 325.000 raste të melanomës çdo vit.

Shëndeti

E keni ditur gabim, ushqimet pikante i japin freski organizmit

Published

on

Për shumë persona ushqimet pikante janë si një burim freskie e dikush nuk mund as t’i durojë, specat djegës të cilat janë baza e një ushqimi pikant përmbajnë kapsaicinë dhe kur ajo tretet, kapsaicina nxit një reagim nervor. Sipas ekspertëve amerikanë, ushqimet pikante ndecin receptorët e lëkurës që reagojnë ndaj nxehtësisë e këto receptorë aktivizohen dhe njeriu djersin dhe skuqet, ndërsa enët e gjakut zgjerohen.

E keni ditur që temperatura e trupit tuaj rregullohet nëpërmjet djersës?

Djersitja është metoda kryesore e organizmit për të rregulluar temperaturën e brendshme, avullimi i saj eliminon nxehtësinë e brendshme e pasohet me një ulje të temperaturës. Kësisoj, sipas ekspertëve, konsumi i ushqimeve pikante bashkë me pirjen e ujit janë metodat më të shpejta dhe efikase për freski të organizmit.

Efekti i një pije të ftohtë nuk zgjat shumë në organizëm?

Në ditët përvëluese të vapës, idea më e mirë për freski është të pimë ose hamë diçka të ftohtë, uji i ftohtë, shalqini apo akullorja duken tunduese në një ditë të nxehtë. Megjithatë, efekti freskues i tyre nuk zgjat shumë dhe shumë shpejt njeriu do të ndihet i nxehtë sërish.

Kjo ndodh sepse me konsumin e ushqimeve dhe pijeve të lartpërmendura, temperature e brendshme ulet shumë shpejt, trupi reagon duke rritur temperaturën e brendshme për të kompensuar uljen e menjëhershme dhe në këtë mënyrë, njeriu do të ketë vapë shumë shpejt.

Ushqimet pikante funksionojnë ndryshe, ato e rrisin temperaturën e brendshme si reagim ndaj asaj të jashtme e madje edhe qarkullimi i gjakut rritet, njeriu ndihet më i nxehtë dhe nis të djersijë, kryesisht në fytyrë dhe më pas në të gjithë trupin.

Ndikimi i parë i rregullimit të temperaturës vërehet në fytyrë pas aktivizimit të gjendrave të shijes, kur djersa avullon, njeriu ndihet më i freskët.

Idea e ngrënies së diçkaje pikante mund të tingëllojë e bezdisshme sepse askush nuk ka qejf të djersijë, sidomos kur është duke ngrënë. Megjithatë, ajo funksionon dhe për hir të freskisë, duhet provuar. /UBT News/

 

Continue Reading

Shëndeti

Bëni kujdes! Këto enë nuk duhet t’i lani kurrë në pjatalarëse

Published

on

Pjatalarësja është një pajisje e dobishme për përditshme, e mund të thuhet lirisht që na ka lehtësuar jetën pasi na lejon të lajmë enët dhe të kursejmë kohë dhe lodhje. Por, nuk është gjithmonë zgjidhja më e mirë për të gjitha enët. Në fakt, ka disa objekte që duhen larë me dorë për të parandaluar që temperaturat e larta të dëmtojnë sipërfaqen e tyre.

Lexoni artikullin e mëposhtëm për të kuptuar se cilat gabime nuk duhet t’i bëni gjatë larjes së enëve.

Thikat – Nëse doni t’i mbani të mprehta, është më mirë të mos i lani në pjatalarëse, sepse tehet rrezikojnë të humbasin mpreftësinë. Megjithatë, nëse keni mjetin e duhur për t’i mprehur mund të vazhdoni me larjen e tyre në pjatalarëse.

Gotat e kristalit – Temperaturat e pjatalarëses copëtojnë objektet prej kristali ose të dëmtojnë sipërfaqen e tyre, më mirë është t’i lani me dorë e t’i thani për të parandaluar që uji i mbetur në sipërfaqen e tyre të krijojë njolla.

Enët prej druri – Uji i vluar ka tendencë të prishë objektet prej druri, këshillohet t’i lani me dorë, duke pasur kujdes të mos i lini në ujë për një kohë të gjatë. Kjo vlen si për lugët e drurit, shkopinjtë, ashtu edhe për dërrasat ku prisi ushqimet.

Enët e bakrit dhe gizës – Detergjentët agresivë dhe temperaturat e larta të pjatalarëses dëmtojnë sipërfaqen e objekteve prej bakri. Lani me dorë dhe nëse është e nevojshme lustroni me limon. E njëjta gjë vlen edhe për gizën. Në këtë rast ekspozimi i zgjatur ndaj ujit përshpejton procesin e oksidimit.

Tiganët që nuk ngjisin – Temperaturat e larta prishin veshjen e tiganëve që nuk ngjisin dhe t’ju ekspozojnë ndaj rrezikut të kontaktit me kimikate toksike dhe kancerogjene.

Enët prej qeramike dhe porcelani të pikturuara me dorë – Qeramika dhe porcelani mund të lahen në pjatalarëse pa problem, por në rastin e objekteve të lyera me dorë, është e këshillueshme të zgjidhni larjen me dorë.

Objektet prej alumini – Alumini është një material i lehtë, që në kontakt me ujin e nxehtë dhe sende të mprehta mund të dëmtohet. Për këtë arsye është mirë që gjithmonë të lani enët, tiganët dhe objektet e aluminit me dorë dhe nëse është e mundur, me një sfungjer delikat.

Kavanozat e reçelit – Nuk këshillohet t’i lani në pjatalarëse, pasi etiketat shkëputen dhe bllokon pajisjen.

Paisja e kafesë moka – Ndër objektet që janë rreptësisht të ndaluara të lahen është dhe moka pasi rrezikon të mos shpëlahet mirë nga detergjenti. Ajo duhet të lahet vetëm me dorë dhe me ujë të nxehtë.

Rendet – Mund t’i lani rendet në pjatalarëse, por duhet të dini se mbetjet e djathit dhe të çdo ushqimi tjetër, pas larjes qëndrojnë. Mënyra më e zgjuar dhe më efektive është pastrimi i rendes me dorë, me ujë të nxehtë dhe detergjent, menjëherë pas përdorimit. /UBT News/

Continue Reading

Shëndeti

Arsyet që fshihen pas dhimbjes së muskujve në mëngjes

Published

on

Dhimbja e muskujve (e njohur ndryshe si mialgjia) është një shqetësim i zakonshëm pas ushtrimeve fizike të intensifikuara, ndonjëherë e njohur si dhimbje muskulore pas ushtrimeve që mund të ndodhë kur muskujt janë ekspozuar ndaj ngarkesave të reja ose të pazakonshme e cila shkaktohet nga dëmtimi i vogël i fijeve muskulore që ndodh gjatë stërvitjes dhe është një proces natyror i riparimit dhe rritjes së muskujve.

Kjo dhimbje ndjehet më shumë në mëngjes ku bëhet dhe ngurtësimi i muskujve që shkaktohet si nga osteoartriti por edhe reumatizma, dhe largohet me lëvizjen e ngrohjen e gjymtyrëve dhe muskujve. Megjithatë, ngurtësimi dhe kontraktimi si pasojë e reumatizmës mund të zgjasë deri në një orë.

Ndikimi i plakjes së gjymtyrëve për fat të keq është i pakthyeshëm, pacientët përdorin medikamente të caktuara për kontrollin e dhimbjeve të shkaktuara nga artriti dhe inflamacioni. Tek këto medikamente mund të përfshihen aspirina apo ibuprofeni dhe qetësues të tjerë.

Pavarësisht medikamenteve, ngurtësimi i muskujve është diçka që mund të ndodhë shpesh e madje nuk bën që individi të brengoset sepse me pak durim kjo situatë tejkalohet, ashpërsia dhe intensiteti i ngurtësimit të muskujve në mëngjes mund të largohet me disa hapa të thjeshtë.

Duhet të jeni më aktiv dhe të kryeni aktivitet fizik për të rritur forcën dhe fleksibilitetin e gjymtyrëve.

Mirëmbajtja e peshës është gjithashtu e rëndësishme dhe e dobishme. /UBT News/

Continue Reading

Shëndeti

Oriz më shumë se një herë në ditë, a është kjo e shëndetshme?

Published

on

A është e shëndetshme të konsumoni oriz më shumë se një herë në ditë? Kontributi i orizit në shëndetin e njeriut vihet në pikëpyetje që kur kanë filluar të shpeshtohen rastet me sëmundje metabolike si diabeti. Orizi ka filluar të ketë reputacion të keq pasi që shpesh është raportuar se ky ushqim rrit nivelin e sheqerit në gjak.

Njerëzt që e pëlqejnë këtë ushqim kanë pyetje rreth llojeve të ndryshme të orizit dhe se sa herë në ditë është e këshillueshme të konsumohet, shkruan “Times of India”. “Përderisa orizi konsumohet në mënyrë mesatare si pjesë e një diete të balancuar, nuk shkakton probleme shëndetësore dhe mund të konsumohet më shumë se njëherë në ditë”, ka thënë doktori Manjari Chandra.

Orizi përmban karbohidrate të cilat e mbushin trupin me energji, por doktori këshillon së duhet të kontrollohet sasia në mënyrë që të mos teprohet.

“Konsumimi i orizit shumë herë brenda ditës nuk do të ishte opsion shumë i mirë për ata persona që duan të kenë peshë të balancuar trupore apo për ata që kanë probleme shëndetësore si diabeti”, ka thënë dietologu.

Ai ka shtuar se është e këshillueshme që mënyra e të ushqyerit të përmbajë edhe drithëra të tjera si kuinoa apo meli. Chandra ka thënë se personat me diabet mund të konsumojnë oriz vetëm se duhet të kenë parasysh sasinë në mënyrë që të mos tejkalohet normalja. “Konsumimi i orizit dy herë në ditë mund të jetë në rregull nëse në dietë janë të inkorporuara edhe pemë e prime të ndryshme që balancojnë indeksin glikemik”, ka thënë ai.

Por, cili oriz është më i shëndetshëm?

Orizi i bardhë konsumohet më shpesh, ka më pak vlera ushqyese krahasuar me orizin ngjyrë kafe apo të kuq, pasi që orizi ngjyrë kafe dhe ai i kuq klasifikohen si drithëra të plota, kanë vlera ushqyese si fibra, vitamina e minerale dhe prandaj mund të jenë zgjedhje më e mirë për ata që konsumojnë shumë shpesh oriz.

“Balancimi është çelësi kur bëhet fjalë për menaxhim të shujtave. Një dietë që përmban shumë oriz, sidomos të bardhë rezulton në shtim më të madh të kalorive, gjë që mund të shkaktojë rritje të peshës trupore. Kur orizi shoqërohet me perime dhe proteina, konsiderohet pjatë e balancuar”,tha ai.  /UBT News/

Continue Reading

Të kërkuara