Kulturë

Hasan Tahsini, shkencëtari dhe veprimtari i çështjes kombëtare

Published

on

Hasan Tahsini, një nga figurat më të ndritura të Rilindjes Kombëtare Shqiptare, ka lënë një pasuri të jashtëzakonshme intelektuale dhe kombëtare. Lindi më 7 prill të vitit 1811, në fshatin Ninat të Konispolit, një krahinë që do t’i jepte atij ndjeshmërinë ndaj vlerave të kulturës dhe historisë shqiptare. U formua si një mendimtar i shquar dhe një figurë e rëndësishme jo vetëm për Shqipërinë, por edhe për gjithë Perandorinë Osmane, në të cilën jetoi dhe veproi.

Qysh në moshë të re, Hasan Tahsini e nisi rrugën e dijes, duke ndjekur mësimet e para në vendlindje, e më pas duke vazhduar studimet në medresetë më të njohura të Stambollit. Ai u dallua si një student i shquar, me një pasion të jashtëzakonshëm për filozofinë, astronominë, matematikën dhe psikologjinë, dhe shpejt arriti të ngjitej në shkallët e dijeve të larta. Gjatë kësaj periudhe, ai filloi të zhvillonte ide të thella për përparimin e shoqërisë dhe emancipimin e individëve përmes arsimit dhe dijeve shkencore.

Në vitin 1870, Hasan Tahsini u emërua rektor i parë i Universitetit të Stambollit, një ngjarje që pasqyronte rëndësinë e tij si një nga mendimtarët më të mëdhenj të kohës. Ky universitet ishte një institucion që shënoi një hap të madh për përhapjen e dijes dhe kulturës në Perandorinë Osmane, dhe Tahsini ishte njeriu që e udhëhoqi atë drejt një rruge të re, që kishte për synim modernizimin dhe zhvillimin shkencor të shoqërisë osmane. Megjithatë, veprimtaria e tij për përhapjen e dijes, që ishte në kundërshtim me autoritetet shtetërore dhe fetare të kohës, shkaktoi mjaft tensione. Pasi u përball me kundërshtimin e fuqishëm të grupeve konservatore, ai u shkarkua nga detyra e rektorit dhe u përzunë nga universiteti.

Ndonëse iu mohua mundësia për të vazhduar punën e tij në këtë institucioni të shquar, Hasan Tahsini nuk e ndaloi kurrë angazhimin e tij për shkencën dhe përpjekjet atdhetare. Ai ishte një veprimtar i pasionuar i Rilindjes Kombëtare, duke u angazhuar në krijimin e shoqërive që kishin për qëllim përhapjen e diturisë midis shqiptarëve dhe hartimin e një alfabeti të ri të gjuhës shqipe. Kjo periudhë e veprimtarisë së tij është njëkohësisht një periudhë e luftës për identitetin dhe kulturën kombëtare të shqiptarëve, një përpjekje që ai e zhvilloi me pasion dhe guxim. Në vitin 1860, në bashkëpunim me atdhetarë të tjerë të shquar, si Kostandin Kristoforidhi, ai mori pjesë në përpjekjet për të krijuar një alfabet të njëjtë dhe të përbashkët për shqiptarët, një hap kyç për ruajtjen dhe zhvillimin e kulturës kombëtare.

Për shkak të angazhimit të tij të palodhur, Hasan Tahsini u përball me persekutime të shumta. Ai u burgos dhe u persekutua nga autoritetet osmane dhe nga ata që ishin kundër përparimit dhe lirisë intelektuale. Por, pavarësisht këtij presioni, ai nuk u dorëzua. Veprimtaria e tij intelektuale dhe atdhetare vazhdoi, duke u shndërruar në një udhërrëfyes për brezat që erdhën pas tij. Hasan Tahsini mbeti një simbol i qëndrueshmërisë dhe i forcës mendore për të ndjekur rrugën e dijes dhe të lirisë, pavarësisht pengesave që i vendosnin pushtetet e kohës.

Në pasuritë e tij intelektuale, ai la një trashëgimi të qëndrueshme për shqiptarët dhe për mbarë botën perëndimore, që sot e kësaj dite shërben si një burim frymëzimi për të rinjtë që duan të arrijnë kulmet e dijes dhe të kontribuojnë për zhvillimin e shoqërive të tyre./UBTNews/

Continue Reading

Lifestyle

Njolla çaji në rroba? Ja 5 zgjidhje natyrale që japin rezultat

Published

on

Ka shumë mënyra të thjeshta për të hequr njollat e çajit pa përdorur kimikate të forta apo pastrim profesional.

Ja disa metoda natyrale që mund t’i provoni në shtëpi:

1. Ujë i ngrohtë dhe detergjent rrobash

Lajeni zonën e njollosur me ujë të ngrohtë (rreth 30°C) dhe shtoni disa pika detergjent në të dy anët e njollës. Fërkojeni lehtë derisa të shkumëzojë, shpëlajeni dhe nëse është e nevojshme, futeni rrobën në lavatriçe.

2. Uthull e bardhë dhe sodë buke

Për njollat më të forta, përzieni nga dy lugë uthull të bardhë, ujë dhe sodë buke (ose detergjent). Përdorni një furçë të butë dhëmbësh për ta fërkuar mbi njollë, shpëlajeni dhe lajeni rrobën.

3. Pastë dhëmbësh

Vendosni pak pastë dhëmbësh (pa zbardhues) mbi njollë, lëreni 5–10 minuta, më pas shpëlajeni dhe lajeni normalisht.

4. Lëng limoni

Hidhni pak lëng limoni mbi njollë, shpëlajeni me ujë të ngrohtë dhe futeni në larje. Acidet natyrale të limonit ndihmojnë në zbehjen e njollave.

Mos përdorni ujë të nxehtë pastaj provoni metodën në një cep të vogël të rrobës, për të shmangur dëmtimin e ngjyrës. Nëse njolla nuk largohet, kërkoni ndihmë profesionale. /A.Z/UBT News/

 

Continue Reading

Lifestyle

Sekreti për geta që nuk grisen, dy truke që duhet t’i provoni

Published

on

Shumë njerëz hasin në problemin e getave që grisen ose dëmtohen shpejt, sidomos pas përdorimit dhe larjeve të shpeshta.

Megjithatë, disa truke të thjeshta mund të ndihmojnë që këto çorape të zgjasin shumë më tepër.

Ja disa mënyra për të rritur jetëgjatësinë e getave tuaja: Truku i parë konsiston në zierjen e shkurtër të getave në ujë të nxehtë përpara përdorimit të parë.

Ky proces ndihmon që fibrat të forcohen dhe të bëhen më rezistente ndaj shtrirjes apo grisjes.

Pas kësaj, rekomandohet që getat të vendosen në frigorifer për 24 orë, gjë që i forcon më tej dhe redukton ndjeshëm mundësinë e dëmtimit.

Një tjetër mënyrë praktike është përdorimi i llakut të flokëve. Një spërkatje e lehtë në pjesën e brendshme të getave ndihmon në fiksimin e përkohshëm të fibrave, duke parandaluar grisjen, veçanërisht tek modelet e holla ose delikate.

Përveç këtyre trukeve, është e rëndësishme të respektoni edhe rregullat bazë të larjes: shmangni temperaturat e larta dhe shpejtësitë e forta të centrifugës, dhe thajini getat mbi një sipërfaqe të sheshtë, në mënyrë që të ruajnë formën dhe elasticitetin e tyre për më gjatë. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Lifestyle

Si të bëni radiatorët të ngrohin më shumë me një veprim të thjeshtë?

Published

on

Kur fillon moti i ftohtë, mbajtja e shtëpisë ngrohtë bëhet prioritet. Edhe ndryshimet më të vogla mund të bëjnë diferencë, prandaj ia vlen të sigurohesh që sistemi yt i ngrohjes funksionon si duhet – duke filluar nga radiatorët.

Sipas inxhinierit të kompanisë Boxt, Will Scholfield, nëse radiatorët nuk ngrohin siç duhet ose punojnë me pengesa, duhet t’i çliron nga ajri i bllokuar (një proces i njohur si “bleeding”). Ky proces do të thotë të lejosh që ajri i mbetur brenda radiatorëve të dalë jashtë.

Nëse ajri ngelet brenda, ngrohja nuk shpërndahet si duhet e radiatorët bëhen më pak efikasë. Nëse kjo nuk bëhet për kohë të gjatë, ajri i bllokuar shkakton edhe gërryerje në sistemin e ngrohjes. Kjo është detyrë e thjeshtë që duhet bërë rregullisht, që shtëpia të jetë e ngrohtë e sistemi të funksionojë optimalisht.

Scholfield këshillon: “Nëse çliron radiatorët nga ajri rreth dy herë në vit, sistemi i ngrohjes do të punojë më me efikasitet dhe do të ndihmosh edhe në uljen e faturave të energjisë.”

Çfarë të duhet për të çliruar radiatorët nga ajri?

Një çelës për radiator ose një kaçavidë, në varësi të llojit të valvulës.

Një leckë ose enë e vogël për të mbledhur ujin që mund të rrjedhë.

Si ta bësh?

Fike ngrohjen dhe lëre sistemin të ftohet plotësisht. Vendos një peshqir ose leckë poshtë radiatorit për të mbrojtur dyshemenë.

Gjej valvulën e ajrit, ndodhet në krye të radiatorit, në njërën anë; është e rrumbullakët e ka vrimë për çelësin ose një prerje për kaçavidë.

Fut çelësin në valvul dhe ktheje ngadalë në drejtim të kundërt të akrepave të orës derisa të dalë ajri. Kur fillon të dalë uji, ktheje përsëri në drejtim të akrepave të orës për ta mbyllur valvulën. Përsërite këtë proces për të gjithë radiatorët në shtëpi.

Në fund, kontrollo presionin e ujit në bojlerin e ngrohjes, ai duhet të jetë midis 1 dhe 2 bar. Nëse nuk është, rregulloje sipas nevojës. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Kulturë

Fatmir Toçi prezanton ‘Arbëreshët – Shqiptarët e Italisë’ në Prishtinë

Published

on

Një mbrëmje e veçantë letrare do të zhvillohet sonte, më 28 tetor 2025, në Bibliotekën “Ernest Koliqi” në Prishtinë, ku do të promovohet libri “Arbëreshët – Shqiptarët e Italisë” i autorit dhe studiuesit të njohur Fatmir Toçi.

Ky botim, nga Shtëpia Botuese “Toena”, është një vepër studimore e rëndësishme që hedh dritë mbi historinë, kulturën, ritet dhe trashëgiminë shpirtërore të arbëreshëve të Italisë, pasardhësve të shqiptarëve që kanë ruajtur gjuhën dhe identitetin e tyre për më shumë se pesë shekuj larg atdheut.

Në promovim do të marrin pjesë dhe do të diskutojnë: Prof. Xhavit Beqiri, Prof. Bajram Kosumi, Akademik Ali Aliu, si dhe autori i librit, Fatmir Toçi.

Ngjarja do të pasurohet edhe me një program artistik, që do ta shndërrojë mbrëmjen në një udhëtim përmes historisë, muzikës dhe shpirtit arbëresh.

Promovimi organizohet në kuadër të ciklit letrar të njohur “Pena e dritës”, i cili ka për qëllim të afrojë lexuesit me vepra me vlera të spikatura kulturore, historike dhe letrare.

Përndryshe, fillimi i ngjarjes është në orën 19:00 dhe është i hapur për publikun. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Të kërkuara