Published
2 years agoon
By
UBT newsShumëgjuhësia stërvit trurin dhe rrit performancën e tij. Një studim i ri tregon: Mësimi i disa gjuhëve përmirëson gjithashtu kujtesën vizuale – pavarësisht nga mosha.
Krahasimi i fjalëve, formimi i fjalive, respektimi i gramatikës: Gjuha është një performancë njohëse e nivelit të lartë të trurit tonë. Bëhet edhe më komplekse kur përveç gjuhës amëtare mësojmë edhe gjuhë të tjera. Kjo është veçanërisht e lehtë gjatë fëmijërisë, sepse truri është edhe më i zhdërvjellët. Por edhe në moshën madhore, shumëgjuhësia jo vetëm që bën të mundur komunikimin më të mirë, por edhe rritjen e performancës së trurit.
Një grup kërkimor nga Universiteti Northwestern në SHBA sapo ka zbuluar se shumëgjuhësia mund të përmirësojë gjithashtu kapacitetin e kujtesës vizuale. Ideja është kjo: kur flasim disa gjuhë, ne e drejtojmë vëmendjen tonë në një mënyrë më të synuar dhe kështu mund të mësojmë përmendësh më mirë atë që shohim.
Një lojë me figura teston aftësinë e kujtesës
Në studimin e tyre, studiuesit ekzaminuan aftësinë e kujtesës së gjithsej 126 njerëzve. Një e treta e tyre flisnin vetëm anglisht. Pjesëmarrësit e tjerë gjithashtu flisnin rrjedhshëm spanjisht në nivele të ndryshme. Gjatë eksperimentit, subjektet dëgjuan fillimisht një fjalë në anglisht. Më pas atyre iu prezantuan katër fotografi nga të cilat duhej të zgjidhnin objektin që sapo kishin dëgjuar.
E veçanta: ajo që përfaqësohej në imazhet e tjera kishte një tingull të ngjashëm në anglisht ose spanjisht me fjalën e dëgjuar më parë. Për shembull, nëse subjektet kishin dëgjuar “candle” (qiri në anglisht), imazhet e tjera tregonin “candys” (karamele në anglisht) ose një “candido” (bravë perdesh në spanjisht).
Këto ngjashmëri u reflektuan më pas në kujtesë: në pjesën e dytë të eksperimentit, subjektet u përballën përsëri me imazhe. Ata më pas duhej të tregonin se cilat prej tyre kishin parë gjatë serisë së parë. Anglishtfolësit, për shembull, mbanin mend ëmbëlsirat, por në përgjithësi jo drynin. Në të kundërt, ata që flisnin edhe spanjisht, në shumicën e rasteve e mbanin mend drynin.
Përpunimi i gjuhës në tru
Nëse pjesëmarrësit ishin në gjendje të mbanin mend fjalë të caktuara, kjo ishte falë mënyrës se si ne përpunojmë gjuhën. Kur dëgjojmë një fjalë, truri ynë lëviz nga shkronja në shkronjë dhe aktivizon të gjitha fjalët e ngjashme të ruajtura në tru – pavarësisht nga gjuha. Për shembull, nëse dëgjoni “qiri” dhe flet anglisht dhe spanjisht, fjala “candido” i shtohet fjalës “karamele”.
Rezultatet e studimit tregojnë: Shumëgjuhësia mund të ndikojë në mënyrën se si ne perceptojmë mjedisin tonë. Së pari, ndikon në atë që i kushtojmë vëmendje. Nëse dikush njeh “candle” si dhe “candys” dhe “candido”, fjalët përkatëse aktivizohen. Është një parakusht për memorizimin e tyre – dhe përmirëson kapacitetin për memorizimin vizual.
Shumëgjuhësia stërvit trurin
Hulumtimet e mëparshme kanë treguar gjithashtu se përmirësimi i kujtesës në rast të shumëgjuhësisë mund të jetë edhe për shkak të faktit se truri trajnohet vazhdimisht. Ai është vazhdimisht i zënë duke zgjedhur fjalët e duhura dhe duke hequr njohuritë e panevojshme gjuhësore. Në jetën e përditshme, kjo rezulton në një aftësi më të mirë për të kaluar nga një detyrë në tjetrën, por edhe në një aftësi më të mirë për t’u përqendruar dhe për të përvetësuar dijen.
Një studim kanadez madje tregoi se fëmijët shumëgjuhësh ia dalin më mirë në testet e inteligjencës sesa fëmijët që rriten duke folur vetëm një gjuhë. Por shumëgjuhësia ka gjithashtu shumë përfitime për të moshuarit dhe madje mund të zvogëlojë rrezikun e demencës – dhe kjo pavarësisht nga mosha në të cilën dikush mëson një gjuhë.
Mësimi i gjuhëve shpërblehet
Rezultatet e studimit mund të shpjegojnë nga ana tjetër pse njerëz të ndryshëm kujtojnë të njëjtën ngjarje ndryshe. Prandaj, gjetjet e hulumtimit ndihmojnë në promovimin e mirëkuptimit të ndërsjellë, veçanërisht në komunitete të ndryshme gjuhësore. Si për mirëkuptim më të mirë apo edhe për një kujtesë më të mirë, mësimi i gjuhëve është një gjë e mirë./DW/
Lajmet
Vlerësohet lartë modeli UBT 5S në Kongresin e 61-të Botëror të Planifikimit Urban të organizuar nga ISOCARP
Published
49 minutes agoon
November 12, 2025By
Driton Iseni
Në kuadër të Kongresit të 61-të Botëror të Planifikimit Urban (ISOCARP 2025), Rektori i UBT-së, Prof. Dr. Edmond Hajrizi, ka prezantuar online modelin inovativ të qytetit të mençur UBT 5S. Në këtë prezantim autor ishte edhe Drejtori i Institutit për Studime Urbane, Shqiprim Ahmeti. Ky model inovativ vendos Kosovën në qendër të modeleve ndërkombëtare për planifikimin urban dhe integrimin e teknologjisë në qytetet e së ardhmes.

Këtë vit, kongresi po mbahet në Riad të Arabisë Saudite, nën temën qendrore: “Qytetet dhe Rajonet në Veprim: Rrugët e Planifikimit drejt Qëndrueshmërisë dhe Cilësisë së Jetës”.
Rektori Hajrizi theksoi rëndësinë e qasjeve sistematike, përdorimit të teknologjive digjitale dhe prototipeve të vogla, për të krijuar një model të integruar që përfshin të gjitha grupmoshat dhe sektorët e një qyteti.
Aktualisht, ekosistemi përfshin rreth 17,000 persona dhe kombinon zona komunitare, arsimin, infrastrukturën, shërbimet shëndetësore dhe aktivitetet bujqësore, duke u mbështetur në teknologji si 5G për monitorim dhe analizë në kohë reale.
Pjesëmarrësit në kongres vlerësuan modelin e UBT-së si një shembull model të qytetit të mençur dhe rezilient, duke nënvizuar rolin kyç të universiteteve në udhëheqjen e inovacionit dhe planifikimit urban të qëndrueshëm.
Lajmet
Xhaka për ndeshjen ndaj Kosovës: Një finale e mundshme në Prishtinë
Published
1 hour agoon
November 12, 2025By
UBT News
Kapiteni i Zvicrës, Granit Xhaka, ka folur rreth përgatitjeve që kombëtarja helvetike po i bën për ndeshjet ndaj Suedisë dhe ndaj Kosovës më 18 nëntor në “Fadil Vokrri”.
Në një intervistë Xhaka ka thënë se nëse do të dështojnë ndaj suedezëve, atëherë në Prishtinë do të jetë një finale.
“Nëse bëjmë punën tonë kundër Suedisë, nuk do të vijë deri aty. Dhë nëse përfundojmë në një finale në Prishtinë, atëherë le të jetë ashtu. Ne e pranojmë këtë situatë. Nuk është hera e parë që luajmë atje”, tha Xhaka.
Mesfushori i Sunderlandit, po ashtu foli edhe rreth largimeve nga kombëtarja zvicerane të dy futbollistëve, Albian Hajdarit dhe Leon Avdullahut, të cilët iu bashkangjitën “Dardanëve”.
“Lojtarë me cilësi të tillë, nuk është dashur t’i linim pas dore. A do të kishin arritur të nxini vendin e titullarit te Zvicra brenda tre apo katër vjetëve? Do të vija në dyshim këtë, duke marrë parasysh se kush luan aktualisht për ne. Ardon Jashari , është me ne për tre vjet dhe ka bërë veç katër paraqitje”, shtoi ai.
Kosovë-Zvicër luhet më 18 nëntor në Prishtinë në stadiumin “Fadil Vokrri” me fillim nga ora 20:45.
Ndërkaq në ndeshjen e parë, skuadra e Murat Yakin e ka mposhtur thellë Kosovën, me rezultat 4:0./S.K/EO/
Lajmet
Rusia e gatshme të rifillojë bisedimet me Ukrainën në Stamboll
Published
1 hour agoon
November 12, 2025By
UBT News
Rusia është e gatshme të rifillojë bisedimet e paqes me Ukrainën në Stamboll, ka bërë të ditur të mërkurën një zyrtar i Ministrisë së Jashtme në Moskë, raporton agjencia shtetërore ruse.
Asnjë takim sy më sy nuk është zhvilluar mes dy palëve që nga ai i mbajtur më 23 korrik në qytetin turk.
Agjencia TASS e ka cituar zyrtarin Alexei Polishchuk, i cili tha se zyrtarët turq kanë bërë thirrje të përsëritura për vazhdimin e bisedimeve të paqes.
“Ekipi rus është gati për këtë, topi është në fushën e Ukrainës,” tha Polishchuk.
Ukraina e mohon akuzën e Rusisë se Kievi ka faj për ngecjen e procesit të paqes, ndërkohë që lufta po i afrohet katërvjetorit të saj.
Në takimin e 23 korrikut, i cili kishte zgjatur vetëm 40 minuta, pala ukrainase kishte propozuar që të mbahej një takim tjetër në gusht mes dy presidentëve, Volodymyr Zelensky dhe Vladimir Putin.
Kremlini më pas kishte deklaruar se Putini ishte i gatshëm të takohej me Zelenskyn, por vetëm në Moskë- një kusht që u refuzua nga Ukraina./S.K/EO/
Lajmet
Verifikohen rezultatet e 75 vendvotimeve në Mitrovicë të Jugut
Published
1 hour agoon
November 12, 2025By
UBT News
Në Qendrën Komunale të Numërimit në Mitrovicën e Jugut po vazhdon procesi i verifikimit të rezultateve të raundit të dytë të zgjedhjeve për Kryetar të Komunës, pas vendimit të Prokurorisë Themelore në Mitrovicë për rifillimin e numërimit të ndërprerë hënë për shkak të dyshimeve për manipulim me fletëvotime.
Sipas zëdhënësit të KQZ-së, Valmir Elezi, deri në orën 09:00 të ditës së sotme janë verifikuar rezultatet e 75 vendvotimeve nga gjithsej 105 sa i takojnë kësaj komune.
“Ky proces planifikohet të përfundojë gjatë ditës së sotme”, tha Elezi.
Numëruesit që po verifikojnë votat se edhe gjatë ditës së sotme kanë hasur në fletëvotime me gabime teknike.
Vendimi i Prokurorisë për rifillimin e procesit është marrë pas sqarimit zyrtar nga kompania sllovene CETIS, e cila ka printuar fletëvotimet për zgjedhjet komunale në Kosovë.
Në njoftimin e saj, kompania ka sqaruar se problemi me mospërputhjen e numrave serikë ka ndodhur si pasojë e një defekti teknik në njërën nga pllakat e printerit që përdoret për shtypjen e kodit të qendrës së votimit.
“Kjo pasi kompania CETIS mbi printimin e fletëvotimeve për zgjedhjet komunale në Kosovë, përmes një njoftimi ka shpjeguar se problemi i numërimit ndodhi ekskluzivisht në njërën nga katër kokat/pllakat e printerëve me ngjyrë, përgjegjëse për printimin e numrit të qendrës së votimit, dhe se marrin përgjegjësi për këtë gabim, sipas të cilës në rrethana normale do të ishte pothuajse i pamundur të ndodhte”, thuhet në komunikatën e kompanisë.
Për të ruajtur integritetin e procesit të numërimit, Prokuroria Themelore në Mitrovicë ka bërë të ditur se ka caktuar dy hetues policorë, të cilët do të jenë të pranishëm gjatë gjithë kohës së verifikimit për të mbikëqyrur procesin dhe për të garantuar transparencë të plotë./S.K/EO/
Hailey Bieber: Ende përpiqem të balancoj martesën dhe amësin
Specie e re blete në Australi merr emrin ‘Lucifer’ për brirët e saj
Vlerësohet lartë modeli UBT 5S në Kongresin e 61-të Botëror të Planifikimit Urban të organizuar nga ISOCARP
Bugatti feston 20 vjetorin e Veyron në Las Vegas
Xhaka për ndeshjen ndaj Kosovës: Një finale e mundshme në Prishtinë
Rusia e gatshme të rifillojë bisedimet me Ukrainën në Stamboll
Çfarë i ndodh trupit tuaj pa mish për 12 muaj?
Verifikohen rezultatet e 75 vendvotimeve në Mitrovicë të Jugut
Gjendet edhe një tjetër fletëvotim që nuk i përshtatet numri serik
Të kërkuara
-
Lajmet3 months agoProfesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
-
Aktualitet3 weeks agoProfesoresha e UBT-së, Marigona Bekteshi-Ferati, fituese e bursës prestigjioze Fullbright Visiting Scholar, Profesor Vizitor dhe Post Doktoraturë
-
Rajoni2 months agoPolicia, FSK-ja dhe Shërbyesit Civilë përfitojnë bursë 20 për qind në programet Master Shkenca Politike dhe Studime të Sigurisë në UBT
-
Vendi2 months agoVotoni për UBT-në dhe Rektorin Hajrizi në Triple E Awards: Dy nominime të reja ndërkombëtare për institucionin dhe Kosovën
