Kuriozitete

Gjuhët e huaja ndihmojnë kujtesën

Shumëgjuhësia stërvit trurin dhe rrit performancën e tij.

Published

on

Shumëgjuhësia stërvit trurin dhe rrit performancën e tij. Një studim i ri tregon: Mësimi i disa gjuhëve përmirëson gjithashtu kujtesën vizuale – pavarësisht nga mosha.

Krahasimi i fjalëve, formimi i fjalive, respektimi i gramatikës: Gjuha është një performancë njohëse e nivelit të lartë të trurit tonë. Bëhet edhe më komplekse kur përveç gjuhës amëtare mësojmë edhe gjuhë të tjera. Kjo është veçanërisht e lehtë gjatë fëmijërisë, sepse truri është edhe më i zhdërvjellët. Por edhe në moshën madhore, shumëgjuhësia jo vetëm që bën të mundur komunikimin më të mirë, por edhe rritjen e performancës së trurit.

Një grup kërkimor nga Universiteti Northwestern në SHBA sapo ka zbuluar se shumëgjuhësia mund të përmirësojë gjithashtu kapacitetin e kujtesës vizuale. Ideja është kjo: kur flasim disa gjuhë, ne e drejtojmë vëmendjen tonë në një mënyrë më të synuar dhe kështu mund të mësojmë përmendësh më mirë atë që shohim.

Një lojë me figura teston aftësinë e kujtesës

Në studimin e tyre, studiuesit ekzaminuan aftësinë e kujtesës së gjithsej 126 njerëzve. Një e treta e tyre flisnin vetëm anglisht. Pjesëmarrësit e tjerë gjithashtu flisnin rrjedhshëm spanjisht në nivele të ndryshme. Gjatë eksperimentit, subjektet dëgjuan fillimisht një fjalë në anglisht. Më pas atyre iu prezantuan katër fotografi nga të cilat duhej të zgjidhnin objektin që sapo kishin dëgjuar.

E veçanta: ajo që përfaqësohej në imazhet e tjera kishte një tingull të ngjashëm në anglisht ose spanjisht me fjalën e dëgjuar më parë. Për shembull, nëse subjektet kishin dëgjuar “candle” (qiri në anglisht), imazhet e tjera tregonin “candys” (karamele në anglisht) ose një “candido” (bravë perdesh në spanjisht).

Këto ngjashmëri u reflektuan më pas në kujtesë: në pjesën e dytë të eksperimentit, subjektet u përballën përsëri me imazhe. Ata më pas duhej të tregonin se cilat prej tyre kishin parë gjatë serisë së parë. Anglishtfolësit, për shembull, mbanin mend ëmbëlsirat, por në përgjithësi jo drynin. Në të kundërt, ata që flisnin edhe spanjisht, në shumicën e rasteve e mbanin mend drynin.

Përpunimi i gjuhës në tru

Nëse pjesëmarrësit ishin në gjendje të mbanin mend fjalë të caktuara, kjo ishte falë mënyrës se si ne përpunojmë gjuhën. Kur dëgjojmë një fjalë, truri ynë lëviz nga shkronja në shkronjë dhe aktivizon të gjitha fjalët e ngjashme të ruajtura në tru – pavarësisht nga gjuha. Për shembull, nëse dëgjoni “qiri” dhe flet anglisht dhe spanjisht, fjala “candido” i shtohet fjalës “karamele”.

Rezultatet e studimit tregojnë: Shumëgjuhësia mund të ndikojë në mënyrën se si ne perceptojmë mjedisin tonë. Së pari, ndikon në atë që i kushtojmë vëmendje. Nëse dikush njeh “candle” si dhe “candys” dhe “candido”, fjalët përkatëse aktivizohen. Është një parakusht për memorizimin e tyre – dhe përmirëson kapacitetin për memorizimin vizual.

Shumëgjuhësia stërvit trurin

Hulumtimet e mëparshme kanë treguar gjithashtu se përmirësimi i kujtesës në rast të shumëgjuhësisë mund të jetë edhe për shkak të faktit se truri trajnohet vazhdimisht. Ai është vazhdimisht i zënë duke zgjedhur fjalët e duhura dhe duke hequr njohuritë e panevojshme gjuhësore. Në jetën e përditshme, kjo rezulton në një aftësi më të mirë për të kaluar nga një detyrë në tjetrën, por edhe në një aftësi më të mirë për t’u përqendruar dhe për të përvetësuar dijen.

Një studim kanadez madje tregoi se fëmijët shumëgjuhësh ia dalin më mirë në testet e inteligjencës sesa fëmijët që rriten duke folur vetëm një gjuhë. Por shumëgjuhësia ka gjithashtu shumë përfitime për të moshuarit dhe madje mund të zvogëlojë rrezikun e demencës – dhe kjo pavarësisht nga mosha në të cilën dikush mëson një gjuhë.

Mësimi i gjuhëve shpërblehet

Rezultatet e studimit mund të shpjegojnë nga ana tjetër pse njerëz të ndryshëm kujtojnë të njëjtën ngjarje ndryshe. Prandaj, gjetjet e hulumtimit ndihmojnë në promovimin e mirëkuptimit të ndërsjellë, veçanërisht në komunitete të ndryshme gjuhësore. Si për mirëkuptim më të mirë apo edhe për një kujtesë më të mirë, mësimi i gjuhëve është një gjë e mirë./DW/

Kuriozitete

Rrezik nga hapësira: Anija kozmike e periudhës sovjetike pritet të bjerë në Tokë

Published

on

Një pjesë e një anijeje kozmike të epokës sovjetike pritet të rrëzohet në Tokë këtë javë, pasi ka mbetur e bllokuar në orbitë për më shumë se gjysmë shekulli.

“Kosmos 482” u lansua më 1972 si pjesë e një misioni në Venus, por nuk doli nga orbita e ulët e Tokës dhe u nda në katër pjesë, sipas njoftimit të NASA-s, transmeton BBC. Një nga këto pjesë, që besohet të jetë sonda e uljes, pritet të rifuten në atmosferë rreth datës 10 maj dhe të paktën një pjesë e saj mund t’i mbijetojë udhëtimit pa u djegur.

Ka shumë gjëra që nuk dihen rreth rifutjes në atmosferë, përfshirë vendin ku mund të bjerë, por edhe nëse ndonjë prej tyre mbijeton, 70% e planetit është e mbuluar nga deti, kështu që nuk ka gjasa të shkaktojë dëme të konsiderueshme.

“Ka shumë më tepër gjasa që të fitoni lotarinë, sesa të prekeni nga kjo copë mbeturinash hapësinore”, ka deklaruar Stijn Lemmens, zyrtar i mbeturinave hapësinore në Agjencinë Evropiane të Hapësirës.

Kapsula e uljes është një objekt i fortë, sferik, rreth një metër i gjerë dhe peshon gati gjysmë ton, ajo ishte ndërtuar për t’i mbijetuar nxehtësisë dhe presionit ekstrem të atmosferës së Venusit, që do të thotë se ka një mburojë të fortë ndaj nxehtësisë dhe një strukturë të qëndrueshme.

Kjo është arsyeja pse ekspertët mendojnë se mund t’i mbijetojë një zbritjeje të pakontrolluar nëpër atmosferën e Tokës.

Sistemi i parashutave, i menduar fillimisht për të ngadalësuar zbritjen e anijes kozmike drejt Venusit është dëmtuar prej kohësh pas më shumë se 50 vjetësh në hapësirë. Potencialisht, pjesa e anijes kozmike mund të bjerë kudo, nga veriu i Londrës deri në Amerikë të Jugut.

Incidente të pakontrolluara të mbeturinave hapësinore kanë ndodhur edhe më parë.

Continue Reading

Kuriozitete

Studim i ri: Puna nga shtëpia dëmton shëndetin e të rinjve

Published

on

Puna nga shtëpia mund të jetë e dëmshme për shëndetin, pasi të rinjtë që punojnë nga shtëpia mund të bëjnë 30 minuta më pak aktivitet fizik çdo ditë, zbulon një studim i ri.

Një studim i njerëzve që fillojnë punën e tyre të parë tregoi se ata që shkojnë në zyrë marrin 28 minuta shtesë aktivitet fizik të moderuar çdo ditë, si ecje ose çiklizëm. Por, ata që punojnë nga shtëpia përjetojnë një rënie mesatare prej 32 minutash aktivitet fizik të moderuar në ditë.

Për të gjykuar se si fillimi i punës ndikon te aktiviteti fizik, gjumi dhe dieta e njerëzve, studiuesit analizuan të rinjtë në Mbretërinë e Bashkuar – të moshës 16 deri në 30 vjeç – të cilët morën pjesë në një anketë kombëtare familjare.

Vullnetarët raportuan statusin e punës çdo vit, çdo tre vjet, treguan sa ushtrime bënin gjatë një jave, kjo përfshin aktivitet fizik të moderuar, çiklizmi, aktivitet fizik intensiv, ngritja e peshave ose aerobiku. Studiuesit krahasuan 128 persona që punonin nga shtëpia me 3,000 që shkonin në zyrë ose vende të tjera pune.

Bazuar në analizë, rënia e aktivitetit fizik për ata që punonin nga shtëpia ishte ekuivalente me 32 minuta aktivitet të moderuar në ditë ose 16 minuta aktivitet intensiv në ditë.

Rritja e aktivitetit fizik mes të rinjve u pa kryesisht tek ata me punë gjysmë-rutine, si shoferë autobusësh dhe parukierë, si dhe tek ata me punë rutinë si pastrues ose kamarierë. Ndërkohë, ndryshime të vogla u vunë re tek ata që fillonin punë menaxheriale ose profesionale.

Rezultatet janë publikuar në International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity.

Dr. Eleanor Winpenny, autorja kryesore e studimit nga Universiteti i Kembrixhit, tani në Imperial College London, tha:

“Nëse duam të qëndrojmë të shëndetshëm gjatë jetës, duhet të kujtojmë se të qenit aktiv është një mënyrë e rëndësishme për të arritur këtë qëllim. Ata që punojnë nga shtëpia mund të konsiderojnë përfshirjen e aktivitetit fizik në ditën e tyre, për shembull duke bërë një shëtitje para ose pas punës, ose gjatë pushimit të drekës”.

Alena Oxenham, bashkëautore e studimit nga Universiteti i Kembrixhit, shtoi: “Fillimi i punës mund të ketë një ndikim të madh në stilin tonë të jetesës dhe sjelljet që mund të bëjnë një ndryshim në shëndetin tonë, nëse jo menjëherë, atëherë më vonë në jetë.

Megjithëse zbuluam se njerëzit priren të bëjnë më shumë aktivitet fizik kur fillojnë punën, që është një lajm i mirë, këto janë mesatare dhe disa njerëz – veçanërisht ata që punojnë nga shtëpia dhe, në një masë më të vogël, ata me punë zyre – mund të bëjnë më pak”.

Continue Reading

Kuriozitete

Njerëzit e zgjuar zgjedhin vetminë për një arsye shumë interesante

Published

on

Shumë njerëz besojnë se vetmia shkaktohet nga paaftësia për t’u socializuar apo mungesa e miqve. Por rezulton se edhe kur jemi të rrethuar nga miq dhe në turma njerëzisht, ne ende mund të ndihemi bosh dhe të vetmuar.

Vetmia nuk duket si një gjë e këndshme, nga studimet ndër vite, vërehet se njerëzit me IQ më të lartë kanë më pak gjasa të shoqërohen dhe se vetmia është një luks gjithnjë e më popullor.

Vetëm për shkak se dikujt i pëlqen të jetë vetëm, nuk do të thotë se është i vetmuar. Pra, a janë të lidhura inteligjenca dhe vetmia? A janë njerëzit e zgjuar më të vetmuar?

Nuk është e qartë, por ajo që është e dukshme është se njerëzit inteligjentë janë më të prirur ndaj stresit dhe stresi mund të shkaktojë vetminë.

Në këtë brez, gratë kanë pritshmëri të mëdha: të jenë tërheqëse, të afta, të kenë kohë për të lexuar libra për të përmirësuar veten dhe në të njëjtën kohë të kujdesen për pamjen e tyre.

Me këtë presion mbytës, gradualisht u shfaq dëshira për të qenë vetëm. Gjithnjë e më shumë vajza e gra duan të shkojnë në një udhëtim ku janë vetëm dhe nuk duhet të kënaqen apo të mbështeten te të tjerët apo ndonjë faktor tjetër ndikues.

Për më tepër, shkalla e rritjes së kërkesës për udhëtime të vetme ka bërë që shumë kompani ta përdorin atë si metodën e tyre kryesore të promovimit në vitet e fundit.

Prej shumë kohësh, beqaret janë cilësuar si të vetmuara, teksa rrallëherë shihni një mashkull që merr këto komente.

Burrat e gratë janë njësoj. Për ata që duan të takojnë njerëz të rinj, të pushojnë a të kenë liri, vetmia nuk është e frikshme.

Sot të rinjtë përfitojnë nga fundjava për t’u çlodhur dhe për të shkuar në udhëtime të shkurtra, me njerëz që takojnë për herë të parë. Kjo periudhë mund të jetë e shkurtër, por ndihmon në reduktimin e ankthit dhe ndjenjave të izolimit.

Dhe pas udhëtimit? Të gjithë ekspertët pajtohen se nuk është e nevojshme ta ndani udhëtimin tuaj me miqtë dhe familjen. Ju mund të ndani të njëjtat peizazhe të bukura, por ndjenjat janë diçka shumë personale dhe unike. Është ndërthurja e kuriozitetit, tolerancës, të panjohurës, që vetëm ju e ndjeni që e bën udhëtimin tuaj personal magjik.

Njerëzit e zgjuar shpesh vlerësojnë pavarësinë e tyre dhe mund të preferojnë të marrin vendime dhe të ndjekin rrugën e tyre pa presion ose ndikim nga jashtë.

Pa shpërqendrime, vetmia i lejon ata të eksplorojnë mundësitë në mënyrë të pavarur, të zbulojnë ide të reja dhe të ushtrojnë vullnetin e lirë pa mbikëqyrje. Kjo u jep atyre lirinë për të planifikuar jetën dhe për të ndjekur qëllimet e tyre me një ndjenjë të fortë kontrolli. Sigurisht, kjo vetmi nuk nënkupton tjetërsim nga marrëdhëniet shoqërore. Përkundrazi, këta njerëz e bëjnë praninë e tyre në turmë një luks të dukshëm që shumë e presin me padurim.

Është e rëndësishme të mbani mend se çdo person është unik dhe tendencat e tyre shpesh përcaktojnë pse ata preferojnë të jenë vetëm. Ndërsa disa njerëz shumë inteligjentë janë më produktivë dhe kreativë kur punojnë vetëm, disa njerëz të zgjuar mund të kuptojnë se të qenit pranë njerëzve të tjerë ndihmon në rritjen e motivimit të tyre dhe u siguron atyre informacione të rëndësishme.

Të jesh vetëm nuk do të thotë vetmi, njerëzit me inteligjencë të lartë mund të mbajnë ende marrëdhënie të forta dhe të shijojnë përfitimet e vetmisë pa sakrifikuar lidhjet kuptimplota me të tjerët. Është e rëndësishme të kuptohet se të qenit vetëm i lejon ata të përqendrohen thellë në punën dhe idetë e tyre, duke i lejuar të mendojnë në mënyrë kritike, objektive dhe kreative për çdo projekt që zgjedhin.

Continue Reading

Kuriozitete

Shfaqet një njollë e madhe në diell, çfarë do të thotë për Tokën?

Published

on

Astronomët po monitorojnë një pikë të madhe të errët në sipërfaqen e Diellit që mund të ndikojë në Tokë në ditët në vijim.

Brenda Culbertson nga Laboratori Jet Propulsion i NASA-s ka folur për njollën masive diellore të quajtur 4079 dhe çfarë mund të thotë për banorët në Tokë.

“Energjia nga 4079 është shumë e fortë, dhe ndërsa i afrohet qendrës së fytyrës diellore, ajo përballet drejtpërdrejt me Tokën”, tha Culbertson.

“Nëse ndodh ndonjë ndezje e madhe diellore ndërsa ajo është përballë Tokës, ne do të marrim një goditje të drejtpërdrejtë të energjisë diellore dhe grimcave diellore, duke shkaktuar një stuhi gjeomagnetike.”

Qendra e Parashikimit të Motit Hapësinor (SWPC) e Administratës Kombëtare Oqeanike dhe Atmosferike (NOAA) i përshkruan stuhitë gjeomagnetike si shqetësime të mëdha në magnetosferën e Tokës, të cilat mund të rezultojnë në rritjen e aktivitetit të dritave veriore/aurora borealis.

Njollat ​​diellore mund të shpërthejnë në ngjarje të referuara si nxjerrje masive koronale (CME) të cilat dërgojnë grimcat diellore në hapësirë ​​dhe me raste drejt Tokës, shkruan Yahoo News. Periudhat e stuhive gjeomagnetike veçanërisht intensive mund të rezultojnë në ndërprerje të teknologjisë.

“Një nga zonat më të mëdha të njollave diellore në historinë e regjistruar ndodhi 1-2 shtator 1859 prodhoi atë që quhet Ngjarja Carrington”, tha Culbertson.

“Ajo ishte një stuhi gjeomagnetike aq e fortë sa aurora u pa rreth Tokës, ndërpreu rrjetet elektrike, , madje thuhet se shkaktoi edhe zjarre.”

Njerëzit në SHBA dëshmuan ndikimin e një stuhie të fuqishme gjeomagnetike më 2024, të referuar si stuhia diellore Gannon, që solli dritat veriore në pjesë të Midwest.

Continue Reading

Të kërkuara