Tema e këtij viti për Ditët Evropiane të Trashëgimisë Kulturore është “Rrugë, Rrjete dhe Lidhje”. Kjo iniciativë, që promovon vlerat e trashëgimisë kulturore, ka sjellë një ngjarje të veçantë në qytetin historik të Elbasanit.

Drejtoria Rajonale e Trashëgimisë Kulturore Korçë, në sektorin e Elbasanit, organizoi një tur të veçantë, që ka për qëllim ofrimin e një përvoje të pasur kulturore për turistët vendas dhe të huaj. Specialistët e DRTK Korçë shoqëruan vizitorët nëpër atraksionet më të rëndësishme turistike dhe Monumentet e Kulturës të qytetit, duke ofruar shpjegime të detajuara mbi rëndësinë historike dhe kulturore të çdo objekti.

Ky “udhëtim i shkurtër” ishte një mundësi unike për turistët për të kuptuar dhe vlerësuar trashëgiminë kulturore të Elbasanit. Vizitorët kishin mundësinë të eksploronin rrjetet dhe lidhjet historike që e bëjnë këtë qytet një pikë të rëndësishme në historinë dhe kulturën e rajonit.

Me çdo hap nëpër rrugët e ngushta dhe sheshin e qytetit, ata zbuluan historitë e përjetshme të kalasë së Elbasanit, kishave dhe xhamive, që flasin për një trashëgimi të pasur dhe shumëllojshmëri kulturore. Specialistët ndihmuan në ndriçimin e aspekteve të panjohura të këtyre monumenteve, duke lidhur të kaluarën me të tashmen dhe duke nënvizuar rëndësinë e ruajtjes së këtij pasurie për brezat e ardhshëm.

Ky aktivitet i organizuar me rastin e Ditëve Evropiane të Trashëgimisë është një shembull i shkëlqyer i angazhimit për të promovuar dhe mbrojtur vlerat kulturore, duke nxitur gjithashtu interesin për turizmin kulturor në Elbasan. Qyteti, me trashëgiminë e tij të pasur, është një thesar që meriton të zbulohet dhe vlerësohet nga çdo vizitor./UBTNews/

Britania e Madhe ia ka ndaluar supermodeles Naomi Campbell të jetë administruese bamirësie për pesë vjet, pasi sipas një hetimi, në një bamirësi që ajo themeloi fondet e mbledhura për kauza të mira përdoreshin për trajtime spa dhe cigare.

Campbell, modele e lindur në Londër, i takonte elitës së supermodeleve që dominuan në pistat dhe kopertinat e revistave nga vitet 1990. Ajo themeloi Fashion For Relief në vitin 2005, duke synuar të mbledhë fonde për qëllime humanitare duke organizuar shfaqje në pistë, por shoqata e saj bamirëse u hoq nga lista e bamirësisë britanike këtë vit.

Institucionet e Kosovës kanë bërë një përditësim të rëndësishëm në numrin e artefakteve të grabitura nga Serbia, duke e çuar shifrën në 3,724. Kjo konfirmohet nga një raport i Komisionit Shtetëror për hulumtimin dhe dokumentimin e trashëgimisë kulturore, që evidenton shkatërrimin gjatë luftës së viteve 1998-1999.

Për dy dekada, shifrat për artefaktet e grabitura kanë qenë të ndryshueshme. Fillimisht, numri ishte mbi tri mijë, por më vonë u ul në 1,247. Tani, Kosova i ka dhënë fund mosmarrëveshjeve dhe ka dokumentuar një rritje prej 2,477 artefakteve që nuk ishin regjistruar më parë.

Ministri i Kulturës, Hajrulla Çeku, dorëzoi raportin në Institutin për Krimet e Kryera Gjatë Luftës, duke theksuar se trashëgimia kulturore ishte gjithashtu një objektiv i projektit gjenocidal serb. Ai njoftoi shkatërrimin e 1,784 monumenteve, 175 bibliotekave dhe asgjësimin e 1.7 milion librave në gjuhën shqipe.

Kosova tani është duke e ndjekur me përkushtim procesin e rikthimit të artefakteve, duke u mbështetur në dokumente ndërkombëtare si Konventa e UNESCO-s dhe Plani i Ahtisaarit, që obligojnë Serbinë të kthejë koleksionet arkeologjike dhe etnografike.

Gjejlane Hoxha, udhëheqëse e Komisionit, theksoi se shifrat janë të bazuara në dokumente zyrtare të Muzeut Kombëtar të Kosovës, duke përfshirë edhe muzeumet e tjera. Ajo shpjegoi se artefaktet janë të shumta dhe përfshijnë ato që janë marrë për restaurim dhe nuk janë kthyer, shkruan Koha.

Në përpjekjet për kthimin e artefakteve, Kosova ka organizuar ekspozita dhe ka dërguar letra zyrtare institucioneve serbe. Megjithatë, përgjigjet nga ana e Serbisë kanë qenë negative, duke e quajtur këtë veprim si “provokim të rrezikshëm”.

Në të njëjtën kohë, dokumentet e pranuara nga Instituti për Krimet e Kryera do të shërbejnë si burim për hulumtime akademike dhe për evidencën e shkatërrimit të trashëgimisë kulturore gjatë luftës. Aktivitetet për rikthimin e artefakteve vazhdojnë, me një fokus të veçantë në ndihmën ndërkombëtare dhe sensibilizimin e opinionit publik./UBTNews/

Hamami i qytetit të Mitrovicës, një monument i rëndësishëm historik i ndërtuar në fund të shekullit XVIII nga Sylejman Pashë Berisha dhe nipi i tij, Zejnullah Beg Berisha, është nxjerrë në shitje për 1.6 milionë euro. Ky objekt, që shtrihet në një sipërfaqe prej 15 ari në qendër të qytetit, ofrohet së bashku me pjesën e parkingut mbrapa tij. Pavarësisht rëndësisë kulturore dhe statusit të mbrojtur, institucionet e Kosovës nuk kanë qenë të informuara për këtë iniciativë.

Historia e Hamamit është e pasur, duke shërbyer deri në vitin 1959 si një hapësirë për publikun. Në vitet e fundit, ai është përdorur si muze dhe ka marrë investime të konsiderueshme, përfshirë rreth 90 mijë euro në vitin 2022. Megjithatë, përballë problemeve të mirëmbajtjes, si lagështira dhe vjedhja e materialeve, pronarët tani janë të gatshëm ta shesin këtë pronë.

Agjenti i pasurive të paluajtshme, Arban Peci, ka konfirmuar se, pavarësisht interesit, blerësit potencialë janë të ndarë nga mundësia e ndalimeve për ndërtim të objekteve të reja pa leje nga institucionet e trashëgimisë kulturore, shkruan Koha.

Drejtues të lartë institucionalë sugjerojnë se Ministria e Kulturës duhet ta blejë Hamamin, duke e parë si një investim të vlefshëm për ruajtjen e trashëgimisë kulturore. Ndërsa, përfaqësues të institucionit nuk kanë kthyer përgjigje në kërkesën për informacion rreth shitjes. Kjo situatë ngrit shqetësime mbi menaxhimin e trashëgimisë kulturore në vend dhe nevojën për një qasje më të koordinuar për ruajtjen e objekteve të tilla të rëndësishme./UBTNews/