Lajmet

Franca e dënon dhunën në veri, i kërkon Qeverisë së Kosovës të ndërmarrë masa

Franca u bëri thirrje palëve, sidomos Qeverisë së Kosovës, të ndërmarrin masat e nevojshme për uljen e tensioneve.

Published

on

Ministria e Punëve të Jashtme e Francës ka reaguar ndaj situatës në veri të Kosovës.

Sipas kësaj ministrie, Franca e dënon dhunën në veri dhe u bën thirrje palëve, sidomos Qeverisë së Kosovës, të ndërmarrë menjëherë masat e nevojshme për uljen e tensioneve.

“Franca dënon dhunën që ka ndodhur në veri të Kosovës në termat më të ashpër të mundshëm dhe u bën thirrje palëve, veçanërisht Qeverisë së Kosovës, që menjëherë të ndërmarrin masat e nevojshme për uljen e tensioneve”, ka shkruar në Twitter Ministria e Punëve të Jashtme e Francës./klankosova.tv

Lajmet

Banka Botërore: Shqipëria rrezikohet nga analfabetizmi

Published

on

By

22 Nëntori është Dita e Alfabetit të Gjuhës Shqipe, tashmë e shpallur dhe festë zyrtare.

116 vite pas “Kongresit të Alfabetit”, që ishte një konferencë akademike në qytetin e Manastirit, që sot njihet si “Kongresi i Manastirit”, Shqipëria po bën hapa pas, duke rrezikuar rritjen e analfabetizmit në vend.

Të dhënat e Bankës Botërore tregojnë se jo vetëm që numri i të regjistruarve në shkollat fillore po bie ndjeshëm, por ai është dhe ndër më të ulëtit në Europë.

Në vitin 2023, norma bruto e regjistrimit në shkollën fillore në Shqipëri zbriti në 93.7%, nga 105.4% që kishte qenë në vitin 2017, duke shënuar një rënie të fortë pas pandemisë.

Kjo do të thotë që të regjistruarit në shkollë fillore (pavarësisht moshës) ishin sa gati 94% e popullsisë 6-12 vjeç. Ky është niveli më i ulët rekord, që nga viti 1976, kur Banka Botërore raporton të dhënat.

Përkeqësimi i këtij treguesi, sipas ekspertëve, është i lidhur me disa faktorë si statistikorë, ashtu dhe të sjelljes. Së pari, emigrimi i familjeve që kanë fëmijë në arsimin e detyruar si dhe i atyre në moshën e arsimit të mesëm, ndërkohë që ata vijojnë të figurojnë në regjistrat e gjendjes civile.

Të dhënat tregojnë se ka rrezik të kemi rritje të numrit të të rinjve, që nuk kanë kryer as arsimin e detyruar, çka do të ulë nivelin mesatar të shkollimit në vend. Kjo mund të çojë në rritjen e numrit të analfabetëve në vend.

Jo vetëm regjistrimi në shkollat fillore që japin formim bazë ka rënë, por gjithashtu edhe cilësia e mësimdhënies, siç treguan rezultatet e fundit të testit ndërkombëtare Pisa, ku Shqipëria kishte rënien më të lartë në botë.

Nivelin më të ulët të regjistrimit bruto në arsimin fillor në Europë e ka Rumania (84.9) e ndjekur nga Bosnjë-Hercegovina (87.2), Ukraina (92.8), Malta (93.5).

Continue Reading

Kulturë

Nga burgu i Iranit në tapetin e kuq, regjisori iranian përfaqëson Gjermaninë në garën për Oscar 2024

Published

on

Filmi “The Seed of the Sacred Fig” i regjisorit iranian Mohammad Rasoulof është përzgjedhur si kandidati i Gjermanisë për çmimin Oscar 2024 në kategorinë e ‘Filmit më të Mirë Ndërkombëtar’. Ky lajm ka tërhequr vëmendjen për shkak të kontekstit të jashtëzakonshëm në të cilin Rasoulof ka realizuar këtë vepër dhe për historinë e tij personale si një regjisor dissident që ka arritur të ikë nga regjimi iranian pas persekutimit për qëndrimet e tij kundër autoriteteve.

Një film i frymëzuar nga protestat e 2022-ës në Iran

“The Seed of the Sacred Fig” është një thriller që trajton temat e dhunës shtetërore, censurës dhe paranojës që mbizotëron në Iran, një vend ku regjimi autoritar e përdor dhunën për të shuar çdo lëvizje proteste. Filmi është frymëzuar nga protestat masive që shpërthyen pas vrasjes së Mahsa Amini, një 22-vjeçare që u mbyt në duar të policisë morale iraniane, për shkak të një shkeljeje të supozuar të kodit të veshjes për gratë. Rasoulof, duke qenë në atë kohë i burgosur, dëgjoi protestat nga qelia e tij dhe e përdori këtë ngjarje si pikënisje për të krijuar një histori të fuqishme që shqyrton moralin dhe pasojat e regjimit shtypës.

Në qendër të filmit është Iman, një hetues i Gjykatës Revolucionare të Iranit, i cili është besnik ndaj regjimit, por fillon të dyshojë në ligjshmërinë e urdhërave të vdekjes që i japin atij për të nënshkruar. Në shtëpi, gruaja dhe vajzat e tij janë të përfshira në protestat “Gratë, Jeta, Liria” që shpërthyen pas vdekjes së Mahsa Amini, duke e ndërlikuar më tej jetën e Imanit, i cili është i detyruar të përballet me moralin e tij dhe me ndjenjat e tij për regjimin.

Rasoulof dhe arratisja nga Irani

Pas një periudhe të gjatë përndjekjeje nga regjimi, Rasoulof, i cili kishte qenë i ndaluar të bënte filma që nga viti 2017, u detyrua të arratisej nga Irani. Ai kishte qenë i dënuar me tetë vjet burg dhe 74 goditje me kallash për kritikat ndaj regjimit, përfshirë reagimin e ashpër të tij ndaj protestave për demokraci në Iran. Pas përfundimit të xhirimeve të filmit në fshehtësi, Rasoulof u detyrua të largohej nga Irani dhe të kalonte kufirin me këmbë për të shpëtuar nga dënimi që e priste. Ai kërkoi azil në Gjermani dhe mori mbështetje nga autoritetet gjermane, pasi informacionet e tij ishin tashmë në regjistrat e tyre.

Një film i suksesshëm në festivalet ndërkombëtare

Pas largimit të tij nga Irani, Rasoulof arriti të përfundojë filmin dhe të prezantojë “The Seed of the Sacred Fig” në Festivalin e Filmit në Kanë, ku mori çmimin special të jurisë dhe çmimin Fipresci, çmimi i kritikëve. Këto shpërblime vërtetuan suksesin dhe forcën artistike të filmit, i cili u njoh për përshkrimin e ndjeshëm të tensioneve shoqërore dhe politike në Iran. Rasoulof, pas triumfit në Cannes, shprehu në intervista se do të vazhdojë të bëjë filma dhe të tregojë histori, duke theksuar se asgjë nuk mund ta ndalojë më të shprehurit e tij artistik, pavarësisht kushteve të rrezikshme.

Përfaqësimi i Gjermanisë në Oscars

Përzgjedhja e “The Seed of the Sacred Fig” si kandidati i Gjermanisë për çmimin Oscar është një ngjarje e jashtëzakonshme, jo vetëm për shkak të cilësisë artistike të filmit, por edhe për shkak të kontekstit të tij politik dhe kulturor. Kompania e marketingut të filmit gjerman “German Films” ka zgjedhur këtë film nga një garë me 13 prodhime të tjera dhe ka vlerësuar Rasoulof si një nga regjisorët më të mëdhenj të kinemasë botërore. Zgjedhja e këtij filmi është një shembull i fuqisë së shkëmbimit kulturor në një shoqëri të lirë, ku artet mund të zhvillohen pa frikën e censurës dhe persekutimit, që është realiteti për shumë artistë të tjerë, si Rasoulof.

Një mesazh për lirinë dhe përkrahje për emigrantët

Kjo përzgjedhje gjithashtu i dërgon një mesazh të fortë për rëndësinë e lirisë së shprehjes dhe përkrahjen e artistëve që luftojnë për të drejtat e njeriut dhe lirinë. Rasoulof ka theksuar se filmi është një testament për shpresën dhe guximin e atyre që luftojnë kundër një sistemi që i shtyp. Ai shpreson që filmi të shërbejë si një urë lidhëse mes kulturave dhe të stimulojë më shumë diskutime për çështje të rëndësishme sociale dhe politike.

Filmi “The Seed of the Sacred Fig” është një vazhdim i angazhimit të Rasoulof për të përçuar mesazhe të fuqishme përmes kinemasë, dhe mundësia për ta parë këtë film të realizuar nën një sistem të lirë si ai gjerman është një mundësi e çmuar për t’u njohur me historinë e shtypjes dhe rezistencës në Iran, si dhe me forcën e artit si mjet për të thyer barrierat politike dhe sociale./D.E/

Continue Reading

Aktualitet

Reshjet e borës rrisin rrezikun e aksidenteve, ekspertët apelojnë për kujdes!

Published

on

Bora është një fenomen natyror i zakonshëm gjatë dimrit dhe një nga shenjat më të dukshme të kësaj stine. Por, kur reshjet e dendura të saj mbushin vendin, përveç pamjeve të bardha, ndodhin edhe disa probleme, si mungesa e gomave të duhura për të lëvizur në rrugë, si dhe trafiku i mbingarkuar.

Nëntori është duke mbaruar dhe duket se pothuajse i gjithë muaji dhjetor do të jetë i ftohtë dhe me temperatura nën zero. Këtë e ka konfirmuar edhe meteorologu Mendim Rugova.

“Në fundjavë mund të kemi reshje, dhe të dielën do të kemi mot më të kthjellët e me diell. Lajm i mirë për ata që duan të organizohen për të udhëtuar në vendet rajonale,” u shpreh ai.

Rugova thekson se pjesa jugore do të jetë më e qetë, ndërsa në atë veriore apo të ulët të vendit pritet të ketë një mesatare reshjesh prej 70-80 mm, ndërkohë që në pjesën perëndimore, ku ka më shumë reshje bore, ato mund të arrijnë deri mbi 100 mm.

Dihet se bora mbulon sipërfaqen e rrugës dhe incidentet me makinë shkaktohen shumë më shpejt. UBT News ka pyetur edhe ekspertin e aksidenteve rrugore dhe njëherësh profesor universitar në UBT, Nol Dedaj, i cili apeloi se drejtuesit e automjeteve duhet të drejtojnë mjetin me kujdes të shtuar. Ai theksoi se në këtë situatë, makina duhet të ketë goma dimri, për të shmangur situatat e rrezikshme.

“Sigurisht që rënia e borës dhe mbulimi i sipërfaqes së rrugës na sjellin një nivel të lartë rreziku në komunikacion, duke shkaktuar aksidente dhe kolona në rrugë. Faktorët që janë aktivë si shkaktarë të aksidenteve janë faktori njeri, automjeti dhe faktori rrugë,” tha Z. Dedaj. Ai pohon se Kosova, dhe më konkretisht kryeqyteti, nuk ka një infrastrukturë të mjaftueshme, edhe kur situata është normale, dhe lë më shumë kur kushtet atmosferike dhe rrugore janë në një nivel tjetër.

“Kjo paraqet rrezik në komunikacion dhe kolonat në përgjithësi krijohen në truke ku ka pika konflikti në mes të trajektorëve të lëvizjes së automjeteve, shpejtësisë së ulët të automjeteve dhe kapacitetit të madh të qarkullimit të automjeteve,” përfundoi ai.

Përndryshe, gjatë 48 orëve të fundit, në Kosovë janë regjistruar 76 aksidente. Sipas policisë, 19 prej tyre janë të lënduar, dhe 57 të tjerë me dëme materiale. Po në të njëjtën periudhë, janë shqiptuar 1689 gjoba trafiku. U arrestuan gjithashtu 11 persona, pesë prej të cilëve u dërguan në mbajtje dhe një tjetër u dërgua në vuajtje të dënimit./UBTNews/

Gazetare Albina Zeneli

Continue Reading

Kulturë

Prezantohet fjalori i madh i Gjuhës Shqipe: 103 mijë fjalë, 55 bashkautorë dhe 25 hartues!

Published

on

Në ditën e dytë të Kuvendit Kombëtar për Gjuhën Shqipe, kryetari i Akademisë së Shkencave, Skënder Gjinushi, prezantoi me krenari Fjalorin e Madh të Gjuhës Shqipe, një vepër monumentale që i kushtohet pasurimit dhe dokumentimit të pasurisë gjuhësore të shqipes. Ky fjalor, i cili është rezultat i një pune kërkimore dhe shkencore të shtrirë mbi katër vite, është hartuar nga Akademia e Shkencave, në bashkëpunim me institucionet më të rëndësishme të gjuhësisë dhe albanologjisë në Shqipëri, Kosovë dhe Maqedoninë e Veriut.

Nevoja për një fjalor të madh

Gjinushi theksoi se nevoja për një fjalor të madh të shqipes kishte lindur prej kohësh, pasi shqipja ishte një nga gjuhët e pakta që nuk dispononte një fjalor të tillë, përkundrejt gjuhëve të tjera evropiane. Ai e konsideroi këtë projekt si një hap të rëndësishëm në zhvillimin e mëtejshëm të gjuhës shqipe, që synon të përmbledhë në mënyrë të plotë dhe shkencore gjithë pasurinë leksikore të shqipes, duke pasqyruar zhvillimin e saj historik, kulturor dhe shoqëror.

Një bashkëpunim mbarëkombëtar

Kryetari i Akademisë së Shkencave u shpreh se ky projekt ishte një frymëzim i bashkëpunimit mbarëkombëtar, duke përfshirë ekspertë dhe akademikë nga Shqipëria, Kosova, Maqedonia e Veriut, dhe shqiptarët në diasporë, si dhe institucione shkencore nga Italia. Fjalori është një rezultat i një bashkëpunimi të ngushtë mes Akademisë së Shkencave të Shqipërisë dhe atyre të Kosovës, duke përfshirë gjithashtu një numër të madh institutesh dhe universititesh nga rajoni dhe më gjerë.

Për realizimin e këtij projekti, u ngrit një grup i përbërë nga 55 bashkautorë dhe 25 hartues, të udhëhequr nga një redaksi prej 10 leksikografësh me përvojë, që siguroi cilësinë shkencore të kësaj vepre. Po ashtu, për të mundësuar një punë të saktë dhe të shpejtë, u krijua një qendër e veçantë botimesh enciklopedike dhe albanologjike, e cila do të vazhdojë të mbështesë zhvillimin e mëtejshëm të fjalorit dhe të fushës së leksikografisë.

Përmbajtja dhe shtrirja e fjalorit

Fjalori i Madh i Gjuhës Shqipe është një vepër e përmasave të mëdha, e cila përfshin më shumë se 103.000 fjalë si fjalë-tituj, që janë më shumë se dy herë më shumë se në Fjalorin e Gjuhës së Sotme Shqipe të vitit 1980. Pjesë e këtij fjalori janë rreth 5.000 emërtime të pathjeshta për realie, rreth 3.000 njësi leksiko-gramatikore të fshehura, 11.500 njësi frazeologjike, 1.400 shprehje të huaja të paasimiluara dhe 1.200 shkurtesa dhe akronime. Fjalori gjithashtu përmban më shumë se 40.000 vargje sinonimike dhe është një mjet i rëndësishëm për të kuptuar tërësinë e fjalëve dhe shprehjeve të përdorura në gjuhën shqipe.

Fjalori ka gjithsej 124.000 njësi dhe ka një volum prej 23 milionë karakteresh dhe hapësirash, që mund të konvertohen në rreth 9.200 faqe kompjuterike ose 10.000 faqe A4, duke u bërë kështu një nga projektet më të mëdha dhe të ndërlikuara në fushën e leksikografisë shqiptare.

Mbështetje qeveritare dhe perspektiva për të ardhmen

Kryetari i Akademisë së Shkencave falënderoi Qeverinë shqiptare dhe Kryeministrin Edi Rama për mbështetje të plotë dhe financimin e këtij projekti madhor, i cili ka pasur mbështetje gjithashtu edhe nga Qeveria e Kosovës. Ai theksoi se ky fjalor është një monument kulturor dhe shkencor, që do të shërbejë jo vetëm si një burim i pasur për studiuesit e gjuhës dhe letërsisë, por edhe për përdoruesit e çdo niveli, nga mësues e studentë, deri te gazetarë, shkrimtarë, diplomatë e përkthyes.

Për më tepër, Gjinushi theksoi se ky fjalor nuk është seleksionues ndaj dialekteve të ndryshme të shqipes, duke ndjekur parimin e gjuhës standarde, ku çdo fjalë shkruhet sipas rregullave të gjuhës letrare, pavarësisht se cilit dialekt i përket. Kjo siguron një uniformitet dhe koherencë në përdorimin e gjuhës shqipe, duke mbajtur gjithashtu në konsideratë dhe zhvillimin e vazhdueshëm të saj.

Ky Fjalor i Madh është një vepër që do të mbetet si një pasuri e çmuar e kulturës shqiptare, dhe gjithashtu një pasqyrë e gjallë e zhvillimeve të gjuhës shqipe dhe të shoqërisë shqiptare në përgjithësi./UBTNews/

Continue Reading

Të kërkuara