Në ditët pas cunamit të vitit 2004, kur u bë e dukshme shkalla e plotë e shkatërrimit dhe tmerrit që ndodhën në ishujt e Oqeanit Indian, fati i popujve fisnorë të Ishujve Andaman mbeti një mister.
Duket e pakonceptueshme, se ishulli Sentilenez mund të kishte mbijetuar, duke jetuar siç bënë në një ishull të largët, madje pikërisht në rrugën e tsunamit.
Pas cunamit të vitit 2004, ky anëtar i fisit Sentilenezëu fotografua duke qëlluar me shigjeta në një helikopter.
Kjo ishte fotoja që i tregoi botës se Sentilenezët i kishin mbijetuar cunamit vdekjeprurës 2004. Kur një helikopter fluturoi më ulët mbi ishull, një burrë sentinelez nxitoi, duke drejtuar shigjetën e tij drejt pilotit në një gjest që thoshte qartë, ‘Ne nuk ju duam këtu’. Nga dhjetëra miliona njerëz të prekur nga katastrofa, vetëm fisi Sentinelese nuk kishte nevojë për ndihmë nga askush.
Megjithatë, asnjë popull në Tokë nuk mbetet më i izoluar se fisi Sentinelese.
Ata mendohet se rrjedhin nga popullatat e para që dolën nga Afrika, dhe ndoshta kanë jetuar në Ishujt Andaman për më shumë se 60,000 vjet. Fakti që gjuha e tyre është kaq e ndryshme edhe nga banorët e tjerë të ishullit Andaman sugjeron që ata kanë pasur shumë pak kontakte me njerëz të tjerë për mijëra vjet.
Megjithatë, kjo nuk do të thotë që ata jetojnë ashtu si jetuan 60,000 vjet më parë. Të përshkruara zakonisht, për shembull, që i përkasin ‘Epokës së Gurit’, ata në fakt bëjnë mjete dhe armë nga metali, të cilat i rimarrin nga anijet e shkatërruara në shkëmbinjtë e ishullit.
Sentinelezët besohet se kanë jetuar në ishullin e tyre të cilën e kanë të vetmen shtëpi, për 60,000 vjet.
Ishulli Sentinel Verior, ‘shtëpia’ e Sentinelezëve, siç shihet nga lart.
Si njerëz shumë të izoluar që ende jetojnë në fise dhe me një reputacion të frikshëm, fisi shpesh përshkruhen në mënyrë të pasaktë si ‘të egër’ ose ‘të prapambetur’. Megjithatë, armiqësia e tyre ndaj të huajve është lehtësisht e kuptueshme, sepse bota e jashtme u ka sjellë asgjë tjetër përveç dhunë dhe përbuzje.
Në 1879, për shembull, një çift i moshuar dhe disa fëmijë u morën me forcë dhe u sollën në qytetin Port Bler. Oficeri kolonial i ngarkuar me rrëmbimin shkroi se i gjithë grupi, ‘u sëmur shpejt, dhe plaku dhe gruaja e tij vdiqën, kështu që të katër fëmijët u kthyen në shtëpinë e tyre’. Pavarësisht se ishin përgjegjës për vdekjet e dy personave, dhe me shumë mundësi kishte filluar një epidemi midis ishujve, i njëjti oficer nuk shprehu pendim, por thjesht vuri në dukje shprehjen idiotike të fytyrës dhe mënyrës së sjelljes së Sentinelezëve.
Sentinelezët gëzojnë shëndet të shkëlqyeshëm, ndryshe nga ato fise Andamane, tokat e të cilave janë shkatërruar.
Se sa është kjo larg së vërtetës mund të gjykohet lehtë nga një video e Sentinelezëve në plazhin e ishullit të marrë gjatë një ekspedite ‘kontakti’ të qeverisë indiane në vitet 1990.
Banorët e ishullit janë qartë jashtëzakonisht të shëndetshëm, vigjilent dhe entuziastë, ndryshe nga dy fiset Andamane që kanë ‘përfituar’ nga civilizimi perëndimor, Onge dhe Andamaneza e Madhe, numri i të cilëve është ulur dhe të cilët tani janë kryesisht të varur nga shpërblimet e shtetit dhe mezi mbijetojnë.
Presioni nga organizata Survival dhe organizata të tjera ka bërë që qeveria indiane të ndryshojë politikën e saj ndaj fisit Sentinelez, nga përpjekja për të bërë kontakte me ta dhe për ti njohur, e që politika të ngjashme ishin katastrofike për fiset e tjera Andamane dhe kanë dëshmuar që ata kanë të drejtë të vendosin vetë se si ata dëshirojnë të jetojnë.
Mbështetja e këtij ndryshimi është arritur nga pranimi i thjeshtë se njerëzit janë të lirë për të vendosur se çfarë është në interesin e tyre, dhe si zgjedhin të jetojnë.
Ekspertët e gjumit këshillojnë që zgjimi në të njëjtën kohë çdo mëngjes pa marrë parasysh kur shkoni të flini dhe a punoni apo jo.
Nëse me dëshirë zgjoheni për shkak të punës për çdo ditë, zgjohuni në të njëjtën kohë edhe gjatë vikendit kur nuk shkoni në punë, do të ndiheni shumë më mirë, më energjikë dhe më të kënaqur se sa të flini më gjatë.
Sipas mindbodygreen, është mirë të keni edhe ndonjë rutinë, të cilat kanë të bëjnë me zgjimin e mëngjesit dhe ndihmojnë të filloni ditën me energji të mirë, për shembull, të bëni një dush apo të meditoni, transmeton Telegrafi.
Koha në të cilën zgjoheni çdo mëngjes mbase është njësoj e rëndësishme si edhe koha e shkuarjes për të fjetur gjumë natën e kaluar, ka treguar një hulumtim të cilin e ka bërë web portali Mattress Inquirer.
Individët, të cilët zgjohen rreptësisht në të njëjtën kohë, janë më të kënaqur në të gjitha aspektet e jetës se njerëzit të cilët ndonjëherë zgjohen më herët dhe herë-herë më vonë dhe nuk e kanë rutinën e tillë.
Disa hulumtime na bëjnë të supozojmë që zgjimi i hershëm në të njëjtën kohë do të mund të jetë çelësi për produktivitet kulmor, gjë që do të shpjegonte përse individët të cilët e kanë këtë shprehi shpesh janë më të kënaqur me situatën e tyre financiare dhe afariste.
Orari i çrregullt i gjumit dhe i zgjimit mund të dëmtojë organizmin me uljen e nivelit të kolesterinës së mirë, rritjen e yndyrës trupore dhe faktorëve të rrezikut për diabet dhe sëmundje të zemrës, ka treguar hulumtimi. Gjithashtu, kjo nuk është mirë as për shëndetin mendor.
Të gjithë kemi të paktën një përvojë të pakëndshme për një natë të kaluar në një hotel që nuk ka përmbushur aspak pritshmëritë tona; dhoma me njolla të pashpjegueshme, minj apo buburreca, dritat që dridhen në korridore sikur të ishte një film horror, mëngjeset që thuajse na helmuan ose punonjësit e vrazhdë që ia dolën të shkatërronin një udhëtim që kishim planifikuar prej kohësh.
Por ka skenarë edhe më të këqij: rezervime false, të cilat na kushtojnë para sepse, me të mbërritur në destinacionin tonë, mund kuptojmë se hoteli as që ekziston.
Të paktën pasi kemi gjithnjë e më shumë mjete online në dispozicion, me foto, përshkrime të vendit dhe, më e rëndësishmja, vlerësime dhe komente, mund të mbrohemi nga një zgjedhje e gabuar hoteli.
Këto janë, sipas Washington Post, “flamujt e kuq” që na paralajmërojnë të mos shtypim kurrë butonin “book/rezervim”:
Faqja problematike – Para se të bëni rezervim, vizitoni faqen, kontrolloni emrin e hotelit, fotot dhe përshkrimet. P.sh tekstet që janë të përkthyera automatikisht ose foto joreale që duket se janë vjedhur, ose përpunuar, tregojnë se diçka nuk shkon.
Shumë komente të këqija – Një ose dy komente nga njëqind nuk do të thotë asgjë, ka gjithmonë pushues që kanë pritshmëri të ndryshme nga tonat dhe nga ato që premton një hotel. Po, kur komentet e këqija janë shumë të këqija dhe, aq më tepër, kur pronarët e hoteleve përgjigjen në mënyrë të keqe, p.sh. nëse tregohen të pasjellshëm ose ironikë, është më mirë të vazhdojmë kërkimin tonë diku tjetër.
Ofertat që janë shumë të mira për të qenë të vërteta – Nëse nata fillon nga 80 euro ju gjeni hotel për 40, kontrolloni me kujdes, p.sh, a ka tarifa shtesë për shërbimet që mund të mos i keni imagjinuar, nga mëngjesi deri te Wifi. Nëse jo, mbase hoteli ka nevojë për rinovim të menjëhershëm ose ndodhet në një lagje të rrezikshme.
Sjellja e vrazhdë e punonjësve në telefon – Këshillohet të bëni një telefonatë paraprakisht, ku jo vetëm mund të negocioni një çmim më të mirë, por edhe të kuptoni deri diku shërbimin e hotelit. Nëse hasni në komente të vrazhda ose joprofesionale: mos rezervoni!
Nëse ke vendosur të kujdesesh për një qenie tjetër, duhet të përpiqesh t`i plotësosh asaj çdo nevojë. Gjithçka nis nga informimi.
Pyet, lexo, hulumto, konsultohu dhe kërko mënyrat e rrugët më të mira, nëse do të kesh një kafshë të shëndetshme, të bukur, të pastër dhe, pse jo, edhe ndjekëse të modës.
Por, që të përfitosh nga të gjitha produktet dhe shërbimet cilësore për kafshët, duhet në fillim t`i njohësh mirë ato.
Në rastin kur nuk merr asgjë nga dyqani, të paktën bëj një vizitë atje dhe do të mësosh shumë gjëra që do të përmirësonin ndjeshëm jetën tuaj dhe atë të kafshës suaj.
P.sh., e dinit se:
Qenve u vjen goja erë, por mund të ruash higjienën e gojës së kafshës tënde, duke siguruar një furçë dhe pastë të posaçme.
Në këtë mënyrë qeni nuk do ketë probleme me dhëmbët e përveç kësaj, nuk do t`i mbajë goja erë të keqe. Nuk do ta keni më problem që ai të vijë e të fle në një shtrat me ju, sepse fryma e tij nuk do t`ju bezdisë më.
Katërputrakët kanë menstruacione? Ato u vijnë një herë në gjashtë muaj e mund të jenë tepër problematike. Qeni është i mësuar për të kryer në natyrë nevojat, por e ka të pamundur të mbajë nën kontroll ciklin.
Që të mos ndot nëpër shtëpi, mund t`i merrni një palë mbathje që përdoren enkas për këto raste.
Qentë lyhen me krem? Epo, edhe kafshët mund ta mirëmbajnë trupin. Mund t`i merrni qenit tuaj një krem të posaçëm për të lyer putrat.
Hanë çamçakëz? Shpesh qentë i përdorin kockat jo aq për t`u ushqyer, sesa për të kruajtur dhëmbët, gjë që e kanë të domosdoshme.
Por, në një dyqane të specializuara, mund të gjeni “çamçakëzë” shumëngjyrësh në formën e kockës.
Ngjyra e syve është unike për gjithsecilin prej nesh. Por nëse sytë i keni blu, atëherë jeni akoma dhe më special.
Njerëzit me sy blu janë të rrallë
Shumica kanë sy kafe, e vetëm 8% deri në 10% janë me fat të kenë sy me ngjyrë. Sipas World Atlas, shumica e njerëzve me sy blu jetojnë në Evropë.
Mund t’i përballojnë më lehtë dhimbjet
Njerëzit me sy në ngjyrë të çelur janë me fat të kenë tolerancë më të lartë të dhimbjes sesa njerëzit me sy të errët. Një studiues anketoi 58 gra që prisnin foshnje e zbuloi se gratë me sy blu përjetuan më pak dhimbje dhe e përballuan më mirë procesin. Ndonjë mama mund të na e vërtetojë këtë hipotezë?!
Sytë blu, në të vërtetë, nuk janë blu
Shumica e racës njerëzore e merr ngjyrën e syve kafe nga melanina, pigmenti që është përgjegjës edhe për ngjyrën e lëkurës. Por, kur bëhet fjalë për sytë blu, e marrin ngjyrën e tyre si rezultat i pasqyrimit të dritës. Thjesht i njëjti ‘mashtrim’ që bën oqeanin dhe qiellin të duken blu. Ndaj keni të drejtë të krenoheni me sytë tuaj.
Të gjithë njerëzit me sy blu kanë të njëjtin paraardhës
Një ekip shkencëtarësh në Universitetin e Kopenhagës zbuloi se të gjithë njerëzit me sy blu mund të kenë një lidhje të fshehtë. Diku nga 6 mijë deri në 10 mijë vjet më parë, të gjithë kishin sy kafe, por në një moment, gjenet që kontrollonin nivelin e melaninës bënë mutacion. Ky mutacion kufizoi sasinë e melaninës që mund të prodhonin dhe “ktheu” sytë kafe në blu. Të gjithë njerëzit me sy blu e kanë trashëguar këtë “kthim” gjenetik pikërisht në të njëjtin vend në ADN-në e tyre. E komplikuar apo jo?
Janë më të ndjeshëm ndaj dritës
Nëse sytë tuaj janë me ngjyrë të çelur, duhet të jeni të kujdesshëm kur i mbroni nga dielli. Okulistët besojnë se njerëzit me iris blu priren të jenë më të ndjeshëm ndaj dritës. Epo, ja vlen që ti mbroni, që të vazhdoni të shisni mend.
Mund të ndryshojnë ngjyrë
Sytë blu mund të duken se janë me ngjyra të ndryshme në varësi të kushteve të dritës. Kjo ndodh, se sytë blu marrin ngjyrën nga drita që hyn dhe më pas reflektohet përsëri. Por mos harroni të vendosni dhe pak make-up e jeni gati të rrëzëlleni!