Në ditët pas cunamit të vitit 2004, kur u bë e dukshme shkalla e plotë e shkatërrimit dhe tmerrit që ndodhën në ishujt e Oqeanit Indian, fati i popujve fisnorë të Ishujve Andaman mbeti një mister.
Duket e pakonceptueshme, se ishulli Sentilenez mund të kishte mbijetuar, duke jetuar siç bënë në një ishull të largët, madje pikërisht në rrugën e tsunamit.
Pas cunamit të vitit 2004, ky anëtar i fisit Sentilenezëu fotografua duke qëlluar me shigjeta në një helikopter.
Kjo ishte fotoja që i tregoi botës se Sentilenezët i kishin mbijetuar cunamit vdekjeprurës 2004. Kur një helikopter fluturoi më ulët mbi ishull, një burrë sentinelez nxitoi, duke drejtuar shigjetën e tij drejt pilotit në një gjest që thoshte qartë, ‘Ne nuk ju duam këtu’. Nga dhjetëra miliona njerëz të prekur nga katastrofa, vetëm fisi Sentinelese nuk kishte nevojë për ndihmë nga askush.
Megjithatë, asnjë popull në Tokë nuk mbetet më i izoluar se fisi Sentinelese.
Ata mendohet se rrjedhin nga popullatat e para që dolën nga Afrika, dhe ndoshta kanë jetuar në Ishujt Andaman për më shumë se 60,000 vjet. Fakti që gjuha e tyre është kaq e ndryshme edhe nga banorët e tjerë të ishullit Andaman sugjeron që ata kanë pasur shumë pak kontakte me njerëz të tjerë për mijëra vjet.
Megjithatë, kjo nuk do të thotë që ata jetojnë ashtu si jetuan 60,000 vjet më parë. Të përshkruara zakonisht, për shembull, që i përkasin ‘Epokës së Gurit’, ata në fakt bëjnë mjete dhe armë nga metali, të cilat i rimarrin nga anijet e shkatërruara në shkëmbinjtë e ishullit.
Sentinelezët besohet se kanë jetuar në ishullin e tyre të cilën e kanë të vetmen shtëpi, për 60,000 vjet.
Ishulli Sentinel Verior, ‘shtëpia’ e Sentinelezëve, siç shihet nga lart.
Si njerëz shumë të izoluar që ende jetojnë në fise dhe me një reputacion të frikshëm, fisi shpesh përshkruhen në mënyrë të pasaktë si ‘të egër’ ose ‘të prapambetur’. Megjithatë, armiqësia e tyre ndaj të huajve është lehtësisht e kuptueshme, sepse bota e jashtme u ka sjellë asgjë tjetër përveç dhunë dhe përbuzje.
Në 1879, për shembull, një çift i moshuar dhe disa fëmijë u morën me forcë dhe u sollën në qytetin Port Bler. Oficeri kolonial i ngarkuar me rrëmbimin shkroi se i gjithë grupi, ‘u sëmur shpejt, dhe plaku dhe gruaja e tij vdiqën, kështu që të katër fëmijët u kthyen në shtëpinë e tyre’. Pavarësisht se ishin përgjegjës për vdekjet e dy personave, dhe me shumë mundësi kishte filluar një epidemi midis ishujve, i njëjti oficer nuk shprehu pendim, por thjesht vuri në dukje shprehjen idiotike të fytyrës dhe mënyrës së sjelljes së Sentinelezëve.
Sentinelezët gëzojnë shëndet të shkëlqyeshëm, ndryshe nga ato fise Andamane, tokat e të cilave janë shkatërruar.
Se sa është kjo larg së vërtetës mund të gjykohet lehtë nga një video e Sentinelezëve në plazhin e ishullit të marrë gjatë një ekspedite ‘kontakti’ të qeverisë indiane në vitet 1990.
Banorët e ishullit janë qartë jashtëzakonisht të shëndetshëm, vigjilent dhe entuziastë, ndryshe nga dy fiset Andamane që kanë ‘përfituar’ nga civilizimi perëndimor, Onge dhe Andamaneza e Madhe, numri i të cilëve është ulur dhe të cilët tani janë kryesisht të varur nga shpërblimet e shtetit dhe mezi mbijetojnë.
Presioni nga organizata Survival dhe organizata të tjera ka bërë që qeveria indiane të ndryshojë politikën e saj ndaj fisit Sentinelez, nga përpjekja për të bërë kontakte me ta dhe për ti njohur, e që politika të ngjashme ishin katastrofike për fiset e tjera Andamane dhe kanë dëshmuar që ata kanë të drejtë të vendosin vetë se si ata dëshirojnë të jetojnë.
Mbështetja e këtij ndryshimi është arritur nga pranimi i thjeshtë se njerëzit janë të lirë për të vendosur se çfarë është në interesin e tyre, dhe si zgjedhin të jetojnë.
Partia Demokratike e Kosovës vlerëson se caktimi i datës së zgjedhjeve duhet të bëhet duke garantuar integritetin, transparencën dhe besueshmërinë e plotë të procesit zgjedhor.
PDK konsideron se propozimi që zgjedhjet të mbahen në të dielën e fundit të vitit, siç u kërkua në takimin me presidenten e vendit nga partitë që nuk arritën t’i krijojnë institucionet e reja, paraqet sfida serioze që rrezikojnë organizimin efikas të zgjedhjeve dhe pjesëmarrjen e qytetarëve.
Së pari, mbajtja e zgjedhjeve vetëm pak ditë para ndërrimit të motmoteve krijon vështirësi të mëdha për organizimin e tyre nga KQZ-ja, veçanërisht në fazën e numërimit dhe verifikimit të rezultateve. Këto procese i bie të zhvillohen në ditë festive e zyrtarisht ditë pushimi, duke rrezikuar kështu efikasitetin e punës dhe cenuar besimin e qytetarëve.
Së dyti, fundviti karakterizohet nga angazhimi i reduktuar i misioneve ndërkombëtare dhe mungesa e vëzhguesve që tradicionalisht garantojnë transparencë dhe legjitimitet në procesin zgjedhor. Kjo krijon një hendek serioz në monitorimin e zgjedhjeve.
Së treti, zgjedhjet në fundvit rrezikojnë të rezultojnë me pjesëmarrje të ulët, pasi që shumë qytetarë janë të angazhuar me udhëtime dhe aktivitete familjare në prag të festave.
PDK kërkon që vendosja e datës së zgjedhjeve të udhëhiqet nga parimet e neutralitetit institucional, transparencës dhe garantimit të një procesi të drejtë e gjithëpërfshirës. Vetëm përmes një qasjeje të tillë sigurohet mbajtja e zgjedhjeve pa pengesa dhe me besim të plotë nga qytetarët dhe të gjitha subjektet politike./EO
Presidentja e Republikës së Kosovës, Vjosa Osmani, ka reaguar menjëherë pas hedhjes së shortit për ‘play-off’-in e Kupës së Botës 2026, ku Kosova ka mësuar kundërshtarin e saj në gjysmëfinale – përfaqësuesen e Sllovakisë.
Në një deklarim për media, Osmani u shpreh optimiste dhe plot besim në ekipin dardan, duke e quajtur këtë fazë një arritje historike për futbollin e vendit.
“Më lejoni fillimisht t’i uroj fitoren nga zemra ekipit tonë që, sipas shortit që tani përfundoi, do të luajë së shpejti kundër Sllovakisë. Jemi të gjithë me Kombëtaren e Republikës së Kosovës dhe do t’i mbështesim në çdo sfidë përpara. Deri tani kanë shënuar një arritje historike dhe jam e bindur që kështu do të vazhdojnë edhe tutje”, deklaroi presidentja Osmani.
Kosova do ta zhvillojë ndeshjen e saj gjysmëfinale të ‘play-off’-it në muajin mars 2026, ndërsa në rast të kualifikimit, do të përballet me fituesin e ndeshjes Turqi–Rumani. Presidentja theksoi se ky rrugëtim i ri është një motiv i madh për të gjithë qytetarët dhe sportdashësit e vendit./KP
Kombëtarja e Kosovës ka mësuar sot kundërshtarin e saj në Play-Off-in e kualifikimeve për Kupën e Botës 2026, duke shënuar një tjetër moment historik në futbollin kosovar.
Pas një cikli mbresëlënës kualifikues, ku Dardanët u renditën të dytët në Grup me 11 pikë – vetëm tre më pak se Zvicra – Kosova siguroi për herë të parë pjesëmarrjen në fazën e Play-Off-it.
Shorti ka vendosur që në ndeshjen gjysmëfinale Kosova të përballet me Sllovakinë, një duel që do të zhvillohet si mysafir.
Takimi gjysmëfinal do të zhvillohet më 26 mars, ndërsa finalja vendimtare për biletën e Botërorit është caktuar për 31 mars 2026./KP
Më 28 dhjetor do të mbahen zgjedhjet e parakohshme, ka njoftuar presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani.
Ajo tha se kjo datë është më e favorshme edhe për organizimin e zgjedhjeve nga Komisioni Qendror Zgjedhor.
“Për shkak se sot kam shpërndarë Kuvendit, automatikisht data 11 janar është përjashtuar si mundësi pasia është jashtë afateve kushtetuese që do të më lejonin ta shfrytëzoja. Sa i përket datës 4 janar jam njofutar që nëse zgjedhjet mbahen në janar sipas ligjit pasi s’kemi buxhet të miratuar atëherë KQZ-së do t’i lejohet një të dymbëdhjetën, pra vetëm 1 milionë euro”, tha ajo./KP