Lajmet
Figura e Xhafer Devës e shpjeguar nga historianët
Xhafer Deva ishte politikan shqiptar në periudhën e Luftës së Dytë Botërore, 1939-1945.
Published
3 years agoon
By
Betim GashiHistorianët në Kosovë nuk pajtohen me cilësimet e ambasadorit gjerman në Prishtinë, Jorn Rohde, i cili duke kundërshtuar restaurimin e shtëpisë së Xhafer Devës në Mitrovicë, e lidhi figurën e tij me krimet që kryen nazistët, gjatë Luftës së Dytë Botërore.
Përmes një reagimi, Rohde e cilësoi Xhafer Devën si “bashkëpunëtor të ngushtë të nazistëve”.
“Mos e shtrembëroni të vërtetën në lidhje me Holokaustin ose krimet e luftës, të kryera nga nazistët dhe bashkëpunëtorët vendas”, shkroi Rohde në Twitter.
Ky reagim dhe të tjera nisën pas njoftimit për fillimin e restaurimit të shtëpisë së tij në Mitrovicë nga Zyra e Bashkimit Evropian në Prishtinë, Programi i Kombeve të Bashkuara për Zhvillim (UNDP) dhe Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit e Kosovës (MKRS).
Për figurën e Xhafer Devës ka interpretime të ndryshme në mesin e studiuesve kosovarë.
Historiani Jusuf Buxhovi thotë se Xhafer Deva nuk mund të lidhet me Holokaustin e viteve 1941-1945, kur nazistët vranë rreth gjashtë milionë hebrenj.
“Nuk mund të lidhet [me Holokaustin]. Mua më ka habitur ajo e ambasadorit gjerman. Xhafer Deva ka qenë vetëm përfaqësues i një shteti të pavarur shqiptar në atë kohë, qeveri e pavarur. Xhafer Deva nuk ka marrë pjesë – sa e dimë ne historikisht – në asnjë aksion, burgosjen apo dënimin e hebrenjve”, thotë Buxhovi për Radion Evropa e Lirë.
Sipas tij, hebrenjtë, si rrallë kund në Evropë në atë periudhë, kanë gjetur mbrojtje te shqiptarët.
Kush ishte Xhafer Deva?
Xhafer Deva ishte politikan shqiptar në periudhën e Luftës së Dytë Botërore, 1939-1945.
Ai u lind në Mitrovicë në vitin 1904 dhe një pjesë të shkollimit e kreu në Greqi, Turqi dhe Austri.
Sipas historianëve, ai ishte i njohur për veprimtarinë e tij nacionaliste dhe ishte antikomunist.
Deva udhëhoqi Lidhjen Shqiptare të Prizrenit deri në përfundim të Luftës së Dytë Botërore, kur, sipas studiueseve, drejtoi rezistencën kundër futjes në Kosovë të trupave partizane jugosllave.
Në vitin 1944, Deva u emërua ministër i Punëve të Brendshme në Qeverinë e Shqipërisë, e cila u formua me mbështetje të Gjermanisë naziste.
Historiani Haxhi Ademi, nga Instituti i Historisë “Ali Hadri” në Prishtinë, thotë se arsye përse Deva mund të ketë bashkëpunuar me nazistët, ka qenë fakti se shqiptarët, sipas tij, nuk i gëzonin të drejtat bazike në periudhën në mes të dy Luftërave Botërore.
Në këtë periudhë, sipas tij, janë vrarë dhjetëra politikanë shqiptarë dhe janë kryer masakra ndaj shqiptarëve.
“Xhafer Deva ka qenë ndër ato personalitete që kanë bashkëpunuar me gjermanët, duke e ditur gjithnjë rrezikun e jashtëm që ne kishim, do të thotë nga serbët dhe sllavët në përgjithësi”, thotë Ademi për Radion Evropa e Lirë.
Pas përfundimit të Luftës së Dytë Botërore, Xhafer Deva ishte larguar nga Kosova për në Austri, pastaj Itali, Egjipt dhe Siri, prej ku kishte zhvilluar aktivitete politike, kryesisht përmes botimit të gazetave.
Në vitin 1956, ai migroi në SHBA, ku jetoi deri në fund të jetës.
Fakti se ai, pas Luftës së Dytë Botërore, kishte migruar për në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, sipas historianit Jusuf Buxhovi, tregon se nuk kishte lidhje me krimet e nazizmit.
“Po qe se Xhafer Deva, në çfarëdo forme, do të lidhej me Holokaust, SHBA-ja nuk do ta pranonte. Ai ka pasur azil në SHBA. Ka jetuar në SHBA dhe ka vdekur në SHBA. SHBA-ja ka qenë shumë e ashpër ndaj atyre që kanë pasur çfarëdo lidhjeje me fashizmin. Kjo tregon se Xhafer Deva ka qenë një politikan pragmatik në rrethanat e kohës”, thotë Buxhovi.
Çfarë thanë BE-ja, UNDP-ja dhe MKRS-ja?
Ka shumë vite qëkur shtëpia e Xhafer Devës ka mbetur një objekt bosh dhe është në rrezik të rrëzimit.
Në të kaluarën, në këtë objekt janë kryer disa faza të restaurimit, kryesisht në përforcimin e konstruksionit. Por, më 1 shkurt, 2022, u njoftua se ka nisur një fazë e re e restaurimit – gjë që nxiti reagime si në mediat sociale, ashtu edhe nga ana e disa zyrtarëve.
Zyra e Bashkimit Evropian në Kosovë, UNDP-ja dhe MKRS-ja thanë përmes një deklarate të përbashkët për media se iniciativa për restaurimin e shtëpisë së Xhafer Devës është në kuadër të atij që njihet si Instrument i Bashkimit Evropian që kontribuon në stabilitet dhe paqe (IcSP).
Sipas këtyre institucioneve, projekti ka për qëllim që të shërbejë në ruajtjen dhe rehabilitimin e trashëgimisë kulturore në Kosovë.
Pas debatit rreth nisjes së restaurimit, ministri i Kulturës, Rinisë dhe Sportit i Kosovës, Hajrulla Çeku, tha në një postim në Facebook se restaurimi ka për qëllim t’i shërbejë komunitetit dhe jo rehabilitimin e figurave historike.
“Pas restaurimit, monumenti është planifikuar t’i shërbejë komunitetit dhe, përveç akomodimit të Qendrës Rajonale për Trashëgimi Kulturore në Mitrovicë, do të ketë hapësirë për galeri arti, funksion muzeal dhe ngjarje të tjera kulturore”, shkroi Çeku.
Minsitri Çeku tha se “kundërshtimi i restaurimit, duke u thirrur në narracionin historik, është në kundërshtim me konventat botërore dhe praktikat e përparuara evropiane për mbrojtjen e trashëgimisë kulturore”.
Projekti nxiti reagim në Serbi
Pas njoftimeve se kanë filluar restaurimet e shtëpisë së Xhevat Devës, zëvendëskryeministrja e Serbisë dhe ministrja e Kulturës dhe Informacionit e këtij vendi, Maja Gojkoviq, iu ankua Komisionares evropiane për Inovacion, Kërkim, Kulturë, Arsim dhe Rini, Maria Gabriel, si dhe drejtorit ekzekutiv të Programit të Kombeve të Bashkuara për Zhvillim, Akim Steiner.
Përmes një letre, ajo apeloi që “projekti kontestues” të mos realizohet.
Siç u tha në njoftimin e zyrës së saj, shtëpia e një personaliteti si Xhafer Deva, “i njohur për përgatitjen dhe kryerjen e krimeve kundër serbëve dhe hebrenjve”, nuk duhet ndërtuar.
Ajo tha se projekti për restaurimin e shtëpisë së Xhafër Devës paraqet “ankth të thellë për popullin serb”.
Pas reagimeve të ndryshme, Zyra e BE-së, UNDP-ja dhe MKRS-ja thanë më 4 shkurt, përmes një komunikate për media, se kanë marrë parasysh polemikat që lidhen me të kaluarën e ndërtesës.
Sipas tyre, përmes këtij projekti, është duke u punuar në gjetjen e alternativave më të mira për komunitetin lokal dhe nxitjen e dialogut ndërmjet komuniteteve.
Shtëpia, objekt i mbrojtur
Shtëpia e Xhafer Devës thuhet se është ndërtuar në vitin 1930 nga arkitektë dhe punëtorë austriakë.
Që nga viti 1945 ka qenë në pronësi publike dhe është shfrytëzuar si qendër mjekësore, vendqëndrim për familjet e pastreha, jetimore, ndërsa në një periudhë të caktuar kohore ka shërbyer edhe si ndërtesë komunale.
Sipas MKRS-së, objekti ka stil modern perëndimor-evropian dhe është i pari i këtij lloji në Mitrovicë. Karakterizohet me dekorime të shumta që, sipas MKRS-së, janë tipike për stilin e tij.
Shtëpia është në listën e përkohshme të monumenteve të mbrojtura të trashëgimisë kulturore në Kosovë.
Çfarë parasheh projekti i restaurimit?
Projekti i përbashkët i Zyrës së BE-së, UNDP-së dhe MKRS-ë thuhet se ka për qëllim që, përmes restaurimit, t’i ruajë vlerat unike të këtij objekti.
Projekti do të jetë një bashkëfinancim i këtyre institucioneve në vlerë prej rreth 300 mijë eurosh. Pasi të përfundojë restaurimi, parashihet që objekti të kthehet në shërbim të komuniteteve të ndryshme që jetojnë në Mitrovicë.
Sipas projektit, shtëpia do të shërbejë për qëllim të dyfishtë: kati përdhese do të ofrojë një hapësirë për ngjarje kulturore dhe komunitare, ndërsa kati i parë dhe i dytë do të strehojnë Qendrën Rajonale të Trashëgimisë Kulturore.
Qendra Kulturore, pasi të rinovohet plotësisht, parashihet të shërbejë si një qendër për komunitetet lokale që të bashkohen, të eksplorojnë ide, të promovojnë ndërkulturalizmin, tolerancën dhe bashkëpunimin.
Përkundër reagimeve, historiani Jusuf Buxhovi thotë se objekti në fjalë duhet të restaurohet, sepse “bart në vete vlera të trashëgimisë kulturore”.
You may like
Lajmet
Orban thotë se Trumpi do ta ndërpresë mbështetjen e SHBA-së për Ukrainën
Published
45 mins agoon
November 8, 2024By
UBTnewsKryeministri i Hungarisë, Viktor Orban, ka thënë të premten se Ukraina e ka humbur tashmë luftën kundër pushtimit rus dhe se presidenti i zgjedhur amerikan, Donald Trump, do ta ndërpresë mbështetjen e SHBA-së për Kievin.
Orbani është nikoqir i një samiti dyditor në kryeqytetin hungarez Budapest, ku lufta në Ukrainë do të jetë lartë në agjendë në tubimin e së premtes të liderëve të 27 vendeve anëtare të Bashkimit Evropian, shumica e të cilëve besojnë se vazhdimi i furnizimit të Ukrainës me armë dhe ndihmë financiare janë elemente të rëndësishme për sigurinë e kontinentit.
Duke folur në radion shtetërore të premten në mëngjes, Orban – i cili është i afërt me Trumpin dhe presidentin rus Vladimir Putin – e përsëriti qëndrimin e kamotshëm se duhet të shpallet armëpushim i menjëhershëm.
Ai parashikoi se Trumpi, i cili i fitoi zgjedhjet në SHBA këtë javë, do t’i japë fund luftës në Ukrainë.
“Sikur Donald Trump t’i kishte fituar zgjedhjet e vitit 2020 në Shtetet e Bashkuara, këto dy vjet ankthi nuk do të kishin ndodhur, nuk do të kishte pasur luftë”, tha Orban.
“Gjendja në vijën e frontit është e qartë, ka ndodhur një disfatë ushtarake. Amerikanët do të tërhiqen nga kjo luftë”, shtoi ai.
Forcat ruse kanë shënuar përparime të vogla rishtazi në lindje të Ukrainës, megjithëse pozicionet në vijën e frontit kanë mbetur kryesisht stabile për muaj të tërë. Megjithatë, forcat ukrainase janë duke hasur në vështirësi t’i bjënë ballë ushtrisë ruse, e cila është më e madhe dhe e pajisur më mirë.
Mbështetja nga Perëndimi është tejet vendimtare për Ukrainën për t’u bërë barrë pasojave të luftës. Pasiguria për atë se sa do të zgjasë kjo ndihë u rrit këtë javë, pas fitores së Trumpit në zgjedhje.
Trumpi vazhdimisht e ka kundërshtuar mbështetjen e SHBA-së për Ukrainën.
Gjatë takimit të enjten të liderëve evropianë në Budapest, presidenti i Ukrainës, Volodymyr Zelensky, i kundërshtoi pretendimet e Trumpit se lufta e Rusisë me Ukrainën mund të përfundojë brenda ditës. Ukraina dhe shumë mbështetës të saj evropianë druajnë se kjo nënkupton marrëveshje paqeje sipas kushteve që i leverdisin Putinit, që përfshijnë heqjen dorë nga territori.
“Nëse do të ndodhte shpejt, do të humbiste Ukraina”, tha Zelensky.
Orbani ka kohë të gjatë që kërkon minojë përkrahjen e BE-së për Kievin dhe në vazhdimësi ka bllokuar, vonuar apo pakësuar përpjekjet e bllokut për ta furnizuar me armë dhe të holla.
Para samitit të premten, presidenti i Këshillit Evropian, Charles Michel, tha: “Ne duhet ta forcojmë Ukrainën, ta mbështesim atë, sepse nëse nuk e bëjmë, do të ishte sinjal i gabuar për Putinin, si dhe për disa regjime të tjera autoritare nëpër botë”./REL/
Bota
Gjermani: Ministri i Ekonomisë synon postin e kancelarit, sot pritet të shpallë kandidaturën
Published
50 mins agoon
November 8, 2024By
UBT NEWSMinistri gjerman i Ekonomisë dhe Mbrojtjes së Klimës, Robert Habeck, do të bëjë sot një hap të rëndësishëm politik, duke shpallur synimin e tij për të kandiduar për postin e Kancelarit të Gjermanisë, si përfaqësues i Partisë së Gjelbërve. Lajmi, i raportuar nga gazeta Der Spiegel, citon burime brenda partisë që konfirmojnë se vendimi i Habeck është tashmë afër zyrtarizimit.
Robert Habeck, 55 vjeç, ka qenë një figurë qendrore në politikën gjermane të energjisë dhe klimës. Me një karrierë të mëparshme si romancier dhe filozof, ai ka ndikuar shumë në agjendën mjedisore të vendit, sidomos gjatë periudhës së tij si ministër i ekonomisë dhe klimës. Habeck është njohur për angazhimin e tij në çështje mjedisore dhe reformimin e sektorit energjetik gjerman, çështje që kanë qenë gjithmonë në qendër të Partisë së Gjelbërve.
Ndërkohë që kanë mbetur vetëm pak orë para shpalljes zyrtare, Habeck iu rikthye platformës X (ish Twitter) të enjten, pas një pauze pesëvjeçare. Ai postoi një video të shkurtër ku shfaqej me një byzylyk me mbishkrimin “Epoka e Kancelarit” – një mesazh simbolik që ngjalli spekulime të mëdha në radhët e mbështetësve të tij dhe publikun gjerman.
Në zgjedhjet federale të vitit 2021, Habeck kishte zgjedhur të mos kandidonte për kancelar, duke mbështetur bashkëpunëtoren e tij Annalena Baerbock në këtë rol. Mirëpo, Baerbock njoftoi në korrik se nuk do të garonte më për postin e Kancelarit, hap që i dha Habeck mundësinë të konsiderojë seriozisht kandidaturën e tij.
Në këtë moment vendimtar, shumë anëtarë të Partisë së Gjelbërve e shohin Habeckun si kandidatin e përkryer për të udhëhequr vendin drejt një epoke të re me fokus në zhvillim të qëndrueshëm dhe mbrojtje mjedisore.
Me shpalljen e pritshme të kandidaturës, Habeck pritet të sjellë një frymë të re në skenën politike gjermane, duke promovuar një qasje që vendos klimën dhe qëndrueshmërinë në qendër të zhvillimit të ardhshëm të Gjermanisë./UBTNews/
Lajmet
Kryeministri holandez dënon “sulmet antisemite” ndaj tifozëve izraelitë në Amsterdam
Published
51 mins agoon
November 8, 2024By
UBTnewsKryeministri holandez Dick Schoof dënoi “sulmet antisemite” në Amsterdam pas përleshjeve të dhunshme midis demonstruesve pro-palestinezë dhe tifozëve të klubit izraelit të futbollit “Maccabi Tel Aviv”, raportoi An-El Times (NL Times).
Schoff i quajti sulmet “plotësisht të papranueshme” në mediat sociale dhe tha se ishte “i tronditur” nga incidentet.
Kryeministri izraelit Benjamin Netanyahu i përshkroi sulmet si “shumë të dhunshme” dhe tha se kishte folur me kryeministrin holandez për t’u siguruar që autorët të identifikoheshin dhe ndiqeshin penalisht.
Schoff deklaroi se situata në Amsterdam është qetësuar dhe autoritetet holandeze kanë konfirmuar se gjatë konfliktit të djeshëm janë arrestuar 57 persona. Sulmet shpërthyen gjatë një ndeshjeje midis Ajax dhe Maccabi Tel Aviv në Johan Cruyff Arena, kur protestuesit pro-palestinezë u përpoqën të përlesheshin me tifozët izraelitë.
Policia është dashur të ndërhyjë në disa raste, duke përdorur skuadra të trazirave, për të ndarë tifozët dhe protestuesit. Ndonëse nuk dihet ende numri i të plagosurve, mediat izraelite raportojnë se janë plagosur dhjetë izraelitë.
Lajmet
Aktakuzë për të dehurin që shkaktoi aksident me fatalitet
Published
53 mins agoon
November 8, 2024By
UBTnewsProkuroria Themelore në Prizren ka ngritur aktakuzë kundër të pandehurit B.Q., i cili gjendet në paraburgim nga data 15.08.2024 deri me datë 15.11.2024, për shkak të dyshimit të bazuar mirë se ka kryer veprat penale “Ngasja në gjendje të paaftë apo të dehur”, dhe “Posedimi i paautorizuar i narkotikëve, substancave psikotrope ose analoge”.
Sipas aktakuzës, me datë 15.08.2024 rreth orës 06:15min, në rrugën Suharekë – Prizren, saktësisht në vendin e quajtur “Ura e Topliqanit”, në Komunën e Suharekës, i pandehuri B.Q., duke drejtuar automjetin e markës “Mercedes”, në kundërshtim me Ligjin Nr.08/L-186 për Rregullat e Trafikut Rrugor, drejton automjetin pa patentë shofer dhe nën ndikimin e alkoolit, me sasi të alkoolit në ajër prej 0.68 promila, ashtu që në këtë gjendje të dehur sa ishte duke lëvizur përgjatë rrugës Suharekë – Prizren, me të kaluar vendin e quajtur “Ura e Topliqanit”, në kthesën e ashpër në të djathtë nuk e përshtatë shpejtësinë e lëvizjes, humb kontrollin e automjetit dhe kalon në shiritin e kundërt të rrugës, dhe godet veturën tjetër të tipit “Audi 89” të cilën ishte duke e drejtuar tashmë i ndjeri A.Q., i cili mbetet i vdekur në vendin e ngjarjes, përderisa pasagjeri B.G., i cili ishte në veturën e të pandehurit pëson lëndime të rënda trupore, të përshkruara sikurse në akt ekspertimin mjeko – ligjor. Me këto veprime, ka kryer veprën penale “Ngasja në gjendje të paaftë apo të dehur”,.
“Po ashtu, me datë 15.08.2024, rreth orës 08:00min, në Suharekë, saktësisht në objektin e emergjencës, pa autorizim posedon narkotikë, substanca psikotrope apo analoge, në atë mënyrë që pasi merr trajtimin mjekësor, shkon në tualetin e emergjencës, e hedh një qese plastike me substancë të dyshuar për narkotik, të cilën zyrtarët policor e gjejnë dhe e njëjta dëshmi më datë 15.08.2024 ekzaminohet përmes testit fushor “M.M.C. International B.V. Canabis Test” (i njohur ndërkomtarisht) dhe e njëjta rezulton pozitiv për prezencë të narkotikut, me peshë prej 1.13 gram me prezencë të canabisit – marihuana. Me këto veprime B.Q., , ka kryer veprën penale “posedimi i paautorizuar i narkotikëve, substancave psikotrope ose analoge” nga neni 269 sipas KPRK-së. Prokurori i çështjes me rastin e ngritjes së aktakuzës, i ka propozuar Gjykatës që pas mbajtjes së shqyrtimit gjyqësor, administrimit të provave dhe vlerësimit të tyre, i pandehuri i lartëcekur për veprat penale për të cilat akuzohet të shpallet fajtor dhe të dënohet sipas ligjit. Po ashtu prokurori i çështjes, ka propozuar vazhdimin e masës së paraburgimit ndaj të pandehurit”, thuhet në komunikatë.
Orban thotë se Trumpi do ta ndërpresë mbështetjen e SHBA-së për Ukrainën
Po vazhdon trajtimin kundër kancerit, kjo është gjendja aktuale e Kate
Gjermani: Ministri i Ekonomisë synon postin e kancelarit, sot pritet të shpallë kandidaturën
Kryeministri holandez dënon “sulmet antisemite” ndaj tifozëve izraelitë në Amsterdam
Aktakuzë për të dehurin që shkaktoi aksident me fatalitet
Si mund ta karikoni telefonin katër herë më shpejt?
OKB: Gati 70% e të vdekurve nga lufta në Gazë janë gra dhe fëmijë
Fillon greva 24-orëshe e transportit publik lokal në të gjithë Italinë
Shoqëria civile dhe institucionet shtetërore
Të kërkuara
-
Lajmet3 months ago
Mbyllet olimpiada e Parisit 2024- Kurora e sportit i përket Amerikës
-
Lajmet3 months ago
Zgjedh Menaxhment, Biznes dhe Ekonomi në UBT – Ferizaj dhe bëhuni liderët e së ardhmes
-
Kulturë1 month ago
Marigona Ferati, profesoresha e UBT-së, zëri i artit në jurinë ndërkombëtare në festivalin e teatrove në Oman
-
Lajmet2 months ago
Kurti: Përdhunimi është mjeti që përdori Serbia në Kosovë në mënyrë që të lë pasoja të përhershme në familje