Lajmet

Faktet kryesore që duhet t’i dini rreth femicidit

Në Kosovë, në pesë ditët e fundit u vranë dy gra.

Published

on

Afër 45.000 gra dhe vajza u vranë në mbarë botën më 2021 nga partnerët e tyre, sipas UN Women.

Kjo organizatë e Kombeve të Bashkuara vlerëson se kjo shifër tregon se “bota po dështon të ndalë vrasjet që do të mund të shmangeshin përmes intervenimit të hershëm”.

Në Kosovë, në pesë ditët e fundit u vranë dy gra, dhe që të dyja dyshohet se janë vrarë nga bashkëshortët e tyre.

Ngjarja e parë ndodhi në orët e hershme të 25 nëntorit në Prishtinë, kur një burrë u dorëzua në Polici, pasi dyshohet se vrau gruan e tij 63-vjeçare me sëpatë. Vrasja e dytë ndodhi mbrëmjen e 30 nëntorit, kur në oborrin e Qendrës Klinike Universitare të Kosovës u qëllua për vdekje një grua shtatzënë. Dorasi dyshohet se është bashkëshorti i viktimës, dhe nga të shtënat humbi jetën edhe fëmija i palindur.

Por, këto nuk janë rastet e para, e as të vetme të vrasjes së grave. Në Kosovë, sipas të dhënave të organizatave për mbrojtjen e grave, nga viti 2010 janë vrarë 50 gra nga burrat, teksa dhuna në familje po ashtu ka shënuar rritje në vitet e fundit.

Vrasjet e lidhura me gjininë, femicid apo feminicide, përkufizohen si manifestimi më brutal dhe ekstrem i dhunës ndaj grave dhe vajzave.

Sipas Agjencisë së Kombeve të Bashkuara për Gratë, UN Women, femicidi përkufizohet si vrasje e qëllimshme që lidhet me gjininë, që mund të jetë e nxitur nga rolet e stereotipizuara gjinore, diskriminimi ndaj grave dhe vajzave, raportet e pabarabarta të pushtet midis grave dhe burrave apo normave të dëmshme shoqërore.

Të dhënat e Policisë së Kosovës për vitin 2021 flasin për 2.456 raste të evidentuara të dhunës në familje me 2.486 viktima.

Kurse, gjatë periudhës janar-shtator 2022, janë regjistruar 2.067 raste të dhunës në familje me 2.126 viktima.

Agjencia UN Women, më 25 nëntor, kur ka nisur fushata “16 ditët e Aktivizmit Kundër Dhunës me Baza Gjinore” – që po organizohet edhe në Kosovë – ka publikuar pesë gjetjet kryesore të një raporti lidhur me atë pse vriten gratë dhe vajzat:

1. Gratë dhe vajzat më së shumti ka të ngjarë të vriten nga personat e tyre të afërt

Sipas UN Women, afër 45.000 gra dhe vajza në mbarë botën u vranë më 2021 nga partnerët e tyre apo nga anëtarët e familjes (përfshirë nga prindërit, xhaxhallarët dhe vëllezërit).

Kjo i bie që mesatarisht mbi pesë gra dhe vajza janë vrarë çdo orë nga ndonjë anëtar i familjes së tyre. Partnerët aktualë dhe ish-partnerët intimë, sipas gjetjeve, janë autorët më të shpeshtë të femicideve, pasi përbëjnë rreth 65 për qind të të gjitha rasteve që lidhen me vrasjet nga partnerët dhe pjesëtarët e familjes.

Numri i lartë i rasteve të vrasjeve nga bashkëshortët apo partnerët nënkupton se “bota po dështon të ndalë vrasjet që do të mund të shmangeshin përmes intervenimit të hershëm”, tha UN Women.

2. Femicidi është problem universal

Sikurse të gjitha format e dhunës me bazë gjinore ndaj grave dhe vajzave, femicidi është problem që prek çdo shtet në mbarë botën. Sipas raportit të UN Women, më 2021, Azia shënoi numër rekord të vrasjeve të grave nga partnerët e tyre dhe nga anëtarët e familjes, me rreth 17.800 viktima, pasuar nga Afrika me 17.200 viktima, 7.500 viktima u regjistruan në Amerikë, 2.500 në Evropë dhe 300 në Oqeani.

Nëse llogaritet popullsia e përgjithshme, të dhënat tregojnë se më 2021, 2.5 gra dhe vajza në 100.000 banorë janë vrarë nga parterët e tyre apo anëtarët e familjes në Afrikë, krahasuar me 1.4 në Amerikë, 1.2 në Oqeani, 0.8 në Azi dhe 0.6 në Evropë.

3. Shkalla e vërtetë e femicidit ka të ngjarë të jetë shumë më e lartë

Përderisa UN Women tha se të dhënat e prezantuara janë jashtëzakonisht të larta, ato mund të mos jenë shifra reale, pasi shumë viktima të femicidit nuk regjistrohen. Sipas raportit, gjatë vitit 2021 katër në dhjetë vrasje ku viktima ishin gratë dhe vajzat, por që nuk ka pasur të dhëna të mjaftueshme për të kuptuar nëse këto vrasje ishin të bazuara me gjininë.

Në shumë raste, vetëm vrasjet e grave dhe vajzave të kryera nga partnerët e tyre dhe familjarët klasifikohen si femicid. Por, agjencia e OKB-së tha se vrasjet e lidhura me gjininë ndodhin në shumë kontekste që shkojnë përtej sferës private. Ato mund të lidhen me dhunimin apo dhunën seksuale nga dikush që viktima nuk e ka njohur, mund të jenë të lidhura nga praktikat e dëmshme sikurse gjymtimi i organeve gjenitale femërore ose nga të ashtuquajturat vrasje të “nderit”.

Po ashtu, mund të ketë raste të femicidit që janë shkaktuar si rezultat i krimeve të urrejtjes të lidhura me orientimin seksual apo identitetin gjinor, por edhe me krime të kryera në konflikte të armatosura, apo nga bandat apo krime të kryera gjatë trafikimit me qenieve njerëzore.

4. Gratë dhe vajzat e margjinalizuara përballen me rreziqe më të mëdha

Sa i përket grupeve të margjinalizuara, UN Women tha se ka më pak të dhëna. Për shembull, organizata për të drejtat e grave MundoSur ka analizuar të dhënat e ueb-faqeve të lajmeve në 12 shtete të Amerikës Latine dhe ka gjetur se vetëm njëri nga këto 12 shtete mbledh të dhëna nëse viktimat kanë qenë shtatzëna, dy shtete të tjera kanë mbledhur të dhëna për etninë e viktimave dhe tri shtete kanë të dhëna nëse viktima ka qenë migrante.

Por, pavarësisht të dhënave të kufizuara, të dhënat e ofruara nga Kanadaja dhe Australia sugjerojnë se gratë e grupeve indigjene janë shumëfish më të prekura nga vrasjet e lidhura me gjininë. Sipas të dhënave, vrasjet e grave dhe vajzave në Kanada më 2021 ishin pesë herë më të larta në mesin e grupeve indigjene.

OKB-ja porositi se për të parandaluar femicidin, mbledhja e të dhënave nga autoritetet është thelbësore, pasi kështu mund të identifikohen gratë dhe vajzat që janë më në rrezik dhe më pas autoritetet mund të krijojnë mekanizma më të mirë të parandalimit dhe të mbrojtjes së viktimave.

5. Femicidi mund dhe duhet të parandalohet

OKB tha se vrasja e grave dhe vajzave, por edhe krimet e tjera të lidhura me gjininë mund të parandalohen, pikë së pari përmes nismave parandaluese që përqendrohen në transformimin e normave të dëmshme shoqërore dhe të përfshirjes së komunitetit që të ketë zero tolerancë për dhunën ndaj grave. UN Women po ashtu tha se vlerësimet e rrezikut dhe intervenimet e hershme, por edhe mbikëqyrja policore dhe sistemi gjyqësor mund të parandalojnë këto krime.

Përvoja e Afrikës së Jugut, për shembull, sugjeron se ulja e rasteve të femicidit mund të arrihet përmes ligjeve dhe politikave gjithëpërfshirëse që synojnë parandalimin e dhunës me bazë gjinore ndaj grave, ligjeve për kontrollin e armëve të zjarrit dhe aktivizmin për të drejtat e grave, tha OKB.

Megjithatë, UN Women tha se duhet më shumë hulumtim për të kuptuar se pse po rriten rastet e femicidit. Megjithatë, në raport u tha se organizatat për të drejtat e grave dhe vajzave luajnë rol në parandalimin e këtyre rasteve, pasi që nxisin ndryshimin e politikave, mbajnë përgjegjës qeveritë dhe ofrojnë shërbime kritike për të mbijetuarat e dhunës. Po ashtu, rritja e mbështetjes financiare e këtyre organizatave, sipas UN Women, do të ndikonte në uljen dhe parandalimin e rasteve të femicidit./REL

Lajmet

​Përshkallëzohet konflikti midis SHBA-së e Kolumbisë

Published

on

Presidenti i SHBA-së Donald Trump njoftoi disa ditë më parë se do të ndërpresë të gjitha pagesat dhe subvencionet amerikane për Kolumbinë, gjë që shënoi një përshkallëzim serioz të marrëdhënieve gjithnjë e më të tensionuara me presidentin Gustavo Petro dhe shtetin e Amerikës Jugore.

Trump tha në mediat sociale se Petro nuk po bën asgjë për të ndaluar prodhimin e drogës në vendin e tij, pavarësisht pagesave dhe subvencioneve të mëdha amerikane që nuk janë gjë tjetër veçse grabitje afatgjatë e Amerikës.

Ai gjithashtu e quajti Petro një lord të paligjshëm droge.

“Që nga sot, këto pagesa, ose çdo formë tjetër pagese ose subvencioni, nuk do t’i bëhen më Kolumbisë”, shkroi Trump.

Të dy liderët janë përplasur për migracionin dhe trafikun e drogës, veçanërisht pasi Shtetet e Bashkuara kanë kryer bastisje në anijet e dyshuara të drogës në Karaibe. Por njoftimi i së dielës i tendosi më tej marrëdhëniet, tani me pasoja të rënda financiare.

Shtetet e Bashkuara i kanë dhënë Kolumbisë rreth 210 milionë dollarë ndihmë këtë vit fiskal, duke përfshirë rreth 31 milionë dollarë në mbështetje bujqësore.

Kolumbia ka qenë aleati më i besuar i Amerikës në Amerikën e Jugut për dekada të tëra në siguri dhe mbrojtje.

Trump paralajmëroi Petro-n se më mirë është t’i mbyllë fushat e “vrasjes”, duke iu referuar zonave prodhuese të drogës.

Sipas Zyrës së Kombeve të Bashkuara për Drogën dhe Krimin, Kolumbia është prodhuesi kryesor në botë i kokainës.

Trump dhe Petro kanë qenë në mosmarrëveshje për muaj të tërë, ku kohët e fundit, edhe Petro akuzoi SHBA-në për vrasjen e një qytetari kolumbian gjatë njërit prej sulmeve të ushtrisë amerikane në Karaibe.

Muajin e kaluar, SHBA i revokoi vizën presidentit kolumbian pasi ai u bëri thirrje publikisht ushtarëve amerikanë të mos i bindeshin urdhrave të Trump.

Përshkallëzimi vjen ndërsa SHBA-të po kryejnë një seri sulmesh ushtarake kundër anijeve që thonë se janë të përfshira në tregtinë e paligjshme të drogës në Karaibe./S.K/KP/

 

Continue Reading

Lajmet

Çmimet e naftës rriten, gruri shënon rënie në Evropë

Published

on

Indekset e aksioneve evropiane ishin të përziera, ku u pa se çmimet e naftës dhe arit u rritën, por çmimet e grurit ranë. Investitorët janë duke analizuar edhe më tej raportet e fitimeve nga kompani dhe banka të mëdha si Heineken, SAP dhe Barclays.

Banka italiane UniCredit raportoi një fitim që tejkaloi pritjet në tremujorin e tretë të vitit 2025, dhe drejtori ekzekutiv i saj Andrea Orsel tha se nuk kishte hequr dorë plotësisht nga marrja e Commerzbank të Gjermanisë, raportoi CNBC.

Ai tha gjithashtu se UniCredit ka të ngjarë të rrisë pjesëmarrjen e saj në Alpha Bank të Greqisë në rreth 30 përqind.

Indeksi DAX i Frankfurtit ra me 0.22 përqind në 24,280.32 pikë në orën 9:30 të mëngjesit të sotëm, CAC 40 i Francës ra me 0.7 përqind në 8,200.64 pikë, ndërsa FTSE 100 i Britanisë u rrit me 0.49 përqind në 9,473.60 pikë dhe MOEX i Moskës u rrit me 0.54 përqind në 2,646.69 pikë.

Sipas të dhënave aktuale të tregut të aksioneve, çmimi i naftës bruto u rrit në 58,230 dollarë, dhe çmimi i naftës bruto Brent u rrit në 62,275 dollarë.

Çmimi i arit u rrit në 4,137.67 dollarë për ons, ndërsa çmimi i grurit ra në 5.0003 dollarë për bushel (një bushel është 27.216 kg).

Vlera e euros kundrejt dollarit në bursën Forex është 1.16045 dollarë, një rritje prej 0.04 përqind që nga fillimi i tregtimit./S.K/KP/

Continue Reading

Lajmet

​Spanja kërkon fundin e ndërrimit të orës dhe propozon të ndalet nga 2026

Published

on

Spanja do t’i kërkojë Bashkimit Evropian që të ndalojë ndryshimin e orës dy herë në vit, duke nisur nga viti 2026. Kryeministri Pedro Sanchez tha se kjo praktikë është e vjetruar dhe shkakton shqetësime te qytetarët.

“Këtë javë ndryshojmë sërish orën, por sinqerisht nuk shoh më asnjë qëllim”, u shpreh ai në një video në rrjetet sociale.

Sipas tij, shumica e spanjollëve dhe europianëve janë kundër kësaj praktike. Ai theksoi se shkenca ka treguar se ndërrimi i orës nuk kursen energji. Përkundrazi, ai dëmton ritmet biologjike të trupit dy herë në vit.

Me këtë nismë, Spanja kërkon të rihapë një vendim të bllokuar të Parlamentit Evropian nga viti 2018. Atëherë u propozua heqja përfundimtare e orës së verës në të gjithë BE-në.

“Spanja do t’i bëjë thirrje Këshillit Evropian të veprojë dhe të ndalojë këtë ndryshim që nga viti 2026”, tha Sanchez.

Propozimi u paraqit në takimin e ministrave të Transportit, Telekomunikacionit dhe Energjisë në Luksemburg.

Kryeministri e cilësoi këtë si një hap drejt një politike të dobishme dhe demokratike. Por ai nuk sqaroi ende se cilën zonë kohore do të mbajë Spanja nëse ndryshimi i orës hiqet përfundimisht./S.K/KP/

Continue Reading

Lajmet

Parashikimi i motit

Published

on

Sot mbi vendin tonë do të mbajë mot i vranët dhe me intervale kohore të shkurta me diell.

Temperaturat minimale do të lëvizin nga 5 e deri në 9 gradë Celsius, derisa ato maksimalet nga 17 e 20 gradë Celsius, njofton Instituti Hidrometeorologjik i Kosovës.

Do të fryjë erë nga juglindja me shpejtësi prej 1 e deri në 5 metër për sekond./S.K/EO/

Continue Reading

Të kërkuara