

Kuriozitete
Fakte interesante mbi qentë
Published
4 years agoon
By
Betim Gashi1. Fakt: Puthjet e qenit mund t’ju sëmurin Nëse mendoni se goja e qenve është më e pastër se njerëzve, mendohuni dy herë. Goja e qenve është e mbushur me baktere, ku më kryesorja është salmonela. Këto organizma futen në gojën e një qeni nga ngrënia e ushqimeve të prishura ose kur ai e përdor gjuhën si letër higjienike. Nëpërmjet puthjeve këto mikrobe kalojnë nga qeni tek njeriu, duke i shkaktuar në rastin më të ke diarre.
2. Fakt: Edhe njerëzit mund t’i sëmurin kafshën Nuk është e zakonshme, por ndodh. Gripi H1N1 ka goditur macet dhe qentë, nga kontakti që kanë pasur me të zotët e sëmurë. Në shumicën e rasteve është sëmundje e butë, por ka edhe kafshë që kanë ngordhur, prandaj veterinerët na këshillojnë t’i lajmë duart shpesh dhe t’i ndajmë krevatin e kafshës me të sëmurin. 3.Mit: Macet mund të “vjedhin” frymën e një bebeje. Ky supersticion shkon pas në kohë që në vitet ’70. Kur bebet vdisnin nga një sindromë e papritur e vdekjes foshnjore, njerëzit menjëherë fajësonin ndonjë mace që e shihnin të shtrirë pranë krevatit të fëmijëve. Sot, të gjitha sëmundjet janë të lidhura me atë sindromë, dhe jo me macet.
4.Fakt: Qentë mund të nuhasin hipogliceminë Duket si një nga episodet e filmit Lassie (Lesi), por është e vërtetë. Qentë mund ta kuptojnë kur pronari i tyre diabetik ose një person tjetër ka një rënie drastike të nivelit të sheqerit në gjak, dhe fillojnë ta lëpijnë atë dhe të lehin shumë. Madje disa qen janë stërvitur dhe kanë marrë rolin si qentë e shërbimit diabetik. Nuhatja e tyre për hipogliceminë është korrekte në 90% të rasteve.
5. Fakt: Qentë kanë vështrim dashurie Kur qeni mbyll sytë para jush, ai mund të jetë duke ju hedhur një vështrim dashurie dhe jo thjesht një formë lutjeje. Qentë mund ta zhvillojnë këtë sjellje atipike vetëm me njerëzit që i kanë më afër vetes, ndërsa kur qentë kanë një vështrim të drejtëpërdrejtë me një person të huaj atëherë ky është kërcënim. Por ka raste kur me atë vështrim qeni ju kërkon edhe vaktin e ngrënies. Nëse ngre veshët do të thotë që të tërhiqeni.
6. Fakt: Macet dashurojnë shumë Disa ekspertë e konfirmojnë se disa mace e vuajnë me të vërtetë momentin kur ndahen nga personi i tyre i preferuar – dhe kjo është një nga arsyet se pse macet ju urinojnë në rroba kur jeni në punë. Shenja të tjera: Macja bllokon rrugën e të zotit kur ai do të largohet. Kur është vetëm, vjell shpesh. Për macet që duan shumë, ankthi i tyre trajtohet me medikamente.
7. Fakt: Qentë mund të mësojnë 250 fjalë Racat më të zgjuara dhe më të mirëtrajnuara janë të ngjashëm me aftësinë e një fëmijë 2-vjeç për të kuptuar fjalët e njerëzve, sipas studiuesit Stanley Coren. Këto qen mund të kuptojnë deri në 250 fjalë, ndërsa një qen me zgjuarsi mesatare mund të kuptojë deri në 150 fjalë.
8. Fakt: Macet e bardha janë shpesh të shurdhra Macet me pellush të bardhë janë shpesh të shurdhra në një ose në të dyja veshët, veçanërisht ato me sy blu. Kur vetëm një sy është blu, ka gjasa macja të jetë e shurdhër vetëm në njërin vesh. Shumë thonë se macet e shurdhra nuk janë shumë të zgjuara – por nuk dihet nëse niveli i inteligjencës lidhet me të qenit të shurdhët.
9. Mit: Macet rrëzohen në këmbë Macet janë kampione në rrëzimin në këmbë në distanca të shkurtra, falë shtyllës së tyre kurrizore shumë fleksibël. Por ndonjëherë bien edhe me kokë. Dhe kur bien këmbët e tyre nuk thyen. Por kur bien me kokë apo trup, pësojnë dëmtime të rënda. Ndonjëherë kur macet ndodhen në dritare fokusohen në lëvizjet e zogjve dhe humbin ekuilibrin e bien – kjo quhet sindroma e lartësive të mëdha.
10. Fakt: Qentë mund të vallëzojnë Të apasionuarit pas qenve kanë krijuar një event kompetitiv të quajtur stil i lirë i qenve. Aty marrin pjesë shumë qen në një dhomë vallëzimi, për një koreografi të kryer me muzikë e nganjëherë edhe me kostume
11. Fakt: Macet nuhasin me gojë Macet kanë një gjëndër të vogël në qiellzën e gojës të quajtur organi vomeronazal. Për të nuhatur më mirë pjesët intime të një maceje tjetër, ata hapin gojën në gjerësinë e duhur për të marrën aromën e organit të caktuar. Kjo sjellje quhet reagimi Flehmen, dhe shpesh ndodh tek macet mashkullore që përpiqen të nuhasin macet femërore.
12. Mit: Tundja e bishtit do të thotë qen i lumtur Një qen e tund bishtin e tij gjatë tre gjendjeve të ndryshme të humorit dhe njëra nga ato ndodh kur është i lumtur. Kur ndonjëherë qeni bëhet histerik, ai përpiqet vazhdimisht të mbrojë terrenin e tij. Kur bishtin e mban ulur edhe e lëviz do të thotë se është i trembur. Ndërsa kur është i lumtur e mban bishtin gjysmë të ngritur, si dhe veshët, goja dhe trupi i tij duken të relaksuar.
13. Fakt: Këlyshët e sapolindur nuk tundin bishtin Këlyshët nuk e tundin bishtin përpara se ata të jenë 3 javësh, dhe disa prej tyre nuk e tundin pa i bërë 7 javë jetë. Veterinerët besojnë se këlyshët e vegjël janë të aftë, por ata janë të zënë duke u ushqyer e duke fjetur. Ndërsa bëhen më të vetëdijshëm, fillon ta tundë bishtin si shenjë komunikimi.
14. Fakt: Lidhja që në fillim me njerëzit është thelbësore për kotelet Macet që kafshojë dorën që i ushqen do të thotë që nuk janë ekspozuar me njerëz më parë. Ekspertët thonë se macet duhet të kenë vazhdimisht kontakt me njerëzit në 7 javët e para të jetës, ose nuk do të lidhen kurrë më me macet. Edhe sikur vetëm 5 minuta në ditë në javët para do ta mësojnë kotelen mos të kafshojë dorën e personit që e ushqen.
15. Mit: Qentë shohin bardhë e zi Kjo nuk është e vërtetë thonë studiuesit e qenve. Qentë shohin ngjyrën blu, vjollcë, të verdhë dhe më shumë hije gri se sa njerëzit. Ata gjithashtu shohin më mirë në pak dritë dhe mund të vërejnë lëvizjen më të vogël – një aftësi që i bën ata gjuetarë të mirë. Ata nuk shohin ngjyrën e kuqe, portokalli, dhe jeshile për shkak të disa qelizave të ndjeshme në retinën e syrit.
16. Mit: Hundë e nxehtë, qen i sëmurë Temperatura e hundës së qenve ndryshon vazhdimisht por nuk është shenjë e një qeni të sëmurë. Mund të jetë e nxehtë dhe e thatë kur ri në diell ose e ftohtë dhe e lagësht kur futet në ujë. Shenja sëmundjeje janë letargjia, humbja e oreksit, vjellja, kollitja.
17. Fakt: Ecja me vështirësi do të thotë problem me mushkëritë Qentë shpeshherë çohen tek veterineri për probleme me ecjen dhe largohen me diagnozën e kancerit të mushkërive. Kanceri në gjoks mund të shkaktojë dhimbje tek këmbët. Një simptomë tipike e kanceri të mushkërive është kolla, edhe pse 25% e qenve nuk kanë simptoma deri sa diagnostikohen me kancer nga rrezet X.
18. Mit: Macet kanë nevojë për qumësht Miti që ka ekzistuar për një kohë më të gjatë është nevoja e maces për qumësht dhe është një mit i gabuar. Duke i dhënë maces suaj qumësht lope mund t’i shkaktoni asaj diarre. Kotelet pinë qumështin e nënave të tyre deri sa rriten, dhe ndoshta kur vjetërsohen mund të pëlqejnë shijen e qumështit të lopës. Por macet e rritura nuk kanë shumë laktozë, një enzimë e nevojshme e nevojshme për to. 19. Mit: Qentë kanë nevojë për kocka Kjo praktikë vjen nga ideja se qentë e lashtë (ujqërit) hanin shumë kocka. Sot, qentë shtëpiakë mund ta marrin të gjithë sasinë e kalciumit dhe lëndët ushqimore që kanë nevojë nga ushqimet që shiten për qen. Kockat kënaqin instinktin e përtypjes te qentë, Nga kjo ata mund të bëhen edhe më të egër.
20. Mit: Lëpirja shëron plagët e qenve Nuk ekziston asnjë mrekulli shëruese në pështymën e qenit, në kundërshtim me besimin popullor. Komplet e kundërta: goja e qenit përmban baktere që mund të shkaktojnë infeksione që shtyjnë procesin e shërimit. Qentë janë të prirur të lëpijnë plagët që rezultojnë me plagë të vazhdueshme.
21. Fakt: Macet puthin me sytë e tyre Macet mund të komunikojnë në forma të ndryshme, thonë eskpertët. Kjo konsiderohet një shenjë paqeje. Kur i drejtohet njerëzve kjo hapje mbyllje e shpejtë sysh tregon afeksion, madje dhe dashuri. Hapja e mbyllja e syve ndodh edhe tek macet shtëpiake, ato të egra, madje edhe tek tigrat e pyjeve, sipas studiuesit Roger Tabor.
22. Fakt: Qentë bien në dashuri A mundet që dy qen të zhvillojnë marrëdhënien e tyre të dashurisë? Antropologjistja Elizabeth Marshall Thomas thotë se qentë mund të bien në dashuri dhe dokumenton një histori dashurie të jashtëzakonshme qensh në librin e saj “Jeta sociale e qenve”. Thomas thotë se shumë pak qen arrijnë të zhvillojnë marrëdhënie sepse pjesa më e madhe e tyre mbahen “në robëri” si qen shtëpie.
23. Fakt: Duhani dëmton rëndë macet dhe qentë Tymi i duhanit (kur ndodhesh në ambient ku e pinë të tjerët) rrit rrezikun e dy kancereve fatale tek macet: limfoma dhe karcinoma orale. Macet e shtëpisë marrin një dozë toksike dyfish më të madhe në ajër. Ndërsa qentë me hundë të gjatë mund të zhvillojnë tumorin e tyre hundor, ndërsa qentë me hundë më të shkurtër priren të kenë kancer mushkërish.
24. Gjuha e maceve: Cicërima Macet mund të lëshojnë një tingull shumë të mprehtë kur ndodhen të rrethuara nga kafshë që njihen për këtë lloj gjuhe, pra zogjtë që cicërojnë. Ose kur një mace nuk arrin të kapë dot gjahun, lëshon këtë cicërimë të shoqëruar nga lëvizje të shpejta të nofullës së poshtme.
25. Gjuha e qenve: Fshehja e dhimbjes dhe nënqeshja Kur të zotët insistojnë se qentë e tyre mund të qeshin kanë të drejtë, sepse goja e qenve mund të tregojë emocione. Kur është e relaksuar dhe e hapur, mund të jetë shenjë e një qeni të lumtur. Ndërsa kur kërkon të fshehë dhimbjet, qen arrin të japë një nënqeshje të nervozuar. Kur qeni kthen kokën po vështrimin e mban tek ty, pra të sheh me bisht syri, është zakonisht i trembur e kërkon të mbrohet.
Kuriozitete
146 vjet nga suksesi i parë i llambës elektrike të Thomas Edisonit
Published
5 hours agoon
October 22, 2025By
UBT News
Në tetor 1879, shpikësi Thomas Edison arriti suksesin e tij të parë të madh me llambën elektrike ndriçuese, duke shënuar një moment historik në zhvillimin e teknologjisë së ndriçimit.
Pas mijëra përpjekjesh të pasuksesshme në laboratorin e tij në Menlo Park, New Jersey, Edison filloi testimet me një filament karboni tepër të hollë sa një fije floku, i cili arrinte të ndriçonte pa u shkrirë nga nxehtësia e elektricitetit.
Rezultati ishte mbresëlënës: llamba qëndroi ndezur për 40 orë, duke u bërë eksperiment i parë i suksesshëm i këtij lloji.
I entuziazmuar, Edison deklaroi para bashkëpunëtorëve: “Nëse arrita ta bëj të ndriçojë për 40 orë, mund ta bëj të ndriçojë për 100 orë.”
Ky zbulim shënoi fillimin e punës për sistemin e parë praktik të ndriçimit elektrik, i cili më vonë do të furnizonte me energji 85 shtëpi në qytetin e New Yorkut, të pajisura me qarqe elektrike dhe llamba ndriçuese nga kompania e Edisonit.
Pra, para 146 vitesh, nisi epoka e ndriçimit modern, një arritje që ndryshoi përgjithmonë mënyrën se si njerëzimi jeton dhe punon. /A.Z/UBT News/
Kuriozitete
Grabitja ndodhi brenda më 7 minutash, hajdutët në Luvër marrin bizhuteri me vlerë milionëshe
Published
1 day agoon
October 21, 2025By
UBT News
Persona të panjohur hynë me forcë në Luvër të dielën dhe synuan Galerinë Apollo, një nga pjesët më të vlefshme të muzeut.
Plaçka e tyre përfshinte bizhuteri historike që datojnë nga koha e Napoleonit dhe vlerësohen në miliona dollarë.
Hajdutët kishin planifikuar grabitjen me kujdes dhe u fokusuan në dy vitrina të Galerisë Apollo, e cila ndodhet në katin e parë dhe strehon disa nga ekspozitat më të çmuara të muzeut.
Nëntë bizhuteri të vjedhura
U vodhën nëntë bizhuteri nga koleksioni i Napoleonit dhe Perandoreshës Eugénie, përfshirë një gjerdan, një brosh, vathë dhe një diademë.
U përmendën edhe dy kurora, nga të cilat kurora e Perandoreshës Eugénie u gjet e thyer pas grabitjes.
Një objekt tjetër i marrë ende nuk është identifikuar.
Xhevahiret e Kurorës Franceze në Luvër
Galeria Apollo strehon jo vetëm orendi madhështore, por edhe pjesët më të rëndësishme të xhevahireve të kurorës franceze.
Në vitin 1887, Republika e Tretë Franceze shiti shumicën e xhevahireve mbretërore për të parandaluar një grusht shteti, duke përjashtuar vetëm ato me rëndësi historike. Nga ato mbetura, 23 bizhuteritë u ekspozuan në Galerie d’Apollon dhe u vendosën në vitrina së bashku me objekte të tjera të vlerësuara nga koleksionet e Luvrit.
Vitrina të reja u shtuan më 1985 dhe 2020.
Ndër xhevahiret më të shquara janë kurorat e Luigjit XV dhe Napoleonit, diamanti Hydrangea, një diamant portokalli-rozë me 20 karat i blerë nga Luigji XIV, dhe diamanti Regent me 140 karat, një nga diamantet më të pastër të njohura ndonjëherë.
Po ashtu, gjendet edhe Sancy, një diamant i verdhë i çelët me 55 karat që dikur ishte pjesë e xhevahireve të kurorës së Mbretërisë së Bashkuar.
Autoritetet po kërkojnë katër të dyshuar, ndërsa grabitja ndodhi brenda më pak se 7 minutash. /A.Z/UBT News/
Kuriozitete
Studimi tregon: Truri i burrave tkurrret më shpejt se ai i grave gjatë plakjes
Published
1 day agoon
October 21, 2025By
UBT News
Një studim i ri i botuar në revistën PNAS, që përfshiu 4,726 pjesëmarrës me funksione njohëse normale, ka zbuluar dallime të moderuara, por të qëndrueshme mes gjinive në mënyrënsi truri humbet masë me kalimin e viteve, raporton ScienceAlert.
Truri i njeriut tkurrret natyrshëm me moshën, ndërsa tek personat me Alzheimer, kjo humbje është më e madhe. Megjithatë, edhe pse gratë diagnostikohen me Alzheimer dyfish më shpesh se burrat, pak dihet për ndikimin e gjinisë në ndryshimet e trurit gjatë plakjes.
Truri i grave humbet më ngadalë masën e lëngut gri dhe të bardhë, pjesë të rëndësishme për kujtesën, të menduarit dhe kontrollin e trupit.
“Nëse truri i grave do të degjeneronte më shpejt, kjo mund të shpjegonte pse ato preken më shumë nga Alzheimeri,” thotë Anne Ravndal, neuroshkencëtare në Universitetin e Oslos.
Ekipi analizoi mbi 12,000 skanime të trurit nga persona të moshës 17–95 vjeç, me dy rezonanca magnetike secili, me një interval mesatar trevjeçar. Edhe pse truri i burrave është më i madh, studiuesit vunë re se burrat kishin tkurrje më të gjerë, duke përfshirë shumë pjesë të korteksit. Gratë, nga ana tjetër, humbnin masë më pak dhe trashësia e korteksit ndryshonte më pak me moshën.
Rezultatet tregojnë dallime biologjike reale mes gjinive në plakje, por autorët theksojnë se kërkime të mëtejshme janë të nevojshme për të kuptuar këto ndryshime. Historikisht, shkenca e trurit ka pasur mungesë barazie gjinore: në vitin 2019, vetëm 5% e studimeve në neuroshkencë apo psikiatri kishin marrë në konsideratë ndikimin e gjinisë.
Një gjetje interesante është se nuk u gjetën dallime në tkurrjen e hipokampusit, pjesa e trurit që lidhet me kujtesën që ndikohet nga demenca. Tek gratë, humbja e masës u shfaq vetëm në moshë të avancuar, ndoshta për shkak të jetëgjatësisë më të madhe, jo për shkak të rrezikut më të madh për Alzheimer. Kur u krahasuan burra dhe gra me jetëgjatësi të barabartë, ndryshimet pothuajse u balancuan.
Ndarja e ndikimit të gjinisë nga faktorët gjenetikë e mjedisorë mbetet e vështirë për shkak të mungesës së studimeve afatgjata.
Kjo mungesë barazie “ka pasoja serioze për mirëqenien” dhe vendos “barrë të padrejtë mbi shëndetin e grave”.
Ravndal përfundon: “Studimi i plakjes së trurit tek gratë është vonuar prej kohësh. Ky është vetëm një hap drejt kuptimit më të qartë se si plakja ndikon ndryshe tek burrat dhe gratë.” /A.Z/UBT News/
Kuriozitete
Një grua në SHBA fitoi çështjen e dëbimit duke përdorur ChatGPT
Published
2 days agoon
October 20, 2025By
UBT News
Një grua në Kaliforni ka arritur të përmbysë një vendim dëbimi dhe të shmangë dhjetëra mijëra dollarë gjoba, duke përdorur inteligjencën artificiale, përfshirë ChatGPT si “avokat” digjital, raporton Futurism, duke iu referuar NBC News.
Lynn White, e cila ishte prapa me pagesën e qirasë, humbi fillimisht një gjyq me juri dhe mori një njoftim dëbimi. Por në vend që të kërkonte ndihmë nga organizatat lokale të qiramarrësve, ajo vendosi të konsultohej me mjetet e AI-së për të përfaqësuar veten në apel.
ChatGPT e ndihmoi të identifikonte gabime procedurale në vendimin e gjykatës, i dha udhëzime hap pas hapi për veprimet që duhej të ndërmerrte dhe madje hartoi përgjigje zyrtare për t’i dorëzuar në gjykatë.
“Nuk mund ta theksoj mjaftueshëm sa shumë më ndihmoi AI. Kurrë nuk do ta kisha fituar këtë apel pa të,” – tha White për NBC.
Ajo nuk është e vetmja që ka përdorur inteligjencën për t’u përfaqësuar vetë me sukses në gjykatë. Një tjetër rast është ai i Staci Dennett, pronare e një biznesi fitnesi në shtëpi nga New Mexico, e cila përdori ChatGPT për të negociuar një marrëveshje për borxhin e papaguar.
“I kërkoja ChatGPT-së të sillej si profesor i drejtësisë në Harvard e të shqyrtonte argumentet derisa të ishin të përsosura,” – rrëfeu ajo.
“Në fund, edhe avokatët e palës tjetër më thanë se kisha bërë punë profesionale.”
AI, ndihmës apo rrezik ligjor?
Ekspertët paralajmërojnë se përdorimi i mjeteve të AI në proceset ligjore mbart rreziqe serioze. Chatbotët si ChatGPT mund të krijojnë “halucinacione” — informacione të sajuara që duken të besueshme, por janë plotësisht të rreme.
Një shembull i tillë është ai i Jack Owoc, themelues i një kompanie pijesh energjike, i cili u sanksionua pasi paraqiti një mocion me citime të sajuara nga AI. Ai u urdhërua të kryente 10 orë punë komunitare.
Në raste të tjera, edhe avokatë profesionistë janë gjobitur për përdorim të papërgjegjshëm të inteligjencës artificiale. Një avokat nga Nju Jorku u kap duke dorëzuar një dokument të gjeneruar dhe më pas përdori sërish AI për të shpjeguar gabimin, duke e përkeqësuar situatën.
“Ky rast shton një kapitull të ri në historinë e keqpërdorimit të inteligjencës artificiale në drejtësi,” shkroi gjykatësi në vendimin e tij.
Në një tjetër rast në Kaliforni, një avokat u gjobit me 10,000 dollarë pasi paraqiti një ankesë me 23 citime, prej të cilave 21 ishin plotësisht të sajuara nga një mjet AI. /A.Z/UBT News/

146 vjet nga suksesi i parë i llambës elektrike të Thomas Edisonit

Al Pacino rikthehet në botën e mafias me trillerin e ri aksion “Father Joe”

Tetë vende të reja në listën britanike për rrezikun nga pijet e falsifikuara me metanol

Radoniqi për rezultatet e zgjedhjeve: Duhet t’i presim edhe ankesat nga PZAP

The Sims Mobile po i vjen fundi, EA konfirmon mbylljen e lojës

UBT dhe Universiteti i Minho-s nënshkruajnë marrëveshje bashkëpunimi akademik në Braga

46 të vdekur në një aksident rrugor në Uganda

Kërkohet paraburgim ndaj të miturit për kontrabandimin e 5 shtetasve kinezë

Trajneri i Suedisë i diagnostikuar me leukemi: Më i fortë, sepse e kuptova rëndësinë e jetës
Të kërkuara
-
Lajmet2 months ago
Profesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
-
Rajoni4 weeks ago
Policia, FSK-ja dhe Shërbyesit Civilë përfitojnë bursë 20 për qind në programet Master Shkenca Politike dhe Studime të Sigurisë në UBT
-
Lajmet nga UBT2 months ago
Votoni për UBT-në dhe Rektorin Hajrizi në Triple E Awards: Dy nominime të reja ndërkombëtare për institucionin dhe Kosovën
-
Rajoni2 months ago
Profesori i UBT-së fiton grant prestigjioz kërkimor në Universitetin Çarls të Pragës