Kuriozitete

Fakte befasuese rreth bletëve

Meqë 20 maji është Dita Botërore e Bletëve, po ua sjellim gjashtë fakte befasuese për to.

Published

on

Ka shumë arsye për t’i dashur bletët.

Ato janë thelbësore për rritjen e shumë prej ushqimeve tona të preferuara dhe të shëndetshme, pasi ato lëvizin polenin nga bima në bimë, duke polenizuar më shumë se 100 fruta dhe perime, përfshirë luleshtrydhet, patatet dhe mollët. Fatkeqësisht, shumë lloje bletësh po kërcënohen si rezultat i ndryshimeve në përdorimin e tokës, pesticideve, bujqësisë intensive dhe ndryshimeve klimatike – por ekzistojnë disa mënyra për t’ju ndihmuar atyre.

Meqë 20 maji është Dita Botërore e Bletëve, po ua sjellim gjashtë fakte befasuese për to.

1.Bletëve ju pëlqen kërcimi

Bletët mund të komunikojnë dhe të marrin vendime duke kërcyer. Kur një bletë zbulon dhe inspekton një fole të re, përmes kërcimit ajo shfaq meritat e saj. Nëse papritmas një bletë tjetër përplaset me një bletë që kërcen, edhe ajo do të shkojë për të inspektuar vendin dhe nëse i pëlqen, edhe ajo do të tundet.

Përfundimisht, dinamika e vallëzimit bën që rreth 20 deri në 30 bletë të bien dakord për vendin më të mirë të folesë dhe ato ia komunikojnë vendimin e tyre pjesës tjetër të tufës duke bërë tinguj me zë të lartë dhe duke gumëzhitur krahët e tyre midis bletëve të tjera.

2.Bletët mund të përdorin mjete

Bletët në Vietnam dhe pjesë të tjera të Azisë kërcënohen nga speciet grabitqare që sulmojnë kolonitë e bletëve, duke mbyturit të rriturit që mbrojnë folenë dhe duke zënë pre bletët e reja. Për t’u mbrojtur nga grabitqarët, bletët mbledhin jashtëqitjen e kafshëve, me të cilën e lyejnë hyrjen e folesë në mënyrë që mos iu afrohen grabitqarët. Bletët sinjalizojnë gjithashtu një sulm të afërt duke bërë zhurmë paralajmëruese drithëruese.

3. Jashtëqitja e bletëve gati sa nuk shkaktoi një konfrontim të Luftës së Ftohtë

Në vitet 1980, “shiu i verdhë” – njolla të vogla të verdhë të gjetura në gjethet e xhunglës në Laos dhe Kamboxhia – mendohej se ishin mbetje e armëve kimike. Refugjatët thanë se shiu i verdhë shkaktoi sëmundje dhe vdekje. Këto pretendime i shtynë Shtetet e Bashkuara të Amerikës që të akuzojnë Bashkimin Sovjetik dhe aleatët e tij për luftë kimike. Ekspertët e bletëve më vonë zbuluan se pikat e verdha ishin jashtëqitje nga tufa masive e bletëve të egra.

4. Bletët kanë uri

Bimët prodhojnë lule verbuese të ngarkuara me nektar për të tërhequr pjalmuesit, por çfarë duhet të bëjë një bletë e uritur kur ato lule nuk kanë çelur ende? Kur poleni ishte i pakët, bletët dëmtuan gjethet e bimës së domates dhe mustardës në një mënyrë unike që rezultoi në lulëzimin e bimës deri në 30 ditë më herët se bimët e pa grimcuara, zbuluan shkencëtarët në Zvicër dhe Francë.

5. Njerëzit i kanë shfrytëzuar bletët për mijëra vjet

Një pikturë e shpellës në Spanjë që mendohet se daton nga një periudhë 8000-vjeçare, përshkruan një njeri duke mbledhur mjaltë nga një shkallë. Gjurmët e dyllit të bletës në qeramikë sugjerojnë gjithashtu se fermerët e hershëm mbanin bletë 9000 vjet më parë. Mjalti është gjetur edhe në varret e lashta egjiptiane. Mjalti mund të jetë përdorur si trajtim i rrallë në një dietë parahistorike që kishte pak ushqime të ëmbla dhe mund të kishte pasur përdorime medicinale. Dylli i bletës mund të ishte përdorur për t’i bërë enët të papërshkueshme nga uji ose si ngjitës.

6.Disa bletë hanë mish

Shumica dërrmuese e bletëve ushqehen me polen dhe nektar, por disa specie kanë evoluar për të ngrënë mish, duke zëvendësuar kufomat e kafshëve të ngordhura me livadhet e luleve. Bletët e shkabave në Kosta Rika kanë zorrë të pasura me baktere që duan acide të ngjashme me ato që gjenden te hienat dhe kafshët e tjera që ushqehen me kërma. Këtë e zbuluan vitin e kaluar shkencëtarët në Universitetin e Kalifornisë-Riverside, Universitetin e Kolumbisë dhe Universitetin Cornell./UBTNews/

Continue Reading

Kuriozitete

Regjistrohet rrufeja 829 kilometra e gjatë

Published

on

Organizata Botërore Meteorologjike ka vendosur rekord të ri botëror për rrufenë më të gjatë një rrufe e jashtëzakonshme prej 829 kilometrash në një zonë të njohur për stuhi në Shtetet e Bashkuara të Amerikës.

Komiteti i WMO për Ekstremet e Motit njofton se rrufeja më e gjatë në botë ndodhi në tetor 2017 gjatë një stuhie të madhe në SHBA, duke përshkuar 829 km nga lindja e Teksasit deri afër Kansas City. Do të duheshin rreth 8-9 orë me veturë ose të paktën 90 minuta me avion për ta përshkuar.

“Vetëtimat janë të mrekullueshme, por dhe të rrezikshme, duke marrë shumë jetë çdo vit. Kjo ngjarje tregon sa larg mund të përhapen rrufetë, duke rrezikuar aviacionin dhe shkaktuar zjarre”, tha Celeste Saulo, sekretare e përgjithshme e WMO.

Komiteti i WMO për Ekstremet e Motit e konfirmoi rekordin me ndihmën e teknologjive të reja satelitore. Ky rekord është 61 kilometra më i gjatë se ai i mëparshmi në SHBA më 29 prill 2020 (768 km). Gabimi i matjes është ±8 km.

Rrufja ndodhi në Rrafshinat e Mëdha të Amerikës së Veriut, një zonë e njohur për stuhitë Mesoskalare Konvektive që mundësojnë “mega-rrufe”.

Ajo u zbulua përmes analizës së përsëritur me ndihmën e satelitit GOES-16.

“Ky rekord tregon fuqinë e natyrës e përparimin shkencor në dokumentimin e ekstremeve. Ka të ngjarë që në të ardhmen të zbulohen më të mëdha”, tha Randall Cerveny nga WMO. Arkivi i WMO ruan të dhënat për ekstreme, përfshirë temperaturat, erën, reshjet, breshrin, rrufetë, tornado e ciklonet tropikale.

Continue Reading

Kuriozitete

Vala e të nxehtit kaplon edhe “tokat e akullta” të Finlandës

Published

on

Laplanda finlandeze është përfshirë nga një valë të nxehti rekord, me temperatura që kanë kaluar 30°C për 14 ditë rresht, një fenomen i paprecedentë që shkencëtarët e lidhin me ndryshimet klimatike.

Në qytetin arktik të Rovaniemit, termometri ka shënuar deri në 33°C në diell, duke e bërë të pamundur që ai të dalë jashtë për pjesën më të madhe të ditës.

Sipas Institutit Meteorologjik Finlandez, kjo është vala më e gjatë e të nxehtit që është regjistruar ndonjëherë në Lapland që nga viti 1961. Temperaturat janë rreth 10 gradë Celsius mbi mesataren sezonale, me stacione në Ylitornio dhe Sodankylä që regjistruan deri në 31.7°C.

“Herën e fundit që patëm një valë të tillë ishte në vitin 1972, por zgjati më pak”, tha meteorologu Jaakko Savela, duke shtuar se kjo valë tashmë ka thyer çdo rekord në rajon.

Shkencëtarët theksojnë se, ndonëse kjo valë nuk është shkaktuar nga ndryshimet klimatike, ngrohja globale ka ndikuar fuqishëm në intensitetin dhe gjatësinë e saj. Arktiku po ngrohet 4 deri në 5 herë më shpejt se pjesa tjetër e Tokës.

Nxehtësia ka ndikuar edhe te drerët e Laplandës, të cilët tani shihen duke braktisur pyjet në kërkim të freskisë. Mushkonjat që shumohen në vapë i ndjekin, duke i shtyrë të kërkojnë strehim në fshatra dhe përgjatë rrugëve.

Ekspertët paralajmërojnë se, me përkeqësimin e kushteve klimatike, barinjtë mund të detyrohen të ndërtojnë struktura të reja për t’u ofruar hije kafshëve.

Turistët në fshatin e Babagjyshit janë gjithashtu të tronditur nga temperaturat e larta. Ndërkohë, ditët e gjata me diell deri në orën 23:00 po i mbajnë temperaturat lart për më shumë orë, duke e përkeqësuar situatën.

 

Continue Reading

Kuriozitete

Sot shënohet ‘Dita Botërore e Tigrit’

Published

on

‘Dita Botërore e Tigrit’, është një festë vjetore që shënohet çdo 29 korrik,  për të rritur ndërgjegjësimin për ruajtjen e këtyre kafshëve.

E krijuar në vitin 2010 në ‘Samitin e Tigrit’, në Shën Petersburg, pas raporteve të fundit alarmante, se 97% e të gjitha llojeve të tigrave të egër ishin zhdukur në shekullin e fundit dhe vetëm rreth 3,000 kanë mbetur gjallë.

Ka disa faktorë që kanë shkaktuar rënien e numrit të tigrave, duke përfshirë humbjen e habitateve, ndryshimet klimatike, gjuetinë dhe përdorimin e lëkurës së tyre për përfitime industriale.

Tigrat janë në prag të zhdukjes e data e sotme apo ‘Dita Ndërkombëtare e Tigrit’, synon të sjell vëmendje ndaj këtij fakti e të përpiqet të ndalë zhdukjen e tyre.

Continue Reading

Kuriozitete

Ja sa kushton parfumi më i shtrenjtë në botë

Published

on

Nuk do ta kishim problem të paguanim kaq shumë për një parfum që funksionon 60% të rasteve që e hedhim, por për Clive Christian Imperial Majesty No.1, do të ishte e vështirë.

Shtëpia e Clive Christian e parfumeve për 150 vitet e fundit ka furnizuar familjen mbretërore britanike me produkte bukurie. Tradita që filloi me mbretëreshën Viktoria vazhdon edhe sot e kësaj dite dhe nuk është rastësi që simbole të ndryshme të monarkisë zbukurojnë shishet e çmuara të shtëpisë.

Shtëpia vendosi të hedhë në treg, një parfum që do të kalojë në çmim çdo gjë tjetër në treg. Imperial Majesty është një edicion special i Nr.1, roma kryesore e gamës, e cila është e disponueshme në një shishe gjysmë litri.

Vetë shishja është prej kristali Baccarat, qafa e shishes është prej ari 18 karatësh dhe në vend të tapës ka një diamant 5 karatësh.

Prodhimi i tij është kufizuar në 10 shishe dhe 5 ose 7 prej tyre janë dorëzuar te pronarët e tyre me fat. Për dërgesën është kujdesur vetë shtëpia e Clive Christian pasi transportohet me një Bentley që kushton pak më pak se parfumi dhe dërgohet privatisht.

Pjesa tjetër e shisheve janë në dispozicion të shtëpisë dhe po vizitojnë butikët Clive Christian anembanë botës si pjesë e programit “eat fish eyes”.

Nëse vërtet dëshironi ta nuhasni, por mund të merrni me 400,000 euro diçka po aq të çmuar.

 

Continue Reading

Të kërkuara