Lajmet
“Është vendimi im”: Kufizimet për abortin nxisin reagime në Iran
Udhëheqësia klerike e Iranit dëshiron rritjen e popullsisë për arsye ideologjike.
Published
4 years agoon
By
Betim GashiGouya, një grua 43-vjeçare nga Irani, ka vendosur të mos ketë fëmijë. Por, e drejta e saj për të zgjedhur kërcënohet nga shteti.
Autoritetet kanë miratuar një legjislacion të ri, që vendos kufizime të mëtejme mbi abortet mjekësore, ndalon shpërndarjen falas të kontraceptivëve nga sistemi publik i shëndetësisë dhe ofron përfitime shtesë nga shteti për familjet që kanë më shumë fëmijë.
Ky ligj është përpjekje e autoriteteve për të nxitur rritjen e popullsisë së Iranit – një shtet me rreth 84 milionë banorë.
Në vitet e fundit është rritur numri i grave iraniane që kanë zgjedhur të kenë më pak fëmijë ose të mos kenë fëmijë fare – kryesisht për shkak të problemeve ekonomike, ndryshimit të normave gjinore, rritjes së numrit të vajzave të shkolluara dhe programeve për planifikim familjar.
Ky trend ka bërë që norma e rritjes së popullsisë së Iranit nga mbi 4 për qind në vitet 1980, të bie në 1.29% në vitin 2020. Këto të dhëna të Bankës Botërore kanë alarmuar udhëheqësinë e Iranit.
Ligji është nënshkruar nga presidenti i linjës së ashpër, Ebrahim Raisi, më 16 nëntor. Legjislacioni për “ripërtëritjen e popullsisë dhe mbështetjen e familjes” është kritikuar gjerësisht.
Grupet për të drejtat e njeriut dhe ekspertët shëndetësorë kanë paralajmëruar se ligji i ri do të kufizojë qasjen e grave në abortet mjekësore, që mund të çojë në shtatzëni të padëshiruara dhe lindjen e fëmijëve me probleme shëndetësore. Sipas tyre, një ligj i tillë mund të rrisë edhe përhapjen e sëmundjeve seksualisht të transmetueshme, përfshirë AIDS-in.
Gouya, që jeton në një zonë të pasur të kryeqytetit, Teheran, e përshkroi ligjin si “qesharak”, duke dënuar ndërhyrjen e shtetit në jetën personale të qytetarëve. Ajo tha se gratë si ajo, do të gjejnë mënyra për t’i shmangur këto rregulla të reja.
“Në vend që t’i zgjidhin problemet ekonomike, (autoritetet) duan që edhe më tej të ndërhyjnë në jetën tonë”, tha Gouya për Radion Evropa e Lirë.
Ajo u identifikua vetëm me emër, nga frika e hakmarrjes.
“Nuk është puna e tyre. Është vendimi im”, tha Gouya.
“Ne jemi mësuar me kufizime në këtë shtet dhe ne gjejmë mënyra që t’i anashkalojmë ato”, shtoi ajo.
‘Kthesë alarmante dhe regresive’
Në Iran, abortet ligjërisht mund të kryheshin gjatë katër muajve të parë të shtatzënisë, nëse tre mjekë pajtoheshin që shtatzënia kërcënon jetën e gruas ose nëse fetusi ka probleme të rënda fizike dhe mendore, që mund ta bënin shumë të vështirë për nënën që të kujdesej për fëmijën.
Këshilli i Gardianëve, një trup i fuqishëm i klerikëve që duhet t’i miratojë të gjitha legjislacionet e propozuara, tha se për rastet e abortit tani do të vendosë një panel, ku do të përfshihet një gjykatës dhe dy profesionistë shëndetësorë.
Ligji i ri po ashtu kërkon që transmetuesit shtetërorë të prodhojnë përmbajtje që do t’i inkurajojë gratë të kenë sa më shumë fëmijë dhe do ta dënojë beqarinë apo abortin. Ligji po ashtu parasheh ndalimin e prodhimit, shpërndarjen dhe publikimit të çfarëdo përmbajtjeje që shkel politikat shtetërore sa i përket popullsisë.

Ekspertët për të drejtat e njeriut në Kombet e Bashkuara i bënë thirrje Iranit që të heqë dorë nga ligji, duke thënë se ai paraqet një “kthesë alarmante dhe regresive nga Qeveria, që është lavërduar për përparimin e bërë sa i përket të drejtës për shëndet”.
“Është tronditëse të shohësh shkallën se deri ku autoritetet kanë zbatuar ligjin penal për të kufizuar të drejtat themelore të grave”, thanë ekspertët e OKB-së përmes një deklarate, duke shtuar se ligji do të dëmtojë të drejtën e grave dhe vajzave për shëndet.
Human Rights Watch (HRW), javën e kaluar, ka deklaruar se ligji “shkel më tej të drejtat e grave për shëndetin seksual dhe riprodhues dhe vë shëndetin dhe jetën e grave në rrezik”.
“Ligji për rritjen e popullsisë minon hapur të drejtat, dinjitetin dhe shëndetin e gjysmës së popullsisë së vendit, duke iu mohuar atyre qasje esenciale në kujdesin shëndetësor për riprodhim dhe duke iu mohuar qasje në informacion”, tha hulumtuesja në HRW, Tara Sepehrifar, përmes një deklarate të publikuar më 10 nëntor.
Demografi nga Teherani dhe njëherësh edhe sociologu i shëndetësisë, Simin Kazemi, tha për gazetën iraniane, Shargh, se ligji i ri i denigron gratë.
“Ato shihen si mjete për riprodhim, në shërbim të Qeverisë”, tha ai.
Motivet ekonomike
Saeed Paivandi, një profesor i sociologjisë që punon në Paris, tha për Radion Evropa e Lirë se shoqëria iraniane “ka pësuar ndryshime të rëndësishme “dhe transformime mendore dhe kulturore në 20-25 vjetët e fundit”.
“Kjo është një nga arsyet e rënies së popullsisë”, tha ai.
“Gratë nuk duan të jenë vetëm nëna dhe bashkëshorte, si në të kaluarën, dhe kjo nuk është e pranueshme për establishmentin”, shtoi ai.
Ai tha se sfidat e mëdha ekonomike në Iran dhe çmimi i lartë i jetesës po ashtu kanë kontribuar në vendimin e grave që të kenë më pak fëmijë apo asnjë fëmijë.
Ekonomia e Iranit është goditur rëndë, për shkak të sanksioneve të vendosura nga Shtetet e Bashkuara, por edhe keqmenaxhimit që ka ndodhur për vite të tëra. Varfëria është rritur, për shkak të rritjes së inflacionit.
“E vërteta është që problemet ekonomike nuk lejojnë që të rinjtë të martohen apo të kenë fëmijë pas martesës”, tha Massoud Pezeshkian, ish-ministër i Shëndetësisë dhe aktualisht anëtar i Komisionit parlamentar për Shëndetësi.
“Rinia jonë është e papunë dhe për aq kohë sa papunësia është një problem i pazgjidhur, këto iniciativa nuk do të sjellin asnjë ndryshim”, tha ai.
Por, ligjvënësi Mehrdad Viskarami e mbrojti ligjin. Ai tha se ky ligj ka për qëllim që të lejojë gratë që të “luajnë rolin e tyre si nëna”, duke mos penguar “rritjen e tyre politike dhe sociale dhe në aspektet e tjera të personalitetit të tyre”.
Irani është vlerësuar për politikat efikase të popullsisë pas luftës shkatërruese të viteve 1980-1988 me Irakun, që dekurajonin shtatzënitë në mesin e vajzave të mitura, ofronin perservativë falas dhe vazektomi falas dhe po ashtu inkurajonin familjet që të kenë dy apo një fëmijë.
Por, këto politika gradualisht janë ndryshuar në vitet e fundit, pasi lideri suprem, Ajatollah Ali Khamenei, u ka bërë thirrje iranianëve që të kenë më shumë fëmijë, duke i paralajmëruar qytetarët për plakjen e popullsisë së Iranit.
Gjatë një fjalimi vitin e kaluar, Khamenei u citua të ketë thënë se “çdo veprim apo masë që ul numrin e popullsisë, duhet të ndërmerret pasi popullsia të arrijë në 150 milionë”.
Sociologu në Teheran, Saeed Madani, i tha Radios Evropa e Lirë se udhëheqësia klerike e Iranit dëshiron rritjen e popullsisë për arsye ideologjike.
“Ata besojnë se rritja e popullsisë do të çojë në rritje të ndikimit të ideve fetare. Sipas kësaj ideologjie, njerëzit shihen si mjete që mund të përhapin apo rrisin fuqinë dhe ndikimin e Iranit”, tha Madani.RFE
You may like
Lajmet
Konferenca e Gjuhës dhe Kulturës në UBT bëri bashkë ekspertë ndërkombëtarë dhe solli hulumtime nga fusha e gjuhës dhe kulturës
Published
3 hours agoon
October 25, 2025By
UBTNEWS
Konferenca e Gjuhës dhe Kulturës bëri bashkë studiues, profesorë dhe ekspertë nga e gjithë bota për të diskutuar zhvillimet më të fundit në gjuhësi, edukim dhe kulturë. Pjesëmarrësit patën mundësinë të ndjekin prezantime të ndryshme mbi kompetencat ndërkulturore, përdorimin e inteligjencës artificiale në mësimdhënie, si dhe transferimin e gjuhës dhe ruajtjen e trashëgimisë kulturore.

Konferenca përfshiu gjithashtu sesione të dedikuara reformave arsimore në shoqëritë pas-konfliktuale, motivimin për të mësuar gjuhë të huaja, ndikimin e liderëve në ndryshimin e kurrikulës, dhe studime kontrastive të frazeologjisë dhe gramatikës në gjuhë të ndryshme. Një fokus i veçantë është dhënë përdorimit të inteligjencës artificiale dhe mediave digjitale në mësimdhënie, ndikimit të videove të shkurtra tek fëmijët parashkollorë, si dhe mënyrave inovative për të fuqizuar mësimin përfshirës të gjuhës angleze.
Sesioni i parë
Keynote Speaker: Christopher Allen
International Speaker: Lothar Tschapka
- Peculiarities of Word Stress in English and Macedonian Language, Natka Jankova Alagjozovska
- Intercultural Competence Through ELT, Mirsad Suhodolli
Sesioni i dytë
Chair: Trendeline Haliti-Sylaj
Co-Chair: Donjete Latifi
- Reforming the Educational System in Post-Conflict Societies: The Case of Kosovo, Valdon Bytyçi
- Motivation for English Language Learning Among Macedonian Academic Staff: Demographic Differences and Key Motivational Drivers – Vesna Prodanovska
- Leadership and Institutional Change and Their Impact on the Curriculum, Andi Koçi
- Noun Phrases in English and Albanian Languages: A Contrastive Approach – Ereza Rushiti
- Cultural Aspects of Language Heritage Use and Preservation – Migena Arllati
Sesioni i tretë
Chair: Alma Lama
Co-Chair: Kadri Krasniqi
- The Inclusion of Kinship Terms in School Textbooks, Grades 1-9, Jehona Krasniqi
- Integrating AI into Project-Based Learning in Mathematics & A Study of AI’s Role in Shaping High School Students’ Arithmetic Thinking, Duli Pllana
- The Impact of the Cultural Aspect of Phraseology on the Comprehension of Secondary School EFL Students in Kosovo, Kadri Krasniqi
- The Poet Marjorie Agosín: A Poet of Land, Home, and Dream, Halil Bashota
- A Corpus Study of Prepositions in English – with a Focus on “Above” and “Over” , Senad Arifi
- Spoken Language Transfer from Albanian into English and Lexical Anglicisms Used in Albanian Among 8th Grade Students at “Emin Duraku” Lower Secondary School in Prishtina – A Case Study, Bekim Emini
Sesioni i katërt
Chair: Eglantina Bilalli
Co-Chair: Rina Sefiu
- Spoken Language Transfer from Albanian into English and Lexical Anglicisms Used in Albanian Among 8th Grade Students at “Emin Duraku” Lower Secondary School in Prishtina – A Case Study, Bekim Emini
- The Impact of Short-Form Videos on Preschool Children’s English Language Acquisition, Donjete Latifaj, Arta Bytyqi
- Digital Culture and Language Use: Generational Perceptions of AAVE Slang in Higher Education in Kosovo, Rina Sefiu, Adea Mustafa
- Integrating Drama-Based Approach to Practice Key Concepts in Stylistics, Luiza Zeqiri
- Empowering Inclusive English Language Learning Through Artificial Intelligence, Alma Lama, Duli Pllana
- From Kahoot to ChatGPT, Lisjeta Thaqi Jashari, Asra Ramaxhiku
- Classroom Management in the 21st Century: A Qualitative Review Across Higher Education Contexts, Trendeline Haliti-Sylaj

Lajmet nga UBT
Studiues prezantojnë punime inovative në Konferencën Ndërkombëtare të Mekatronikës, Inxhinierisë së Sistemeve dhe Robotikës
Published
4 hours agoon
October 25, 2025By
UBTNEWS
Konferenca Ndërkombëtare po sjell së bashku ekspertë dhe studiues nga fusha të ndryshme të inxhinierisë, teknologjisë dhe robotikës. Gjatë këtij eventi, pjesëmarrësit prezantojnë punime inovative që trajtojnë sfida bashkëkohore në automatizim, dizajn të pajisjeve, sisteme hibride energjetike dhe aplikime të avancuara robotike.

Ky aktivitet akademik ofron një platformë të rëndësishme për shkëmbim ideve, diskutime profesionale dhe zhvillimin e metodologjive të reja kërkimore. Temat e prezantuara theksojnë rëndësinë e inovacionit, teknologjisë së avancuar dhe bashkëpunimit ndërkombëtar në zhvillimin e sistemeve komplekse teknologjike dhe robotike.
Sesioni i Parë
Chair: Fidan Smaili
Co – Chair: Bertan Karahoda
Keynote speaker: Xhemajl Mehmeti
- Innovative Design of High-Pressure Vertical Pumps: Tribological Analysis and the Effects of Lubricant Injection – Naim Ostergllava, Simeon Simeonov, Xhemajl Mehmeti
- Automation of Product Configuration through CAD: A Case of Machine Design – Engjëll Metush, Betim Shabani
- Design and Validation of an Injection Mold for a Plastic Product – Leonor Caka, Fidan Smaili
Sesioni i Dytë
Chair: Fidan Smaili
Co – Chair: Bertan Karahoda
- Optimization and Control of Hybrid Energy System with Fuzzy Logic – Liridona Dodaj, Sidorela Dodaj, Bertan Karahoda
- Economic and Organizational Aspects of Digital Transformation in Manufacturing: The Case of Kosovo Production Industry – Roland Pula, Ergin Beka, Ardit Dibrani, Ylber Limani
- A Structured Framework for Hybrid Research Methodologies in Engineering – Rona Gashi, Oltiana Pllana, Ylber Limani
- Multispectral Pedestrian Detection in Low-Light Conditions: Infrared, Visible, and Fusion-Based Approaches for CCTV Applications – Ylli Rexhaj, Redon Rexhepi, Arxhend Jetullahu, Ideal Rafuna


Lajmet
Konferenca e Art and Digital Media sjell diskutime mbi artin, identitetin dhe inovacionin digjital
Published
4 hours agoon
October 25, 2025By
UBTNEWS
Konferenca Ndërkombëtare e UBT-së, u shndërrua edhe këtë vit në një platformë kyçe për studiues, profesionistë dhe studentë të artit, mediave digjitale dhe kulturës. Gjatë ngjarjes u prezantuan hulumtime dhe ide inovative që adresojnë ndikimin e inteligjencës artificiale, sfidat ligjore dhe sociale të shoqërisë digjitale, si dhe mënyrat e reja të shprehjes artistike përmes performancës, skulpturës, vizualizimit dhe mediave hibride.
Kjo ishte një mundësi e vlefshme për të diskutuar rolin e mediave digjitale dhe artit në ndërtimin e identitetit personal dhe social, për të eksploruar institucionet hibride të artit dhe për të shqyrtuar ndikimin e vizualiteteve të reja në tregun dhe kulturën kosovare. Konferenca lidh teori dhe praktikë, duke nxitur bashkëpunime ndërkombëtare dhe duke krijuar hapësirë për shkëmbim ideash, projekte kreative dhe dialog akademik mbi të ardhmen e artit dhe medias digjitale.
Sesioni i parë
Chair: Dr. Arben Arifi
Co –Chair: Dr. Marigona Bekteshi-Ferati
- Self-Presentation and Re-Invention of the Self through Digital Media – Fjolla Zllatku,
- The Impact of Artificial Intelligence on Digital Media, Arts and Culture – Alketa Gashi Fazliu,
- Blurred Legalities: Project the Boundaries of Necessity and Law – Alban Muja
- The Lament of Men and the Funeral Dance in Art Performance – Arben Arifi, Jona Brahimi.
- Exodus: Bllaca 99 – Remembering Through Movement – Gazmend Ejupi,
- The Future of Art Institutions: Hybrid Models – Ariana Gjoni dhe Art Çibukçiu,
- Tattoos as Visual Narratives of Personal and Social Identity – Ariana Gjoni dhe Berna Kosova
- Material Imagination: A Sketch for an Atmospheric Sculpture – Burim Berisha, UBT dhe Labinot Kelmendi
- Raising Awareness Today and Building Markets Tomorrow: The Role of Visual Arts in Kosovo – Dardan Luta
- Between Vision and Reality: The Painter’s Interpretation of the World – Laura Ymeri



Ngjarje
Konferenca Ndërkombëtare e Arteve Skenike në UBT solli kërkime dhe interpretime mbi rolin e artit në shoqërinë
Published
4 hours agoon
October 25, 2025By
UBTNEWS
Në kuadër të edicionit të 14-të të Konferencës Ndërkombëtare Shkencore të UBT-së, u zhvillua Konferenca Ndërkombëtare e Arteve Skenike, e cila mblodhi artistë, pedagogë, studiues dhe profesionistë të fushës së teatrit dhe performancës nga Kosova dhe vende të tjera të rajonit.

Kjo konferencë ofroi një hapësirë akademike dhe kreative për të diskutuar ndikimin e artit skenik në shoqërinë moderne, rolin e aktrimit në komunikim dhe edukim, si dhe mënyrat e reja të interpretimit nëpërmjet teknologjisë dhe estetikës bashkëkohore.
Sesioni i parë
Chair: Dr. Arben Arifi
Co–Chair: Dr. Marigona Bekteshi-Ferati
- The Comic and Humorous Element in Acting – Prof. Ilir Prapashtica (UBT)
- Acting, Drama and Theatre as a Medium – Prof. Fiona Gllavica (UBT)
- Fear, Luxury, and Resistance in Panem: A Semiotic Analysis of Special Effects Makeup in The Hunger Games – Prof. Vali Gjinali (UBT)
Diskutimet në këtë sesion sollën analiza të thelluara mbi mënyrën se si elementet komike dhe dramatike kontribuojnë në ndërtimin e karakterit, në zhvillimin emocional të aktorit dhe në formimin e publikut përmes teatrit si mjet edukativ dhe reflektues.



Konferenca e Gjuhës dhe Kulturës në UBT bëri bashkë ekspertë ndërkombëtarë dhe solli hulumtime nga fusha e gjuhës dhe kulturës
Studiues prezantojnë punime inovative në Konferencën Ndërkombëtare të Mekatronikës, Inxhinierisë së Sistemeve dhe Robotikës
Konferenca e Art and Digital Media sjell diskutime mbi artin, identitetin dhe inovacionin digjital
Konferenca Ndërkombëtare e Arteve Skenike në UBT solli kërkime dhe interpretime mbi rolin e artit në shoqërinë
Studiuesit prezantojnë zgjidhje inovative në Konferencën Ndërkombëtare për Inxhinierinë e Energjisë Efiçiente
Konferenca Ndërkombëtare e Juridikut në UBT trajtoi sfidat dhe zhvillimet aktuale të sistemit të drejtësisë
Konferenca Ndërkombëtare për Muzikë Moderne, Prodhim Digjital dhe Menaxhim në UBT solli ide dhe qasje inovative në artin muzikor
Konferenca Ndërkombëtare e Stomatologjisë në UBT bashkoi studiues e profesionistë në kërkim të praktikave moderne dentare
Konferenca Ndërkombëtare e Gazetarisë sjell ide, kërkime dhe zbulime që formësojnë të ardhmen e medias
Të kërkuara
-
Lajmet2 months agoProfesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
-
Rajoni1 month agoPolicia, FSK-ja dhe Shërbyesit Civilë përfitojnë bursë 20 për qind në programet Master Shkenca Politike dhe Studime të Sigurisë në UBT
-
Lajmet nga UBT2 months agoVotoni për UBT-në dhe Rektorin Hajrizi në Triple E Awards: Dy nominime të reja ndërkombëtare për institucionin dhe Kosovën
-
Rajoni2 months agoProfesori i UBT-së fiton grant prestigjioz kërkimor në Universitetin Çarls të Pragës
