Lajmet

“Është vendimi im”: Kufizimet për abortin nxisin reagime në Iran

Udhëheqësia klerike e Iranit dëshiron rritjen e popullsisë për arsye ideologjike.

Published

on

Gouya, një grua 43-vjeçare nga Irani, ka vendosur të mos ketë fëmijë. Por, e drejta e saj për të zgjedhur kërcënohet nga shteti.

Autoritetet kanë miratuar një legjislacion të ri, që vendos kufizime të mëtejme mbi abortet mjekësore, ndalon shpërndarjen falas të kontraceptivëve nga sistemi publik i shëndetësisë dhe ofron përfitime shtesë nga shteti për familjet që kanë më shumë fëmijë.

Ky ligj është përpjekje e autoriteteve për të nxitur rritjen e popullsisë së Iranit – një shtet me rreth 84 milionë banorë.

Në vitet e fundit është rritur numri i grave iraniane që kanë zgjedhur të kenë më pak fëmijë ose të mos kenë fëmijë fare – kryesisht për shkak të problemeve ekonomike, ndryshimit të normave gjinore, rritjes së numrit të vajzave të shkolluara dhe programeve për planifikim familjar.

Ky trend ka bërë që norma e rritjes së popullsisë së Iranit nga mbi 4 për qind në vitet 1980, të bie në 1.29% në vitin 2020. Këto të dhëna të Bankës Botërore kanë alarmuar udhëheqësinë e Iranit.

Ligji është nënshkruar nga presidenti i linjës së ashpër, Ebrahim Raisi, më 16 nëntor. Legjislacioni për “ripërtëritjen e popullsisë dhe mbështetjen e familjes” është kritikuar gjerësisht.

Grupet për të drejtat e njeriut dhe ekspertët shëndetësorë kanë paralajmëruar se ligji i ri do të kufizojë qasjen e grave në abortet mjekësore, që mund të çojë në shtatzëni të padëshiruara dhe lindjen e fëmijëve me probleme shëndetësore. Sipas tyre, një ligj i tillë mund të rrisë edhe përhapjen e sëmundjeve seksualisht të transmetueshme, përfshirë AIDS-in.

Gouya, që jeton në një zonë të pasur të kryeqytetit, Teheran, e përshkroi ligjin si “qesharak”, duke dënuar ndërhyrjen e shtetit në jetën personale të qytetarëve. Ajo tha se gratë si ajo, do të gjejnë mënyra për t’i shmangur këto rregulla të reja.

“Në vend që t’i zgjidhin problemet ekonomike, (autoritetet) duan që edhe më tej të ndërhyjnë në jetën tonë”, tha Gouya për Radion Evropa e Lirë.

Ajo u identifikua vetëm me emër, nga frika e hakmarrjes.

“Nuk është puna e tyre. Është vendimi im”, tha Gouya.

“Ne jemi mësuar me kufizime në këtë shtet dhe ne gjejmë mënyra që t’i anashkalojmë ato”, shtoi ajo.

‘Kthesë alarmante dhe regresive’

Në Iran, abortet ligjërisht mund të kryheshin gjatë katër muajve të parë të shtatzënisë, nëse tre mjekë pajtoheshin që shtatzënia kërcënon jetën e gruas ose nëse fetusi ka probleme të rënda fizike dhe mendore, që mund ta bënin shumë të vështirë për nënën që të kujdesej për fëmijën.

Këshilli i Gardianëve, një trup i fuqishëm i klerikëve që duhet t’i miratojë të gjitha legjislacionet e propozuara, tha se për rastet e abortit tani do të vendosë një panel, ku do të përfshihet një gjykatës dhe dy profesionistë shëndetësorë.

Ligji i ri po ashtu kërkon që transmetuesit shtetërorë të prodhojnë përmbajtje që do t’i inkurajojë gratë të kenë sa më shumë fëmijë dhe do ta dënojë beqarinë apo abortin. Ligji po ashtu parasheh ndalimin e prodhimit, shpërndarjen dhe publikimit të çfarëdo përmbajtjeje që shkel politikat shtetërore sa i përket popullsisë.

Një grua në Teheran së bashku me vajzën e saj, 22 shkurt, 2020.
Një grua në Teheran së bashku me vajzën e saj, 22 shkurt, 2020.

Ekspertët për të drejtat e njeriut në Kombet e Bashkuara i bënë thirrje Iranit që të heqë dorë nga ligji, duke thënë se ai paraqet një “kthesë alarmante dhe regresive nga Qeveria, që është lavërduar për përparimin e bërë sa i përket të drejtës për shëndet”.

“Është tronditëse të shohësh shkallën se deri ku autoritetet kanë zbatuar ligjin penal për të kufizuar të drejtat themelore të grave”, thanë ekspertët e OKB-së përmes një deklarate, duke shtuar se ligji do të dëmtojë të drejtën e grave dhe vajzave për shëndet.

Human Rights Watch (HRW), javën e kaluar, ka deklaruar se ligji “shkel më tej të drejtat e grave për shëndetin seksual dhe riprodhues dhe vë shëndetin dhe jetën e grave në rrezik”.

“Ligji për rritjen e popullsisë minon hapur të drejtat, dinjitetin dhe shëndetin e gjysmës së popullsisë së vendit, duke iu mohuar atyre qasje esenciale në kujdesin shëndetësor për riprodhim dhe duke iu mohuar qasje në informacion”, tha hulumtuesja në HRW, Tara Sepehrifar, përmes një deklarate të publikuar më 10 nëntor.

Demografi nga Teherani dhe njëherësh edhe sociologu i shëndetësisë, Simin Kazemi, tha për gazetën iraniane, Shargh, se ligji i ri i denigron gratë.

“Ato shihen si mjete për riprodhim, në shërbim të Qeverisë”, tha ai.

Motivet ekonomike

Saeed Paivandi, një profesor i sociologjisë që punon në Paris, tha për Radion Evropa e Lirë se shoqëria iraniane “ka pësuar ndryshime të rëndësishme “dhe transformime mendore dhe kulturore në 20-25 vjetët e fundit”.

“Kjo është një nga arsyet e rënies së popullsisë”, tha ai.

“Gratë nuk duan të jenë vetëm nëna dhe bashkëshorte, si në të kaluarën, dhe kjo nuk është e pranueshme për establishmentin”, shtoi ai.

Ai tha se sfidat e mëdha ekonomike në Iran dhe çmimi i lartë i jetesës po ashtu kanë kontribuar në vendimin e grave që të kenë më pak fëmijë apo asnjë fëmijë.

Ekonomia e Iranit është goditur rëndë, për shkak të sanksioneve të vendosura nga Shtetet e Bashkuara, por edhe keqmenaxhimit që ka ndodhur për vite të tëra. Varfëria është rritur, për shkak të rritjes së inflacionit.

“E vërteta është që problemet ekonomike nuk lejojnë që të rinjtë të martohen apo të kenë fëmijë pas martesës”, tha Massoud Pezeshkian, ish-ministër i Shëndetësisë dhe aktualisht anëtar i Komisionit parlamentar për Shëndetësi.

“Rinia jonë është e papunë dhe për aq kohë sa papunësia është një problem i pazgjidhur, këto iniciativa nuk do të sjellin asnjë ndryshim”, tha ai.

Por, ligjvënësi Mehrdad Viskarami e mbrojti ligjin. Ai tha se ky ligj ka për qëllim që të lejojë gratë që të “luajnë rolin e tyre si nëna”, duke mos penguar “rritjen e tyre politike dhe sociale dhe në aspektet e tjera të personalitetit të tyre”.

Irani është vlerësuar për politikat efikase të popullsisë pas luftës shkatërruese të viteve 1980-1988 me Irakun, që dekurajonin shtatzënitë në mesin e vajzave të mitura, ofronin perservativë falas dhe vazektomi falas dhe po ashtu inkurajonin familjet që të kenë dy apo një fëmijë.

Por, këto politika gradualisht janë ndryshuar në vitet e fundit, pasi lideri suprem, Ajatollah Ali Khamenei, u ka bërë thirrje iranianëve që të kenë më shumë fëmijë, duke i paralajmëruar qytetarët për plakjen e popullsisë së Iranit.

Gjatë një fjalimi vitin e kaluar, Khamenei u citua të ketë thënë se “çdo veprim apo masë që ul numrin e popullsisë, duhet të ndërmerret pasi popullsia të arrijë në 150 milionë”.

Sociologu në Teheran, Saeed Madani, i tha Radios Evropa e Lirë se udhëheqësia klerike e Iranit dëshiron rritjen e popullsisë për arsye ideologjike.

“Ata besojnë se rritja e popullsisë do të çojë në rritje të ndikimit të ideve fetare. Sipas kësaj ideologjie, njerëzit shihen si mjete që mund të përhapin apo rrisin fuqinë dhe ndikimin e Iranit”, tha Madani.RFE

Continue Reading

Lajmet

REL: Kurti: Kosova dhe Serbia duhet t’i normalizojnë marrëdhëniet

Published

on

By

Kosova dhe Serbia duhet t’i “normalizojnë” marrëdhëniet mes vete, tha kryeministri në detyrë i Kosovës, Albin Kurti, në një intervistë për agjencinë e lajmeve AFP, disa ditë para mbajtjes së zgjedhjeve të parakohshme parlamentare. Megjithatë, ai tha se ky proces është i vështirë.

Kurti është në pushtet që nga viti 2021 dhe dy vjet pasi mori pushtetin, arriti Marrëveshjen për rrugën drejt normalizimit të raporteve dhe Aneksin e zbatimit të saj, por marrëveshja ende nuk është zbatuar.

“Ne duhet t’i normalizojmë raportet me Serbinë”, tha Kurti. “Por, normalizimi i raporteve me një fqinj që ka regjim autoritar dhe që nuk të njeh, dhe po ashtu nuk i pranon krimet e kryera gjatë luftës, është shumë i vështirë”, shtoi ai.

Tensionet mes dy vendeve vazhdimisht janë të larta dhe një rikthim i trazirave do t’i ofronte Rusisë mjete për ta destabilizuar Kosovën.

“Ne kemi një marrëveshje për normalizim”, tha Kurti duke iu referuar marrëveshjes së vitit 2023, të arritur nën ndërmjetësimin e Bashkimit Evropian.

“Ne duhet ta zbatojmë, që nënkupton njohje të ndërsjellë mes shteteve, të paktën njohje de facto”.

Kjo marrëveshje, me 11 nene, veç tjerash parasheh një nivel të vetëmenaxhimit për komunitetin serb në Kosovë, njohje të ndërsjellë të simboleve shtetërore, që Serbia të mos bllokojë anëtarësimin e Kosovës në organizata ndërkombëtare, dhe kërkon nga Prishtina dhe Beogradi që t’i zbatojnë, po ashtu, të gjitha marrëveshjet e mëhershme të arritura gjatë dialogut.

Por, për të rinisur dialogu, Serbia “duhet ta dorëzojë Millan Radoiçiqin”, tha Kurti, duke iu referuar ish-nënkryetarit të Listës Serbe, i cili ka marrë përgjegjësinë për sulmin e armatosur ndaj Policisë së Kosovës në Banjskë më 2023.

Kurti tha se shpreson që “BE-ja, Franca dhe Gjermania do t’i bëjnë presion” Serbisë që ta dorëzojë Radoiçiqin, ndaj të cilit dhe disa personave të tjerë Kosova ka ngritur aktakuzë për sulmin në Banjskë.

Që nga shtatori i vitit 2023, disa ditë para sulmit të armatosur në Banjskë, nuk është mbajtur asnjë rund i nivelit të lartë në Bruksel, teksa bisedimet në nivel kryenegociatorësh kanë vazhduar, por nuk kanë prodhuar ndonjë marrëveshje.

Serbia po ashtu nuk ka ndërprerë raportet me Rusinë, pavarësisht luftës në Ukrainë, dhe Beogradi varet nga energjia ruse.

“Ka shumë lidhje” mes dy shteteve, tha Kurti, dhe nëse Rusia vendos ta destabilizojë rajonin, “në marshin e saj drejt Evropës Perëndimore, mund të llogarisë në Serbinë si aleat. Dhe, kjo është shqetësuese për shtetin tonë. Por, ne po punojmë me partnerët tanë për të parandaluar një gjë të tillë”.

Kosova, që shpreson t’i bashkohet NATO-s, së voni ka hequr tarifat ndaj produkteve amerikane dhe është pajtuar që të pranojë deri në 50 migrantë nga shtetet e treta që do të dëbohen nga SHBA-ja. Deri më tani, në Kosovë ka arritur vetëm një migrant.

“Nuk po kërkojmë asnjë ndihmë financiare në këmbim”, tha Kurti. “Ne po e bëjmë këtë për të ndihmuar SHBA-në, që është partnerja, aleatja dhe mikja jonë”, shtoi Kurti, i cili nuk e përjashtoi mundësinë e arritjeve të marrëveshjeve të ngjashme edhe me vendet evropiane.

Continue Reading

Lajmet nga UBT

Punëtori statistikore për studentët e Psikologjisë në UBT me ligjëruese nga ShBA

Published

on

Fakulteti i Psikologjisë në UBT, nën organizimin e Asst. Prof. Elona Krasniqi, organizoi me sukses një punëtori statistikore me ligjëruese të ftuar Besjana Krasniqi, kandidate doktorante në Psikologji Zhvillimore të Aplikuar në Universitetin e Maryland, Baltimore County (UMBC), ShBA, si dhe pjesë e Laboratorit për Zhvillimin e Fëmijëve, Familjes dhe Shkollës.

Punëtoria u zhvillua në kuadër të lëndës Metodologji e Avancuar Kërkimore dhe ishte i dedikuar për studentët e programit master në Psikologji. Qëllimi kryesor i këtij aktiviteti ishte avancimi dhe praktikimi i njohurive statistikore, me fokus në përdorimin e modeleve parashikuese përmes analizave të regresionit.

Gjatë punëtorisë, studentët u angazhuan në mënyrë aktive përmes ndërveprimeve dinamike, shembujve konkretë nga kërkimi empirik, testimit të hipotezave kërkimore duke përdorur programin SPSS, si dhe interpretimit të rezultateve statistikore. Ky format praktik u mundësoi studentëve të lidhin teorinë me aplikimin real në kërkimin shkencor.

Ky aktivitet kontribuoi në ngritjen e kapaciteteve shkencore dhe profesionale të studentëve, duke promovuar njëkohësisht rrjetëzimin profesional dhe bashkëpunimin ndërkombëtar me studiues dhe profesionistë nga institucione prestigjioze. Punëtoria është në përputhje me planin strategjik të UBT-së për zhvillimin e kapaciteteve kërkimore profesionale, si në nivel institucional ashtu edhe në atë kombëtar.

Continue Reading

Lajmet nga UBT

Burim Bajraktari ndan përvojën ndërkombëtare me studentët e Dizajnit në UBT

Published

on

Javën e kaluar, në ambientet e Bibliotekës në Parkun Shkencor, Inovativ dhe Teknologjik të UBT-së, u mbajt një ligjëratë me karakter edukativ dhe profesional, e organizuar për studentët e vitit të tretë të programit Dizajn i Integruar – specializimi Enterier. Ligjërata u zhvillua në kuadër të lëndës Semiotikë dhe Estetikë, nën udhëheqjen e profesoreshës Ardita Rizvanolli.

I ftuar ishte Burim Bajraktari, Arkitekt Kryesor dhe CEO i studios arkitekturore MODIUM, i cili ndau me studentët përvojën e tij shumëvjeçare profesionale në fushën e arkitekturës dhe dizajnit. Bajraktari ka përfunduar studimet pasuniversitare në Kingston University London në vitin 2011 dhe ka ndërtuar karrierën e tij përmes angazhimeve profesionale në Londër dhe në Shtetet e Bashkuara të Amerikës.

Gjatë ligjëratës, ai prezantoi rrugëtimin e tij profesional, duke filluar nga projektet e hershme të vizualizimit 3D, themelimi i shërbimeve arkitekturore në vitin 2008, si dhe procesin e ribrandimit strategjik në vitin 2015, i cili çoi në krijimin e studios MODIUM. Sot, kjo studio njihet për qasjen e saj bashkëkohore, dizajnet e qëndrueshme dhe trajtimin estetik të hapësirës.

Ligjërata u karakterizua nga diskutime interaktive, ku studentët patën mundësi të bëjnë pyetje dhe të njihen më nga afër me sfidat, mundësitë dhe realitetin e profesionit të arkitektit dhe dizajnerit të enterierit. Ky takim shërbeu si një urë lidhëse mes teorisë akademike dhe praktikës profesionale, duke i motivuar studentët për zhvillimin e mëtejmë të aftësive të tyre kreative dhe profesionale.

Aktivitete të tilla dëshmojnë përkushtimin e UBT-së në ofrimin e përvojave praktike dhe frymëzuese për studentët, duke i përgatitur ata për tregun e punës dhe sfidat e industrisë së dizajnit dhe arkitekturës.

Continue Reading

Lajmet

Gjykimi ndaj Thaçit dhe të tjerëve nis më 24 shkurt

Published

on

By

Gjykata Speciale ka njoftuar se seanca “vepra kundër administrimit të drejtësisë” ndaj Thaçit dhe të tjerëve do të fillojë më 24 shkurt të vitit tjetër.

Tutje njoftohet se do të bëhet paraqitja e provave, marrja në pyetje e dëshmitarëve dhe procedura të tjera administrative.

Më 22 dhjetor 2025, pas marrjes së parashtrimeve nga palët, Gjykatësi i Vetëm Kristofer Gosnell miratoi udhëzime mbi zhvillimin e gjykimit në çështjen gjyqësore të Hashim Thaçit, Bashkim Smakajt, Isni Kilajt, Fadil Fazliut dhe Hajredin Kuçit, që është planifikuar të fillojë më 24 shkurt 2026.Udhëzimet përcaktojnë rregulla praktike për aspekte si karakteri publik i procesit, nxjerrja e dokumenteve, paraqitja e provave, marrja në pyetje e dëshmitarëve, si dhe aspekte të tjera procedurale që synojnë garantimin e një gjykimi të drejtë dhe efikas.”, thuhet në njoftim

Continue Reading

Të kërkuara