Lajmet

“Është vendimi im”: Kufizimet për abortin nxisin reagime në Iran

Udhëheqësia klerike e Iranit dëshiron rritjen e popullsisë për arsye ideologjike.

Published

on

Gouya, një grua 43-vjeçare nga Irani, ka vendosur të mos ketë fëmijë. Por, e drejta e saj për të zgjedhur kërcënohet nga shteti.

Autoritetet kanë miratuar një legjislacion të ri, që vendos kufizime të mëtejme mbi abortet mjekësore, ndalon shpërndarjen falas të kontraceptivëve nga sistemi publik i shëndetësisë dhe ofron përfitime shtesë nga shteti për familjet që kanë më shumë fëmijë.

Ky ligj është përpjekje e autoriteteve për të nxitur rritjen e popullsisë së Iranit – një shtet me rreth 84 milionë banorë.

Në vitet e fundit është rritur numri i grave iraniane që kanë zgjedhur të kenë më pak fëmijë ose të mos kenë fëmijë fare – kryesisht për shkak të problemeve ekonomike, ndryshimit të normave gjinore, rritjes së numrit të vajzave të shkolluara dhe programeve për planifikim familjar.

Ky trend ka bërë që norma e rritjes së popullsisë së Iranit nga mbi 4 për qind në vitet 1980, të bie në 1.29% në vitin 2020. Këto të dhëna të Bankës Botërore kanë alarmuar udhëheqësinë e Iranit.

Ligji është nënshkruar nga presidenti i linjës së ashpër, Ebrahim Raisi, më 16 nëntor. Legjislacioni për “ripërtëritjen e popullsisë dhe mbështetjen e familjes” është kritikuar gjerësisht.

Grupet për të drejtat e njeriut dhe ekspertët shëndetësorë kanë paralajmëruar se ligji i ri do të kufizojë qasjen e grave në abortet mjekësore, që mund të çojë në shtatzëni të padëshiruara dhe lindjen e fëmijëve me probleme shëndetësore. Sipas tyre, një ligj i tillë mund të rrisë edhe përhapjen e sëmundjeve seksualisht të transmetueshme, përfshirë AIDS-in.

Gouya, që jeton në një zonë të pasur të kryeqytetit, Teheran, e përshkroi ligjin si “qesharak”, duke dënuar ndërhyrjen e shtetit në jetën personale të qytetarëve. Ajo tha se gratë si ajo, do të gjejnë mënyra për t’i shmangur këto rregulla të reja.

“Në vend që t’i zgjidhin problemet ekonomike, (autoritetet) duan që edhe më tej të ndërhyjnë në jetën tonë”, tha Gouya për Radion Evropa e Lirë.

Ajo u identifikua vetëm me emër, nga frika e hakmarrjes.

“Nuk është puna e tyre. Është vendimi im”, tha Gouya.

“Ne jemi mësuar me kufizime në këtë shtet dhe ne gjejmë mënyra që t’i anashkalojmë ato”, shtoi ajo.

‘Kthesë alarmante dhe regresive’

Në Iran, abortet ligjërisht mund të kryheshin gjatë katër muajve të parë të shtatzënisë, nëse tre mjekë pajtoheshin që shtatzënia kërcënon jetën e gruas ose nëse fetusi ka probleme të rënda fizike dhe mendore, që mund ta bënin shumë të vështirë për nënën që të kujdesej për fëmijën.

Këshilli i Gardianëve, një trup i fuqishëm i klerikëve që duhet t’i miratojë të gjitha legjislacionet e propozuara, tha se për rastet e abortit tani do të vendosë një panel, ku do të përfshihet një gjykatës dhe dy profesionistë shëndetësorë.

Ligji i ri po ashtu kërkon që transmetuesit shtetërorë të prodhojnë përmbajtje që do t’i inkurajojë gratë të kenë sa më shumë fëmijë dhe do ta dënojë beqarinë apo abortin. Ligji po ashtu parasheh ndalimin e prodhimit, shpërndarjen dhe publikimit të çfarëdo përmbajtjeje që shkel politikat shtetërore sa i përket popullsisë.

Një grua në Teheran së bashku me vajzën e saj, 22 shkurt, 2020.
Një grua në Teheran së bashku me vajzën e saj, 22 shkurt, 2020.

Ekspertët për të drejtat e njeriut në Kombet e Bashkuara i bënë thirrje Iranit që të heqë dorë nga ligji, duke thënë se ai paraqet një “kthesë alarmante dhe regresive nga Qeveria, që është lavërduar për përparimin e bërë sa i përket të drejtës për shëndet”.

“Është tronditëse të shohësh shkallën se deri ku autoritetet kanë zbatuar ligjin penal për të kufizuar të drejtat themelore të grave”, thanë ekspertët e OKB-së përmes një deklarate, duke shtuar se ligji do të dëmtojë të drejtën e grave dhe vajzave për shëndet.

Human Rights Watch (HRW), javën e kaluar, ka deklaruar se ligji “shkel më tej të drejtat e grave për shëndetin seksual dhe riprodhues dhe vë shëndetin dhe jetën e grave në rrezik”.

“Ligji për rritjen e popullsisë minon hapur të drejtat, dinjitetin dhe shëndetin e gjysmës së popullsisë së vendit, duke iu mohuar atyre qasje esenciale në kujdesin shëndetësor për riprodhim dhe duke iu mohuar qasje në informacion”, tha hulumtuesja në HRW, Tara Sepehrifar, përmes një deklarate të publikuar më 10 nëntor.

Demografi nga Teherani dhe njëherësh edhe sociologu i shëndetësisë, Simin Kazemi, tha për gazetën iraniane, Shargh, se ligji i ri i denigron gratë.

“Ato shihen si mjete për riprodhim, në shërbim të Qeverisë”, tha ai.

Motivet ekonomike

Saeed Paivandi, një profesor i sociologjisë që punon në Paris, tha për Radion Evropa e Lirë se shoqëria iraniane “ka pësuar ndryshime të rëndësishme “dhe transformime mendore dhe kulturore në 20-25 vjetët e fundit”.

“Kjo është një nga arsyet e rënies së popullsisë”, tha ai.

“Gratë nuk duan të jenë vetëm nëna dhe bashkëshorte, si në të kaluarën, dhe kjo nuk është e pranueshme për establishmentin”, shtoi ai.

Ai tha se sfidat e mëdha ekonomike në Iran dhe çmimi i lartë i jetesës po ashtu kanë kontribuar në vendimin e grave që të kenë më pak fëmijë apo asnjë fëmijë.

Ekonomia e Iranit është goditur rëndë, për shkak të sanksioneve të vendosura nga Shtetet e Bashkuara, por edhe keqmenaxhimit që ka ndodhur për vite të tëra. Varfëria është rritur, për shkak të rritjes së inflacionit.

“E vërteta është që problemet ekonomike nuk lejojnë që të rinjtë të martohen apo të kenë fëmijë pas martesës”, tha Massoud Pezeshkian, ish-ministër i Shëndetësisë dhe aktualisht anëtar i Komisionit parlamentar për Shëndetësi.

“Rinia jonë është e papunë dhe për aq kohë sa papunësia është një problem i pazgjidhur, këto iniciativa nuk do të sjellin asnjë ndryshim”, tha ai.

Por, ligjvënësi Mehrdad Viskarami e mbrojti ligjin. Ai tha se ky ligj ka për qëllim që të lejojë gratë që të “luajnë rolin e tyre si nëna”, duke mos penguar “rritjen e tyre politike dhe sociale dhe në aspektet e tjera të personalitetit të tyre”.

Irani është vlerësuar për politikat efikase të popullsisë pas luftës shkatërruese të viteve 1980-1988 me Irakun, që dekurajonin shtatzënitë në mesin e vajzave të mitura, ofronin perservativë falas dhe vazektomi falas dhe po ashtu inkurajonin familjet që të kenë dy apo një fëmijë.

Por, këto politika gradualisht janë ndryshuar në vitet e fundit, pasi lideri suprem, Ajatollah Ali Khamenei, u ka bërë thirrje iranianëve që të kenë më shumë fëmijë, duke i paralajmëruar qytetarët për plakjen e popullsisë së Iranit.

Gjatë një fjalimi vitin e kaluar, Khamenei u citua të ketë thënë se “çdo veprim apo masë që ul numrin e popullsisë, duhet të ndërmerret pasi popullsia të arrijë në 150 milionë”.

Sociologu në Teheran, Saeed Madani, i tha Radios Evropa e Lirë se udhëheqësia klerike e Iranit dëshiron rritjen e popullsisë për arsye ideologjike.

“Ata besojnë se rritja e popullsisë do të çojë në rritje të ndikimit të ideve fetare. Sipas kësaj ideologjie, njerëzit shihen si mjete që mund të përhapin apo rrisin fuqinë dhe ndikimin e Iranit”, tha Madani.RFE

Continue Reading

Aktualitet

Laha: Qendra e Laboratorëve testues në UBT është qendra më e madhe në rajon

Published

on

Fisnik Laha, dekan i Fakultetit Biokimi Mjekësore dhe Kimi aplikative në UBT, në një bisedë për mediat e UBT-së, flet për punën që po bëhet për regjistrimin e studentëve të rinj dhe sidomos për përparësitë që mundësitë që ofron studimi në  Biokimi Mjekësore, si dhe në Kimi aplikative, që është një drejtim i ri në këtë institucion 

UBT News: UBT ka filluar regjistrimin e studentëve të rinj për vitin akademik 2025/2026. Si po ecin regjistrimet në fakultetin tuaj?

Laha: Procesi i regjistrimit përcillet me angazhim shtesë të stafit drejt realizimit të suksesshëm të këtij procesi. Ne i kemi bërë të gjitha përgatitjet për këtë fazë.

Interesimi është mjaft i madh, sepse drejtimet janë tejet atraktive për tregun e punës dhe është një e ardhme e ndritur e të gjithë studentëve që do të jenë pjesë e jona.

UBT News: A ka interesim të shtuar në krahasim me vitet e kaluara?

Laha: Është një interesim i shtuar në krahasim me vitet paraprake. Kjo reflekton në radhë të parë angazhimin e stafit dhe investimet e tjera shtesë që kanë kryer në infrastrukturë laboratorike. Është një vlerësim i përgjithshëm i të gjithë neve, rruga të cilën ne nëpër vite po e ndjekim tregon që është rrugë e suksesshme – me regjistrime të reja, me vlerësime të reja në nivel ndërkombëtar për fakultetet respektive brenda UBT-së dhe është një zhvillim i hovshëm.

UBT News: Kimia aplikative është një drejtim i ri në UBT. Çka e bën të veçantë atë?

Laha: Sa herë që marrim iniciativa për drejtime të tjera, ne ndjekim tri orientim bazë, mbi të cilat ndërtojmë programe të qëndrueshme.

Një prej drejtimeve që na siguron qëndrueshmëri programore dhe karrierë të suksesshme për studentë është bashkëpunimi ynë direkt me industrinë vendore.

Elementet që i marrin si të dhëna nga ekonomia vendore i analizojmë në kontekstin global të zhvillimeve për fushat respektive dhe bëjmë vlerësime të infrastrukturës sonë dhe të kapacitetit aktual akademik dhe hulumtojmë në qoftë se ka nevojë për përmirësime shtesë.

Te Kimia aplikative, është vlerësim i përgjithshëm se është një kërkesë në rritje për njohjen e një morie të fenomeneve, që e mbështesin industrinë vendore, zhvillimin e saj të mëtutjeshëm.

E kemi kontekstualizuar edhe  nga perspektiva e përgatitjes sonë infrastrukturore dhe akademike . Po ashtu, i kemi shikuar edhe bashkëpunimet tona ndërkombëtare, që zhvillojnë programe të ngjashme dhe kemi ardhë në përfundim se përmbajtja kurikulare e këtij programi është e garantuar për studentë që do të jenë pjesë e jona. Është e garantuar në kuptimin e karrierës së tyre profesionale, në kuptimin e zhvillimit të tyre të gjithmbarshëm edhe pas përfundimit të ciklit të parë të studimeve.

Brena Fakultetit të Biokimisë Mjekësore dhe Kimisë aplikative në UBT kemi edhe programe të tjera të akredituara, që vazhdojnë me një ritëm të qëndrueshëm dhe është një progresion në rritje nëpër vite dhe sigurisht edhe ato eksperienca të programeve të tjera, edhe ato eksperienca shkencore që gjenerohen nga puna hulumtuese në veçse i kemi në dispozicion për gjeneratën e re që vjen në Kimi aplikative.

UBT News: Çfarë laboratorësh ka në UBT dhe a mundem këta laboratorë që profesionalisht t’i zhvillojnë studentët?

Laha: Qendra e Laboratorëve testues në UBT është qendra më e madhe rajonale e laboratorëve testuese, që janë në përdorim nga arsimi i lartë vendor dhe rajonal. Tri qasje që ne i ndjekim në raport me përdorimin e këtyre kapaciteteve janë të orientuara në hulumtim, ngase konsiderojmë se shtylla kryesore e zhvillimit të arsimit të lartë hulumtimi, veçanërisht orientimi ynë si UBT në fushat me aplikim të shkencave të natyrës, sigurisht edhe të shkencave të tjera.

Orientimi i parë i zhvillimit të metodologjive testuese ka shkuar drejt hulumtimeve, pra investimeve infrastrukturore në pajisje dhe në hapësira që sigurojnë hulumtim të qëndrueshëm për stafin dhe për studentët.

Qasja e dytë që ne ndjekim në vlerësimin e kapaciteteve dhe ngritjen e tyre nëpër vite lidhet me përdorimin e metodologjive jostandarde dhe të dizajnuara ekskluzivisht për studentët tanë.

Në fazat e para të studimeve i rregullojmë asisoj funksionet laboratorike, sa që japim njohuritë fillestare për studentët.

Në fazat e avancuara të studimeve të tyre, pastaj, është qasja e tretë, që ne e quajmë qasje standarde, qasja zyrtare e metodave të zbatuara në nivel ndërkombëtar.

Pra, gjithmonë flasim për përdorimin e metodologjive testuese, të aprovuara në nivel ndërkombëtar.

Stafi dhe studentët e UBT-së, pas kalimit të këtyre fazave, janë të gatshëm të ofrojnë testime për palë të treta.

UBT News: Si qëndron bashkëpunimi me industrinë?

Laha: Pikë kyçe e zhvillimit tonë është zhvillimi dhe promovimi i bashkëpunimit me industrinë, me kompanitë vendore, me industritë specifike.

Kur krijojmë  programet e reja, kurikulat e i hartojmë ekskluzivisht bazuar në kërkesat që i ka industria.

Është një bashkëpunim i qëndrueshëm, që rritet vazhdimisht, në kuptimin e akterëve që involvohen aty dhe kjo po jep rezultate të qëndrueshme në të gjitha nivelet.

UBT News: Cilat janë rezultatet konkrete, a mund të na përmendni shifra të studentëve që regjistrohen?

Laha: Sapo studentët tanë shkojnë për praktika profesionale në industrinë vendore, ata bëhen pjesë shumë shpejt e asaj industrie. Ky është një vlerësim për krejt angazhimin që bën stafi akademik në raport me studentët tanë.

Bashkëpunimet ndërkombëtare na mundësojnë që të kemi shkëmbime të studentëve dhe të stafit. Parë nga kjo perspektivë, ne gjithmonë e analizojmë “feed-backun” që na vjen nga universiteti partner.

Është tejet motivuesve të shohësh që studentët tanë janë ndër më të mirët, kudo që janë nëpër universitete të botës.

UBT News: Cili është profili i stafit në Biokimi Mjekësore dhe Kimi aplikative?

Laha: Ne qëndrojmë më së miri me staf në republikën tonë, si për nga metodologjia në mësimdhënie, si për nga numri i hulumtimeve që stafi i zhvillon dhe i publikon në revista me impakt faktor.

Intervistoi: Driton Hyseni

Continue Reading

Lajmet

Sërish s’ka konstituim të Kuvendit, Nisma pret sinjal pozitiv nga LVV-ja

Published

on

By

Deputetët e Kuvendit të Kosovës dështuan për të 49-tën herë me radhë për të konstituuar përbërjen parlamentare të dalë nga zgjedhjet e shkurtit.

Seanca e së shtunës u mbajt mes paralajmërimeve se më vonë gjatë ditës kreu i Lëvizjes Vetëvendosje, Albin Kurti, do të takohet me udhëheqësin e Nismës Socialdemokrate, Fatmir Limaj, në përpjekje për të arritur një marrëveshje për dalje nga ngërçi politik.

Seanca e radhës do të mbahet më 21 korrik në orën 11:00. 

Para seancës, deputetja e Nismës Socialdemokrate, Xhevahire Izmaku, tha se pret që sot të ndodhë takimi dhe të ketë vullnet poliitk nga Kurti.

“Ne presim që sot të zhvillohet takimi. Jemi në afatet e fundit kushtetuese. Unë pres një sinjal pozitiv nga ky takim, që besoj që sot do të ndodhë, dhe vulllnet politik nga lideri i LVV-së”, tha ajo për gazetarët.

Sipas Izmakut, partia e saj pret që Limaj të bëhet kryeparlamentar dhe LVV-ja të udhëheqë Qevernë.

Ajo tha se nuk ka ofertë tjerët, por shtoi se kjo është alternativa e vetme që vendi të dalë nga ngërçi dhe shteti të ketë institucione.

Izmaku po ashtu pretendoi se Limaj ka mbështetjen edhe të deputetëve e partive të tjera.

Deputeti nga AAK-ja, Lah Brahimaj, para nisjes së seancës pretendoi se Nisma, LVV-ja dhe Lista Serbe veçse kanë një marrëveshje në parim. Ai tha se kjo mbështetet në sjelljen e tyre, pasi pas çdo dështimi të seancës, deputetët e Nismës, LVV-së dhe Listës Serbe lëshojnë sallën plenare, ndërkaq partitë e tjera jo.

Sipas tij, AAK-ja nuk ka vota për Limajn kryeparlamentar.

Nga PDK-ja kishte qëndrime të ndryshme para nisjes së seancës. Nait Hasanaj tha se nuk do ta votonte Limajn për kryeparlamentar, por Fadil Nura tha se partia e tij ka interes që vendi të ketë institucione sa më shpejt.

“Shpresoj që PDK-ja do t’ia japë voton Fatmir Limajt”, tha ai.

Deputetët e Partisë Demokratike të Kosovës (PDK), Lidhjes Demokratike të Kosovës (LDK), Aleancës për Ardhmërinë e Kosovës (AAK) dhe Listës Serbe, që nga 1 maji po refuzojnë të propozojnë anëtarë për një komision që do të mbikëqyrte votimin e fshehtë për zgjedhjen e kryeparlamentarit.

LVV-ja, si parti fituese e zgjedhjeve, e ka të drejtën ekskluzive të propozimit të kryeparlamentarit, e ka propozuar Albulena Haxhiun për kryetare të organit ligjvënës. Megjithatë, Haxhiu është konsideruar si figurë përçarëse nga PDK-ja dhe AAK-ja që kanë kërkuar nga LVV-ja të ndryshojë propozimin, ndërkaq LDK-ja ka thënë se nuk do të votojë asnjë emër të partisë fituese për këtë post.

Lidhur me çështjen e konstituimit të Kuvendit, Gjykata Kushtetuese ka obliguar deputetët që brenda 30 ditësh – deri më 26 korrik – të zgjedhin kreun e ri të Kuvendit dhe më pas të votojnë nënkryetarët, duke përmbyllur kështu konstituimin e organit ligjvënës.

Deputetja e Kuvendit të Kosovës nga Nisma Socialdemokrate, Xhevahire Izmaku i ka thënë të premten Radios Evropa e Lirë se partia e saj qëndron në kërkesën që Limaj të zgjidhet kryeparlamentar.

“Ne qëndrojmë me kërkesën tonë – që mendojmë se është e arsyeshme – për pozitën e kryetarit të Kuvendit. Votat i kemi. Nëse propozohet emri i Fatmir Limajt, atëherë të hënën mund të konstituohet Kuvendi”, ka thënë Izmaku për Radion Evropa e Lirë.

Sipas saj, deri më tani nuk ka ndonjë sinjal të qartë nga Lëvizja Vetëvendosje se mund të arrihet një marrëveshje me Nismën Socialdemokrate, por “ekziston një ambient pozitiv”.

“Por, nuk mund të them se si do të jetë vendimmarrja. Situata është e paparashikueshme”, ka thënë mes tjerash ajo.

Teksa afati i caktuar nga Gjykata Kushtetuese po afrohet, presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, më herët gjatë javës paralajmëroi se nëse këto ditë nuk konstituohet Kuvendi, atëherë javën e ardhshme e para e shtetit do t’i drejtohet Kushtetueses.

Partitë që mandatin e kaluar ishin në opozitë argumentojnë se ndryshimi i votimit nga kryesuesi i seancës, Avni Dehari, për kryeparlamenetarin – nga i hapur në të mbyllur – është jokushtetues. Por, LVV-ja argumenton të kundërtën.

LVV-ja kërkon që për Albulena Haxhiun të votohet vetëm një herë përmes votimit të fshehtë dhe nëse nuk i siguron 61 votat e nevojshme, ajo do të tërhiqet nga gara.

Ajo nuk i ka siguruar votat e nevojshme në disa seanca radhazi që janë mbajtur me votim të hapur.

Pjesëtarë të shoqërisë civile kanë protestuar disa herë para ndërtesës së Kuvendit duke i thirrur deputetët në përgjegjësi.

Continue Reading

Lajmet

Popoviq në mbajtje për 48 orë pas fjalimit kundër UÇK-së, i sekuestrohen dy telefona

Published

on

By

Igor Popoviq, ndihmësdrejtor i të ashtuquajturës “Zyrë për Kosovë” në Qeverinë e Serbisë, është ndaluar nga Policia e Kosovës dhe dërguar në mbajtje për 48 orë, pasi u arrestua të premten në pikën kufitare të Bërnjakut.

Arrestimi i Popoviqit vjen pas fjalimit të tij në Hoçë të Madhe të Rahovecit, ku ai akuzoi Ushtrinë Çlirimtare të Kosovës, duke e quajtur “organizatë terroriste” dhe duke krahasuar veprimet e saj me ato në Rripin e Gazës. Fjalimi u mbajt në një ceremoni përkujtimore.

Sipas raportit 24-orësh të Policisë, ndaj Popoviqit është iniciuar procedurë për veprën penale “Nxitje e përçarjes dhe e mosdurimit”, ndërsa gjatë ndalimit i janë sekuestruar edhe dy telefona.

Ministri i Brendshëm në detyrë, Xhelal Sveçla, deklaroi se “institucionet e sigurisë nuk do të tolerojnë ofendimet dhe shtrembërimet e historisë së Kosovës”, duke shtuar se ndaj Popoviqit do të veprohet në përputhje me ligjet në fuqi.

Ndërkohë, drejtori i të ashtuquajturës “Zyrë për Kosovë”, Petar Petkoviq, reagoi duke e cilësuar arrestimin si “të padrejtë” dhe pretendoi se Popoviq “vetëm tha të vërtetën”./BetimipërDrejtësi

Continue Reading

Lajmet

14-vjeçari ndalohet me armë zjarri dhe sprej në Ferizaj

Published

on

By

Policia e Kosovës ka ndaluar një të mitur 14-vjeçar në Ferizaj, nën dyshimin për armëmbajtje pa leje dhe posedim të sprejit, në orët e para të mëngjesit të së shtunës.

Sipas njoftimit zyrtar, reagimi i policisë erdhi pas marrjes së një informacioni se një person i mitur po mbante me vete armë zjarri dhe sprej. Njësia policore ka ndërhyrë menjëherë, ka identifikuar të dyshuarin dhe e ka ndaluar në vendngjarje.

Gjatë kontrollit fizik, tek i mituri janë gjetur një armë zjarri pa fishekë dhe një sprej, të cilat janë sekuestruar si prova materiale.

I dyshuari është shoqëruar në stacionin policor dhe është intervistuar në prani të prindit dhe avokatit të caktuar sipas detyrës zyrtare. Me urdhër të prokurorit kujdestar, 14-vjeçari është liruar në procedurë të rregullt, ndërkohë që hetimet do të vazhdojnë.

Policia e Kosovës  u ka bërë thirrje qytetarëve që të raportojnë çdo rast të tillë për të garantuar sigurinë publik.

Continue Reading

Të kërkuara